Phê bình văn học việt nam

PHÊ BÌNH VĂN HỌC VIỆT NAM
1.


Vì sao PBVH phải đối thoại?
- PBVH chỉ thật sự có giá trị và ý nghĩa khi có sự đối thoại, nếu PB không
có đối thoại thì nền PB ấy không thể tồn tại, thiếu sức sống và nó sẽ lụy tàn.
- Khi vấn đề dân chủ được xem là một trong những thước đo về sự tiến bộ
của xã hội thì việc đối thoại trong PBVH là lẽ tất yếu, ngày càng phải
được phát huy.
- Vì đối thoại là để tìm ra chân lí.
( a. Đối thoại ở đâu? trong PBVH diễn ra ở diễn đàn phê bình, trên các báo
chí và ở các hội nghị hội thảo khoa học.
b. Đối thoại với ai? Đối thoại trong PBVH được diễn ra giữa:
Nhà phê bình và nhà văn
Nhà phê bình này với nhà phê bình khác
Nhà phê bình và công chúng
Nhà văn và công chúng
c. Đối thoại như thế nào? + người nói phải có người nghe; + Đối thoại trên
tinh thần trân trọng, cảm thông, xuất phát từ tình cảm; + PB phải có văn hóa
trong phê bình.
d. mục đích của đối thoại là tìm ra chân lí, tìm sự đồng thuận và chia sẻ
những điều biết, chưa biết, những điều còn băn khoăn…chính vì vậy, đối
thoại trong PBVH cần phải xuất phát trân cơ sở khoa học và phải biết tôn
trọng và cùng lắng nghe để nhận thức được bản chất vấn đề.)
2. Dấu ấn của PBVH được tạo nên trên cơ sở nào?
- đó là sự nhạy bén trong cách khám phá
- Biết cách phô diễn
- gây được sự bất ngờ thú vị
3. Vì sao nhà PBVH phải có lòng dũng cảm?
- công việc phê bình luôn đối diện với sự thật mà không phải ai cũng chấp

nhận sự thật đó.
- Dám phê bình và dám chịu trách nhiệm về những gì mình phê bình, không
sợ bị trả thù, không sợ bị cô lập
- Chấp nhận sự hi sinh để tìm ra chân lí.
4. Cái tâm của nhà PBVH được thể hiện trong việc phê bình như thế
nào?
- Cái tâm của người phê bình thể hiện ở sự Trung thực và phải cố nghĩ cho
đúng.
- Phải khách quan trong phê bình, không bè phái phe cánh.


- không thù hằng.
( 4.1. Làm thế nào để có được cái tài trong phê bình?
- Muốn có được cái tài trong Phê bình thì người phê bình phải có kiến thức
chuyên sâu về vấn đề phê bình, đồng thời phải có kiến thức rộng – kiến thức
liên ngành.
- Người phê bình không chỉ có vốn tri thức khoa học mà còn phải có sự trải
nghiệm trong đời sống xã hội.
- phải có sự nhạy bén
- biết cách phô diễn.)
5. Vì sao nói PBVH vừa là khoa học vừa là nghệ thuật?
- Nói đến Khoa học là nói đến tính chính xác, tính hệ thống, tính logic,
không nói không thành có và nói có thành không.
+ phê bình phải có cơ sở, có sự lập luận, có lý giải
+ nói đến khoa học là ta nói đến sự khách quan, không lấy áp đặt, chủ quan
của mình mà nói.
Vừa là nghệ thuật:
-Là nói đến cái đẹp, cái đẹp của tình cảm khi phê bình bằng lòng hay không
bằng lòng, nhưng phải toát lên cái tình, thể hiện giá trị nhân văn trong tác
phẩm.

6. Khi bàn về PBVH có ý kiến cho rằng: “ Chúng ta hãy quên đi những
nổ lực ngu xuẩn muốn khoa học hóa phê bình, nó phải là một môn nghệ
thuật, hoặc chẳng phải là gì cả”
Trình bày suy nghĩ của anh chị về ý kiến trên?
-Không đồng ý với ý kiến trên vì nói đến PBVH là nói đến một đặc trưng cơ
bản vừa mang tính khoa học vừa mang tính nghệ thuật
+ Không một ai làm những việc trái với khoa học
+ Khoa học thể hiện lối chính xác.
7. có ý kiến cho rằng: 1.“Nhà phê bình là những kẻ không thể trở thành
nhà văn”, lại có ý kiến khác: 2.“ Nhà văn là những kẻ không đủ khon
lớn để có thể xét đoán theo kiểu phê bình”
Anh chị có suy nghĩ gì về hai ý kiến trên?
- 1. Tùy trường hợp, nó sẽ đúng với trường hợp như Hoài Thanh phê bình
rất hay nhưng làm văn thì khong thành công, và nó không đúng với
những trường hợp như Xuân Diệu, Trần Đăng Khoa,…vừa là nhà phê
bình vừa là nhà văn, nhà thơ.


-

2. Không chính xác, có những nhà văn, nhà thơ như Nguyễn Đình Thi,
Chế Lan Viên, Xuân Diệu,…phê bình rất hay.

8. Nguyên Đình Thi cho rằng: “Người sáng tác là đẻ, còn người phê
bình là đỡ đẻ”
Anh chị hiểu ý kiến trên như thế nào?
-Đứa con tinh thần của nhà văn dù xấu dù đẹp vẫn yêu thương nó, hi sinh vì
nó vẫn cho nó là đẹp, quý của mình.
- Đở đẻ là người đoán đứa trẻ ra, phải là người nhẹ nhàng, khéo léo, phải biết
trân trọng, nâng niu tác phẩm đó, như làm phê bình, viết phê bình phải biết

trân trọng , nâng niu động viên cái nhọc nhằng khó khăn với người sáng tạo
ra tác phẩm.
9. Anh chị nhận xét như thế nào về đóng góp của phê bình văn học ở từng
giai đoạn?
1. 1900 – 1930
+ Bối cảnh lịch sử
- xã hội thay đổi theo hướng tư bản chủ nghĩa của phương Tây, dân chủ.
- Chữ quốc ngữ được khẳng định và phổ biến.
- Có nhà máy in, có sự xuất hiện của tờ báo.
+ Đội ngũ phê bình: Phan Kế Bình, Ngô Đức Kế, Trần Trọng Kim,…
+ Tác phẩm PBVH tiêu biểu: Phan Quỳnh với Bàn về văn Nôm của ông
Nguyễn Khắc Hiếu, Phan kế bính với Việt Hán văn khảo…
+ Cuộc tranh luận phê bình tiêu biểu: Truyên Kiều của Nguyễn du, người
khẳng định giá trị của tác phẩm là Phạm Quỳnh.
+ Đánh giá chung:
-PBVH chính thức tồn tại với tư cách là bộ môn khoa học về văn học.


-Hình thành được tư duy phê bình, tạo nền móng vững vàng cho phê bình ở
giai đoạn tiếp theo.
2. 1930 - 1945
+Bối cảnh lịch sử - xã hội
-XHVN thời kì 30-45 thối nát, phi lí, bạo tàn, bịp bợm. Phong trào mặt trận
dân chủ tác động đến nhận thức tư tưởng của con người VN.
- Báo chí phát triển mạnh, rộng khắp cả nước.
- pt văn học tồn tại trong các tờ báo.
- Sự phát triển của văn học với tốc độ chưa từng thấy.
+Đội ngũ PBVH: có thêm những cây bút phê bình mới tiêu biểu là: Hải
Triều, Hải khách, Thai Mai, thạch lam, DQH, Hoài Thanh, Vũ ngọc Phan…
+Tác phẩm PBVH tiêu biểu: Thiếu sơn với “Phê bình và cảo luận” (1933),

Thạch Lam với “Theo giòng” (1941), VNVH sử yếu của dương quảng Hàm
(1944), nhà văn hiện đại của vũ ngọc phan (1942)…
+Văn học giai đoạn này theo hai hướng chính
1.
2.

PBVH theo quan điểm Mác-xít tiêu biểu Hải triều, hải khách, đặng thai
mai,…nhìn theo chủ nghĩa Mác-lenin,..
PBVH theo quan điểm tình cảm như: Thạch Lam, Hoài Thanh,…, xu
hướng thích thì làm.

+ Các cuộc tranh luận và PBVH nổi bật nhất là:
Cuộc tranh luận giữa phái thơ cũ và thơ mới:
-

Phái khẳng định và bảo vệ thơ cũ phê phán thơ mới: Tản Đà, Huỳnh
Thúc Kháng, Tùng Lâm,…
Phái khẳng định và bảo vệ thơ mới, phụ nhận thơ cũ như: Lưu Trọng Lư,
Hoài Thanh, Thế Lữ,…

->Cuộc tranh luận xảy ra gây gắt quyết liệt cuối cùng thơ mới chiến thắng,
được người đọc tiếp nhận .


Cuộc tranh luận về nghệ thuật vị nghệ thuật và nghệ thuật vị nhân sinh
-

Người đúng đầu nghệ thuật vị nghệ thuật là Hoài Thanh.
Người đứng đầu nghệ thuật vị nhân sinh là Hải triều.

->Cuộc đấu tranh này không phân định thắng thua bởi vì mỗi quan điểm
được các nhà văn dựa vào cơ sở khoa học, lí luận mà khẳng định. Vì nghệ
thuật tạo nên cuộc sống và dân giàu thì nước mới mạnh. Nghệ thuật không
chỉ vì nghệ thuật mà còn vì nhân sinh và ngược lại.
Cuộc tranh luận giữa khuynh hướng tả chân và khuynh hướng lãng mạn
Tự lực văn đoàn do Nhất linh đứng đầu nhưng do Thái Hưng đại diện, rút
lui trong im lặng.
- Tả chân Vũ Trọng Phụng đại diện thắng.
 PBVH là sự ý thức văn học.
3. 1946-1954
-

4.

1955 – 1975

+Bối cảnh lịch sử xã hội


-

PBVH phát triển trong bối cảnh đất nước bị chia cắt MB hòa bình 10
năm bắt tay vào công cuộc xd CNXH, MN tiếp tục kháng chiến.
Thể hiện sự quan tâm của Đảng và nhà nước trong văn học nói chung và
PBVH nói riêng.
Tính ưu việt: chế độ, quan điểm đổi mới, tư duy nghệ thuật tác động đến
PBVH.

+Đội ngũ PBVH: còn có thêm lực lượng phê bình mới như: Hoàng Như
Mai, Lê Đình Kỵ, Phan Cự Đệ, Hà Minh Đức, Phong Lê,…

+Các công trình phê bình tiêu biểu của giai đoạn này là: Việt Nam văn học
sử giản ước tân biên của Phạm Thế Ngũ, Văn học việt nam 1930 – 1945 của
Huỳnh Lý (chủ biên), Truyện kiều và chủ nghĩa hiện thực cả Lê Đình Kỵ,…
+Cuộc đấu tranh PBVH sôi nổi:
-

-

5.

Cuộc đấu tranh chống nhóm nhân văn – giai phẩm – người đứng đầu là
GS. Trưởng Tửu cùng Nguyễn Hữu Đăng, ngoài ra còn có GS.Cao Xuân
Hạo, Nhà thơ Hoàng Cầm, Lê Đạt, Trần Dần, nhạc sĩ có Đặng Đình
Hưng, Văn Cao,…
Cuộc thảo luận về tập thơ Từ ấy và Việt Bắc của Tố Hữu.
Phê bình những tác phẩm từ MN ra MB như tác phẩm sống như anh của
Trần Đình Văn, hòn đất của Anh Đức,Người mẹ cầm súng của Nguyễn
Thi.
Sau năm 1975

+Bối cảnh lịch sử
.Thời hậu chiến – bao cấp làm con người trở nên trì trệ, ỉ lại
.Thời đổi mới: hội nhập, mở cửa.
+Đội ngũ PBVH có nhiều nhà PB tiêu biểu: Trần Đình Sử, Vương Trí Nhàn,
Lê Ngọc Trà, Nguyễn Xuân Kính, Hữu Sơn,…
+Các công trình phê bình tiêu biểu: Thơ mới những bước thăng trằm của lê
đình kỵ; Nhà văn Việt Nam 1945-1975 của Phan Cự Đệ và Hà Minh Đức,
Phong Lê chủ biên: vhvn kháng chiến chống Pháp, vhvn chống Mỹ cứu nước
, nhà thơ vn hiện đại,…

+Nội dung của phê bình thời kì này
Nhìn nhận đánh giá lại những tác phẩm mà trước đây nhìn nhận sai lầm.
vd: Màu tím hoa sim của Hữu loan, ngày về của Chính Hữu, đóng rác cũ
của Nguyễn Công Hoan.
- Đấu tranh khẳng định cái mới và sự đổi mới trong văn học, cái mới ra đời
phải được bảo vệ để cái mới tồn tại, thành công.
- Phát hiện bồi dưỡng những tài năng Văn học, tạo điều kiện các tài năng
văn học phát triển.
PBVH sau năm 1975 phải nhanh chóng nhập cuộc và gặt hái được những
thành công góp phần vào công cuộc đổi mới văn học.
-



* PBVH thời kì 55-75 có mặt mạnh và mặt hạn chế ntn?
- Mạnh:
+Tạo được không khí sôi nổi trong tranh luận trên văn đàn
+đội ngũ PB có sự kế thừa, tiếp thu những thành tựu PB tiên tiến nhất trên
thế giới.
+ khẳng định được những đóng góp vô giá của những sáng tác văn học trong
thời kì kháng chiến chống Mỹ.
-Hạn chế:
+ Máy móc, lập khuôn trong PB
+ Âú trĩ trong nhận thức, trong cách nhìn, trong cách nghĩ,…
11. Theo anh/chị, làm thế nào để PBVH hiện nay khởi sắc hơn và đóng góp
nhiều hơn cho sự phát triển của văn học dân tộc?


12. Phong Lê đã nhận xét gì về PBVH qua đoạn văn sau:

Đoạn 1:
- PBVH hiện nay thiếu sự đối thoại
- Thiếu văn hóa trong đối thoại
- Nếu có sự đối thoại thì sự đối thoại đó không hướng đến chân lí.
Đoạn 2:

13. Trần Đình Sử đã bàn về vấn đề gì của PBVH qua đoạn văn sau:
-

Chức năng của PBVH
Chức năng đối với nhà văn
Chức năng đối với công chúng xã hội.

14. Nguyễn Đăng Điệp đã trao đổi điều gì về thực trạng của PBVH hiện nay
qua đoạn văn sau:
- PBVH phải dũng cảm, có bản lĩnh
- PBVH cần tranh luận, trao đổi nhưng giờ đã thành cải vả làm mất đi tính
ưu việt của PB.
15. Lê Đình Kỵ đánh giá về Hoài Thanh trang 40
- Nhà PB phải có sự trân trọng đối với đối tượng mình phê bình, HT khi phê
bình thơ Tố Hữu đã có sự trân trọng


- HT là một nhà PB có tài, nó được thể hiện ở sự phát hiện ra khả năng cảm
thụ, khái quát khi PB về thơ TH.
16. GS.Lê Đình Kỵ đã đánh giá cách PB của Hoài Thanh ở đoạn văn sau
ntn?
- Cách PB của HT trước hết phải trân trọng đối tượng PB, thứ hai phát hiện
được cái đẹp của đối tượng.
- HT muốn nhìn nhận vấn đề bằng cái tâm , bằng tình cảm trong sáng.