LUẬN văn THẠC sĩ CHẤT LƯỢNG bồi DƯỠNG KIẾN THỨC QUỐC PHÒNG và AN NINH CHO đối TƯỢNG 2 ở TRƯỜNG QUÂN sự QUÂN KHU 9 HIỆN NAY

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
Chữ viết đầy đủ
An ninh nhân dân
Bảo vệ tổ quốc
Bạo loạn lật đổ
Diễn biến hòa bình
Giáo dục quốc phòng
Kinh tế - xã hội

Chữ viết tắt
ANND
BVTQ
BLLĐ
DBHB
GDQP
KT - XH

Khu vực phòng thủ
Lực lượng vũ trang
Quân khu 9
Quốc phòng và an ninh
Quân đội nhân dân
Quân sự quốc phòng
Quốc phòng toàn dân
Trật tự an toàn xã hội
Trường Quân sự Quân khu 9
Xã hội chủ nghĩa

KVPT
LLVT
QK9

QP&AN
QĐND
QSQP
QPTD
TTATXH
TQSQK9
XHCN

MỤC LỤC
Tran
g
MỞ ĐẦU

3


Chương 1 NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ LÝ LUẬN VÀ
THỰC TIỄN CHẤT LƯỢNG BỒI DƯỠNG KIẾN
THỨC QUỐC PHÒNG VÀ AN NINH CHO ĐỐI
1.1.

TƯỢNG 2 Ở TRƯỜNG QUÂN SỰ QUÂN KHU 9
Bồi dưỡng kiến thức quốc phòng và an ninh và những

11

vấn đề cơ bản về chất lượng bồi dưỡng kiến thức quốc
phòng và an ninh cho đối tượng 2 ở Trường Quân sự
Quân khu 9
11

1.2.

Thực trạng chất lượng và một số kinh nghiệm nâng cao
chất lượng bồi dưỡng kiến thức quốc phòng và an ninh
cho đối tượng 2 ở Trường Quân sự quân Quân khu 9
34

Chương 2 YÊU CẦU VÀ NHỮNG GIẢI PHÁP NÂNG CAO
CHẤT LƯỢNG BỒI DƯỠNG KIẾN THỨC QUỐC
PHÒNG VÀ AN NINH CHO ĐỐI TƯỢNG 2 Ở
TRƯỜNG QUÂN SỰ QUÂN KHU 9 HIỆN NAY
51
2.1.

Yếu tố tác động và yêu cầu nâng cao chất lượng bồi
dưỡng kiến thức quốc phòng và an ninh cho đối tượng 2
ở Trường Quân sự Quân khu 9 hiện nay
51

2.2.

Những giải pháp nâng cao chất lượng bồi dưỡng kiến
thức quốc phòng và an ninh cho đối tượng 2 ở Trường
Quân sự Quân khu 9 hiện nay
57

KẾT LUẬN
87
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
89

PHỤ LỤC
94

2


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Quân khu 9 là một trong những địa bàn chiến lược, có vị trí cực kỳ quan
trọng trong xây dựng tiềm lực chính trị, kinh tế, văn hoá, khoa học, quân sự
của đất nước và trong xây dựng nền quốc phòng toàn dân, thế trận chiến tranh
nhân dân bảo vệ Tổ quốc. Đội ngũ cán bộ, công chức, lãnh đạo chủ chốt
thuộc đối tượng 2 trên địa bàn Quân khu 9 có vị trí, vai trò hết sức quan trọng
trong xây dựng, phát triển kinh tế, văn hoá, xã hội và xây dựng nền quốc
phòng toàn dân, thế trận chiến tranh nhân dân ở địa phương. Vì vậy, bồi
dưỡng kiến thức toàn diện, nhất là kiến thức QP&AN cho đội ngũ này là một
vấn đề cơ bản của các cấp ủy, chính quyền, cơ quan, ban ngành các cấp.
Nhận rõ tầm quan trọng của công tác giáo dục quốc phòng an ninh
nhằm góp phần bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam XHCN trong tình hình
mới, Bộ Chính trị Ban Chấp hành Trung ương (khóa X) đã ban hành Chỉ
thị số 12-CT/TW ngày 30/05/2007 về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng
đối với công tác giáo dục quốc phòng, an ninh trong tình hình mới ”. Đến
Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI tiếp tục xác định: “Tăng cường tuyên
truyền, giáo dục tinh thần yêu nước, ý thức dân tộc, trách nhiệm và nghĩa
vụ bảo vệ chủ quyền, lợi ích quốc gia và kiến thức quốc phòng, an ninh,
làm cho mọi người hiểu rõ những thách thức lớn tác động trực tiếp đến
nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong điều kiện mới”.
Đối tượng 2 là bộ phận của gắn kết phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội với
QP&AN cũng như thực hiện công tác QSQP ở địa phương. Tuy nhiên, hiện
nay nhận thức về vị trí, vai trò trong lãnh đạo, quản lý, điều hành công tác

QSQP ở địa phương của một bộ phận cán bộ, công chức, lãnh đạo chủ chốt
thuộc đối tượng 2 chưa sâu sắc, chưa đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ xây dựng
và BVTQ XHCN. Do đó, bồi dưỡng kiến thức QP&AN đảm bảo cho đội
ngũ cán bộ này có đủ kiến thức, năng lực tổ chức, thực hiện các nhiệm vụ
3


QSQP, nhất là công tác xây dựng khu vực phòng thủ; kết hợp kinh tế với
QP&AN; xây dựng thế trận QPTD, thế trận CTND địa phương; chuẩn bị
nhân tài, vật lực cho chiến tranh ngay từ thời bình... của từng địa phương
hiện nay là vấn đề cấp thiết.
Những năm qua, công tác bồi dưỡng kiến thức QP&AN cho đối tượng 2
trên địa bàn QK9 đã được các cấp ủy, chính quyền và các cơ quan chức năng
của địa phương quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện chặt chẽ,
nghiêm túc và đạt được những kết quả quan trọng, nhờ đó mà trình độ, kiến
thức QP&AN của đội ngũ này được nâng lên đáng kể, góp phần thúc đẩy công
tác QSQP, an ninh ở địa phương trên địa bàn Quân khu phát triển. Tuy nhiên,
trước yêu cầu mới của nhiệm vụ cách mạng, trước sự phát triển mới của tình
hình, nhiệm vụ chính trị của địa phương, nhất là công tác QSQP địa phương,
việc bồi dưỡng kiến thức QP&AN cho đối tượng 2 trên địa bàn Quân khu vẫn
còn bộc lộ những hạn chế, bất cập, cần phải xem xét nghiên cứu và khắc phục
kịp thời. Vì vậy, nghiên cứu đề tài “Chất lượng bồi dưỡng kiến thức quốc
phòng và an ninh cho đối tượng 2 ở Trường Quân sự Quân khu 9 hiện nay”
là vấn đề cơ bản có ý nghĩa cấp thiết về lý luận và thực tiễn hiện nay.
2. Tình hình nghiên cứu có liên quan đến đề tài
Giáo dục QP&AN nói chung và chất lượng bồi dưỡng kiến thức
QP&AN cho đội ngũ cán bộ là vấn đề được Đảng, Nhà nước ta quan tâm và
đã ban hành nhiều chỉ thị, quy định để chỉ đạo thống nhất và có hiệu quả.
Trong những năm gần đây, vấn đề này đã được nhiều tác giả nghiên cứu, đề
cập ở nhiều góc độ, phạm vi khác nhau, phù hợp với từng giai đoạn, điều

kiện, nhiệm vụ cụ thể khác nhau, tiêu biểu như:
* Nhóm đề tài khoa học
Giáo dục QP, AN nói chung và bồi dưỡng kiến thức QP&AN cho đội ngũ
cán bộ, công chức, lãnh đạo chủ chốt thuộc đối tượng 2 trên địa bàn QK9 nói
riêng là vấn đề luôn được Đảng, Nhà nước, các bộ, ngành quan tâm và đã ban
4


hành nhiều chỉ thị, nghị định, thông tư, hướng dẫn để chỉ đạo thực hiện thống
nhất, có hiệu quả. Trong những năm gần đây, đã có nhiều công trình khoa học
của các tập thể, cá nhân được công bố, tiêu biểu như: Lê Minh Vụ, Chủ nhiệm
đề tài (2006), Đổi mới giáo dục quốc phòng trong hệ thống giáo dục quốc gia,
Đề tài khoa học cấp Nhà nước. Trên cơ sở làm rõ khái niệm quốc phòng,
GDQP trong hệ thống giáo dục quốc gia, đề tài đi sâu phân tích quá trình phát
triển tư duy lý luận của Đảng về quốc phòng và GDQP qua từng giai đoạn cách
mạng, nhất là trong sự nghiệp đổi mới đất nước. Đề tài khẳng định, đổi mới
GDQP là đổi mới toàn diện tất cả các nội dung, biện pháp cấu thành giáo dục
quốc phòng, từ nhận thức đến hành động; từ nội dung, chương trình, phương
pháp giáo dục đến đánh giá kết quả; từ cơ chế quản lý đến người dạy, người
học, điều kiện đảm bảo và chế độ chính sách. Yêu cầu đổi mới GDQP phải hợp
lý, đồng bộ, thống nhất và phù hợp với đối tượng người học.
Đề tài xác định những căn cứ, đánh giá thực trạng và rút ra những kinh
nghiệm giáo dục quốc phòng trong hệ thống giáo dục quốc gia. Từ đó, dự báo
những nhân tố tác động, xu hướng vận động của công tác giáo dục quốc
phòng trong hệ thống giáo dục quốc gia đến năm 2020; đề tài xác định 3 quan
điểm, 6 giải pháp cơ bản nhằm đổi mới giáo dục quốc phòng trong hệ thống
giáo dục quốc gia ở nước ta đến năm 2020.
Cục Nhà trường, Bộ Tổng Tham mưu (1996), Giáo dục quốc phòng đối
với cán bộ công chức của Đảng, Nhà nước và đoàn thể, Đề tài khoa học cấp
Bộ Quốc phòng; Hồ Sỹ Luyến (Chủ biên), Tổ chức, phương pháp bồi dưỡng

kiến thức quốc phòng cho cán bộ các cấp của Đảng, Nhà nước và đoàn thể,
Nxb CTQG, Hà Nội, 2001.
Trên cơ sở quán triệt sâu sắc quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư
tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm của Đảng ta về giáo dục, giáo dục quốc
phòng, các công trình đi sâu luận giải làm rõ cơ sở lý luận, thực tiễn của đề
tài. Các công trình đã làm rõ một số khái niệm liên quan như: giáo dục, bồi
5


dưỡng kiến thức QP&AN đối với cán bộ công chức của Đảng, Nhà nước và
Đoàn thể; chỉ rõ vai trò, đặc điểm và những vấn đề có tính nguyên tắc đối với
công tác GDQP và tổ chức, phương pháp bồi dưỡng kiến thức quốc phòng
cho cán bộ, công chức của Đảng, Nhà nước và đoàn thể; đánh giá thực trạng
và rút ra một số kinh nghiệm GDQP, tổ chức, phương pháp bồi dưỡng kiến
thức quốc phòng cho đội ngũ cán bộ. Từ đó, dự báo những nhân tố tác động,
xác định phương hướng, yêu cầu và những giải pháp chủ yếu nâng cao chất
lượng GDQP, tổ chức, phương pháp bồi dưỡng kiến thức quốc phòng cho đội
ngũ cán bộ, công chức của Đảng, Nhà nước và đoàn thể.
Viện Khoa học xã hội và nhân văn quân sự (2001), Công tác giáo dục
quốc phòng ở các trường trung học phổ thông thuộc tỉnh Hà Tây hiện nay, Đề
tài khoa học cấp Viện; Phạm Xuân Hảo (2002), Giáo dục quốc phòng cho
sinh viên đại học hiện nay, Chuyên đề khoa học cấp Viện Khoa học xã hội và
nhân văn quân sự.
Dưới góc độ tiếp cận khác nhau, các công trình khoa học nêu trên đã
phân tích, luận giải làm rõ cơ sở lý luận, thực tiễn của vấn đề nghiên cứu, đi
sâu làm rõ một số quan niệm, vị trí, vai trò, đặc điểm và những vấn đề có tính
nguyên tắc trong giáo dục quốc phòng ở một số các nhà trường, địa bàn mà
đề tài nghiên cứu; trên cơ sở đó xác định phương hướng, yêu cầu và những
giải pháp cơ bản nâng cao chất lượng giáo dục quốc phòng trong giai đoạn
hiện nay. Các công trình khoa học trên là những tài liệu quan trọng, có giá trị

cả về lý luận và thực tiễn để tác giả có thể nghiên cứu, tham khảo, kế thừa,
vận dụng vào quá trình thực hiện luận văn.
* Nhóm các luận văn, luận án
Một số luận văn thạc sĩ liên quan trực tiếp đến đề tài luận văn như: Phan
Viết Vần (2004), Bồi dưỡng kiến thức quốc phòng cho cán bộ đầu ngành cấp
tỉnh thành phố và cán bộ chủ chốt cấp quận, huyện ở Trường Quân sự Quân
khu 3 trong giai đoạn hiện nay, Luận văn thạc sĩ Khoa học Chính trị, Học
6


viện Chính trị Quân sự; Đàm Quốc Việt (2006), Bồi dưỡng kiến thức quốc
phòng cho CBCC cấp quận, huyện của Quân khu Thủ Đô hiện nay, Luận văn
thạc sĩ Khoa học Chính trị, Học viện Chính trị Quân sự; Hà Công Chờ (2007),
Phát triển ý thức quốc phòng của học viên bồi dưỡng kiến thức quốc phòng ở
Trường Quân sự Quân khu 7 hiện nay, luận văn thạc sĩ Triết học, Học viện
Chính trị Quân sự; Nguyễn Huy Hoàng (2009), Bồi dưỡng kiến thức quốc
phòng, an ninh cho đội ngũ chủ chốt xã, phường, thị trấn tỉnh Bắc Ninh hiện
nay, Luận văn thạc sĩ Khoa học Chính trị, Học viện Chính trị Quân sự; Lê Bá
Thiệu (2011), Bồi dưỡng kiến thức QP&AN cho chức sắc, chức việc tôn giáo
trên địa bàn tỉnh Đồng Nai giai đoạn hiện nay, Luận văn thạc sĩ Khoa học
Chính trị, Học viện Chính trị; Chau Chắc (2015), Nâng cao chất lượng bồi
dưỡng kiến thức quốc phòng và an ninh cho chức sắc tôn giáo trên địa bàn
An Giang hiện nay, Luận văn thạc sĩ Khoa học Chính trị, Học viện Chính trị.
Luận văn thạc sĩ của các tác giả nêu trên đã nghiên cứu khá toàn diện, sâu
sắc về bồi dưỡng kiến thức quốc phòng cho cán bộ đầu ngành cấp tỉnh, thành
phố và cán bộ chủ chốt cấp quận, huyện ở các địa bàn chiến lược trọng điểm
như: Thủ đô Hà Nội, Quân khu 3, Quân khu 7. Các công trình này nêu bật quan
niệm, vị trí, vai trò, đặc điểm, tiêu chí và những vấn đề có tính nguyên tắc trong
bồi dưỡng kiến thức quốc phòng cho cán bộ đầu ngành cấp tỉnh, thành phố và
cán bộ chủ chốt cấp quận, huyện; đánh giá thực trạng, chỉ rõ nguyên nhân và

rút ra một số kinh nghiệm bồi dưỡng kiến thức quốc phòng cho đội ngũ cán bộ
này. Trên cơ sở dự báo những nhân tố tác động, các tác giả đã đề xuất những
giải pháp chủ yếu nâng cao chất lượng bồi dưỡng kiến thức quốc phòng cho
cán bộ đầu ngành cấp tỉnh, thành phố và cán bộ chủ chốt cấp quận, huyện hiện
nay ở các địa bàn nêu trên, bảo đảm cho đội ngũ này có đủ phẩm chất, kiến
thức và năng lực quản lý nhà nước về QP&AN ở địa phương. Đây là những tài
liệu quan trọng, có giá trị cả về lý luận và thực tiễn để tác giả có thể nghiên
cứu, tham khảo, kế thừa, vận dụng vào quá trình thực hiện đề tài luận văn.
7


* Nhóm các bài báo, tạp chí, sách
Trong những năm gần đây có nhiều bài báo khoa học đã được công bố
đề cập đến vấn đề GDQP và bồi dưỡng kiến thức QP&AN cho các đối tượng,
như: Hồ Quốc Toản, Bước phát triển trong công tác giáo dục quốc phòng của
Đảng và Nhà nước ta, Tạp chí QPTD, 8/2007; Ngô Xuân Thứ, Bồi dưỡng
kiến thức QP&AN cho chức sắc, chức việc tôn giáo ở Bắc Ninh - kết quả và
kinh nghiệm, Tạp chí QPTD, 9/2008; Hoàng Văn Thuận, Nâng cao chất
lượng bồi dưỡng kiến thức QP&AN ở Trường Quân sự thành phố Hồ Chí
Minh, Tạp chí QPTD, 3/2009; Nguyễn Xuân Hoè, Một số giải pháp nâng cao
chất lượng bồi dưỡng kiến thức QP&AN cho đối tượng 2 ở Trường Quân sự
Quân khu 5, Tạp chí QPTD, 3/2010; Trần Đơn, Một số bài học 10 năm thực
hiện công tác giáo dục QP&AN ở Quân khu 7, Tạp chí QPTD, 5/2011; Phạm
Hồng Kỳ, Một số giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục QP&AN cho học
sinh, sinh viên, Tạp chí QPTD, 4/2012; Nguyễn Tuấn Khanh, Trường Quân
sự Thành phố Cần Thơ thực hiện tốt công tác bồi dưỡng kiến thức QP&AN,
Tạp chí QPTD, 11/2012; Phạm Văn Bé Tư, Bồi dưỡng kiến thức QP, AN cho
chức sắc, chức việc các tôn giáo ở Vĩnh Long, Tạp chí QPTD, 5/2013; Tống
Thành Phong, Công tác Bồi dưỡng kiến thức QP, AN ở Trường Quân sự
Quân khu 9, Tạp chí QPTD, 8/2014.

Dưới nhiều góc độ tiếp cận khác nhau, các bài báo khoa học đã tập trung
làm rõ những vấn đề cơ bản về lý luận, thực tiễn của vấn đề nghiên cứu, nhất
là phân tích làm rõ vị trí, vai trò, yêu cầu và đề xuất những giải pháp cơ bản
đẩy mạnh giáo dục QPTD nói chung và chất lượng bồi dưỡng kiến thức QP&
AN cho đối tượng 2 nói riêng. Đây là tài liệu quan trọng mà tác giả có thể
nghiên cứu, kế thừa, vận dụng trong quá trình xây dựng và thực hiện đề tài.
Như vậy, các công trình, bài báo khoa học nêu trên, đã bàn khá toàn diện
về công tác giáo dục quốc phòng và bồi dưỡng kiến thức quốc phòng, an ninh
cho các đối tượng, trong đó có đối tượng 2. Nhưng chưa có công trình nào
nghiên cứu toàn diện, sâu sắc, có hệ thống về bồi dưỡng kiến thức quốc

8


phòng, an ninh cho đối tượng 2 ở TQSQK9 hiện nay dưới góc độ chuyên
ngành xây dựng Đảng và Chính quyền Nhà nước. Vì vậy, Chất lượng bồi
dưỡng kiến thức quốc phòng, an ninh cho đối tượng 2 ở Trường quân sự
Quân khu 9 hiện nay là đề tài có hướng nghiên cứu độc lập, không trùng lắp
với các công trình khoa học đã nhiệm thu, công bố.
3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu
* Mục đích
Làm rõ những vấn đề cơ bản về lý luận, thực tiễn và đề xuất giải pháp
nâng cao chất lượng bồi dưỡng kiến thức QP&AN cho đối tượng 2 ở
TQSQK9 hiện nay.
* Nhiệm vụ
- Luận giải và làm rõ những vấn đề cơ bản về lý luận, thực tiễn chất lượng
bồi dưỡng kiến thức QP&AN cho đối tượng 2 ở Trường Quân sự Quân khu 9.
- Đánh giá đúng thực trạng, rút ra nguyên nhân và những kinh nghiệm về
chất lượng bồi dưỡng kiến thức QP&AN ở Trường Quân sự Quân khu 9.
- Xác định yêu cầu, đề xuất những giải pháp cơ bản nâng cao chất

lượng bồi dưỡng kiến thức QP&AN cho đối tượng 2 ở Trường Quân sự
Quân khu 9 hiện nay.
4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu
* Đối tượng: Chất lượng bồi dưỡng kiến thức QP&AN cho đối tượng 2
ở TQSQK9 hiện nay
* Phạm vi nghiên cứu: Đề tài nghiên cứu hoạt động chất lượng bồi
dưỡng kiến thức QP&AN cho đối tượng 2 ở TQSQK9 với các tư liệu, số liệu
điều tra, khảo sát giới hạn chủ yếu từ năm 2012 đến nay.
5. Cơ sở lý luận, thực tiễn và phương pháp nghiên cứu
* Cơ sở lý luận
Cơ sở lý luận của đề tài là quan điểm chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng
Hồ Chí Minh và quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về xây dựng nền
QPTD, BVTQ XHCN; các chỉ thị, nghị quyết, quy định, hướng dẫn của

9


Đảng, Nhà nước, của Quân uỷ Trung ương, Bộ Quốc phòng, Bộ Tổng tham
mưu, Tổng cục Chính trị, của các bộ, ngành…về giáo dục QP&AN, về bồi
dưỡng kiến thức QP&AN cho đối tượng 2.
* Cơ sở thực tiễn
Cơ sở thực tiễn của đề tài là hiện thực hoạt động bồi dưỡng kiến thức
QP&AN cho đối tượng 2 ở TQSQK9; các tài liệu, báo cáo sơ kết, tổng kết về
công tác QSQP địa phương, về công tác giáo dục QP&AN cho các đối tượng,
trong đó có đối tượng 2 trên địa bàn QK9; các tư liệu, số liệu và kết quả điều
tra khảo sát thực tế bồi dưỡng kiến thức QP&AN cho đối tượng 2 trên địa bàn
QK9 trong thời gian qua.
* Phương pháp nghiên cứu
Trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, đề tài sử dụng
tổng hợp các phương pháp nghiên cứu của khoa học chuyên ngành và liên

ngành, trong đó, chú trọng các phương pháp: lôgíc, lịch sử, phân tích, tổng hợp,
so sánh, phương pháp chuyên gia, điều tra xã hội học và tổng kết thực tiễn.
6. Ý nghĩa của đề tài
Kết quả nghiên cứu của luận văn góp phần cung cấp thêm cơ sở khoa học,
giúp Đảng uỷ, Bộ Tư lệnh QK9, TQSQK9 trong lãnh đạo, chỉ đạo, tiến hành các
hoạt động nâng cao chất lượng bồi dưỡng kiến thức QP&AN cho đối tượng 2
trên địa bàn Quân khu 9 hiện nay. Luận văn có thể sử dụng làm tài liệu tham
khảo trong nghiên cứu giảng dạy về bồi dưỡng kiến thức QP&AN trong các nhà
trường quân đội, nhất là ở các Trường Quân sự của Quân khu.
7. Kết cấu đề tài
Luận văn gồm: mở đầu, 2 chương (4 tiết), danh mục tài liệu tham khảo
và phụ lục.

10


Chương 1
NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CHẤT
LƯỢNG BỒI DƯỠNG KIẾN THỨC QUỐC PHÒNG VÀ AN NINH
CHO ĐỐI TƯỢNG 2 Ở TRƯỜNG QUÂN SỰ QUÂN KHU 9
1.1. Bồi dưỡng kiến thức quốc phòng, an ninh và những vấn đề cơ
bản về chất lượng bồi dưỡng kiến thức quốc phòng và an ninh cho đối
tượng 2 ở Trường Quân sự Quân khu 9
1.1.1. Trường Quân sự Quân khu 9 và những vấn đề cơ bản về bồi
dưỡng kiến thức quốc phòng và an ninh cho đối tượng 2 ở Trường Quân
sự Quân khu 9
* Trường Quân sự Quân khu 9 và đối tượng 2 ở Trường Quân sự Quân khu 9
Trường Quân sự Quân khu 9
Trường Quân sự Quân khu 9 hiện nay đứng chân trên địa bàn Phường 2 thành phố Sóc Trăng, tỉnh Sóc Trăng. TQSQK9 ngày nay, tiền thân là Trường
Quân chính Quang Trung, ra đời trong kháng chiến chống thực dân Pháp xâm

lược, được thành lập ngày 10 tháng 11 năm 1945 tại bãi Khai Long, xã Đất
Mũi, huyện Ngọc Hiển, tỉnh Cà Mau. Ra đời trong lòng chiến trường miền
Tây Nam Bộ, dưới sự lãnh đạo của Đảng, trực tiếp là Khu ủy, Đảng ủy - Bộ
Tư lệnh Quân khu 9; được sự đùm bọc, giúp đỡ của cấp ủy, chính quyền,
đoàn thể nhân dân đồng bằng sông Cửu Long, Nhà trường từng bước xây
dựng, huấn luyện, chiến đấu và trưởng thành, lập nên nhiều thành tích đặc
biệt xuất sắc trong hai cuộc kháng chiến giải phóng dân tộc.
Trải qua 70 năm xây dựng, chiến đấu trưởng thành, Nhà trường đã đào
tạo, bổ túc, tập huấn trên 115.737 học viên, đáp ứng yêu cầu bổ sung cán bộ,
nhân viên cho lực lượng vũ trang Quân khu 9 và Quân đội qua các thời kỳ.
Nhiều đồng chí đã trưởng thành cán bộ cấp cao của Đảng, sĩ quan cao cấp
trong Quân đội. Hàng ngàn cán bộ, giáo viên, học viên đã trực tiếp chiến đấu
trên chiến trường miền Tây Nam Bộ, chiến trường Campuchia, gắn Nhà trường

11


với chiến trường, với đơn vị; góp công sức, xương máu cho thắng lợi của cách
mạng Việt Nam. Với những thành tích đặc biệt xuất sắc, Nhà trường đã được
phong tặng danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân trong thời kỳ đổi mới
(02/7/2002), Anh hùng LLVT nhân dân trong kháng chiến chống Mỹ, cứu
nước (27/4/2012); 02 cá nhân được tặng danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân
trong kháng chiến chống Mỹ, cứu nước và nhiều phần thưởng cao quý khác.
Tổ chức biên chế của Nhà trường hiện nay: Ban Giám hiệu và 15 đơn vị
trực thuộc, bao gồm: 04 Phòng, 05 Khoa giáo viên, 05 Tiểu đoàn quản lý học
viên, 01 Trung tâm Giáo dục quốc phòng, an ninh. Tương ứng với hệ thống tổ
chức hành chính quân sự, hệ thống tổ chức đảng ở Đảng bộ Nhà trường được
xác lập theo Điều lệ Đảng Cộng sản Việt Nam và Quy định của Bộ Chính trị về
“Tổ chức đảng trong Quân đội nhân dân”. Do đặc điểm tổ chức, hoạt động và số
lượng đảng viên ở các phòng, khoa giáo viên, tiểu đoàn quản lý học viên không

giống nhau nên có sự khác nhau bao gồm: Đảng ủy Nhà trường là cấp trên trực
tiếp của 15 tổ chức cơ sở đảng với 06 đảng bộ cơ sở và 9 chi bộ cơ sở. Tổ chức
quần chúng trong Nhà trường gồm có Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh
và Công đoàn - Phụ nữ. Hội đồng quân nhân được thành lập ở các đại đội của
Tiểu đoàn quản lý học viên và ở các cơ quan, đơn vị trực thuộc Nhà trường.
Chức năng, nhiệm vụ của Nhà trường hiện nay là đào tạo hạ sĩ quan chỉ
huy bộ binh và binh chủng, đào tạo, tập huấn, chuyển loại các đối tượng sĩ
quan dự bị, bồi dưỡng, bổ túc quân sự địa phương; tập huấn cán bộ; bồi
dưỡng kiến thức QP - AN cho cán bộ đối tượng 2 trên địa bàn Quân khu theo
kế hoạch được giao (từ năm 2000 đến nay)…Nghị quyết Đại hội đại biểu
Đảng bộ Nhà trường lần thứ XI, nhiệm kỳ 2015 - 2020 đã xác định: “… nâng
cao chất lượng bồi dưỡng kiến thức QP, AN cho đối tượng 2 và giáo dục
QP&AN cho học sinh, sinh viên”.
Đối tượng 2 bồi dưỡng kiến thức quốc phòng và an ninh ở Trường Quân
sự Quân khu 9
Đối tượng 2, theo Điều 5 của Nghị định số 116/2007/NĐ-CP của Chính
phủ về giáo dục QP&AN, gồm: “Người đứng đầu, cấp phó của người đứng
12


đầu các cục, vụ, viện, các tổ chức sự nghiệp và chức danh tương đương thuộc
các Bộ, Ban, ngành Trung ương. Chủ tịch, Phó Chủ tịch Hội đồng quản trị,
người đứng đầu và cấp phó của người đứng đầu các tập đoàn kinh tế, các
tổng công ty thành lập theo quyết định của các Bộ, ngành Trung ương. Hiệu
trưởng, Phó Hiệu trưởng các trường đại học, cao đẳng và các chức danh
tương đương có trụ sở trên địa bàn quân khu. Bí thư, Phó Bí thư, Thường vụ
Huyện ủy, Quận ủy, Thị ủy, Thành ủy thành phố thuộc tỉnh; Chủ tịch, Phó
Chủ tịch Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân huyện, quận (sau đây gọi là
cấp huyện). Người đứng đầu và cấp phó của người đứng đầu các Sở, Ban,
ngành và chức danh tương đương ở cấp tỉnh. Đại biểu Hội đồng nhân dân

cấp tỉnh không giữ các chức vụ nêu trên bồi dưỡng kiến thức quốc phòng an ninh tại trường quân sự quân khu. Thường trực Tỉnh ủy, Ủy ban nhân
dân cấp tỉnh, người đứng đầu cơ quan Trung ương có trụ sở trên địa bàn
quân khu quyết định triệu tập cán bộ thuộc quyền theo chỉ tiêu của quân
khu. Căn cứ số lượng cán bộ thuộc đối tượng 2, Tư lệnh quân khu quyết
định kế hoạch và tổ chức bồi dưỡng kiến thức QP, AN tại Trường Quân sự
quân khu và Trường quân sự cấp tỉnh ”.
Đặc điểm học viên bồi dưỡng kiến thức quốc phòng và an ninh đối tượng
2 ở Trường Quân sự Quân khu 9
Trước hết, học viên bồi dưỡng kiến thức QP&AN đối tượng 2 ở
TQSQK9 là đội ngũ cán bộ chủ trì, chủ chốt, là nòng cốt, trực tiếp tham mưu
và tổ chức thực hiện nhiệm vụ xây dựng và phát triển kinh tế, văn hoá, xã hội
cũng như thực hiện công tác QSQP ở cơ quan, địa phương cấp huyện và
tương đương.
Đây là những cán bộ chủ trì, chủ chốt của Đảng trong hệ thống chính trị
ở cấp huyện và tương đương trên địa bàn Quân khu, phụ trách một địa
phương, một lĩnh vực; là đội ngũ cán bộ nắm giữ chức vụ, quyền hạn, lãnh
đạo, quản lý quan trọng nhất trong tổ chức Đảng, chính quyền cấp huyện và
sở, ban, ngành, đoàn thể, doanh nghiệp và LLVT cấp tỉnh của các địa phương

13


và của trung ương đóng trên địa bàn Quân khu.
Chất lượng, hiệu quả công tác tham mưu và tổ chức thực hiện nhiệm vụ
của lực lượng cán bộ chủ trì, chủ chốt này ảnh hưởng trực tiếp đến chất
lượng, hiệu quả thực hiện công tác QP&AN ở địa phương, nhất là công tác
xây dựng khu vực phòng thủ, kết hợp kinh tế với QP&AN, QP&AN với kinh
tế và đối ngoại; xây dựng thế trận QPTD, thế trận CTND địa phương; xây
dựng LLVT địa phương, chuẩn bị nhân tài, vật lực cho chiến tranh ngay từ
thời bình... của từng cơ quan, địa phương hiện nay.

Hai là, học viên bồi dưỡng kiến thức quốc phòng và an ninh đối tượng 2 ở
Trường Quân sự Quân khu 9 rất đa dạng, phong phú về đối tượng, thành phần.
Đối tượng 2 bồi dưỡng kiến thức QP&AN trên địa bàn QK9 là cán bộ
đầu ngành cấp tỉnh, thành phố và cán bộ chủ trì, chủ chốt cấp quận, huyện
trên địa bàn QK9 có số lượng đông nhất nước (12 tỉnh, thành phố với 119
huyện, quận, thị, thành phố trực thuộc tỉnh, số liệu năm 2015). Đối tượng
tham gia bồi dưỡng rất đa dạng phong phú về mọi mặt:
Đây là đội ngũ cán bộ giữ những cương vị, trọng trách khác nhau trong cơ
quan đảng, bộ máy hành chính nhà nước, cơ quan đoàn thể, doanh nghiệp... .
Phạm vi đối tượng rất rộng và đa dạng, nhưng có thể phân ra 5 nhóm chính sau:
Nhóm lãnh đạo của cấp ủy và cơ quan nhà nước ở địa phương, bao gồm
những đồng chí trong Thường vụ Huyện ủy (Quận ủy, Thị ủy, Thành ủy);
Chủ tịch, Phó Chủ tịch Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân huyện, quận, thị,
thành; người đứng đầu và cấp phó của người đứng đầu các sở, ban, ngành cấp
tỉnh; đại biểu Hội đồng nhân dân cấp tỉnh không giữ các chức vụ trên.
Nhóm lãnh đạo các tổ chức chính trị - xã hội ở địa phương, bao gồm những
đồng chí trong Mặt trận Tổ quốc, Đoàn thanh niên, Phụ nữ, Công đoàn, Hội nông
dân, Hội cựu Chiến binh, Liên minh Hợp tác xã thuộc tỉnh, thành phố…
Nhóm lãnh đạo trong lực lượng vũ trang địa phương, bao gồm các đồng chí
trong Ban Chỉ huy Quân sự quận, huyện, Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh, thành, Bộ
14


đội biên phòng, Ban Giám đốc công an tỉnh không trong thường vụ tỉnh ủy.
Nhóm lãnh đạo các trường đại học, cao đẳng và những người có chức
danh tương đương có cơ sở đóng quân trên địa bàn Quân khu.
Nhóm lãnh đạo doanh nghiệp kinh tế lớn được thành lập theo quyết định
của Bộ, ngành Trung ương có trụ sở trên địa bàn Quân khu.
Cán bộ tham gia bồi dưỡng có nhiều thành phần xuất thân, dân tộc, tôn
giáo trên địa bàn Quân khu, nhiều lứa tuổi, nhiều địa bàn công tác (thành thị,

nông thôn, miền núi, hải đảo, biên giới …); đa dạng về trình độ học vấn, trình
độ chuyên môn nghiệp vụ, tuổi đời, nguồn quy hoạch cán bộ…
Đặc biệt trong giai đoạn gần đây số lượng học viên là cán bộ trẻ, cán bộ nữ
tăng nhanh, đây là thuận lợi vì những cán bộ này được đào tạo cơ bản, có trình
độ cao (đa phần có trình độ thạc sỹ trở lên), kiến thức toàn diện, năng nổ nhiệt
tình, ham học hỏi. Tuy nhiên lực lượng này lại ít kinh nghiệm trong thực tiễn,
đặc biệt là kiến thức và kinh nghiệm thực tiễn trong lĩnh vực QP&AN.
Ba là, học viên bồi dưỡng kiến thức QP&AN đối tượng 2 ở Trường
Quân sự Quân khu 9 có trình độ, phẩm chất, năng lực cao nhưng đa phần hạn
chế về kiến thức và kinh nghiệm trong lĩnh vực quân sự, quốc phòng.
Phần đông học viên bồi dưỡng kiến thức QP&AN đối tượng 2 ở
TQSQK9 có sức khỏe tốt, đúng độ tuổi qui hoạch, trình độ học vấn, chuyên
môn nghiệp vụ, lý luận cao, có kinh nghiệm thực tiễn phong phú, chuyên sâu
trên từng lĩnh vực mình phụ trách; có bản lĩnh và tư duy đổi mới, năng động,
sáng tạo, có kiến thức khoa học, kinh tế, văn hóa, xã hội, luật pháp và công
tác vận động quần chúng, thích ứng nhanh, đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ;
một số đồng chí đã trãi qua chiến đấu, hoạt động thực tiễn phong phú trong
quân đội và công an, cho nên thuận lợi trong tiếp thu kiến thức QP&AN và
sẵn sàng chia sẽ kiến thức, kinh nghiệm cho mọi người.
Tuy nhiên đa phần học viên là những cán bộ trưởng thành trong điều kiện
thời bình, cán bộ trẻ, cán bộ trưởng thành từ thực tiễn công tác của địa phương,
15


chủ yếu học tập, nghiên cứu trên các lĩnh vực quản lý kinh tế, xã hội và các
lĩnh vực chuyên môn khác, ít có điều kiện nghiên cứu, tiếp xúc về lĩnh vực
QPTD, QSQP…do đó, nhận thức, kiến thức về lĩnh vực QSQP cũng như năng
lực, kinh nghiệm trong tham mưu và tham gia tổ chức thực hiện nhiệm vụ
quân sự, quốc phòng của tổ chức, cơ quan và cá nhân còn nhiều hạn chế. Đối
tượng này cũng gặp khá nhiều khó khăn khi được tổ chức học tập, bồi dưỡng

tập trung trong môi trường quân sự, nghiêm túc, chặt chẽ về nền nếp, chế độ
trong sinh hoạt, học tập, công tác và luôn phải hoạt động với cường độ cao.
Bốn là, quá trình tham gia bồi dưỡng học viên thường bị chi phối bởi
nhiệm vụ công tác của cơ quan, đơn vị mình.
Là đội ngũ cán bộ chủ tùy, chủ chốt của các địa phương cấp huyện, sở, ban,
ngành cấp tỉnh và tương đương nên đa phần học viên thuộc đối tượng 2 là cán bộ
chủ trì của các cơ quan, đơn vị, tổ chức ở địa phương. Đây là đặc điểm chi phối
đến chất lượng, hiệu quả tham gia bồi dưỡng kiến thức QP&AN của đối tượng
2.
Bởi vì trong thực tế cho thấy hiện nay khối lượng công việc trong hệ
thống chính trị của địa phương rất lớn đòi hỏi vai trò chỉ đạo và trực tiếp giải
quyết của cán bộ chủ trì. Điều này đã chi phối đến việc lập kế hoạch, lựa
chọn, triệu tập cán bộ tham gia bồi dưỡng tập trung; ảnh hưởng đến thời gian
và hiệu quả, chất lượng trong quá trình tham gia bồi dưỡng của đối tượng này.
Thời gian qua để khắc phục tình trạng này, được sự cho phép của Hội
đồng Giáo dục QP&AN Quân khu, Nhà trường đã mở nhiều lớp bồi dưỡng tại
các tỉnh, các cơ quan của Quân khu để bồi dưỡng cho số cán bộ không có điều
kiện tham gia các lớp bồi dưỡng tập trung tại Trường Quân sự Quân khu.
* Những vấn đề cơ bản về bồi dưỡng kiến thức quốc phòng và an ninh
cho đối tượng 2 ở Trường Quân sự Quân khu 9
Trong sự nghiệp xây dựng và BVTQ hiện nay, đặc biệt là trong bối cảnh
hội nhập quốc tế ngày càng sâu, rộng, giáo dục QP, AN nói chung và bồi
16


dưỡng kiến thức QP&AN cho đối tượng 2 nói riêng luôn được Đảng, Nhà
nước ta hết sức coi trọng, Chỉ thị số 12-CT/TW ngày 03/5/2007 của Bộ Chính
trị về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác giáo dục quốc
phòng, an ninh trong tình hình mới” đã khẳng định: “Giáo dục quốc phòng,
an ninh là một bộ phận của nền giáo dục quốc dân, việc phổ cập và tăng

cường giáo dục quốc phòng và an ninh là nhiệm vụ chung của Đảng, Nhà
nước và toàn xã hội, phải được chỉ đạo, tổ chức thực hiện chặt chẽ, thống
nhất từ trung ương đến địa phương” và: “Bồi dưỡng kiến thức quốc phòng,
an ninh là tiêu chuẩn bắt buộc đối với cán bộ, đảng viên, là một trong những
tiêu chí để xem xét, đề bạt, bổ nhiệm cán bộ”.
Bồi dưỡng, theo Từ điển tiếng Việt là “làm cho khỏe thêm, mạnh thêm,
làm cho tốt hơn, giỏi hơn”, còn theo từ điển Hán - Việt là “sự vun trồng, nuôi
dưỡng”. Trong công tác cán bộ, bồi dưỡng còn được hiểu theo nghĩa là hoạt
động trang bị, bổ túc thêm tri thức, kinh nghiệm, xây dựng những phẩm chất
nhân cách để người cán bộ được đáp ứng tốt hơn các yêu cầu hoạt động trong
mọi lĩnh vực xã hội.
Bồi dưỡng khác với giáo dục, giáo dục là hoạt động có mục đích, có ý thức,
diễn ra trong một không gian, thời gian cụ thể nhằm truyền thụ tri thức, kinh
nghiệm đến với một đối tượng cụ thể, làm cho đối tượng có phẩm chất, năng lực
theo mục tiêu, yêu cầu đặt ra. Bồi dưỡng là trên cơ sở kiến thức đã có, bổ sung
thêm kiến thức nhằm bảo đảm hệ thống, thống nhất và cập nhật những nội dung
mới, làm cho đối tượng hoàn thành tốt nhiệm vụ, chức trách được giao.
Quốc phòng, theo Khoản 1, Điều 3, Luật Quốc phòng qui định: “Quốc
phòng là công cuộc giữ nước bằng sức mạnh tổng hợp của toàn dân tộc, trong
đó sức mạnh quân sự là đặc trưng, lực lượng vũ trang nhân dân làm nòng cốt”
An ninh, có hai cách tiếp cận, nghĩa rộng và nghĩa hẹp. An ninh hiểu
theo nghĩa hẹp là an ninh trật tự, bao gồm những gì có liên quan đến trật tự an
toàn xã hội. Còn an ninh hiểu theo nghĩa rộng là an ninh chính trị, an ninh
17


quốc gia. Khoản 1, Điều 3, Luật An ninh Quốc gia qui định: “An ninh quốc
gia là sự ổn định, phát triển bền vững của chế độ xã hội chủ nghĩa và Nhà
nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, sự bất khả xâm phạm độc lập,
chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc”.

Quan niệm bồi dưỡng kiến thức quốc phòng và an ninh cho đối tượng 2
ở Trường Quân sự Quân khu 9
Với cách tiếp cận trên, có thể quan niệm: Bồi dưỡng kiến thức quốc
phòng và an ninh cho đối tượng 2 ở Trường Quân sự Quân khu 9 là toàn bộ
các hoạt động tổ chức, lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý, điều hành và thực hành
quá trình truyền thụ, lĩnh hội tri thức, kinh nghiệm về quốc phòng và an ninh;
kết hợp giữa quốc phòng và an ninh với chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, đối
ngoại… bảo đảm cho đội ngũ cán bộ đối tượng 2 trên địa bàn Quân khu 9 có
đủ kiến thức, năng lực, ý thức trách nhiệm, để hoàn thành tốt nhiệm vụ theo
cương vị, chức trách được giao, đáp ứng yêu cầu đòi hỏi của sự nghiệp bảo
vệ Tổ quốc trong tình hình mới.
Bồi dưỡng kiến thức QP&AN cho đối tượng 2 là một quá trình, tức có khởi
đầu, phát triển và kết thúc, diễn ra trong một không gian, thời gian nhất định và
bao giờ cũng gắn chặt với các chủ thể thực hiện, diễn ra trong môi trường quân
sự, có yêu cầu cao về thể lực, tri thức và chấp hành các chế độ, qui định của
quân đội, Nhà trường. Do đó, luôn chịu sự chi phối một cách khách quan bởi
những điều kiện chính trị, kinh tế, quân sự phong phú, đa dạng của xã hội, của
Quân khu và Nhà trường, trong đó nhân tố quân sự là nhân tố thường xuyên,
trực tiếp qui định toàn bộ quá trình bồi dưỡng kiến thức QP&AN.
Bồi dưỡng kiến thức QP&AN cho đối tượng 2 là quá trình tổ chức truyền
thụ và lĩnh hội một cách có hệ thống những kiến thức quân sự, là sự tác động
tích cực nhiều chiều đối với học viên, nhưng học viên ở đây là những cán bộ
chủ trì, chủ chốt trong bộ máy lãnh đạo, quản lý nhà nước ở cấp huyện và
cấp tỉnh. Đây là nét nổi bật của quá trình bồi dưỡng và cũng là khó khăn,

18


thách thức lớn đối với Quân khu và Nhà trường trên ba phương diện: tổ chức
lãnh đạo, chỉ đạo; thực hiện chương trình nội dung; bảo đảm vật chất,

phương tiện cho quá trình này. Như vậy, thực chất quá trình bồi dưỡng kiến
thức QP&AN cho đối tượng 2 là quá trình truyền thụ và lĩnh hội tri thức,
một bộ phận của hoạt động sư phạm nói chung, chức năng của nó là trang bị
kiến thức QP&AN.
Nội hàm bồi dưỡng kiến thức QP&AN cho đối tượng 2 ở TQSQK9 đã
chỉ rõ mục đích, chủ thể, đối tượng, lực lượng tham gia hoạt động bồi dưỡng:
Mục đích bồi dưỡng: nhằm trang bị, bổ sung, phát triển, hoàn thiện tri
thức, kiến thức, kỹ năng, kinh nghiệm về QP&AN cho đối tượng 2, đáp ứng
yêu cầu nhiệm vụ QP&AN xây dựng, bảo vệ địa phương và góp phần xây
dựng, BVTQ trong tình hình mới.
Chủ thể bồi dưỡng: Đảng ủy - Bộ Tư lệnh Quân khu, Đảng ủy, Ban
Giám hiệu Nhà trường, các cơ quan, đơn vị, đội ngũ giáo viên. Trong đó
Đảng ủy, Ban Giám hiệu Trường Quân sự Quân khu trực tiếp lãnh đạo, chỉ
đạo, quản lý điều hành; các cơ quan chuyên môn các cấp làm tham mưu, triển
khai tổ chức thực hiện và làm công tác bảo đảm mọi mặt, hiệp đồng phối hợp
hoạt động; đội ngũ giáo viên trực tiếp làm công tác giảng dạy bồi dưỡng kiến
thức quốc phòng và an ninh.
Đối tượng bồi dưỡng: hiệu trưởng, phó hiệu trưởng các trường đại
học, cao đẳng và các chức danh tương đương có trụ sở trên địa bàn quân
khu. Bí thư, Phó Bí thư, Thường vụ Huyện ủy, Quận ủy, Thị ủy, Thành
ủy thành phố thuộc tỉnh; Chủ tịch, Phó Chủ tịch Hội đồng nhân dân, Ủy
ban nhân dân huyện, quận (sau đây gọi là cấp huyện). Người đứng đầu
và cấp phó của người đứng đầu các Sở, Ban, ngành và chức danh tương
đương ở cấp tỉnh. Đại biểu Hội đồng nhân dân cấp tỉnh không giữ các
chức vụ nêu trên.
Lực lượng tham gia: các tổ chức trong hệ thống chính trị, đội ngũ cán
bộ, đảng viên của địa phương. Trong đó, lực lượng tham gia trực tiếp là Hội
19

đồng giáo dục QP&AN Quân khu; Phòng Dân quân Tự vệ - Bộ Tham mưu
Quân khu; cấp ủy, chính quyền và Hội đồng Giáo dục QP&AN 12 tỉnh (thành
phố) trên địa bàn Quân khu 9.
Đặc điểm bồi dưỡng kiến thức quốc phòng và an ninh:
Một là, chủ thể bồi dưỡng kiến thức QP&AN cho đối tượng 2 ở Trường
Quân sự Quân khu 9 đa dạng, phong phú, có nhiều tổ chức nhiều lực lượng
tham gia, trong đó, chủ thể trực tiếp bồi dưỡng là đội ngũ giáo viên ở
TQSQK9. Đây là những sĩ quan QĐND Việt Nam, được đào tạo cơ bản qua
các học viện, nhà trường quân đội, có học vấn cao, 100% có trình độ đại học và
sau đại học. Đội ngũ này cơ bản có trình độ, kiến thức quân sự QP&AN, nhiều
người đã từng công tác trong lĩnh vực QSQP địa phương; có phương pháp sư
phạm và kinh nghiệm nhất định trong giảng dạy… tuy nhiên, đội ngũ này lại
chưa trải nghiệm qua thực tiễn chiến đấu, trình độ, kiến thức về kinh tế, văn
hóa, xã hội, pháp luật…còn hạn chế. Trong khi đó, đối tượng bồi dưỡng là những
người có trình độ, kiến thức, kinh nghiệm nhất định trong quản lý KT -XH, nhiều
người đã từng giữ các cương vị lãnh đạo trong các cơ quan nhà nước, phục vụ
trong quân đội, thậm chí tham gia chiến đấu, phục vụ chiến đấu.
Hai là, quá trình bồi dưỡng kiến thức QP&AN cho đối tượng 2 ở
TQSQK9 gắn liền với việc thực hiện các nhiệm vụ KT - XH, QP&AN ở địa
phương. Bởi lẽ, đối tượng 2 là những người giữ các chức vụ lãnh đạo, quản
lý, điều hành trong các tổ chức đảng, chính quyền ở địa phương; là lực lượng
nòng cốt, là những “cái đầu” trong mọi hoạt động chính trị, kinh tế, văn hóa,
xã hội, QP&AN ở địa phương. Hoạt động của đội ngũ này luôn gắn liền với
hoạt động của địa phương. Mặc dù tham gia các lớp bồi dưỡng kiến thức
QP&AN tập trung tại trường hay là ở địa phương, hoặc động tự học tập, tự
bồi dưỡng, nhưng đội ngũ đối tượng 2 không thoát khỏi các hoạt động KT XH, QP&AN ở địa phương. Họ vừa tham gia học tập, vừa trực tiếp chỉ đạo
điều hành và tổ chức thực hiện các nhiệm vụ phát triển KT- XH, củng cố
QP&AN của địa phương theo chức trách, nhiệm vụ được giao. Điều đó vừa
tạo điều kiện thuận lợi để đội ngũ này vận dụng ngay những kiến thức được
20

trang bị vào giải quyết các công việc theo chức trách, vừa gây nên những khó
khăn, hạn chế đến chất lượng bồi dưỡng kiến thức QP&AN, do họ chi phối
bởi nhiều công việc khác nhau.
Ba là, số lượng khóa bồi dưỡng và số lượng học viên từng khóa trong
các năm không đồng đều (có năm tổ chức được 8 khóa bồi dưỡng, có năm chỉ
03 khóa) mặc dù nhu cầu bồi dưỡng và số lượng cán bộ đối tượng 2 trên địa
bàn rất cao và khả năng đảm bảo của Trường Quân sự Quân khu có thể tổ
chức mỗi năm từ 08 đến 10 khóa. Đặc điểm này là do tính đặc thù của đối
tượng 2 và đặc thù hoạt động kinh tế - xã hội mọi mặt của các địa phương trên
địa bàn Quân khu quy định, nhất là trong những giai đoạn như năm cuối và
năm đầu của nhiệm kỳ đại hội Đảng các cấp, giai đoạn đầu và cuối năm ...
Những đặc điểm cơ bản trên đây tác động ảnh hưởng trực tiếp đến chất
lượng, hiệu quả bồi dưỡng kiến thức QP&AN cho đối tượng 2 ở TQSQK9,
đòi hỏi các chủ thể bồi dưỡng cần nắm vững để xác định nội dung, biện pháp
bồi dưỡng cho phù hợp, nhằm làm cho hoạt này đạt kết quả cao.
Vai trò của bồi dưỡng kiến thức quốc phòng và an ninh:
Một là, bồi dưỡng kiến thức QP&AN trực tiếp trang bị, bổ sung những tri
thức cần thiết về QSQP cho đối tượng 2 để họ có đủ khả năng đáp ứng yêu cầu
thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ QSQP của địa phương trong tình hình hiện
nay.
Công tác lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý, điều hành của người cán bộ muốn
đạt hiệu quả cao phải được tiến hành dựa trên cơ sở những tri thức khoa học.
Để thực hiện thắng lợi nhiệm vụ của địa phương, đặc biệt là nhiệm vụ QPQS,
lĩnh vực có sự biến đổi nhanh chống và đòi hỏi rất cao, cán bộ đối tượng 2
phải được trang bị những tri thức cần thiết, đồng thời, những tri thức đó phải
luôn được cập nhật, bổ sung phù hợp với sự vận động biến đổi của thực tiễn.
Từ trước đến nay, Đảng ta xác định: xây dựng và BVTQ là hai nhiệm vụ
chiến lược của cách mạng Việt Nam. Cả lý luận, thực tiễn đều cho thấy sự cần

thiết phải kết hợp chặt chẽ hai nhiệm vụ xây dựng và BVTQ, phát triển kinh tế

21


phải đi đôi với giữ vững ổn định chính trị, bảo đảm vững chắc QP&AN. Trong
tình hình hiện nay vấn đề đó càng trở nên cấp thiết. Nếu cán bộ đối tượng 2
không có hoặc hạn chế về kiến thức QP&AN thì sẽ không thể hoàn thành tốt
cương vị chức trách của mình, nhất là trong xây dựng nền QPTD, thế trận
CTND, kết hợp phát triễn kinh tế, văn hóa, xã hội với QP&AN, thậm chí nguy
hại. Vì vậy, phải tăng cường bồi dưỡng kiến thức QP&AN, thông qua hoạt
động bồi dưỡng kiến thức QP&AN trang bị, bổ sung cho đối tượng 2 những tri
thức cần thiết về QSQP, tạo điều kiện cho đối tượng 2 có cơ sở khoa học trong
phát huy sức mạnh vật chất, tinh thần của các tổ chức, các lực lượng thuộc
quyền vào thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ QSQP địa phương được giao.
Hai là, bồi dưỡng kiến thức QP&AN cho đối tượng 2 trực tiếp góp phần
nâng cao nhận thức, trách nhiệm cho đội ngũ cán bộ đối tượng 2 trong tiến
hành công tác QSQP địa phương, nhất là trong tình hình hiện nay.
Thông qua hoạt động bồi dưỡng kiến thức QP&AN, đối tượng 2 quán
triệt, nắm vững những quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ
Chí Minh về chiến tranh và quân đội, về BVTQ XHCN của Đảng, Nhà nước,
về nhiệm vụ QSQP của địa phương, nhận thức đắn về âm mưu thủ đoạn của
kẻ thù, có thêm kiến thức cần thiết về QSQP làm cơ sở giúp người cán bộ
nhận thức đúng đắn hơn về vai trò và sự cần thiết tiến hành công tác QSQP.
Trên cơ sở nhận thức đúng mới xác định đúng trách nhiệm của mình đối với
nhiệm vụ QP&AN. Ngược lại, nếu cán bộ thiếu hiểu biết cần thiết về
QP&AN sẽ không nhận thức đúng đắn và đầy đủ tầm quan trọng của công tác
QSQP địa phương, dẫn tới lơ là, mất cảnh giác, thiếu tích cực, chủ động trong
thực hiện những nội dung công tác QSQP địa phương theo phạm vi chức
trách được phân công hoặc thực hiện miễn cưỡng, thiếu trách nhiệm chất

lượng, hiệu quả thấp.
Ba là, bồi dưỡng kiến thức QP&AN trực tiếp góp phần nâng cao năng
lực tiến hành công tác QSQP địa phương cho đội ngũ cán bộ đối tượng 2.
Thông qua hoạt động bồi dưỡng kiến thức QP&AN, đối tượng 2 được
22


trang bị, bổ sung không chỉ những kiến thức QSQP mà còn kinh nghiệm,
phương pháp và kỹ năng tiến hành công tác QSQP địa phương cần thiết. Có
những hiểu biết, kinh nghiệm và kỹ năng cần thiết về QSQP thì người cán bộ
mới có đủ khả năng quản lý, lãnh đạo, chỉ đạo công tác QSQP ở địa phương,
ngành mình phụ trách, tham mưu đề xuất với cấp ủy địa phương những chủ
trương, kế hoạch, nội dung, biệp pháp lãnh đạo công tác QSQP địa phương,
kế hợp kinh tế với quốc phòng - an ninh, quốc phòng, an ninh với kinh tế một
cách đúng đắn và hiệu quả; mới có khả năng đề xuất những hình thức,
phương pháp phù hợp; huy động tốt nhất các lực lượng, công cụ, phương tiện,
cơ sở vật chất phục vụ cho công tác QP&AN đạt hiệu quả cao.
Chương trình, nội dung bồi dưỡng kiến thức quốc phòng và an ninh cho
đối tượng 2 ở Trường Quân sự Quân khu 9
Căn cứ vào Thông tư số 38/2014/TT-BQP về Ban hành chương trình, nội
dung; chương trình khung bồi dưỡng kiến thức quốc phòng và an ninh, nội
dung bồi dưỡng kiến thức QP&AN cho đối tượng 2 khối lượng kiến thức 120
tiết; cấu trúc chương trình gồm các chuyên đề: Đường lối, quan điểm của Đảng
Cộng sản, chính sách, pháp luật của Nhà nước Việt Nam về QP&AN; Đường
lối, quan điểm của Đảng Cộng sản, chính sách, pháp luật của Nhà nước Việt
Nam về phát triển KT - XH gắn với tăng cường, củng cố QP&AN và hoạt động
đối ngoại trong tình hình mới; Chiến lược QP&AN một số nước có liên quan
đến QP&AN của Việt Nam; Đường lối, quan điểm của Đảng Cộng sản,
chính sách, pháp luật của Nhà nước Việt Nam về xây dựng nền QPTD, thế
trận QPTD gắn với thế trận ANND trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ

quốc Việt Nam XHCN; Đường lối, quan điểm của Đảng Cộng sản Việt
Nam, chính sách, pháp luật của Nhà nước Việt Nam về bảo vệ an ninh chính
trị, kinh tế, văn hóa, tư tưởng, quản lý Nhà nước về an ninh trật tự trong tình
hình mới; Phòng, chống chiến lược “DBHB” BLLĐ của các thế lực thù địch
đối với Việt Nam; Biên giới quốc gia và bảo vệ chủ quyền biên giới quốc
gia; quản lý và bảo vệ chủ quyền biển, đảo Việt Nam trong tình hình mới;

23


Xây dựng và phát triển công nghệ quốc phòng đáp ứng yêu cầu xây dựng và
bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN; Phòng chống vũ khí hủy diệt lớn, vũ khí
công nghệ cao trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam
XHCN; Thứ tự các bước chuyển cơ quan, tổ chức, địa phương vào trạng thái
quốc phòng, chuyển hoạt động của LLVT trong trạng thái sẵn sàng chiến
đấu; Những vấn đề cơ bản về Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý sự nghiệp
quốc phòng; công tác quốc phòng ở bộ, ngành, địa phương; Nội dung cơ
bản của Luật: QP&AN quốc gia, Nghĩa vụ quân sự, GDQP và an ninh, Dân
quân tự vệ, Biên giới quốc gia, Biển Việt Nam, Pháp lệnh Dự bị động viên;
Một số vấn đề về xây dựng KVPT cấp tỉnh, cấp huyện thành khu vực phòng
thủ vững chắc; trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, địa phương trong xây dựng
KVPT; Nội dung, phương pháp soạn thảo hệ thống văn kiện chuyển cơ
quan, tổ chức, địa phương từ thời bình sang thời chiến; diễn tập một số nội
dung về khu vực phòng thủ cấp huyện; luyện tập và bắn súng k54 bài 1; tham
quan, nghiên cứu thực tế; viết thu hoạch.
Hình thức, tổ chức, phương pháp, phương tiện bồi dưỡng kiến thức quốc
phòng và an ninh cho đối tượng 2 ở trường Quân sự Quân khu 9
Hình thức tổ chức: các lớp bồi dưỡng kiến thức QP&AN cho đối tượng
2 do Bộ Tư lệnh QK9 trực tiếp quản lý và mở lớp tại TQSQK9; học viên
từng khóa ở các tỉnh do thường trực tỉnh ủy, ủy ban nhân dân cấp tỉnh triệu

tập. Tùy tình hình cụ thể, Quân khu có thể mở lớp tại các trường quân sự
tỉnh hoặc phối hợp với các Bộ, ngành, địa phương mở lớp. Căn cứ đối tượng
từng khóa và chương trình của Bộ, Quân khu xác định nội dung, thời gian
phù hợp, lớp trưởng, lớp phó, tổ trưởng, tổ phó do Quân khu chỉ định trong
số học viên dự học.
Hình thức, phương pháp, phương tiện bồi dưỡng: tập trung giảng những
chuyên đề chính; giới thiệu nghiên cứu các chuyên đề quan trọng; lên lớp tập
trung tại giảng đường bằng phương pháp trình chiếu, hướng dẫn nghiên cứu

24


các nội dung bổ trợ, thảo luận từng cụm kiến thức theo từng tổ học tập có
giáo viên điều khiển; hội thảo toàn lớp các vấn đề then chốt do Ban Giám
hiệu chủ trì, nghiên cứu thực tế tại địa phương, đơn vị và nghiên cứu các nội
dung bổ trợ qua băng hình; viết thu hoạch cuối khóa học.
1.1.2. Những vấn đề cơ bản về chất lượng bồi dưỡng kiến thức quốc
phòng và an ninh cho đối tượng 2 ở Trường Quân sự quân Quân khu 9
* Quan niệm về chất lượng bồi dưỡng kiến thức quốc phòng và an ninh
cho đối tượng 2 ở Trường Quân sự Quân khu 9
Chất lượng: theo Đại từ điển Tiếng Việt do Nhà xuất bản Văn hóa thông
tin, năm 1998: “Chất lượng: 1. Cái làm nên phẩm chất giá trị của con
người, sự vật; 2. Cái tạo nên bản chất sự vật, làm cho sự vật này khác với sự
vật kia” [55, tr 331]. Tuy nhiên, do cấu trúc, chức năng, tính chất đặc thù mà
có quan niệm cụ thể về chất lượng của sự vật, hiện tượng, quá trình. Chẳng
hạn chất lượng của một sản phẩm hàng hoá có thể sử dụng các thiết bị kỹ
thuật hiện đại để đo đếm dựa trên các thông số, chỉ tiêu kỹ thuật và kiểm
định trong quá trình sử dụng. Nhưng đối với các hoạt động của con người và
tổ chức xã hội, mà kết quả hoạt động chịu sự tác động của các yếu tố khách
quan và chủ quan thì khó có thể dùng các phương tiện kỹ thuật hiện đại để

đo đếm, có khi phải cần nhiều năm, thậm chí nhiều thập kỷ mới đánh giá
được. Đó là đặc thù khi nghiên cứu chất lượng và đánh giá chất lượng các
hoạt động xã hội, các phong trào xã hội, so với các hoạt động khoa học kỹ
thuật, công nghệ, sản xuất.
Từ thực tiễn hoạt động bồi dưỡng kiến thức QP&AN và chất lượng bồi
dưỡng kiến thức QP&AN cho đối tượng 2 ở TQSQK9 có thể quan niệm:
Chất lượng bồi dưỡng kiến thức quốc phòng và an ninh cho các đối tượng 2 ở
Trường Quân sự Quân khu 9 là tổng hợp những giá trị được kết tinh bởi tính
đúng đắn của chủ trương, biện pháp lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý, điều hành;
tính khoa học trong xây dựng chương trình, cụ thể hóa nội dung, lựa chọn
25