LUẬN văn THẠC sĩ PHÁT TRIỂN ý THỨC bảo vệ BIÊN GIỚI QUỐC GIA của bộ đội BIÊN PHÒNG TỈNH THANH hóa

MỤC LỤC
Trang
MỞ ĐẦU
Chương 1

3
THỰC CHẤT VÀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ CĨ TÍNH
QUY LUẬT PHÁT TRIỂN Ý THỨC BẢO VỆ BIÊN
GIỚI QUỐC GIA CỦA BỘ ĐỘI BIÊN PHỊNG

1.1

TỈNH THANH HĨA

9

Thực chất phát triển ý thức bảo vệ biên giới quốc gia

của Bộ đội Biên phịng tỉnh Thanh Hóa
1.2 Một số vấn đề có tính quy luật phát triển ý thức bảo

9

vệ biên giới quốc gia của Bộ đội Biên phòng tỉnh
Thanh Hóa
Chương 2

27

THỰC TRẠNG VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP CƠ BẢN
PHÁT TRIỂN Ý THỨC BẢO VỆ BIÊN GIỚI

QUỐC GIA CỦA BỘ ĐỘI BIÊN PHỊNG TỈNH

2.1

THANH HĨA HIỆN NAY

41

Thực trạng và u cầu phát triển ý thức bảo vệ biên
giới quốc gia của Bộ đội Biên phịng tỉnh Thanh

2.2

Hóa hiện nay
Một số giải pháp cơ bản phát triển ý thức bảo vệ

41

biên giới quốc gia của Bộ đội biên phịng tỉnh
Thanh Hóa hiện nay
KẾT LUẬN

61

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

82

PHỤ LỤC

86

80

MỞ ĐẦU


3
1. Tính cấp thiết của đề tài
Lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc Việt Nam đã khẳng định chủ
quyền lãnh thổ quốc gia và coi việc bảo vệ nơi “phên dậu” của giang sơn đất
nước là bổn phận thiêng liêng của mọi thần dân đất Việt. Do đó, các thế hệ ơng
cha đã tổ chức xây dựng các lực lượng dân binh và chăm lo tăng cường sức dân
tại chỗ nơi biên ải nhằm xây dựng thế trận tồn dân với lũy thép biên phịng
lịng dân, coi đó là thượng sách trong “phương lược” giữ gìn bờ cõi.
Đối với mỗi quốc gia, dân tộc, chủ quyền biên giới là thiêng liêng, bất
khả xâm phạm. Sự bền vững, ổn định chủ quyền biên giới quốc gia là điều
kiện, tiền đề đảm bảo cho sự ổn định về chính trị, quốc phịng, an ninh, tạo
mơi trường thuận lợi cho phát triển kinh tế - xã hội và mở rộng giao lưu quốc
tế. Do đó, bảo vệ biên giới quốc gia là sự nghiệp trọng yếu của đất nước ta, là
nghĩa vụ và trách nhiệm của toàn Đảng, toàn dân, tồn qn, trong đó Bộ đội
Biên phịng là lực lượng nòng cốt, chuyên trách. Tuy nhiên, trước những
biến đổi sâu sắc của tình hình hiện nay, nhiệm vụ bảo vệ biên giới quốc gia
là yêu cầu khách quan và cấp bách trong giai đoạn mới của cách mạng.
Biên giới tỉnh Thanh Hóa là địa bàn có vị trí chiến lược quan trọng về
chính trị, kinh tế, quốc phịng, an ninh và đối ngoại, đang tiềm ẩn nhiều vần
đề phức tạp, nhạy cảm về an ninh chính trị ở khu vực biên giới. Phần lớn
dân cư là đồng bào các dân tộc thiểu số, đời sống kinh tế, văn hóa, xã hội cịn
rất khó khăn. Chủ nghĩa đế quốc và các thế lực thù địch luôn lợi dụng vấn đề
dân tộc, tơn giáo, kích động chia rẽ khối đại đồn kết tồn dân... Mặt khác,

trong xu thế hịa bình, hữu nghị, mở cửa giao lưu hội nhập quốc tế và khu
vực, phát triển đất nước, lưu lượng người và phương tiện ra vào qua lại biên
giới ngày càng lớn. Ngoài ra, các hoạt động xuất nhập cảnh trái phép, buôn
lậu, mua bán tàng trữ, sử dụng ma túy, vũ khí, chất nổ, vận chuyển lưu hành
tiền giả, mua bán phụ nữ, trẻ em qua lại biên giới, cũng đang diễn ra rất phức


4
tạp, thường xuyên tạo ra những nhân tố gây mất ổn định an ninh và trật tự an
toàn xã hội ở khu vực biên giới.
Thực tế những năm vừa qua cho thấy, Bộ đội Biên phịng tỉnh Thanh Hóa
có vai trị to lớn trong việc hồn thành nhiệm vụ bảo vệ biên giới quốc gia trên
địa bàn tỉnh. Đây là lực lượng quản lý, lãnh đạo và chỉ huy, trực tiếp triển khai
thực hiện các nhiệm vụ quốc phòng, an ninh và đối ngoại ở khu vực biên giới.
Trong những năm qua cấp uỷ, chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh Thanh Hóa các
cấp đã khơng ngừng chăm lo xây dựng cả về số lượng và chất lượng; đặc biệt
quan tâm phát triển ý thức bảo vệ biên giới quốc gia đây là nhiệm vụ chính trị
thường xuyên quan trọng nhất của Bộ đội Biên phịng tỉnh Thanh Hóa, tạo sự
chuyển biến tích cực, góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác bảo vệ
biên giới quốc gia ở địa bàn tỉnh.
Tuy nhiên, quá trình phát triển ý thức bảo vệ biên quốc gia của Bộ đội
Biên phòng tỉnh Thanh Hóa vẫn cịn bộc lộ một số hạn chế, yếu kém trong
một bộ phận, nhận thức chính trị, ý thức chấp hành pháp luật, đạo đức, lối
sống của một bộ phận cán bộ, binh sĩ, hạ sĩ quan và một số quân nhân chuyên
nghiệp, sĩ quan người dân tộc thiểu số. Vấn đề đặc biệt là cần khắc phục
những hạn chế yếu kém này để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình
mới. Vì vậy, việc nghiên cứu, luận giải cơ sở khoa học để phát triển ý thức
bảo vệ biên giới của Bộ đội Biên phòng tỉnh Thanh Hoá hiện nay là vấn đề cơ
bản cấp thiết cả trên phương diện lý luận và thực tiễn. Đây cũng là lý do để
tác giả chọn: Vấn đề phát triển ý thức bảo vệ biên giới quốc gia của Bộ đội

Biên phịng tỉnh Thanh Hóa làm đề tài luận văn.
2. Tình hình nghiên cứu có liên quan đến đề tài
Vấn đề lý luận và thực tiễn trong bảo vệ biên giới quốc gia của Bộ đội
Biên phòng đã được nhiều tác giả quan tâm nghiên cứu ở những cấp độ, khía
cạnh và phạm vi khác nhau, tiêu biểu là Luận án tiến sĩ của Đặng Vũ Liêm,
“Nhân dân các dân tộc trong sự nghiệp bảo vệ chủ quyền an ninh biên giới


5
phía Bắc nước ta hiện nay” [20], đã góp phần làm rõ những nét đặc thù của
quần chúng nhân dân, nhất là nhân dân các dân tộc thiểu số ở các tỉnh biên
giới phía Bắc; khẳng định vai trị của họ trong sự nghiệp bảo vệ biên giới
quốc gia khu vực phía Bắc; đề xuất một số giải pháp có tính khả thi nhằm
phát huy cao độ sức mạnh của nhân dân các dân tộc thiểu số tham gia bảo vệ
biên giới quốc gia trong tình hình mới. Luận án tiến sĩ của Hoàng Văn Đồng,
“Nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng đồn Biên
phòng tuyến biên giới đất liền Việt Nam trong thời kỳ mới” [14], đã làm rõ
những vấn đề cơ bản lý luận và thực tiễn về việc phát huy sức mạnh của toàn dân
tham gia bảo vệ biên giới quốc gia. Cơng trình “Nghiên cứu xây dựng thế trận biên
phịng tồn dân bảo vệ chủ quyền an ninh biên giới trong tình hình mới” [1] của
Bộ Quốc phịng đã khái quát những vấn đề cơ bản phát huy sức mạnh của toàn dân
bảo vệ biên giới quốc gia trong lịch sử, đồng thời đề xuất những giải pháp khả thi
nhằm tiếp tục phát huy hơn nữa sức mạnh của toàn dân tham gia bảo vệ biên giới
quốc gia. Lê Văn Quang trong: “Phát triển ý thức chính trị xã hội chủ nghĩa trong
xã hội và quân đội thời kỳ mới” [9], đã trình bày những vấn đề bản chất q trình
phát triển biện chứng của ý thức chính trị xã hội chủ nghĩa trong xã hội và quân đội,
đồng thời đề xuất về mặt phương pháp luận để tăng chiều sâu và tính phong phú,
đa dạng trong phát triển ý thức chính trị xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam hiện nay.
Cơng trình “Đổi mới cơng tác vận động quần chúng góp phần xây dựng
và bảo vệ chủ quyền an ninh biên giới” [21] của Đặng Vũ Liêm và “Công tác

vận động quần chúng tham gia bảo vệ chủ quyền an ninh vùng biển – đảo của
Bộ đội Biên Phịng tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu trong tình hình mới” [22] của
Nguyễn Minh Mẫn, đã khái quát những vấn đề cơ bản ông cha ta phát huy sức
mạnh của toàn dân bảo vệ biên giới trong lịch sử; khẳng định vai trò to lớn của
quần chúng nhân dân trong sự nghiệp bảo vệ biên giới quốc gia; bước đầu làm
rõ cơ sở lý luận, thực tiễn của việc phát huy sức mạnh của toàn dân tham gia
bảo vệ biên giới quốc gia; đề xuất những giải pháp khả thi nhằm tiếp tục phát
huy hơn nữa sức mạnh của toàn dân tham gia bảo vệ biên giới quốc gia.


6
Đề tài “Một số vấn đề lý luận bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa
trong tình hình mới” [16] của Nguyễn Mạnh Hưởng đã luận giải làm rõ những
vấn đề thuộc về quan điểm, mục tiêu, nhiệm vụ và phương thức bảo vệ Tổ quốc
Việt Nam trong tình hình mới. Tác giả Nguyễn Vĩnh Thắng trong bài “Một số
vấn đề chủ yếu trong xây dựng ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa
cho nhân dân và lực lượng vũ trang thời kỳ mới” [34], tập trung làm rõ quan
niệm về Tổ quốc, Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa; điều kiện, nhân tố bảo
đảm cho việc xây dựng ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong
tình hình mới. Đồng thời, tác giả còn xác định nội dung, hình thức và biện pháp
mới cho phù hợp với thực tiễn phát triển của đất nước và quân đội ta hiện nay.
Cũng trên tinh thần đó, tiến sĩ Trương Thành Trung trên cơ sở luận giải,
làm rõ quá trình hình thành ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa,
chỉ ra cơ sở xây dựng, phương thức tác động và con đường phát triển ý thức bảo
vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong điều kiện mới [36].
Cùng bàn luận về ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong
thời kì mới, tiến sĩ Lại Ngọc Hải [15] và của tiến sĩ Phạm Văn Nhuận [32]. Đã phân
tích, làm rõ thêm quan điểm của Đảng ta về sức mạnh và lực lượng bảo vệ Tổ quốc
Việt Nam xã hội chủ nghĩa hiện nay; về nội hàm phát triển mới của ý thức bảo vệ
Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, từ đó chỉ ra các phương thức xây dựng ý thức

bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa cho mọi người dân trong tình hình mới.
Trong cuốn: “Xây dựng ý thức bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa trong
thời kỳ mới” [37], tiến sĩ Lê Minh Vụ đã trình bày ý thức bảo vệ Tổ quốc của
dân tộc Việt Nam trong lịch sử và hiện nay và các quan niệm, đặc điểm, vai trò,
nội dung, phương thức xây dựng ý thức bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa hiện
nay.
Trong cuốn: “Mối quan hệ giữa xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội
chủ nghĩa trong ý thức người dân Việt Nam hiên nay” [38], tiến sĩ Lê
Minh Vụ đã luận giải những vấn đề lý luận và biểu hiện trong thực tiễn về


7
mối quan hệ giữa xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa trong ý
thức người dân Việt Nam.
Các cơng trình khoa học nói trên đã nghiên cứu ở những nội dung, lĩnh vực
khác nhau và có liên quan đến phát triển ý thức bảo vệ biên giới quốc gia của Bộ đội
Biên phịng tỉnh Thanh Hóa hiện nay. Đây là những tài liệu khoa học có giá trị giúp
cho tác giả nghiên cứu, tham khảo, chọn lọc và kế thừa. Tuy nhiên, chưa có cơng
trình nào nghiên cứu đề cập một cách cơ bản, hệ thống về phát triển ý thức bảo vệ
biên giới quốc gia của Bộ đội Biên phịng tỉnh Thanh Hóa hiện nay.
3. Mục đích, nhiệm vụ, đối tượng, phạm vi nghiên cứu của luận văn
* Mục đích
Trên cơ sở làm rõ những vấn đề cơ bản về lý luận, thực trạng, đề xuất
một số giải pháp cơ bản phát triển ý thức bảo vệ biên giới quốc gia của Bộ đội
Biên phòng tỉnh Thanh Hóa hiện nay.
* Nhiệm vụ
- Làm rõ thực chất và một số vấn đề có tính quy luật phát triển ý thức bảo vệ
biên giới quốc gia của Bộ đội Biên phịng tỉnh Thanh Hóa.
- Đánh giá thực trạng phát triển ý thức bảo vệ biên giới quốc gia của Bộ
đội Biên phịng tỉnh Thanh Hóa hiện nay.

- Đề xuất một số giải pháp cơ bản phát triển ý thức bảo vệ biên giới
quốc gia của Bộ đội Biên phịng tỉnh Thanh Hóa hiện nay.
* Đối tượng nghiên cứu của luận văn
Đối tượng nghiên cứu của luận văn là những vấn đề lý luận và thực tiễn phát
triển ý thức bảo vệ biên giới quốc gia của Bộ đội Biên phịng tỉnh Thanh Hóa.
*Phạm vi nghiên cứu của luận văn
Phạm vi nghiên cứu của luận văn là quá trình phát triển ý thức bảo vệ
biên giới quốc gia của Bộ đội Biên phịng tỉnh Thanh Hóa, chủ yếu trên tuyến
biên giới đất liền, thời gian khảo sát từ năm 2005 đến nay.
4. Cơ sở lý luận, thực tiễn và phương pháp nghiên cứu


8
- Cơ sở lý luận của luận văn: dựa trên hệ thống lý luận của chủ nghĩa
Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; đường lối, quan điểm của Đảng Cộng
sản Việt Nam, các nghị quyết, chỉ thị của Đảng uỷ Qn sự Trung ương, Bộ
Quốc phịng, Tổng cục Chính trị, Đảng uỷ Bộ Tư lệnh bộ đội Biên phòng,
Đảng ủy tỉnh Thanh Hóa
- Cơ sở thực tiễn của luận văn: chủ yếu dựa vào số liệu thống kê của
các cơ quan Bộ tư lệnh Bộ đội Biên phòng, Bộ chỉ huy Bộ đội Biên phịng
tỉnh Thanh Hóa, kết hợp với kết quả điều tra, khảo sát thực tế của tác giả về
thực trạng phát triển ý thức bảo vệ biên giới quốc gia của Bộ đội Biên phòng
tỉnh Thanh Hóa hiện nay.
- Phương pháp nghiên cứu luận văn: dựa trên cơ sở phương pháp luận
của chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử, luận văn sử
dụng các phương pháp lịch sử, phương pháp lơgíc, phương pháp lịch sử và
lơgíc, phương pháp điều tra xã hội học, phân tích, tổng hợp, chuyên gia
5. Ý nghĩa lý luận của luận văn
Kết quả nghiên cứu của luận văn cung cấp luận cứ khoa học cho phát
triển ý thức bảo vệ biên giới quốc gia của Bộ đội Biên phịng tỉnh Thanh

Hóa hiện nay.
Luận văn có thể làm tài liệu tham khảo trong nghiên cứu, giảng dạy
trong lĩnh vực phát triển ý thức bảo vệ biên giới quốc gia.
6. Kết cấu của luận văn
Luận văn gồm: Mở đầu, 2 chương (4 tiết), kết luận, danh mục tài liệu
tham khảo và phụ lục.


9

Chương 1
THỰC CHẤT VÀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ CĨ TÍNH QUY LUẬT
PHÁT TRIỂN Ý THỨC BẢO VỆ BIÊN GIỚI QUỐC GIA CỦA BỘ ĐỘI
BIÊN PHỊNG TỈNH THANH HĨA
1.1. Thực chất phát triển ý thức bảo vệ biên giới quốc gia của Bộ đội
Biên phịng tỉnh Thanh Hóa
1.1.1 Ý thức bảo vệ biên giới quốc gia của Bộ đội Biên phòng tỉnh
Thanh Hóa
* Quan niệm về bảo vệ biên giới quốc gia của Bộ đội Biên phịng tỉnh
Thanh Hóa:
Quốc gia là thực thể pháp lí gồm 3 yếu tố cấu thành: lãnh thổ, dân cư và
quyền lực công cộng. Quốc gia là chủ thể căn bản nhất của luật quốc tế. Chủ
quyền quốc gia là đặc trưng cơ bản, quan trọng nhất của quốc gia. Theo luật
pháp quốc tế hiện đại, tất cả các quốc gia đều bình đẳng về chủ quyền
Biên giới là nơi tiếp giáp giữa hai nước. Mọi diễn biến tình hình về kinh
tế, chính trị của nước này đều tác động đến khu vực biên giới của nước khác.
Do đó, các quốc gia có chủ quyền đều cần phải có chiến lược tồn diện với
những giải pháp đồng bộ (cả về kinh tế, chính trị, quốc phịng, an ninh, đối
ngoại...) để xây dựng và bảo vệ biên giới, chủ động đối phó với các tình
huống có thể xảy ra.

“Biên giới quốc gia của nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam là
đường và mặt thẳng đứng theo đường đó để xác định giới hạn lãnh thổ đất
liền, các đảo, các quần đảo trong đó có quần đảo Hồng Sa và quần đảo
Trường Sa, vùng biển, lịng đất, vùng trời của nước Cộng hoà xã hội chủ
nghĩa Việt Nam” [3, tr. 27]. Lãnh thổ quốc gia là phạm vi không gian được


10
giới hạn bởi biên giới quốc gia, thuộc chủ quyền hoàn toàn và đầy đủ của
một quốc gia. Lãnh thổ quốc gia Việt Nam bao gồm: vùng đất quốc gia,
vùng biển quốc gia (nội thuỷ và lãnh hải), vùng trời quốc gia, ngồi ra cịn
gồm lãnh thổ quốc gia đặc biệt. Biên giới quốc gia chính là đường và mặt
phẳng đứng phân cách lãnh thổ của quốc gia này với một quốc gia khác. Nó
là giới hạn lãnh thổ và giới hạn hiệu lực chủ quyền quốc gia, biên giới quốc
gia bao gồm: đường biên giới trên đất liền, đường biên giới trên biển, đường
biên giới trong lòng đất, trong lịng nước và cả trên khơng. Biên giới quốc
gia cố định và được đánh dấu bằng các mốc (cọc trên đất, phao trên nước...)
Mục tiêu bảo vệ biên giới quốc gia: xây dựng và giữ vững biên giới hịa
bình, hữu nghị, hợp tác với các nước láng giềng; mở rộng quan hệ giao lưu
hợp tác quốc tế và khu vực, tạo ra môi trường ổn định để hội nhập và phát
triển bền vững trong khu vực biên phòng, thường xuyên bảo vệ biên giới quốc
gia liên tục về không gian và thời gian; tích cực phịng ngừa, chủ động ngăn
chặn và kiên quyết trừng trị mọi hành động xâm phạm chủ quyền lãnh thổ, an
ninh chính trị của các lực lượng thù địch và bọn tội phạm trong và ngoài
nước; chủ động đối phó với các tình huống xung đột biên giới, tranh chấp lấn
chiếm biên giới và mọi hành động xâm phạm, phá hoại khác.
Nội dung bảo vệ biên giới quốc gia: bao gồm về nhiều mặt, trong đó
có chủ quyền quốc gia về lãnh thổ. Chủ quyền về lãnh thổ có tầm quan
trọng đặc biệt đối với sự tồn tại của quốc gia, sự phát triển của đất nước và
lợi ích của dân tộc. Do vậy, địi hỏi phải có đường biên và trách nhiệm bảo

vệ chủ quyền ấy. Bảo vệ biên giới quốc gia, trước hết nhằm bảo đảm sự
tồn vẹn lãnh thổ, đồng thời góp phần thực hiện đầy đủ các mặt khác của
chủ quyền quốc gia.
Bảo vệ biên giới quốc gia là một công tác vừa có tính chất đối nội, vừa
có tính chất đối ngoại. Đó là nhiệm vụ của tồn Đảng, tồn dân, của cả hệ


11
thống chính trị, trong đó Bộ đội Biên phịng là lực lượng nòng cốt, chuyên
trách. Bảo vệ biên giới quốc gia phải tuân thủ các điều ước quốc tế, pháp luật
của Nhà nước, quy chế về khu vực biên giới của Chính phủ và hệ thống điều
lệnh, điều lệ quy định.
Nội dung bảo vệ biên giới quốc gia hiện nay thể hiện một cách toàn diện
trên các mặt: bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, tài nguyên, môi sinh, môi trường trên
khu vực biên giới, chống lại sự xâm phạm dưới mọi hình thức; bảo vệ tổ chức
đảng, chính quyền và các tổ chức chính trị khác ở các xã biên giới; đảm bảo sự
trong sạch, vững mạnh, giữ vững sự yên ổn về chính trị, sự tin tưởng, vững
vàng, nhất trí về chính trị, tinh thần trong nhân dân, khơng để xảy ra rối ren, bạo
loạn, lật đổ; bảo vệ sự yên ổn, lành mạnh của hệ thống các quan hệ xã hội ở khu
vực biên giới, giữ vững pháp luật, đạo đức, thuần phong mỹ tục trong đời sống
cộng đồng dân tộc; bảo vệ tài sản tính mạng của nhân dân, đảm bảo cho mọi
cơng dân có cuộc sống yên ấm, lao động có tổ chức, có kỷ cương, mọi lợi ích
chính đáng được đảm bảo, khơng bi xâm hại; bảo vệ cơ sở kinh tế, văn hoá ở
khu vực biên giới để giữ vững sự ổn định và phát triển; bảo vệ và giữ gìn các
quan hệ hữu nghị thân thiện giữa chính quyền và nhân dân hai bên biên giới, góp
phần tạo ra mơi trường hồ bình, ổn định cho đất nước để xây dựng và phát
triển.
Tính chất nhiệm vụ bảo vệ biên giới quốc gia đã được Bộ Chính trị
xác định rõ: “Nhiệm vụ biên phịng trong tình hình mới rất tồn diện và
phức tạp, bao gồm: bảo vệ biên giới trên bộ, trên biển, bảo vệ chủ quyền,

toàn vẹn lãnh thổ của đất nước, bảo vệ an ninh chính trị, trật tự xã hội,
chống xâm nhập trái phép và buôn lậu qua biên giới, bảo vệ tài nguyên của
đất nước, xây dựng biên giới hoà bình, hữu nghị, hợp tác phát triển với các
nước láng giềng” [31, tr. 9].
Để thực hiện tốt nhiệm vụ bảo vệ biên giới quốc gia, Bộ đội Biên
phòng phải phát huy sức mạnh tổng hợp của mọi cấp, mọi ngành, mọi lực


12
lượng, phương tiện; dựa chắc vào cấp uỷ, chính quyền địa phương; gắn bó
máu thịt với nhân dân; đấu tranh làm thất bại âm mưu hoạt động phá hoại
của địch và các loại đối tượng. Trong mọi tình huống, mọi hồn cảnh phải
ln ln giữ vững độc lập chủ quyền, tồn vẹn lãnh thổ, ổn định chính
trị, trật tự kỷ cương khu vực biên giới, tạo thế ổn định xây dựng, phát
triển biên giới quốc gia cả về kinh tế, chính trị - xã hội và an ninh quốc
phịng, giữ vững thế trận lịng dân, góp phần tạo nền tảng sức mạnh bảo
vệ biên giới quốc gia nói riêng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ
nghĩa nói chung.
Bảo vệ biên giới quốc gia phải giữ vững lòng dân và tăng cường củng
cố khối đại đoàn kết thống nhất giữa các dân tộc trong khu vực biên phòng.
Xây dựng thế trận biên phịng tồn dân. Tích cực tham mưu cho cấp uỷ, chính
quyền địa phương củng cố cơ sở chính trị, phát triển kinh tế – xã hội tạo ra
sức mạnh tổng hợp giữ vững biên giới quốc gia.
Phương thức tiến hành bảo vệ biên giới quốc gia: sử dụng các lực
lượng, các phương tiện nghiệp vụ công tác… sẵn sàng chống lại sự xâm
phạm, phá hoại của địch và các đối tượng dưới mội hình thức vũ trang hoặc
phi vũ trang và thơng qua các hình thức, biện pháp công tác tư tưởng, công
tác tổ chức như: giáo dục lý luận chính trị, giáo dục pháp luật, giáo dục đạo
đức; công tác tuyên truyền - thi đua; cơng tác văn hố văn nghệ quần
chúng; hoạt động dân vận… Với các hình thức phong phú như: giảng bài

chính trị, sinh hoạt chính trị, nghiên cứu chuyên đề, ngày chính trị và văn
hố tinh thần, nói chuyện thời sự, kể chuyện truyền thống, các hội thi, hội
thao, các phong trào thi đua, các cuộc vận động, v.v.. Sử dụng linh hoạt các
biện pháp giáo dục thuyết phục, nêu gương, xây dựng điển hình; kết hợp
chặt chẽ giáo dục thuyết phục với quản lý theo chức trách, phát huy dân
chủ đi đôi với tăng cường rèn luyện kỷ luật nhằm đề cao tính chủ động,


13
tích cực, tự giác sáng tạo trong q trình thực hiện nội dung, yêu cầu trong
nhiệm vụ bảo vệ biên giới của cán bộ, hạ sĩ quan, binh sĩ. Tuy nhiên, cần
căn cứ vào tình hình cụ thể mà vận dụng linh hoạt các hình thức, biện pháp
cho phù hợp với tính chất, đặc điểm nhiệm vụ bảo vệ biên giới quốc gia,
bảo đảm đạt kết quả cao, đúng định hướng chính trị.
Lực lượng bảo vệ biên giới quốc gia: bao gồm toàn Đảng, toàn dân,
toàn quân và cả hệ thống chính trị, trong đó bộ đội Biên phịng là lực lượng
nòng cốt, chuyên trách.
Bảo vệ biên giới quốc gia là để thực hiện trước hết và trực tiếp việc
đảm bảo chủ quyền quốc gia về lãnh thổ, do đó góp phần thực hiện tốt và
đầy đủ chủ quyền quốc gia nói chung.
Theo Từ điển Biên phịng: “Bảo vệ biên giới quốc gia là sử dụng lực
lượng, phương tiện, các biện pháp giữ gìn biên giới quốc gia nhằm bảo vệ chủ
quyền toàn vẹn lãnh thổ; bảo vệ tài nguyên, mơi trường, mơi sinh, lợi ích quốc
gia trên khu vực biên giới, giữ gìn an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội
khu vực biên giới” [3, tr. 24].
Như vậy, bảo vệ biên giới quốc gia là bảo vệ quyền tối cao của Nhà
nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam đối với mọi vấn đề trong phạm vi
lãnh thổ khu vực biên giới, vùng biển của quốc gia, duy trì giữ gìn đường biên
giới quốc gia trên đất liền, trên biển - đảo (giữ gìn cột mốc biên giới, dấu hiệu
đường biên giới, các cơng trình có liên quan đến an ninh biên giới quốc gia),

giữ vững an ninh chính trị và trật tự an tồn xã hội ở khu vực biên giới.
Từ những vấn đề trên, có thể quan niệm: Bảo vệ biên giới quốc gia
của Bộ đội Biên phịng tỉnh Thanh Hóa là q trình sử dụng lực lượng,
phương tiện, các biện pháp nghiệp vụ công tác…nhằm chống lại sự xâm
phạm, phá hoại của địch và các loại đối tượng dưới mọi hình thức vũ trang
hoặc phi vũ trang để bảo vệ chủ quyền tồn vẹn lãnh thổ; bảo vệ tài ngun,
mơi trường, mơi sinh, lợi ích quốc gia trên khu vực biên giới, giữ gìn an ninh
chính trị và trật tự an tồn xã hội khu vực biên giới tỉnh Thanh Hóa.


14
Quan niệm trên cho thấy, nội dung cơ bản của bảo vệ biên giới quốc
gia của Bộ đội biên phòng tỉnh Thanh Hóa bao gồm:
Bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, tài nguyên, môi sinh, môi trường trên khu
vực biên giới, chống lại sự xâm phạm dưới mọi hình thức; bảo vệ tổ chức đảng,
chính quyền và các tổ chức chính trị khác ở các xã, phường khu vực biên giới,
bảo đảm sự trong sạch vững mạnh biên giới Việt - Lào; giữ vững sự yên ổn về
chính trị, sự tin tưởng, vững vàng nhất trí về chính trị, tinh thần của nhân dân
không để xảy ra rối ren; bảo vệ sự yên ổn lành mạnh đời sống chính trị - xã hội
trên khu vực biên giới, giữ vững pháp luật, đạo đức, thuần phong mỹ tục; bảo
vệ tính mạng, tài sản của nhân dân; bảo vệ cơ sở kinh tế, văn hoá ở khu vực
biên giới, bảo vệ và giữ vững quan hệ hữu nghị, thân thiện giữa chính quyền và
nhân dân hai bên biên giới; góp phần tạo mơi trường hồ bình, ổn định cho đất
nước và địa phương tỉnh Thanh Hóa xây dựng và phát triển.
* Quan niệm ý thức bảo vệ biên giới quốc gia của Bộ đội Biên phịng
tỉnh Thanh Hóa:
Ý thức với tư cách là hình ảnh chủ quan của thế giới khách quan, ln
phản ánh thế giới khách quan một cách năng động. Tính năng động trong
phản ánh của ý thức thể hiện ở chỗ, con người thơng qua hoạt động thực tiễn
của mình chủ động tác động vào hiện thực khách quan, bắt hiện thực khách

quan phải bộc lộ thuộc tính, tính chất, để con người nhận thức, có tri thức về
hiện thực khách quan để chỉ đạo hoạt động của bản thân, nhằm cải tạo thế giới
khách quan theo mục đích của mình.
Như vậy, ý thức bảo vệ biên giới quốc gia là tồn bộ những quan
điểm, tư tưởng, tri thức, tình cảm, niềm tin và ý chí quyết tâm về nhiệm vụ
bảo vệ biên giới quốc gia, được hình thành và phát triển trong quá trình hoạt
động giữ nước của một giai cấp, quốc gia và dân tộc ở một giai đoạn lịch sử
nhất định.
Ý thức bảo vệ biên giới quốc gia được biểu hiện tập trung ở ý thức


15
về chủ quyền quốc gia dân tộc, ý thức tự tơn dân tộc, với tinh thần tích
cực chủ động chuẩn bị, nêu cao cảnh giác, đánh bại mọi sự xâm phạm
lãnh thổ, chủ quyền biên giới ở nước ta hiện nay.
Ý thức bảo vệ biên giới quốc gia của người dân Việt Nam trước hết
được thể hiện ở tinh thần u nước nồng nàn, lịng tự tơn dân tộc, bản lĩnh
kiên cường, không chịu khuất phục trước mọi kẻ thù. Đó là tinh thần tự lực tự
cường, tự chủ, thường xuyên nâng cao cảnh giác trước mọi âm mưu thủ đoạn
của các thế lực thù địch. Là sự phản ánh những tri thức và nghệ thuật bảo vệ
biên giới quốc gia phù hợp với từng thời kỳ lịch sử, được dựa trên những
quan điểm nhất quán về bảo vệ biên giới quốc gia toàn diện tổng hợp. Bảo vệ
biên giới quốc gia đó là sức mạnh tổng hợp của tiềm năng kinh tế, chính trị,
văn hóa, khoa học và qn sự.
Ý thức bảo vệ biên giới quốc gia còn là ý thức về sự giác ngộ quyền lợi
nghĩa vụ, trách nhiệm của mỗi người đối với sự vinh nhục, an nguy, thịnh
suy, tồn vong của quốc gia dân tộc.
Trong mỗi triều đại và từng thời kỳ lịch sử những nét trên được biểu
hiện cụ thể khác nhau. Từ sau Cách mạng Tháng 8 năm 1945 đến nay thì ý
thức bảo vệ biên giới quốc gia của dân tộc Việt Nam là ý thức bảo vệ biên

giới quốc gia kiểu mới - bảo vệ biên giới quốc gia toàn dân. Đây là sự kế
thừa, hoàn thiện và phát triển truyền thống quý báu của dân tộc ta, nó trở
thành tài sản vô giá của dân tộc Việt Nam, được kết lại thành bức tường thành
vững chắc hơn bất cứ thành quách nào khác. Ý thức bảo vệ biên giới quốc gia
còn bao hàm cả tính tích cực chủ động, sẵn sàng đối phó và đánh bại ngay từ
đầu, mọi âm mưu, thủ đoạn chống phá của kẻ thù.
Trước kia, ông cha ta không thể chịu đựng nổi cảnh nước mất nhà tan,
không cam chịu làm nô lệ, đã chú ý chăm lo nuôi dưỡng hun đúc ý thức bảo
vệ biên giới quốc gia. Ngày nay, để đảm bảo giữ vững độc lập dân tộc, toàn
vẹn chủ quyền lãnh thổ quốc gia và sự nghiệp cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa


16
đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa, việc phát triển ý thức bảo vệ biên
giới quốc gia càng trở nên bức thiết hơn bao giờ hết. Đặc biệt, do yêu cầu của
tư duy mới bảo vệ Tổ quốc thì những vấn đề thuộc về ý thức bảo vệ biên giới
quốc gia và phát triển ý thức bảo vệ biên giới quốc gia càng trở nên bức thiết
hơn bao giờ hết.
Sự nghiệp bảo vệ biên giới quốc gia của dân tộc Việt Nam ngày nay là
sự nghiệp bảo vệ biên giới quốc gia toàn dân. Sự nghiệp này được Đảng, Bác
Hồ xác định ngay từ những ngày đầu thiết lập nên Nhà nước Việt Nam dân
chủ cộng hoà nay là Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Song sự nghiệp
bảo vệ Tổ quốc ngày nay không chỉ là tồn vẹn lãnh thổ mà cịn phải bảo vệ
Đảng, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa. Vì thế mà tư duy về bảo vệ biên giới
quốc gia và ý thức bảo vệ biên giới quốc gia cũng phải có sự phát triển mới,
đáp ứng được yêu cầu trong tình hình mới.
Sự nghiệp bảo vệ biên giới quốc gia của nhân dân ta hiện nay đòi hỏi
tất cả mọi người, mọi cấp, mọi ngành, mọi lực lượng đều phải có trách nhiệm
tham gia, quan tâm và ủng hộ sự nghiệp bảo vệ biên giới quốc gia trong đó
quân đội là lực lượng nòng cốt. Quân đội là người trực tiếp tổ chức đảm nhận

tham gia sự nghiệp bảo vệ biên giới quốc gia toàn dân của dân tộc. Lực lượng
này phải được rèn luyện giáo dục và quán triệt một cách đầy đủ chi tiết nhất
những kiến thức về bảo vệ biên giới quốc gia, đặc biệt là việc xây dựng và
phát triển ý thức bảo vệ biên giới quốc gia. Vì có nhận thức được một cách
đầy đủ đúng đắn nhất thì tổ chức hoạt động mới có hiệu quả được. Do đó việc
xây dựng và phát triển ý thức bảo vệ biên giới quốc gia cho lực lượng vũ
trang nói chung, cho lực lượng Biên phịng nói riêng là một yêu cầu cấp thiết.
Đây là một nhiệm vụ hết sức nặng nề địi hỏi phải có sự quan tâm đồng bộ và
thiết thực. Mặt khác, quá trình xây dựng và phát triển ý thức bảo vệ biên giới
quốc gia cho lực lượng vũ trang phải được đặt trong môi trường, điều kiện


17
hoàn cảnh toàn dân đều phải được nâng cao, được phát triển ý thức bảo vệ
biên giới quốc gia.
Ý thức bảo vệ biên giới quốc gia là một bộ phận của ý thức chính trị,
nó thuộc đời sống tinh thần nội tâm của con người, nó tồn tại một cách hiện
thực thông qua các hoạt động nhận thức và thực tiễn hoạt động của con người
về vấn đề bảo vệ biên giới quốc gia. Do vậy ý thức bảo vệ biên giới quốc gia
của một quốc gia dân tộc nó không phải là những khái niệm chung chung trừu
tượng mà nó chính là hiện thân của sự phản ánh hoạt động bảo vệ biên giới
quốc gia cụ thể của quốc gia dân tộc đó. Cũng như ý thức là sự phản ánh hiện
thực khách quan, ý thức bảo vệ biên giới quốc gia chính là sự phản ánh hiện
thực hoạt động bảo vệ biên giới quốc gia.
Xét về bản chất, ý thức bảo vệ biên giới quốc gia của một quốc gia dân
tộc chính là sự phản ánh hiện thực những hoạt động cụ thể về bảo vệ biên giới
quốc gia và có vai trị chỉ đạo các hoạt động đó. Sự phản ánh đó là kết quả tổng
hợp của các chủ thể. Do đó, quốc gia dân tộc nào có sự quan tâm chú ý đúng đắn
tới hoạt động nhận thức và thực tiễn về bảo vệ biên giới quốc gia thì ở đó sẽ xây
dựng cho các thành viên trong quốc gia dân tộc đó có được ý thức bảo vệ biên

giới quốc gia đúng đắn và mới thực sự bảo đảm giữ vững được chủ quyền quốc
gia dân tộc, toàn vẹn lãnh thổ, bảo đảm quốc gia đó có ổn định và phát triển.
Ngược lại, nếu khơng có ý thức bảo vệ biên giới quốc gia đúng đắn, tức là khơng
có hệ thống quan điểm tư tưởng và tình cảm đúng đắn về vấn đề bảo vệ biên giới
quốc gia thì sẽ khơng thể xây dựng được ý thức bảo vệ biên giới quốc gia phù
hợp với yêu cầu tồn tại và phát triển của quốc gia dân tộc đó.
Để xây dựng và phát triển ý thức bảo vệ biên giới quốc gia của quốc gia
dân tộc được vững mạnh và phù hợp thì mỗi lực lượng, mỗi đối tượng phải căn
cứ vào yêu cầu nhiệm vụ, chức năng hoạt động của mình trong tồn thể xã hội
để xây dựng cho mình những nội dung, yêu cầu về ý thức bảo vệ biên giới quốc


18
gia cho phù hợp, trên cơ sở nền tảng chung ý thức bảo vệ biên giới quốc gia của
toàn xã hội. Vì vậy, mỗi đối tượng cụ thể có những yêu cầu cụ thể về ý thức bảo
vệ biên giới quốc gia.
Thanh Hóa nằm ở cực Bắc miền Trung, cách Thủ đơ Hà Nội 150 km về
phía Nam, phía Bắc giáp với ba tỉnh Sơn La, Hịa Bình và Ninh Bình, phía Nam giáp
với tỉnh Nghệ An, phía Tây giáp với nước bạn Lào, phía Đơng giáp với Vịnh Bắc bộ.
Bộ đội Biên phịng tỉnh Thanh Hóa có nhiệm vụ bảo vệ biên giới quốc
gia, phối hợp với các cơ quan ban ngành trong tỉnh bảo vệ vững chắc Tổ quốc
Việt Nam xã hội chủ nghĩa và tham gia phát triển kinh tế cùng với địa phương
nơi đóng quân.
Bộ đội Biên Phịng tỉnh Thanh Hóa hiện nay được tổ chức, biên chế
thành 01 Bộ chỉ huy trong đó gồm: 17 đồn biên phịng, 01 tiểu đồn huấn
luyện, 01 hải đội và các cơ quan trực thuộc Bộ chỉ huy, với chức năng lãnh
đạo, chỉ huy cấp đồn, đội, trạm và tổ cơng tác biên phịng. Đội ngũ cán bộ bộ
đội Biên phòng ở các đồn trên tuyến biên giới tỉnh Thanh Hóa cơ bản được
đào tạo ở các nhà trường trong và ngồi qn đội, trình độ từ sơ cấp trở lên.
Hạ sĩ quan, binh sĩ của Bộ đội Biên phịng tỉnh Thanh Hóa được lựa chọn từ

các thanh niên ưu tú trong tỉnh Thanh Hóa để thực hiện nhiệm vụ bảo vệ biên
giới quốc gia mà Đảng, Nhà nước và quân đội giao cho.
Bộ đội Biên phòng tỉnh Thanh Hóa là những người được tuyển chọn
từ các nguồn khác nhau, về độ tuổi, trình độ, dân tộc, vùng miền và kinh
nghiệm công tác, cho nên đặc điểm bao trùm, nổi trội và khác biệt của đối
tượng này so với các đối tượng khác trong bộ đội Biên phòng là tính đa
dạng, phong phú, khơng đồng nhất về trình độ văn hố, trình độ nhận thức
và sức khoẻ.
Trên cương vị công tác, từng cá nhân được tổ chức, biên chế trong đồn,
đội, trạm và tổ công tác với những nhiệm vụ, chức trách, chuyên môn khác nhau,


19
song đây khơng phải chỉ là lực lượng nịng cốt trong bảo vệ biên giới quốc gia
mà còn là lực lượng tham gia tích cực và có hiệu quả vào việc phòng chống,
khắc phục thiên tai lũ lụt, hoả hoạn và tham gia phát triển kinh tế cùng với địa
phương nơi đóng quân. Đồng thời, đây là nguồn cán bộ cho lực lượng bộ đội
Biên phịng nói chung và Biên phịng tỉnh Thanh Hóa nói riêng. Cho nên, địi
hỏi Bộ đội Biên phịng tỉnh Thanh Hóa phải có ý thức bảo vệ biên giới quốc gia
cao hơn mới có khả năng hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao trên cương vị, chức
trách đảm nhiệm trong tình hình mới hiện nay.
Bảo vệ biên giới quốc gia là một quy luật khách quan, là một nhiệm vụ
chiến lược gắn bó hữu cơ với nhiệm vụ xây dựng chủ nghĩa xã hội trong suốt
tiến trình cách mạng xã hội chủ nghĩa. Ý thức bảo vệ biên giới quốc gia là
một loại hình của ý thức xã hội, phản ánh tất yếu khách quan, yêu cầu và
nhiệm vụ bảo vệ biên giới quốc gia.
Ý thức bảo vệ biên giới quốc gia là toàn bộ những quan điểm, tư tưởng,
tri thức, tình cảm, niềm tin và ý chí quyết tâm về nhiệm vụ bảo vệ biên giới
quốc gia.
Trên cơ sở đặc điểm khách thể và đối tượng nghiên cứu, vận dụng quan

điểm triết học Mác - Lênin về hình thái ý thức xã hội, có thể hiểu: Ý thức bảo vệ
biên giới quốc gia của Bộ đội Biên phịng tỉnh Thanh Hóa là tồn bộ quan điểm,
tư tưởng, tri thức, tình cảm, niềm tin, ý chí quyết tâm của họ đối với sự nghiệp
bảo vệ biên giới quốc gia trên địa bàn biên giới tỉnh Thanh Hóa phù hợp với
mục tiêu, yêu cầu nhiệm vụ trong từng giai đoạn của cách mạng.
Xét về bản chất, ý thức bảo vệ biên giới quốc gia của Bộ đội Biên
phịng tỉnh Thanh Hóa thuộc ý thức cá nhân, nó phản ánh hoạt động nhận
thức bảo vệ biên giới quốc gia của Bộ đội Biên phịng tỉnh Thanh Hóa và chỉ
đạo hoạt động đó phù hợp với cương vị, chức trách họ đảm nhiệm được giao.
Ý thức bảo vệ biên giới quốc gia của Bộ đội Biên phòng tỉnh Thanh Hóa


20
biểu hiện tập trung và chủ yếu nhất ở tri thức, tình cảm, niềm tin, tinh thần, thái
độ, trách nhiệm và ý chí quyết tâm bảo vệ biên giới tỉnh Thanh Hóa thể hiện ở
tính trung thực, một lịng, một dạ, gắn bó với quê hương, đồng bào dân tộc thực
hiện phương châm “đồn là nhà, biên giới là quê hương, các đồng bào dân tộc là
anh em ruột thịt” kiên cường bám trụ, bám địa bàn, biểu hiện ở lịng khoan dung,
độ lượng, tinh thần đồn kết gắn bó, chủ động, sáng tạo, khơng chịu khuất phục
trước những khó khăn, gian khổ, thử thách của cuộc sống.
1.1.2. Quan niệm về phát triển ý thức bảo vệ biên giới quốc gia của
Bộ đội Biên phịng Thanh Hóa
Phát triển là một phạm trù triết học dùng để khái quát quá trình vận
động tiến lên từ thấp đến cao, từ chưa hoàn thiện đến ngày càng hoàn thiện,
mà nét đặc trưng chủ yếu là cái cũ biến mất và cái mới ra đời trên cơ sở thay
thế, kế thừa cái cũ. Như vậy, phát triển là một dạng đặc biệt của sự vận động,
q trình phát triển sẽ xuất hiện những tính quy định mới cao hơn về chất,
nhờ vậy mà làm cho cơ cấu tổ chức; phương thức tồn tại và vận động của sự
vật cùng chức năng của nó ngày càng hồn thiện hơn. Do đó, để nhận biết sự
phát triển của các sự vật, hiện tượng, phải căn cứ vào các dấu hiệu cơ bản, các

đặc trưng của nó, đó là sự cao hơn về chất của các yếu tố cấu thành sự vật,
hiện tượng cũng như chính bản thân sự vật, hiện tượng ấy.
Theo đó, có thể quan niệm, Phát triển ý thức bảo vệ biên giới quốc gia
của Bộ đội Biên phịng tỉnh Thanh Hóa là nhằm chuyển hóa về chất những
quan điểm, tư tưởng, trình độ tri thức, trau dồi tình cảm, củng cố ý chí và
niềm tin vững chắc của Bộ đội Biên phòng tỉnh Thanh Hóa về nhiệm vụ bảo
vệ biên giới quốc gia trong tình hình mới, là kết quả của quá trình tương tác
giữa các chủ thể thông qua giáo dục, rèn luyện và thực tiễn thực hiện nhiệm
vụ.


21
Phát triển ý thức bảo vệ biên giới quốc gia của Bộ đội Biên phịng tỉnh
Thanh Hóa, tồn bộ quan điểm, tư tưởng của họ về nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc
xã hội chủ nghĩa nói chung và bảo vệ biên giới quốc gia nói riêng, theo nền
tảng tư tưởng Hồ Chí Minh và đường lối của Đảng. Tình cảm trách nhiệm,
niềm tin về nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc và bảo vệ biên giới quốc gia của Bộ đội
Biên phịng tỉnh Thanh Hóa chịu sự định hướng của những quan điểm tư
tưởng đó. Tuy vậy, trong q trình tồn tại, phát triển thì những tình cảm trách
nhiệm niềm tin nó có tác động rất to lớn tới củng cố, tăng cường hoặc làm suy
giảm bản chất ý thức bảo vệ biên giới quốc gia của Bộ đội Biên phòng tỉnh
Thanh Hóa ở những mức độ nhất định.
Biểu hiện cụ thể về phát triển ý thức bảo vệ biên giới quốc gia của
Bộ đội Biên phịng tỉnh Thanh Hóa rất phong phú, không chỉ trong ý thức
mà qua các hoạt động thực hiện các nhiệm vụ bảo vệ biên giới quốc gia của
bộ đội ở đơn vị.
Trước hết, sự phát triển ý thức bảo vệ biên giới quốc gia của Bộ đội
Biên phịng tỉnh Thanh Hóa được thể hiện ở nhận thức ngày càng sâu sắc
những luận điểm cơ bản của Chủ tịch Hồ Chí Minh và đường lối của Đảng ta
về bảo vệ Tổ quốc, bảo vệ biên giới quốc gia. Đây là vấn đề có ý nghĩa quan

trọng để đánh giá sự phát triển ý thức bảo vệ biên giới quốc gia của Bộ đội
Biên phòng tỉnh Thanh Hóa.
Bộ đội Biên phịng tỉnh Thanh Hóa trong thời gian qua đã được trang bị
khá đầy đủ những tri thức bảo vệ biên giới quốc gia về nội dung, đặc điểm,
vai trò, nhiệm vụ về sự nghiệp bảo vệ biên giới quốc gia. Nhưng, nếu chỉ
dừng lại ở tri thức được trang bị đó thơi thì chưa đủ, mà họ phải nắm vững
được cơ sở lý luận, thực tiễn và tính chất cách mạng khoa học của những
quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh và của Đảng ta về nhiệm vụ bảo vệ biên


22
giới quốc gia, bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa, phải thấy được vai trò, trách
nhiệm, nghĩa vụ của mình trong việc thực hiện nhiệm vụ chính trị này.
Do sự thay đổi tính chất nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong giai đoạn
cách mạng mới về đối tượng, nội dung, u cầu có sự phát triển, cho nên
việc khơng ngừng làm cho những quan điểm, tư tưởng bảo vệ biên giới
quốc gia của Đảng ngày càng thấm sâu vào tri thức, tình cảm, niềm tin và ý
chí quyết tâm của Bộ đội Biên phịng tỉnh Thanh Hóa là rất cần thiết. Q
trình khơng ngừng nâng cao, khơng ngừng thấm sâu đó phải được diễn ra
trong mơi trường, điều kiện hồn cảnh thuận lợi. Sự tiếp nhận đó phải là tự
giác, là nhu cầu tự thân của Bộ đội Biên phịng tỉnh Thanh Hóa. Đây là u
cầu, là địi hỏi của cơng việc, của nhiệm vụ chính trị đặt ra. Có tự giác tiếp
thu, coi đó là nhu cầu nâng cao hiểu biết những tri thức bảo vệ biên giới
quốc gia của dân tộc thì Bộ đội Biên phịng tỉnh Thanh Hóa mới tích cực
tìm tịi khám phá, tìm ra đặc điểm, vai trò của bảo vệ biên giới quốc gia đối
với sự tồn tại và phát triển của quốc gia.
Về nội dung của sự hiểu biết quan điểm của Đảng cần đạt tới trình độ
chín muồi, nhuần nhuyễn. Ở từng cương vị, Bộ đội Biên phịng tỉnh Thanh
Hóa phải nắm được đâu là chiến lược bảo vệ biên giới quốc gia của Đảng, đâu
là sách lược tạm thời. Không thể nắm một cách hời hợt, không phân định rõ

giới hạn giữa chiến lược và sách lược được. Phải thấy được nhiệm vụ chính
trị trung tâm với nhiệm vụ bảo vệ biên giới quốc gia mà mình đảm nhận. Trên
cơ sở có sự phân định rõ ràng trong q trình tổ chức thực nhiệm vụ mới
không bị chồng chéo hoặc bỏ sót.
Sự hiểu biết về bảo vệ biên giới quốc gia phải được thể hiện trong đời
sống tinh thần của Bộ đội Biên phịng tỉnh Thanh Hóa. Tức là, nó phải luôn là
kiến thức thường trực, dù ở cương vị, nhiệm vụ nào thì Bộ đội Biên phịng
tỉnh Thanh Hóa khi đề cập tới nội dung bảo vệ biên giới quốc gia cũng không


23
cần phải lục tìm trong sổ sách mà nó phải luôn là niềm tự hào, kiêu hãnh về
sự đúng đắn phù hợp của những luận điểm bảo vệ biên giới quốc gia mà Đảng
nêu ra như sự phù hợp của sự nghiệp Tổ quốc xã hội chủ nghĩa nói chung và
bảo vệ biên giới quốc gia nói riêng.
Kết quả hồn thành nhiệm vụ bảo vệ biên giới quốc gia của Bộ đội
Biên phịng tỉnh Thanh Hóa chính là sự hiện thực ý thức bảo vệ biên giới
quốc gia của họ, là sự thể hiện tri thức, tình cảm, niềm tin và ý chí quyết tâm
của họ về sự nghiệp bảo vệ biên giới quốc gia của Đảng, của dân tộc.
Phát triển ý thức bảo vệ biên giới quốc gia của Bộ đội Biên phịng
tỉnh Thanh Hóa là q trình vận động hợp quy luật của nhiều yếu tố tri
thức, niềm tin, tình cảm và ý chí quyết tâm cấu thành ý thức bảo vệ biên
giới quốc gia của Bộ đội Biên phịng tỉnh Thanh Hóa theo chiều hướng đi
lên, có nhiều bước nhảy vọt về chất, do giải quyết mâu thuân biện chứng
của bản thân các yếu tố đó.
Phát triển ý thức bảo vệ biên giới quốc gia của Bộ đội Biên phịng tỉnh
Thanh Hóa cịn được thể hiện ở sự giác ngộ chính trị ngày càng cao về trách
nhiệm, nghĩa vụ, quyền lợi, lợi ích của họ đối với thực hiện nhiệm vụ bảo vệ
biên giới quốc gia của đồn biên phòng mà họ phụ trách; ở niềm tin vào sự tất
thắng của sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong bất kỳ

tình huống nào.
Phát triển ý thức bảo vệ biên giới quốc gia của Bộ đội Biên phịng tỉnh
Thanh Hóa là q trình tác động liên tục nhằm vun đắp, bồi dưỡng tình cảm,
củng cố và tăng cường tri thức, niềm tin, xây dựng tinh thần, thái độ, trách nhiệm
và ý chí quyết tâm cao của Bộ đội Biên phịng tỉnh Thanh Hóa đối với sự nghiệp
bảo vệ biên giới quốc gia nói riêng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ
nghĩa nói chung. Các yếu tố trên hồ quyện vào nhau tạo thành trạng thái tâm lý
ổn định, niềm tin vững chắc vào sức mạnh bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ


24
nghĩa và bảo vệ biên giới quốc gia của Bộ đội Biên phịng tỉnh Thanh Hóa.
Phát triển ý thức bảo vệ biên giới quốc gia của Bộ đội Biên phòng tỉnh
Thanh Hóa gồm hệ thống các biện pháp chủ động, tích cực của bản thân chủ thể
trên cơ sở nhận thức đúng những vấn đề có tính quy luật và thực tiễn bảo vệ biên
giới quốc gia. Đó là quá trình chuyển hố tri thức về nhiệm vụ bảo vệ biên giới
quốc gia trong điều kiện, hoàn cảnh mới. Trong thời gian giáo dục, bồi dưỡng,
rèn luyện, chủ thể lĩnh hội những tri thức bảo vệ biên giới quốc gia đó là hệ
thống quan điểm, tư tưởng, nguyên tắc của Đảng, Nhà nước, Bộ Tư lệnh Bộ đội
Biên phòng, Đảng uỷ tỉnh Thanh Hóa và Bộ chỉ huy Bộ đội Biên phịng tỉnh
Thanh Hóa, về nhiệm vụ chiến lược bảo vệ biên giới quốc gia trong giai đoạn
mới. Nó được thấm nhuần trong suy nghĩ, hành động của chủ thể, tạo ra khả
năng xử lý đúng đắn mọi vấn đề trong quá trình thực hiện nhiệm vụ của họ.
Phát triển ý thức bảo vệ biên giới quốc gia của Bộ đội Biên phịng
tỉnh Thanh Hóa là q trình chuyển hố tri thức thành hành động thông qua
quy luật của quá trình nhận thức. Tuy nhiên, phát triển ý thức bảo vệ biên
giới quốc gia của họ không phải là phép cộng đơn thuần các nội dung tri
thức, mà là quá trình tổng hợp tiếp nhận và chuyển hố một cách có định
hướng các tri thức thành ý thức bảo vệ biên giới quốc gia hợp với đặc điểm
hoạt động và nhiệm vụ của họ được giao.

Phát triển ý thức bảo vệ biên giới quốc gia của Bộ đội Biên phòng tỉnh
Thanh Hóa là q trình kế thừa, phát triển tri thức bảo vệ biên giới quốc gia
chính của họ. Ý thức về chủ quyền quốc gia là truyền thống vốn có của dân
tộc ta phát triển qua các giai đoạn lịch sử, nó được thấm sâu vào mỗi con
người Việt Nam nói chung và Bộ đội Biên phịng tỉnh Thanh Hóa nói riêng.
Trên từng cương vị chức trách, nhiệm vụ được giao, họ đã tự ý thức về
nhiệm vụ bảo vệ biên giới quốc gia. Mặt khác, họ đã được giáo dục, bồi
dưỡng, rèn luyện nhiệm vụ bảo vệ biên giới quốc gia qua các hình thức, biện
pháp khác nhau từ thấp đến cao tương xứng với cương vị chức trách mà họ


25
được giao. Vì vậy, phát triển ý thức bảo vệ biên giới quốc gia của Bộ đội
Biên phòng tỉnh Thanh Hóa là q trình kế thừa, phát triển tri thức, ý thức
bảo vệ biên giới quốc gia đã được tích luỹ từ trước. Đó là q trình phát
triển biện chứng, phức tạp, là cuộc đấu tranh giữa cái cũ và cái mới, cái lạc
hậu và tiến bộ trong quá trình phát triển.
Phát triển ý thức bảo vệ biên giới quốc gia của Bộ đội Biên phịng tỉnh
Thanh Hóa là q trình nhận thức về lịng u nước, củng cố niềm tin vào sức
mạnh và ý chí quyết thắng của Tổ quốc, dân tộc, Quân đội và lực lượng Bộ đội
Biên phịng nói chung, Biên phịng tỉnh Thanh Hóa nói riêng, sẵn sàng đối phó
với sự tấn cơng tồn diện của các thế lực thù địch, các cuộc xâm lược vũ trang
bằng vũ khí cơng nghệ cao của chủ nghĩa đế quốc. Hiện nay, trước những diễn
biến phức tạp của tình hình đã có những biểu hiện dao động, hồi nghi, thiếu
tin tưởng vào khả năng bảo vệ biên giới quốc gia, cho nên, củng cố niềm tin,
xây dựng ý chí quyết tâm đúng đắn về bảo vệ biên giới quốc gia là vấn đề có ý
nghĩa hết sức quan trọng nhằm giữ vững bảo vệ biên giới quốc gia và tạo lòng
tin đối với quần chúng nhân dân. Ở phương diện này, phát triển ý thức bảo vệ
biên giới quốc gia của Bộ đội Biên phịng tỉnh Thanh Hóa cịn là q trình
khơng ngừng củng cố và nâng cao tinh thần cảnh giác, ý thức bảo vệ biên giới

quốc gia thường trực trước sự chống phá của kẻ địch.
Để đánh giá sự phát triển ý thức bảo vệ biên giới quốc gia của Bộ đội
Biên phịng tỉnh Thanh Hóa, cần dựa vào một số tiêu chí cơ bản sau:
Một là, sự phát triển của trình độ tri thức, lý luận về bảo vệ Tổ quốc,
bảo vệ biên giới quốc gia. Đây là một tiêu chí cơ bản, quan trọng để đánh giá
trình độ phát triển ý thức bảo vệ biên giới quốc gia của Bộ đội Biên phịng
tỉnh Thanh Hóa. Ý thức bảo vệ biên giới quốc gia của một chủ thể nói chung
và của Bộ đội Biên phịng tỉnh Thanh Hóa nói riêng dựa trên cơ sở nội dung
tri thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa nhất định. Tri thức bảo vệ
biên giới quốc gia là thành tố cơ bản của ý thức bảo vệ biên giới quốc gia.
Phát triển ý thức bảo vệ biên giới quốc gia của Bộ đội Biên phòng tỉnh Thanh


26
Hóa là q trình tiếp nhận, lĩnh hội, nâng cao trình độ tri thức đáp ứng với yêu
cầu nhiệm vụ bảo vệ biên giới quốc gia.
Những tri thức bảo vệ biên giới quốc gia cần thiết được trang bị một
cách cơ bản, hệ thống sẽ là cơ sở để chủ thể hình thành củng cố, tình cảm,
niềm tin, ý chí quyết tâm, những chuẩn mực, hành vi đối với nhiệm vụ bảo vệ
biên giới quốc gia nói riêng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa nói
chung. Đây chính là động lực quan trọng để họ nghiên cứu lĩnh hội tri thức
bảo vệ biên giới quốc gia. Với ý nghĩa đó, giáo dục, bồi dưỡng, rèn luyện tri
thức bảo vệ biên giới quốc gia sẽ thúc đẩy mạnh mẽ tinh thần và ý thức bảo
vệ biên giới quốc gia. Bộ đội Biên phịng tỉnh Thanh Hóa sẽ hiểu sâu sắc hơn
đường lối, quan điểm của đảng, Nhà nước, Quân đội về sự nghiệp bảo vệ Tổ
quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa làm cơ sơ để quán triệt vào việc thực hiện
nhiệm vụ bảo vệ biên giới quốc gia.
Hai là, tình cảm, niềm tin, ý chí quyết tâm của Bộ đội Biên phịng tỉnh
Thanh Hóa. Phát triển ý thức bảo vệ biên giới quốc gia của Bộ đội Biên
phịng tỉnh Thanh Hóa phải căn cứ vào tình cảm, ý chí, quyết tâm của họ để

đánh giá. Ý thức bảo vệ biên giới quốc gia của một chủ thể không phải đơn
thuần ở nhận thức, mà quan trọng là sự biểu hiện bằng tình cảm, niềm tin, ý
chí, thái độ, hành vi ứng xử tương xứng với trình độ nhận thức của họ. Vì
vậy, sự chuyển hóa tình cảm, ý chí, niềm tin, ý chí, thái độ trách nhiệm của
Bộ đội Biên phịng tỉnh Thanh Hóa là tiêu chí rất cơ bản. Mức độ chuyển
Hóa đó từ thấp lên cao, từ chưa hoàn thiện đến hoàn thiện, vững chắc tạo
thành bản lĩnh chính trị của Bộ đội Biên phịng tỉnh Thanh Hóa đáp ứng u
cầu xây dựng và bảo vệ biên giới quốc gia trong tình hình mới.
Ba là, trình độ, khả năng vận dụng tri thức vào thực hiện nhiệm vụ bảo
vệ biên giới quốc gia, trên cương vị, chức trách mà họ đảm nhiệm. Đây là tiêu
chí rất quan trọng để đánh giá phát triển ý thức của Bộ đội Biên phịng tỉnh
Thanh Hóa. Phát triển ý thức bảo vệ biên giới quốc gia của Bộ đội Biên
phịng tỉnh Thanh Hóa suy cho cùng để áp dụng vào quá trình thực hiện