Đề xuất giải pháp thực thi chính sách phí môi trường đối với chất rắn trên địa bàn huyện tân yên, tỉnh bắc giang

L I CAM OAN
Tôi xin cam đoan đây là đ tài nghiên c u c a riêng tôi. Các s li u
đ

c s d ng trong lu n v n là trung th c, có ngu n g c rõ ràng. Các k t qu

nghiên c u trong lu n v n ch a t ng đ

c ai nghiên c u và công b trong

b t c công trình khoa h c nào.
Tôi xin cam đoan r ng m i vi c giúp đ cho vi c th c hi n lu n v n
này đã đ

c c m n và các thông tin trích d n trong lu n v n đã đ

ngu n g c.
Tác gi lu n v n

Th Hoan

c ch rõ


L IC M

N

Trong quá trình nghiên c u, th c hi n b n lu n v n này, Tác gi đã nh n
đ

c s quan tâm giúp đ nhi t tình c a các th y giáo, cô giáo Khoa Kinh t

và Qu n lý - Tr

ng đ i h c Thu l i; Phòng Tài nguyên và Môi tr

Trung tâm Công ngh môi tr

ng,

ng huy n Tân Yên, UBND các xã, th tr n các

doanh nghi p n m trên đ a bàn nghiên c u đã t o đi u ki n giúp đ cung c p
s li u cho tác gi , ngoài gia có s khích l đ ng viên c a gia đình và b n bè.
Tác gi xin bày t lòng bi t n chân thành đ n PGS.TSKH. Nguy n
Trung D ng - ng

i đã h

ng d n và giúp đ Tác gi hoàn thành b n lu n

v n này.
Xin chân thành c m n Phòng Tài nguyên và Môi tr
Công ngh môi tr

ng, Trung tâm

ng huy n Tân Yên, UBND các xã, th tr n các doanh

nghi p n m trên đ a bàn nghiên c u đã t o đi u ki n giúp đ Tác gi hoàn

thành lu n v n này.
Cu i cùng, xin chân thành c m n gia đình, b n bè, đ ng nghi p đã đ ng
viên khích l và giúp đ Tác gi hoàn thành khoá h c.
Lu n v n là k t qu c a quá trình nghiên c u công phu, khoa h c và
nghiêm túc c a b n thân; song do kh n ng và trình đ có h n nên không th tránh
kh i nh ng khi m khuy t nh t đ nh. Tác gi mong nh n đ

c s

quan tâm,

đóng góp ý ki n c a các th y giáo, cô giáo và nh ng đ c gi quan tâm đ n
đ tài này.
Xin trân tr ng c m n!
Hà N i, ngày 03 tháng 03 n m 2016
Tác gi lu n v n

Th Hoan


M CL C
M

U

Ch ng 1: C S LÝ LU N VÀ TH C TI N V QU N LÝ
CH T TH I R N VÀ PHÍ B O V MÔI TR
NG CH T
TH I R N

1

1.1. Khái ni m v ch t th i r n, qu n lý ch t th i r n, ô nhi m ch t
th i r n, tình hình qu n lý ch t th i r n Vi t Nam, trên th gi i

1

1.1.1. Khái ni m v ch t th i r n, qu n lý ch t th i r n, ô nhi m
ch t th i r n

1

1.1.2 .Th c ti n qu n lý ch t th i r n

4

1.2. Phí môi tr

Vi t Nam, trên th gi i

ng đ i v i ch t th i r n

12

1.2.1.Khái ni m v phí và l phí

12

1.2.2. Các v n b n pháp lý c p trung
th i r n

1.2.3. N i dung c a Phí môi tr

ng v phí môi tr ng ch t
13

ng ch t th i r n

14

1.2.4. Phí - Công c kinh t hi u qu trong qu n lý ch t th i r n

15

1.2.5. Phân tích các y u t nh h ng đ n tình hình th c thi
chính sách phí qu n lý ch t th i r n

21

1.2.6. Th c ti n v phí b o v môi tr

23

ng ch t th i r n

1.2.7. Các công trình nghiên c u liên quan
K t lu n ch

ng 1

23

25

Ch ng 2: TH C TR NG VI C TRI N KHAI CHÍNH SÁCH
PHÍ MÔI TR
NG CH T TH I R N TRÊN A BÀN
HUY N TÂN YÊN T NH B C GIANG

27

2.1.

27

c đi m đ a bàn nghiên c u
2.1.1. V trí đ a lý và ph m vi ranh gi i huy n Tân Yên
2.1.2.

a hình - đ a ch t, y u t khí h u, thu v n

27
28


2.1.3. i u ki n kinh t - xã h i huy n Tân Yên
2.2. Tình tr ng thu gom và x lý ch t th i r n trên đ a bàn huy n Tân Yên

30
37

2.2.1. Rác th i sinh ho t, rác th i nông thôn

37

2.2.2. Ch t th i r n công nghi p

41

2.2.3. Ph th i xây d ng

42

2.2.4. Ch t th i y t

43

2.2.5. Ch t th i r n nguy h i khác

43

2.3. Các v n đ môi tr

ng t ngu n ô nhi m ch t th i r n

2.3.1. Các v n đ v môi tr
2.3.2. Các v n đ v môi tr
nghi p
2.3.3. Các v n đ v môi tr

ng t ô nhi m ch t th i sinh ho t

43
43

ng t ô nhi m ch t th i r n công
44
ng t ô nhi m ph th i xây d ng

2.4. Tình hình th c thi chính sách thu phí môi tr
trên đ a bàn huy n Tân Yên, t nh B c Giang

47

ng ch t th i r n
48

2.4.1. H th ng v n b n quy ph m pháp lu t c a t nh B c
Giang quy đ nh v thu phí môi tr ng ch t th i r n

48

2.4.2. T ch c b máy qu n lý môi tr

55

ng t nh B c Giang

2.4.3. Các ho t đ ng tri n khai th c thi chính sách phí b o v
môi tr ng đ i v i ch t th i r n
2.5. K t qu đ t đ c c a vi c th c thi chính sách phí môi tr ng
đ i v i ch t th i r n trên đ a bàn huy n Tân Yên, t nh B c

Giang
2.5.1. K t qu thu phí trên đ a bàn trong th i gian qua
2.5.2.

u đi m c a phí b o v môi tr

ng đ i v i ch t th i r n

61

64
64
67

2.6. Nh ng m t t n t i, nguyên nhân c a nh ng t n t i trong vi c
th c thi chính sách thu phí v môi tr ng đ i v i ch t th i r n
t i đ a bàn.

68

K t lu n ch

70

ng 2


Ch ng 3:
XU T M T S GI I PHÁP NÂNG T NG
C

NG TH C THI CHÍNH SÁCH PHÍ MÔI TR
NG
I
V I CH T TH I R N TRÊN A BÀN HUY N TÂN YÊN,
T NH B C GIANG

71

3.1.

71

nh h

ng quy ho ch qu n lý ch t th i r n trên đ a bàn

3.1.1.C s pháp lý
3.1.2. Quy ho ch qu n lý ch t th i r n đ a ph
3.2. Nâng cao ch t ch t l
qu n lý môi tr ng

ng

74

ng ngu n nhân l c ph c v công tác

3.3. Gi i pháp áp d ng công c chính sách phí môi tr
ch t th i r n, t ng m c phí thu

82
ng đ i v i
82

3.4. Phân lo i rác t i ngu n đ xác đ nh đúng m c phí áp d ng ph i
thu n p đ i v i ch t th i r n

86

3.5. X ph t hành chính, nh c nh và áp d ng m c lãi su t

87

3.6. Gi i pháp tuyên truy n, giáo d c nâng cao nh n th c c a ng
dân và doanh nghi p đ i v i phí ch t th i r n

i
88

3.7. Gi i pháp h tr

88

3.7.1.Công ngh s n xu t phân vi sinh (phân compost) a nhi t
quy mô h gia đình

89

3.7.2. Công ngh đóng r n

90

3.7.3. Công ngh đ t CTR

91

K t lu n ch

ng 3

92

K T LU N VÀ KI N NGH

93

1. K T LU N

93

2. KI N NGH

95

DANH M C TÀI LI U THAM KH O
PH L C


DANH M C CÁC B NG
B ng 1.1: L

ng phát sinh CTR c a m t n

c trên th gi i ........................... 5

B ng 1.2: Các lo i hình công c kinh t ....................................................... 15
B ng 1.3: Các y u t nh h ng đ n tình hình th c thi chính sách phí b o v
môi tr ng đ i v i ch t th i r n ................................................................... 21
B ng 2.1: Di n tích s n l ng tr ng lúa, l c trên đ a bàn các xã trong huy n
trong 5 n m t n m 2010 ÷ 2015 .................................................................. 31
B ng 2.2: Ch tiêu phát tri n công nghi p d ch v trên đ a bàn t nh t 2010-2014 34
B ng 2.3: V n đ u t phát tri n Công nghi p, D ch v 5 n m t 2010 ÷ 2014
..................................................................................................................... 36
B ng 2.4: Thành ph n rác th i sinh ho t ....................................................... 38
B ng 2.5: L ng rác sinh ho t/tháng các xã, th tr n trong huy n ................ 39
B ng 2.6: Danh sách doanh nghi p ho t đ ng SX t i khu CN ng ình .... 41
B ng 2.7: M t s b nh th ng g p t i huy n Tân Yên ................................. 44
B ng 2.8: Thành ph n ch t th i r n m t s ngành công nghi p .................... 45
B ng 2.9: M c thu phí VSMT t nh B c Giang theo Ngh quy t
B ng 2.10: M c thu phí VSMT và phí môi tr ng đ i v i ch t th i r n t nh
B c Giangtheo Nghi quy t s 10/2014/NQ-H ND ...................................... 50
B ng 2.11: Ngu n nhân l c ph c v công tác qu n lý môi tr ng huy n Tân Yên
..................................................................................................................... 58
B ng 2.12. Chi phí tài chính cho công tác thu phí trong th i gian qua .......... 59
huy n Tân Yên ............................................................................................. 59
B ng 2.13: Tuyên truy n, t p hu n các n i dung nâng cao nh n th c BVMT
..................................................................................................................... 62
B ng 2.14: K t qu thu phí VSMT trong th i gian n m t 2011 đ n 2014 ... 64
B ng 2.15: K t qu thu phí thu CTR công nghi p trong th i gian qua .......... 65
B ng 3.1: Quy ho ch h th ng các khu x lý CTR vùng t nh b c Giang đ n

n m 2030...................................................................................................... 78


DANH M C CÁC HÌNH
Hình 1.1: Quan h gi a GDP và l ng ch t th i r n đ u ng i (UNEP-Report, 2011:
295) ................................................................................................................ 6
Hình 1.2: Phân b l ng rác th i theo khu v c theo WB (2012: 9-10) ........... 6
Hình 1.3: X lý rác th i thành nhiên li u theo ph ng pháp Verti-gro ........... 9
Hình 1.4. Tác đ ng c a vi c t ng phí đ i x th i ch t th i r n ...................... 16
Hình 2.1: S đ b máy t ch c qu n lý nhà n c v b o v môi tr ng t nh
B c Giang .................................................................................................... 55
Hình 2.2 Bi u đ chi phí tài chính cho công tác thu phí môi tr ng ch t th i
r n t n m 2010 đ n n m 2011. ................................................................... 60
Hình 3.1. Thùng đ ng rác trong phân lo i rác ............................................. 87
Hình 3.2: S đ công ngh đóng r n ch t th i .............................................. 90


DANH M C CÁC T

VI T T T

Ch vi t t t

Ngh a đ y đ

BVMT

B o v môi tr

CCN

C m công nghi p

CNH - H H

Công nghi p hóa hi n đ i hóa

CTR

Ch t th i r n

ng

TM

ánh giá tác đ ng môi tr

GDP

T ng s n ph m qu c n i

KXL

Khu x lý

N -CP

Ngh đ nh Chính ph

NQ-H ND

Ngh quy t H i đ ng nhân dân

NQ/TW

Ngh quy t trung

OECD

T ch c H p tác và Phát tri n kinh t

PL-UBTVQH

Pháp l nh y ban th

QH

Qu c h i

TT-BTNMT

Thông t B Tài nguyên môi tr

TT-BXD

Thông t B Xây d ng

UBND

U ban nhân dân

VIETGAP

Th c hành nông nghi p t t

VSMT

V sinh môi tr

WB

Ngân hàng th gi i

ng

ng

ng
ng v Qu c h i
ng


U

M

1. S c n thi t c a đ tài nghiên c u
T khi con xu t hi n trên trái đ t, con ng

i đã khai thác và s d ng tài

nguyên trên trái đ t đ ph c v cho đ i s ng c a mình, đ ng th i th i ra ch t
th i r n, khi đó s th i b ch t th i r n t ho t đ ng con ng
các v n đ ô nhi m môi tr

ng tr m tr ng, th i gian đó do l

i không gây nên
ng c dân còn

th p, di n tích đ t đai t nhiên r ng l n, nên kh n ng t đ ng hóa ch t th i
r n (CTR) cao, do đó không gây t n h i đ n môi tr
Ngày nay khi xã h i phát tri n, con ng

ng.

i s ng thành c m, nhóm t p

trung t o thành các c ng đ ng dân c l n thì s x th i và tích l y CTR tr
thành m t v n đ nghiêm tr ng đ i v i đ i s ng c a con ng
nan gi i trong công tác b o v môi tr

ng không ch

i là m t v n đ

Vi t Nam mà còn trên

th gi i.
Làm th nào đ h n ch s phát th i, qu n lý CTR có hi u qu đ gi m

thi u ô nhi m môi tr
n

c, đ a ph

ng do CTR gây ra trong đi u ki n n n kinh t đ t

ng cho phép.

Hi n nay có m t s công c đang đ
trong công tác b o v môi tr

c s d ng và áp d ng vào th c t

ng đem l i hi u qu cao đó là công c kinh t .

Trong công c kinh t ph i nói đ n Thu và Phí đ

c s d ng r ng rãi có hi u

qu trong vi c ki m soát ô nhi m, làm thay đ i hành vi c a con ng

i trong

vi c x th i, t ng ngu n thu cho ph c v cho các ho t đ ng b o v môi tr
nh chi phí x lý ch t, chi phí b o d

ng v n hành h th ng x lý, chi phí tái

đ u t và đ u t m i h th ng x lý. ây là v n đ đang đ

Chuyên gia môi tr

ng

c Chính ph , các

ng và c ng đ ng dân c quan tâm.

N m 2015, Chính ph Vi t Nam đã ban hành Ngh đ nh s 174/2007/N CP v vi c thu phí b o v môi tr

ng đ i v i ch t th i r n, đây chính là b

c


ti n l n kh ng đ nh b

c ti n l n trong công tác b o v môi tr

ng nói chung

và qu n lý ch t th i r n nói riêng. Ngh đ nh ra đ i nh m khuy n khích các
c ng đ ng dân c , doanh nghi p b o v môi tr
th i ch t th i r n ra môi tr

ng thông qua vi c h n ch x

ng và t n d ng ti t ki m tài nguyên gi m thi u

vi c x lý ch t th i r n b ng vi c đánh vào kinh t m i cá nhân, t p th ,

doanh nghi p, thu phí CTR t o ngu n kinh phí cho vi c x lý CTR, góp Qu
b o v môi tr

ng. ây là m t b

theo nguyên t c “Ng

c ti n quan tr ng trong qu n lý môi tr

ng

i gây ô nhi m ph i tr ”. Ch đ thu phí s h tr và t o

đi u ki n cho các doanh nghi p áp d ng các bi n pháp phòng ng a ô nhi m,
s n xu t s ch h n b ng công ngh tiên ti n, nh m gi m thi u l
môi tr

ng, ti t ki m tài nguyên, nâng cao hi u qu s n xu t và ch t l

s n ph m. Vi c thu phí còn giúp ph c v công tác qu n lý môi tr
thi n môi tr
tr
ph

ng ô nhi m

ng; ngu n phí thu đ

ng

ng và c i

cs đ

c s d ng đ đ u t tr l i môi

ng, đ u t xây d ng m i, duy tu, b o d

ng h th ng x lý rác th i t i đ a

ng.
Th c hi n Ngh đ nh 174/2007/N -CP c a Chính ph , UBND t nh B c

Giang ch đ o các xã, th tr n và các doanh nghi p n m trên đ a bàn huy n kê
khai, thu phí CTR, ph th i xây d ng đ i v i h gia đình và rác th i công
nghi p đ i v i các doanh nghi p.
Hi n nay công tác thu phí ch t th i r n trên đ a bàn t nh B c Giang nói
chung và huy n Tân Yên nói riêng còn g p nhi u khó kh n nh : Ý th c c a
c a các h gia đình, các doanh nghi p v n còn th p, luôn tìm cách tr n tránh
vi c thu phí, kê khai thu phí ít h n so v i th c t . H th ng các v n b n, quy
ph m pháp lu t quy đ nh v vi c qu n lý, x lý CTR còn thi u và ch a đ ng
b , k p th i các ch tài v vi c x lý vi ph m v vi c tr n tránh kê khai, gian
l n trong vi c kê khai, không n p phí, n p phí ch m, ch a đ tính r n đe đ i
v i các đ i t

ng vi ph m. Hi n nay vi c m c thu phí CTR trên đ a bàn các


xã, th tr n còn th p đ c bi t đ i v i rác th i sinh ho t, ngu n thu phí ch a đ
đ x lý CTR, duy tu, b o d

ph

ng v n hành h th ng thu gom x lý CTR

ng, d n đ n công tác qu n lý và v sinh môi tr

đa

ng trên đ a bàn g p

nhi u khó kh n.
H n ch đ
b o v môi tr

c nh ng nh

c đi m, thi u sót trong công tác qu n lý phí

ng đ i v i ch t th i r n hi n nay, s góp ph n nâng cao hi u

qu ho t đ ng này.

m b o th c hi n m c tiêu khuy n khích ng

i dân và

các c s s n xu t các doanh nghi p s d ng ti t ki m, t n d ng t i đa tài
nguyên h n ch x th i ch t th i r n ra môi tr
Qu b o v môi tr
nhi m t i đ a ph

ng, t o ngu n kinh phí cho

ng đ đ u t xây d ng, tái đ u t các công trình x lý ô
ng.

Câu h i đ t ra c n gi i quy t đ i v i v n đ này là:
- Phí b o v môi tr
môi tr

ng đ i v i CTR là gì? Vai trò đ i v i công tác b o v

ng?

- T i sao ph i nghiên c u tình hình th c thi chính sách phí b o v môi
tr

ng đ i v i CTR trên đ a bàn huy n Tân Yên, t nh B c Giang

- Nh ng y u t

nh h

ng đ n tình hình th c thi chính sách phí b o v môi

tr

ng đ i v i CTR trên đ a bàn nghiên c u? Nh ng gi i pháp nào nên

đ

c áp d ng đ nâng cao hi u qu th c thi chính phí CTR t i đ a bàn

huy n Tân Yên, t nh B c Giang?
ó chính là lý do, tác gi l a ch n đ tài: “
chính sách phí môi tr
Yên, t nh B c Giang”.

xu t gi i pháp th c thi

ng đ i v i ch t th i r n trên đ a bàn huy n Tân
tài đ

c th c hi n nh m đánh giá th c tr ng công

tác qu n lý ch t th i r n, thu phí b o v môi tr

ng đ i v i ch t th i r n

huy n Tân Yên, t nh B c Giang, trên c s đó đ xu t nh ng gi i pháp kh thi
nâng cao hi u qu th c hi n chính sách này.
.


2. M c tiêu nghiên c u
2.1. M c đích chung
Nghiên c u tình hình qu n lý thu gom và x lý ch t th i r n, tình hình
th c hi n chính sách thu phí b o v môi tr

ng đ i v i ch t th i r n trên đ a

bàn huy n Tân Yên, t nh B c Giang, trên c s đó đ xu t nh ng đ nh h
gi i pháp nâng cao hi u qu công tác thu phí, b o v môi tr
ph

ng,

ng t i đ a

ng
2.2. M c tiêu c th
1. Tìm hi u tình hình th c công tác qu n lý ch t th i r n và vi c th c

hi n chính sách thu phí môi tr

ng đ i v i ch t th i r n t i huy n Tân Yên,

t nh B c Giang.
2. Phân tích các y u t
môi tr

ng đ n tình hình th c thi chính sách phí

ng đ i ch t th i r n t i huy n Tân Yên.
3.

môi tr

nh h

xu t gi i pháp nh m nâng cao hi u qu th c hi n chính sách phí
ng đ i v i ch t th i r n t i đ a bàn nghiên c u.

3. Ph
- Ph

ng pháp nghiên c u
ng pháp thu th p thông tin:

+ Thu th p thông tin th c p: Các v n b n pháp lu t, quy đ nh v phí
ch t th i r n, thông tin và s li u v tình hình kinh t , xã h i, các doanh
nghi p trên đ a bàn nghiên c u.
+ Thu th p thông tin s c p: Thông qua đi u tra, ph ng v n các cán b ,
h dân, chuyên gia, th o lu n nhóm.
- Ph

ng pháp th ng kê:

+ Ph

ng pháp th ng kê mô t : S d ng s bình quân, t n su t, đ mô t

tình hình phát tri n kinh t xã h i c a đ a bàn nghiên c u, tình hình các ngu n
l c ph c v công tác qu n lý CTR, tình hình c b n c a các doanh nghi p


đi u tra, tình hình th c hi n công tác thu gom x lý ch t th i r n, n p phí ch t
th i r n c a các doanh nghi p đi u tra.
+ Ph

ng pháp th ng kê suy lu n: s d ng

cl

ng đ c tr ng c a ch t

th i r n trong ho t đ ng s n xu t c a các doanh nghi p, đ i s ng sinh ho t
c a c dân đ a ph

ng, phân tích m i liên h gi a ho t đ ng phát sinh ch t

th i và tình hình thu phí.
- Ph

ng pháp đi u tra kh o sát

+ Ph

ng pháp đi u tra kh o sát c b n: S d ng các phi u đi u tra thu

th p thông tin v thành ph n ch t th i r n, s l

ng ch t th i r n, tình hình

thu gom x lý ch t th i r n.
+ Ph

ng pháp đi u tra xã h i h c:

i u tra v quan đi m, thái đ đ i

v i vi c thu phí ch t th i r n trên đ a bàn.
- Ph

ng pháp chuyên gia: Nghiên c u s d ng các thành qu đã đ

c

công nh n, ý ki n chuyên gia trong l nh v c ch t th i r n
- Ph
th p đ
ph

ng pháp t ng h p phân tích và đánh giá: T ng h p các s li u thu
c đánh giá k t qu th c thi chính sách phí ch t th i r n t i đ a

ng.
4.

it

4.1.
4.1.1.

ng và ph m vi nghiên c u

it
it

ng nghiên c u

ng nghiên c u:

tài nghiên c u các lý lu n và ho t đ ng th c ti n liên quan đ n vi c
tri n khai chính sách thu phí môi tr

ng đ i ch t th i r n trên đ a bàn huyên

Tân yên, t nh b c Giang.
4.1.2.

it

ng kh o sát:

Có hai tác nhân liên quan đ n ho t đ ng thu phí b o v môi tr

ng đ i

v i ch t th i r n là đ n v (t ch c) thu gom và h gia đình và c s s n xu t
x th i. Trong đ tài này, các tác nhân s đ

c ti n hành kh o sát g m: Nhân


viên đ n v thu gom x lý ch t th i (t v sinh môi tr

ng) và ng

i dân, trên

Nghiên c u tình hình th c thi chính sách phí b o v môi tr

ng và gi i

m t s đ a bàn các xã, th tr n trong huy n Tân Yên.
4.2. Ph m vi nghiên c u
4.2.1. Ph m vi v n i dung
pháp nh m t ng c
ch t th i r n

ng hi u qu th c thi chính sách phí môi tr

huy n Tân Yên, t nh B c Giang theo ch tr

ng đ i v i

ng c a Ngh đ nh

174/2007/N -CP ngày 29/01/2007 c a Chính ph v phí BVMT đ i v i ch t
th i r n.
4.2.2. Ph m vi v không gian
tài ti n hành nghiên c u các

tài ti n hành nghiên c u trên đ a bàn

các xã, th tr n huy n Tân Yên, t nh B c Giang.
4.2.3. Ph m vi v th i gian
tài d ki n nghiên c u tình hình thu phí ch t th i r n trong th i gian
5 n m (t n m 2011 đ n tháng 5 n m 2015).
5. Ý ngh a khoa h c và th c ti n c a đ tài

tài đ

c th c hi n nh m đánh giá th c tr ng công tác thu gom và x

lý ch t th i r n và vi c thu phí b o v môi tr

ng đ i v i ch t th i r n trên đ a

bàn các xã, th tr n huy n Tân Yên, t nh B c Giang, trên c s đó đ xu t gi i
pháp th c thi chính sách này.
6. K t qu d ki n đ t đ

c c a đ tài

- Hi n tr ng công tác qu n lý ch t th i r n t i đ a bàn, tình hình th c thi
chính sách thu phí b o v môi tr

ng đ i v i ch t th i r n t i Tân Yên, t nh

B c Giang.
-

a ra m t s gi i pháp th c hi n chính sách phí b o v môi tr

đ i v i ch t th i r n trên đ a bàn huy n Tân Yên, t nh B c Giang.

ng


7. N i dung nghiên c u c a đ tài

Ngoài nh ng n i dung quy đ nh c a m t b n lu n v n th c s nh : ph n
m đ u, k t lu n ki n ngh , danh m c tài li u tham kh o,... Ph n chính c a
lu n v n g m 3 ch
Ch
tr

ng:

ng 1: C s lý lu n v qu n lý ch t th i r n và phí b o v môi

ng
Ch

ng 2: Th c tr ng tri n khai chính sách phí ch t th i r n trên đ a

bàn huy n Tân Yên, t nh B c Giang.
Ch
môi tr

ng 3:

xu t m t s gi i pháp t ng c

ng th c thi chính sách phí

ng đ i v i ch t th i r n trên đ a bàn huy n Tân Yên, t nh B c Giang.


1
ng 1

Ch
C

S

LÝ LU N VÀ TH C TI N V QU N LÝ CH T TH I R N
VÀ PHÍ B O V MÔI TR

NG CH T TH I R N

1.1. Khái ni m v ch t th i r n, qu n lý ch t th i r n, ô nhi m ch t
th i r n, tình hình qu n lý ch t th i r n Vi t Nam, trên th gi i
1.1.1. Khái ni m v ch t th i r n, qu n lý ch t th i r n, ô nhi m ch t
th i r n
1.1.1.1. Khái ni m v ch t th i r n
Theo quan ni m chung: Ch t th i r n là toàn b các lo i v t ch t d ng
r nđ

c con ng

i lo i b trong ho t đ ng kinh t xã h i c a mình (bao g m

các ho t đ ng s n xu t, các ho t đ ng s ng và các ho t đ ng duy trì s t n t i
c a c ng đ ng v.v...). Trong đó quan tr ng nh t là ch t th i sinh ra t ho t
đ ng s n xu t và ho t đ ng s ng
Theo quan đi m m i: Ch t th i r n đô th (g i chung là rác th i đô th )
đ

c đ nh ngh a là: V t ch t mà ng

đô th mà không đòi h i đ
th i đ

i t o ra ban đ u v t b đi trong khu v c

c b i th

ng cho s v t b đó. Thêm vào đó, ch t

c coi là ch t th i r n đô th n u chúng đ

c xã h i nhìn nh n nh m t

th mà thành ph ph i có trách nhi m và tiêu h y.
Rác th i là thu t ng dùng đ ch ch t th i r n có hình d ng t
đ nh, b v t b trong quá hình ho t đ ng con ng

i, rác sinh ho t hay ch t

th i r n sinh ho t là m t b ph n c a ch t th i r n, đ
phát sinh t các ho t đ ng sinh ho t th

ng đ i c

c hi u là ch t th i r n

ng ngày c a con ng

i.

Ch t th i r n nguy h i là ch t có ch a các ch t h p ch t mang m t trong
các đ c tính gây nguy h i tr c ti p (d cháy, d n , làm ng đ c, d
d lây nhi m và các đ c tính nguy h i khác) ho c t
nguy h i t i môi tr

ng và s c kh e con ng

i

n mòn,

ng tác v i ch t khác gây


2
Phân lo i ch t th i r n:
a.Phân lo i CTR theo ngu n g c phát sinh:
- CTR sinh ho t (household soilid waste)
- CTR sinh ho t đô th (Municipal soilid waste)
- CTR sinh ho t nông thôn (Rural soilid waste)
- CTR công nghi p (Industrial soilid waste)
- CTR nông thôn (Industrial soilid waste)
b.Phân lo i CTR theo tính ch t đ c h i:
- CTR nguy h i
- CTR không nguy h i
c.Phân lo i CTR theo không gian lãnh th :
- CTR đô th
- CTR nông thôn
d.Phân lo i CTR theo b n ch t ngu n t o thành:

- CTR đô th
- CTR Xây d ng
- CTR y t
- CTR công nghi p
- CTR nguy h i
1.1.1.2. Qu n lý ch t th i r n
Qu n lý ch t th i r n là quá trình phòng ng a, gi m thi u, giám sát, phân
lo i, thu gom v n chuy n, tái s d ng, tái ch và x lý ch t th i r n.
a.Qu n lý ch t th i r n thông th
Ho t đ ng qu n lý c a Nhà n

ng (CTRTT)
c bao g m quy ho ch qu n lý, đ u t xây

d ng c s qu n lý CTR, các ho t đ ng phân lo i, thu gom, l u tr , v n
chuy n tái s d ng, tái ch và x lý CTR nh m ng n ng a nh m ng n ng a,


3
gi m thi u tác đ ng có h i đ i v i môi tr

ng và s c kh e con ng

i (ngu n

N 59/2007). C th :
-

Ban hành các chính sách, v n b n pháp lu t v ho t đ ng qu n lý CTR,
tuyên truy n, ph bi n, giáo d c pháp lu t v qu n lý CTR và h

ng d n

th c hi n các v n b n hi n hành (B XD)
-

Ban hành quy chu n tiêu chu n k thu t áp d ng cho ho t đ ng qu n lý
CTR (B TNMT)

-

Qu n lý vi c l p th m đ nh, phê duy t và công b quy ho ch qu n lý CTR
(B XD v i quy ho ch liên t nh, UBND t nh trong ph m vi đ a ph

ng,

B Qu c phòng trong ph m v qu c phòng)
-

Qu n lý quá trình đ u t cho thu gom, v n chuy n, xây d ng công trình x
lý CTR (B XD, UBND t nh, B Tài chính qu n lý c p v n, B TNMT
ban hành chính sách u đãi đ u t v đ t đai, B Khoa h c Công ngh và
Xây d ng th m đ nh công ngh x lý)

-

Thanh tra, ki m tra x lý vi ph m pháp lu t trong quá trình ho t đ ng qu n
lý CTR (B TNMT)
b.Qu n lý t ng h p ch t th i r n là m t cách ti p c n m i trong qu n lý
ch t th i đang đ

c nhi u n

c trên th gi i áp d ng, Quy t đ nh s

2149/Q -TTg n m 2009 đã phê duy t Chi n l

c qu c gia v qu n lý

t ng h p CTR đ n n m 2025, t m nhìn đ n n m 2050. Hi n nay trong
th c t nhi u n

c trên th gi i có các h

ng ti p c n đ

sau:
- Qu n lý ch t th i

cu i công đo n s n xu t

- Qu n lý trong su t công đo n s n xu t
- Qu n lý nh n m nh vào khâu tiêu dùng
- Qu n lý t ng h p ch t th i

c áp d ng nh


4
c. Qu n lý ch t th i r n nguy h i (CTRNH)

Qu n lý ch t th i r n nguy h i là m t quy trình ki m soát b t đ u t phát
sinh, thu h i, x lý và cu i cùng là th i b , bao g m qu n lý Nhà n

cv

CTRNH (ban hành v n b n, c p phép ch ngu n th i, ki m soát quá trình thu
gom, v n chuy n và x lý, qu n lý v n chuy n CTRNH xuyên biên gi i, c p
phép cho c s thu gom và x lý) và qu n lý các nhà máy, xí nghi p, khu dân
c ... v CTRNH (đ ng ký ch ngu n th i, qu n lý t ch c thu gom x lý).
Vi t Nam n i dung qu n lý CTRNH đã đ
b n lu t nh Lu t b o v Môi tr

c ban hành nhi u trong các v n

ng 2014, quy ch qu n lý CTRNH 1999,

Danh m c CTRNH 2006, QCVN xác đ nh ng
đã tham gia và th c hi n m t s công
Vi t Nam tham gia n m 1995) Công

ng CTRNH 2006. Vi t Nam

c qu c t : Công

c Basel (1989,

c Stomkhom (2001, Vi t Nam tham

gia n m 2002).
1.1.2 .Th c ti n qu n lý ch t th i r n

1.1.2.1. Tình hình qu n lý ch t th i r n

Vi t Nam, trên th gi i
m ts n

c trên th gi i

Trên th gi i do m c đ dân s t ng cao tính, d báo đ n n m 2016 s
dân trên th gi i vào kho ng 11,3 t ng
thì l
kg/ng

i, m c đ đô th hóa ngày c ng t ng

ng ch t th i r n ra t ng theo đ u ng

i, ví d

Autralia là 1,6

i/ngày, Canada 1,7, Trung Qu c 1,3, vi c thu gom và phân lo i và x

lý tr lên khó kh n. Ngày nay trên th gi i có nhi u ph

ng pháp đ x lý

CTR nh công ngh sinh h c, công ngh s d ng nhi t, công ngh Seraphin.
Dân thành th

các n

đang phát tri n, c th

c phát tri n phát sinh ch t th i nhi u h n các n

c

các n

c

c phát tri n là 2,8 kg/ng

i/ngày và các n

đang phát tri n là 0,5. Chi phí dành cho vi c qu n lý rác th i

các n

c đang

phát tri n có th lên đ n 40-50% ngân sách hàng n m. C s h t ng đ tiêu
h y an toàn rác r t thi u th n, d n đ n các n
các n

c đang phát tri n và ch m phát tri n.

c phát tri n xu t kh u rác sang

5
B ng 1.1: L
Tên n

ng phát sinh CTR c a m t n

c trên th gi i

Dân s đô th

c

L

hi n nay

M c thu nh p th p

ng phát sinh CTR
kg/ng

i/ngày

15,92

0,40

Nepal

13,70

0,50

Bangladesh

18,30

0,49

Vi t Nam

20,80

0,55

26,80

0,46

40,80

0,79

Indonesia

35,40

0,76

Philippines

54,00

0,52

Thái Lan

20,00

1,10

Malaysia

53,70

0,81

86,3

1,39

Hàn Qu c

81,30

1,59

Singapore

100,00

1,10

Nh t B n

77,60

1,47

n
M c thu nh p trung bình

M c thu nh p cao

(Ngu n: B môn S c kh e Môi tr

ng - Tr

ng H Y Hà N i, 2006)

Nguy n Trung D ng (2013) cho th y gi a thu nh p c a n n kinh t qu c
dân (th hi n b ng ch s GDP) và l

ng rác th i đ u ng

nhau. V i m c thu nh p trên 23.000 USD/ng
c c: l

ng rác trên 450 kg/ng

i có quan h v i

i n m l i cho th y hai thái

i đi n hình là USA (bên ph i đ th ) và ng

c

l i là Nh t B n (bên trái đ th ). Nh qu n lý t t ch t th i r n và áp d ng tri t
đ ch

ng trình 3-R (gi m thi u, tái ch và tái s d ng) nên Nh t B n là m t

trong nh ng n

c đã có nh ng thành tích t t theo l trình phát tri n c a n n

kinh t xanh. N u tính l
các n

ng rác th i theo đ u ng

i theo WB (2012: 9-10),

c trong kh i OECD g m châu Âu và B c M có con s cao nh t, 2,2


6
kg/ng

i và chi m 44% t ng l

Nam Á ch có 0,45 kg/ng

ng rác th i toàn c u. Gi a lúc đó các n

i và 5% t ng l

ng (B ng 1 và Hình 2). Vi t Nam

và Trung Qu c có ch s GDP còn th p song l
CTR phân b theo các l c đ a

ng rác th i khá cao. L

Hình 1.1.

Hình 1.1: Quan h gi a GDP và l ng ch t th i r n đ u ng
(UNEP-Report, 2011: 295)

Hình 1.2: Phân b l

c

i

ng rác th i theo khu v c theo WB (2012: 9-10)

ng

7
Trên th gi i, các n

c phát tri n đã có nh ng mô hình qu n lý phân lo i

và thu gom hi u qu ch t th i r n:
California: Nhà qu n lý cung c p đ n t ng h gia đình nhi u thùng rác
khác nhau, k ti p rác s đ
đ

c thu gom, v n chuy n, x lý ho c tái ch , rác

c thu gom 3 l n/tu n v i chi phí ph i tr là 16,39 USD/tháng. N u có

nh ng phát sinh khác nhau nh : Kh i l
ph c v

ng rác t ng hay các xe ch rác ph i

t n sâu trong các tòa nhà l n, giá ph i tr s t ng thêm 4,92

USD/tháng. Phí thu gom rác đ

c tính d a trên kh i l

rác, theo cách này có th h n ch đ
ch t th i r n đ

c đáng k l

ng rác, kích th

c

ng rác phát sinh. T t c

c chuy n đ n bãi rác v i giá 32,38 USD/t n.

gi m giá

thành thu gom rác, thành ph cho phép nhi u đ n v cùng đ u th u vi c thu
gom và chuyên ch rác.
Nh t B n: Các gia đình Nh t B n đã phân lo i ch t th i thành 3 lo i
riêng bi t và cho vào 3 túi v i màu s c khác nhau theo quy đ nh: rác h u c ,
rác vô c , gi y, v i, th y tinh, rác kim lo i. Rác h u c đ

c đ a đ n nhà

máy x lý rác th i đ s n xu t phân vi sinh. Các lo i rác còn l i: gi y, v i,
th y tinh, kim lo i,... đ u đ
đ

cđ ađ nh m

c đ a đ n c s tái ch hàng hóa. T i đây, rác

có n p đ y và đ

c ch y trong m t dòng n

c có th i

khí r t m nh vào các ch t h u c và phân gi i chúng m t cách tri t đ . Sau
quá trình x lý đó, rác ch còn nh m t h t cát m n và n
nhi m. Các c n rác không còn mùi s đ
v a hè r t x p, chúng có tác d ng hút n
Pháp:
ngu n n ng l

n

c th i gi m ô

c đem nén thành các viên g ch lát
c khi tr i m a.

c này quy đ nh ph i đ ng các v t li u, nguyên li u hay

ng nh t đ nh đ t o đi u ki n d dàng cho vi c khôi ph c l i

các v t li u thành ph n. Theo đó đã có các quy t đ nh c m các cách x lý h n
h p mà ph i x lý theo ph

ng pháp nh t đ nh. Chính ph có th yêu c u các

nhà ch t o và nh p kh u không s d ng các v t li u t n d ng đ b o v môi


8

tr

ng ho c gi m b t s thi u h t m t v t li u nào đó. Tuy nhiên c n ph i

tham kh o và th

ng l

ng đ có s nh t trí cao c a các t ch c, nghi p đoàn

khi áp d ng các yêu c u này.
Singapore:
gi i.

có đ

ây là n

c đô th hóa 100% và là đô th s ch nh t trên th

c k t qu nh v y, Singapore đ u t cho công tác thu gom,

v n chuy n và x lý đ ng th i xây d ng m t h th ng lu t pháp nghiêm kh c
làm ti n đ cho quá trình x lý rác th i t t h n. Rác th i

Singapore đ

gom và phân lo i b ng túi nilon. Các ch t th i có th tái ch đ
v các nhà máy tái ch còn các lo i ch t th i khác đ
đ thiêu h y.

c, đ

c thu
cđ a

c đ a v nhà máy khác

Singapore có 2 thành ph n chính tham gia vào thu gom và x

lý các rác th i sinh ho t t các khu dân c và công ty, h n 300 công ty t
nhân chuyên thu gom rác th i công nghi p và th
này đ u đ

ng m i. T t c các công ty

c c p gi y phép ho t đ ng và ch u s giám sát ki m tra tr c ti p

c a S Khoa h c công ngh và môi tr
ty c a Singapore đ

ng. Ngoài ra, các h dân và các công

c khuy n khích t thu gom và v n chuy n rác th i cho

các h dân vào các công ty. Ch ng h n, đ i v i các h dân thu gom rác th i
tr c ti p t i nhà ph i tr phí 17 đôla Singapore/tháng, thu gom gián ti p t i
các khu dân c ch ph i tr phí 7 đôla Singapore/tháng.
Canada: Tr
Canada.

c đây hàng tr m bãi rác b c mùi hôi là v n đ đáng lo ng i

ó không ch là mùi hôi mà là khí carbon dioxin (CO 2 ) thoát ra t

quá trình phân h y rác.
t n CO 2 t

ng đ

ng l

c tính, hàng n m m i bãi rác gi i phóng 25 tri u
ng khí th i c a 5,5 tri u xe h i. Các gi i pháp nh m

gi m ho c tái s d ng t t c các lo i rác th i đ a ra ngày càng nhi u. Sau
nhi u n m tri n khai các d án qu n lý

n

c ngoài, m t s công ty

Canada nh n ra r ng đ n lúc c n gi i quy t tình tr ng rác th i đ đ ng trên
“sân nhà” .
T p đoàn n ng l

ng Plasco

thành ph Ottawa đ

c c p b ng sáng ch


9
cho công ngh plasma đ chuy n rác đô th thành đi n n ng quy trình này đã
đ

c áp d ng cho m t nhà máy

ngo i ô Barcelona (Tây Ban Nha), v i d

án này Canada đang b t k p Châu Âu v vi c đem l i màu xanh cho các bãi
rác.

Hình 1.3: X lý rác th i thành nhiên li u theo ph

ng pháp Verti-gro

( nh: fieldviewfarmllc)
1.1.2.2. Tình hình qu n lý ch t th i r n

Vi t Nam

Trong th i gian qua m c dù ch u nh h

ng c a cu c kh ng ho ng kinh

t toàn c u nh ng t ng tr

ng bình quân GDP

Vi t Nam

m c bình quân

5-7% n m trong đó công cu c công nghi p hóa và hi n đ i hóa đ t n

cđ

c

ng và Chính ph là nhi m v quan tr ng nh m t ng t tr ng đóng góp c a
các ngành công nghi p, xây d ng và d ch v vào c c u n n kinh t

u tiên

hàng đ u, các ngành s n xu t, d ch v

các khu đô th ngày càng m r ng và

phát tri n đã thúc đ y quá trình t ng tr

ng v các m t kinh t - xã h i. T ng

tr

ng kinh t xã h i m t m t tích c c đóng góp cho s phát tri n c a đ t

n

c, m t khác m t tiêu c c là phát sinh l

ng ch t th i r n ngày càng l n

(ch t th i công nghi p, chât th i y t , ph th i xây d ng) vi c th i b ch t th i
b a bãi, qu n lý qu n lý ch t th i r n

khu công nghi p, khu đô th , ...là


10
nguyên nhân gây ra ô nhi m môi tr

ng làm phát sinh b nh t t, nh h

đ n s c kh e và cu c s ng c a con ng

ng

i.

M t khác, Vi t Nam là m t trong các qu c gia có m t đ dân s cao nh t
trên th

gi i, v i s dân đ ng th 3

khu v c ông Nam Á, th 14 trên th

gi i, quá trình t ng dân s nhanh kéo theo nh ng yêu c u đòi h i v nhà ,
l

ng th c ph m, giao d c, ch m sóc y t , h t ng c s , vi c làm, ... làm gia

t ng s c ép đ i v i môi tr
n ng ch u t i c a môi tr
ch t th i t ng theo, l
môi tr

ng t nhiên và môi tr

ng t nhiên là có gi i h n, khi dân s t ng nhanh

ng ch t th i r n không đ

ng t ng s làm v

ng xã h i, tuy nhiên kh
c x lý đ

c x th i vào

t quá kh n ng t làm s ch c a môi tr

nhiên t t y u s d n đ n ô nhi m môi tr

ng t

ng.

Trong th p niên 70-80 c a th k tr

c, công tác qu n lý CTR đ

c các

nhà qu n lý quan tâm t p trung ch y u vào công tác thu gom và x lý các
lo i ch t th i phát sinh t ho t đ ng sinh ho t c a con ng

i (ch y u là CTR

sinh ho t), Chính vì v y, mô hình thu gom, x lý khi đó ch m i hình thành
m c đ đ n gi n.
lý CTR đ

n v ch u trách nhi m qu n lý, thu gom, v n chuy n, x

c giao cho Phòng Qu n lý đô th tr c thu c UBND t nh, thành

ph v i đ n v ch u trách nhi m v v sinh đ
thu gom d n rác th i t ho t đ ng c a ng
đó đ

i dân khu v c đô th . Ch t th i sau

c t p k t và đ t i n i quy đ nh. Trong giai đo n ti p theo cùng v i quá

trình công nghi p hóa, hi n đ i hóa đ t n
n

ng ph là công nhân quét rác,

c, các ngành kinh t đ

c Nhà

c u tiên phát tri n, các ho t đ ng s n xu t: công nghi p, nông nghi p,

ch n nuôi, và các ngành du l ch, d ch v theo đó phát tri n m nh là nguyên
nhân phát sinh l
kh i l

ng ch t th i ngày càng l n, đi kèm v i quá trình phát sinh

ng ngày càng l n, là tính ph c t p, s nguy h i v tính ch t công tác

qu n lý ch t th i r n không còn đ n thu n là qu n lý CTR sinh ho t mà còn
bao g m qu n lý ch t th i r n công nghi p, ch t th i y t , CTR trong quá trình