tong hop giao an 11

Tiết: 1-2
Soạn ngày:
Bài 1
CÔNG DÂN VỚI SỰ PHÁT TRIỂN KINH TẾ
( 2 tiết )
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC:
1.Về kiến thức:
- Nªu ®ỵc thÕ nµo lµ s¶n xt cđa c¶i vËt chÊt vµ vai trß cđa s¶n xt cđa c¶i vËt chÊt ®èi víi ®êi
sèng x· héi.
- Nªu ®ỵc c¸c u tè c¬ b¶n cđa qu¸ tr×nh s¶n xt vµ mèi quan hƯ gi÷a chóng.
- Nªu ®ỵc thÕ nµo lµ ph¸t triĨn kinh tÕ vµ ý nghÜa cđa ph¸t triĨn kinh tÕ ®èi víi c¸ nh©n, gia
®×nh vµ x· héi.
2.Về kiõ năng:
BiÕt tham gia x©y dùng kinh tÕ gia ®×nh phï hỵp víi kh¶ n¨ng cđa b¶n th©n.
3.Về thái độ:
- TÝch cùc tham gia x©y dùng kinh tÕ gia ®×nh vµ ®Þa ph¬ng.
- TÝch cùc häc tËp ®Ĩ n©ng cao chÊt lỵng lao ®éng cđa b¶n th©n gãp phÇn x©y dùng kinh tÕ ®Êt
níc.
II. NỘI DUNG :
1. Trọng tâm:
- Lµm râ vai trß qut ®Þnh cđa s¶n xt cđa c¶i vËt chÊt ®èi víi sù tån t¹i vµ ph¸t triĨn cđa x· héi
loµi ngêi.
- C¸c u tè cđa qu¸ tr×nh lao ®éng s¶n xt : søc lao ®éng, ®èi tỵng lao ®éng, t liƯu lao ®éng,
trong ®ã søc lao ®éng lµ u tè quan träng vµ qut ®Þnh nhÊt.
- Néi dung kh¸i niƯm ph¸t triĨn kinh tÕ vµ ý nghÜa cđa sù ph¸t triĨn kinh tÕ ®èi víi c¸ nh©n, gia
®×nh vµ x· héi.
2. Một số kiến thức khó:
- Kh¼ng ®Þnh s¶n xt cđa c¶i vËt chÊt lµ c¬ së tån t¹i, ph¸t triĨn cđa x· héi loµi ngêi. §©y lµ c¬
së lÝ ln ®Ĩ gi¶i thÝch c¸c hiƯn tỵng kinh tÕ − x· héi. Bëi v×, ph¬ng thøc s¶n xt cđa c¶i vËt chÊt lµ
c¬ së n¶y sinh vµ quy ®Þnh c¸c quan hƯ x· héi, ý thøc vµ tinh thÇn cđa x· héi. Qu¸ tr×nh ph¸t triĨn
cđa lÞch sư loµi ngêi lµ sù thay thÕ, kÕ tiÕp nhau cđa c¸c ph¬ng thøc s¶n xt cđa c¶i vËt chÊt. Ph¬ng

thøc s¶n xt sau tiÕn bé vµ hoµn thiƯn h¬n ph¬ng thøc s¶n xt tríc.
- Ph©n biƯt hai kh¸i niƯm : "søc lao ®éng" vµ "lao ®éng", trong ®ã "lao ®éng" lµ kh¸i niƯm cã néi
hµm réng h¬n. Søc lao ®éng míi chØ lµ kh¶ n¨ng cđa lao ®éng, cßn lao ®éng lµ sù tiªu dïng søc lao
®éng trong hiƯn thùc. Bëi v× : §Ĩ thùc hiƯn ®ỵc qu¸ tr×nh lao ®éng th× kh«ng chØ cÇn cã søc lao ®éng
mµ cßn ph¶i cã t liƯu s¶n xt (TLSX). Hay nãi c¸ch kh¸c, chØ khi nµo søc lao ®éng kÕt hỵp ®ỵc víi
t liƯu s¶n xt th× míi cã lao ®éng.
Ngêi cã søc lao ®éng mn thùc hiƯn qu¸ tr×nh lao ®éng th× ph¶i tÝch cùc, chđ ®éng t×m kiÕm viƯc
lµm. MỈt kh¸c, nỊn s¶n xt x· héi ph¶i ph¸t triĨn, t¹o ra nhiỊu viƯc lµm ®Ĩ thu hót søc lao ®éng.
- Mäi ®èi tỵng lao ®éng ®Ịu b¾t ngn tõ tù nhiªn, nhng kh«ng ph¶i mäi u tè tù nhiªn ®Ịu lµ ®èi t-
ỵng lao ®éng. Bëi v×, chØ nh÷ng u tè tù nhiªn nµo mµ con ngêi ®ang t¸c ®éng trong qu¸ tr×nh s¶n
xt nh»m biÕn ®ỉi nã cho phï hỵp víi mơc ®Ých cđa m×nh th× míi gäi lµ ®èi t ỵng lao ®éng. Nh÷ng
u tè tù nhiªn mµ con ngêi cha biÕt ®Õn, cha kh¸m ph¸, cha t¸c ®éng th× cha trë thµnh ®èi tỵng lao
®éng.
- Ranh giíi ph©n chia gi÷a ®èi tỵng lao ®éng vµ t liƯu lao ®éng lµ cã tÝnh t¬ng ®èi. Mét vËt trong
mèi quan hƯ nµy lµ ®èi tỵng lao ®éng, nhng trong mèi quan hƯ kh¸c l¹i lµ t liƯu lao ®éng. §èi tỵng
lao ®éng vµ t liƯu lao ®éng kÕt hỵp l¹i thµnh t liƯu s¶n xt. Chóng ®Ịu lµ nh÷ng u tè cÊu thµnh tõ
tù nhiªn. V× vËy, ®Ĩ ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh s¶n xt cđa c¶i vËt chÊt cđa x· héi loµi ng êi thêng
xuyªn ỉn ®Þnh vµ ph¸t triĨn, cÇn ph¶i n©ng cao ý thøc b¶o vƯ vµ t¸i t¹o ra tµi nguyªn, thiªn nhiªn
m«i trêng.
- Trong c¸c u tè cđa qu¸ tr×nh lao ®éng s¶n xt th× søc lao ®éng lµ u tè quan träng vµ qut
®Þnh nhÊt. Bëi v×, søc lao ®éng lµ u tè gi÷ vai trß chđ thĨ, s¸ng t¹o ; lµ ngn lùc kh«ng c¹n kiƯt ;
xÐt cho ®Õn cïng th× tr×nh ®é ph¸t triĨn cđa t liƯu s¶n xt chØ lµ sù biĨu hiƯn søc s¸ng t¹o cđa con
ngêi. ChÝnh v× vËy, trªn thÕ giíi cã nh÷ng níc kh«ng giµu vỊ tµi nguyªn thiªn nhiªn nhng l¹i cã tr×nh
®é ph¸t triĨn kinh tÕ cao nh : NhËt B¶n, Hµn Qc... v× ë nh÷ng níc nµy cã chÊt lỵng søc lao ®éng
cao. Ngỵc l¹i, cã kh«ng Ýt níc giµu tµi nguyªn thiªn nhiªn nhng kinh tÕ chËm ph¸t triĨn v× ngn lùc
con ngêi cha ®ỵc ph¸t huy.
§Ĩ ph¸t triĨn kinh tÕ - x· héi, c¸c qc gia ph¶i ®Çu t ph¸t triĨn ngn lùc con ngêi, n©ng cao chÊt lỵng
søc lao ®éng. Cã nhiỊu u tè t¸c ®éng ®Õn chÊt lỵng ngn lùc con ngêi nh : ®iỊu kiƯn tù nhiªn, chÕ ®é
chÝnh trÞ − x· héi, trun thèng v¨n ho¸, lÞch sư... nhng tríc hÕt ®Ĩ n©ng cao thĨ lùc, trÝ t cđa con ngêi
cÇn ph¶i chó ý ph¸t triĨn c¸c ngµnh s¶n xt vËt phÈm tiªu dïng, y tÕ, gi¸o dơc, v¨n ho¸, thĨ thao... ChÝnh

v× vËy, §¶ng ta ®· x¸c ®Þnh : §Çu t cho con ngêi lµ ®Çu t cho sù ph¸t triĨn ; ph¸t triĨn khoa häc - c«ng
nghƯ, gi¸o dơc vµ ®µo t¹o lµ qc s¸ch hµng ®Çu.
- Khi ph©n tÝch néi dung cđa kh¸i niƯm "Ph¸t triĨn kinh tÕ", tríc hÕt cÇn ph©n biƯt víi kh¸i niƯm
"T¨ng trëng kinh tÕ". Trong ®ã, kh¸i niƯm ph¸t triĨn kinh tÕ lµ kh¸i niƯm cã néi hµm réng h¬n ; hay
nãi c¸ch kh¸c, t¨ng trëng kinh tÕ chØ lµ mét khÝa c¹nh, néi dung cđa ph¸t triĨn kinh tÕ. T¨ng trëng
kinh tÕ lµ u tè ®Çu tiªn, quan träng, gi÷ vai trß lµ c¬ së cđa ph¸t triĨn kinh tÕ. Nhng ph¸t triĨn kinh
tÕ kh«ng chØ biĨu hiƯn ë sù t¨ng trëng kinh tÕ mµ cßn bao hµm sù t¨ng trëng kinh tÕ dùa trªn mét c¬
cÊu kinh tÕ hỵp lÝ, tiÕn bé vµ ®i ®«i víi c«ng b»ng x· héi.
T¨ng trëng kinh tÕ lµ sù t¨ng lªn vỊ sè lỵng, chÊt lỵng s¶n phÈm vµ c¸c u tè cđa qu¸ tr×nh s¶n xt
ra nã trong mét thêi k× nhÊt ®Þnh. §Ĩ ph¶n ¸nh sù t¨ng trëng kinh tÕ, hiƯn nay trªn thÕ giíi ngêi ta
dïng tiªu chÝ : tỉng s¶n phÈm qc d©n (GNP), hc tỉng s¶n phÈm qc néi (GDP).
Tỉng s¶n phÈm qc d©n (GNP) lµ tỉng gi¸ trÞ tÝnh b»ng tiỊn cđa nh÷ng hµng ho¸ vµ dÞch vơ mµ
mét níc s¶n xt ra tõ c¸c u tè s¶n xt cđa m×nh (dï lµ s¶n xt ë trong n íc hay ë ngoµi níc)
trong mét thêi k× nhÊt ®Þnh (thêng lµ mét n¨m).
- Tỉng s¶n phÈm qc néi (GDP) lµ tỉng gi¸ trÞ tÝnh b»ng tiỊn cđa toµn bé hµng ho¸ vµ dÞch vơ mµ
mét níc s¶n xt ra trªn l·nh thỉ cđa níc ®ã (dï nã thc vỊ ngêi trong níc hay ngêi níc ngoµi)
trong mét thêi k× nhÊt ®Þnh (thêng lµ mét n¨m).
So s¸nh tỉng s¶n phÈm qc d©n (GNP) víi tỉng s¶n phÈm qc néi (GDP) ta thÊy : GNP = GDP +
thu nhËp rßng tõ tµi s¶n níc ngoµi.
Thu nhËp rßng tõ tµi s¶n níc ngoµi = thu nhËp chun vỊ níc cđa c«ng d©n níc ®ã lµm viƯc ë níc
ngoµi trõ ®i thu nhËp cđa ngêi níc ngoµi lµm viƯc t¹i níc ®ã.
III.PHƯƠNG PHÁP :
- Thảo luận nhóm, lớp, thuyết trình, đàm thoại, trực quan,…
IV.PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC:
CÇn dïng c¸c dơng cơ d¹y häc trùc quan nh s¬ ®å, biĨu b¶ng, hc ®Ìn chiÕu...
VÝ dơ :
 S¬ ®å vỊ mèi quan hƯ gi÷a 3 u tè cđa qu¸ tr×nh s¶n xt :
Søc lao ®éng → T liƯu lao ®éng→ §èi tỵng lao ®éng ⇒ S¶n phÈm
 S¬ ®å vỊ c¸c bé phËn hỵp thµnh cđa tõng u tè s¶n xt :
ThĨ lùc

+ Søc lao ®éng :
TrÝ lùc
C«ng cơ lao ®éng
+ T liƯu lao ®éng : HƯ thèng b×nh chøa cđa s¶n xt
KÕt cÊu h¹ tÇng s¶n xt
Lo¹i cã s½n trong tù nhiªn
+ §èi tỵng lao ®éng :
Lo¹i ®· tr¶i qua t¸c ®éng cđa lao ®éng.
 S¬ ®å vỊ néi dung cđa ph¸t triĨn kinh tÕ
T¨ng trëng kinh tÕ
+ Ph¸t triĨn kinh tÕ : C¬ cÊu kinh tÕ hỵp lÝ
C«ng b»ng x· héi

V. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP :
1. Ổn đònh tổ chức lớp :
2. Giảng bài mới:
Cuộc sống của con người gắn liền với nhiều hoạt động: kinh tế, chính trò, văn hoá, giáo dục, y tế,…
Các hoạt động này thường xuyên tác động lẫn nhau. Xã hội càng phát triển thì các hoạt động đó càng
đa dạng, phong phú. Song, để hoạt động được, con người phải tồn tại. Muốn tồn tại, con người phải có
thức ăn, đồ mặc, nhà ở, phương tiện đi lại, tư liệu sinh hoạt,…Để có những cái đó, phải có hoạt động sản
xuất ra của cải vật chất – hoạt động kinh tế.
Bài 1 sẽ giúp ta hiểu được vai trò, ý nghóa to lín sù ph¸t triĨn kinh tÕ ë níc ta hiƯn nay. Mçi ngêi d©n
ViƯt Nam ph¶i cã tr¸ch nhiƯm, qut t©m gãp phÇn chiÕn th¾ng ®ãi nghÌo, l¹c hËu ®Ĩ ®a níc ta tiÕn lªn
®i kÞp c¸c níc ph¸t triĨn.
Phần làm việc của Thầy và Trò Nội dung chính của bài học
Tiết 1.
Hoạt động 1 : Thảo luận nhóm + Giảng giải.
Mục tiêu: Nªu ®ỵc thÕ nµo lµ s¶n xt cđa c¶i vËt chÊt vµ
vai trß cđa s¶n xt vËt chÊt ®èi víi ®êi sèng x· héi.
GV đặt vấn đề:

Để tồn tại và phát triển, con người phải sản xuất và sản
xuất với quy mô ngày càng lớn. Sự phát triển của hoạt
động sản xuất là tiền đề, là cơ sở thúc đẩy việc mở rộng
các hoạt động khác của xã hội.
GV nêu câu hỏi thảo luận:
- Thế nào là sản xuất vật chất? Ví dụ minh hoạ. (Nhóm
1,2)
- Vai trò của sản xuất vật chất đối với sự phát triển của xã
hội? (Nhóm 3,4)
HS thảo luận nhóm.
Đại diện 2 nhóm trình bày, các nhóm khác nhận xét, bổ
sung.
GV nhận xét, nhấn mạnh các ý:
− S¶n xt ra cđa c¶i vËt chÊt ®Ĩ duy tr× sù tån t¹i cđa con
ngêi vµ x· héi loµi ngêi.
− Th«ng qua lao ®éng s¶n xt, con ngêi ®ỵc c¶i t¹o, ph¸t
triĨn vµ hoµn thiƯn c¶ vỊ thĨ chÊt vµ tinh thÇn.
− Ho¹t ®éng s¶n xt lµ trung t©m, lµ tiỊn ®Ị thóc ®Èy c¸c
ho¹t ®éng kh¸c cđa x· héi ph¸t triĨn.
− LÞch sư x· héi loµi ngêi lµ mét qu¸ tr×nh ph¸t triĨn vµ
hoµn thiƯn liªn tơc cđa c¸c ph¬ng thøc s¶n xt cđa c¶i vËt
chÊt, lµ qu¸ tr×nh thay thÕ ph¬ng thøc s¶n xt cò ®· l¹c
hËu, b»ng ph¬ng thøc s¶n xt tiÕn bé h¬n.
GV kết luận, chuyển ý:
Hiểu thế nào là sản xuất của cải vật chất và vai trò của
nó, là cơ sở để xem xét, giải thích nguồn gốc sâu xa của
1. Sản xuất của cải vật chất:
a. Thế nào là sản xuất của cải vật chất?
Sản xuất của cải vật chất là sự tác động
của con người vào tự nhiên, biến đổi các yếu

tố của tự nhiên để tạo ra các sản phẩm phục
vụ cho nhu cầu của mình.
b. Vai trò của sản xuất của cải vật chất:
Sản xuất vật chất là cơ sở của sự tồn tại
và phát triển của xã hội, xét đến cùng quyết
đònh toàn bộ sự vận động của đời sống xã
hội.
mọi hiện tượng diễn ra trong đời sống xã hội, đặc biệt,
giúp chúng ta hiểu được nguyên nhân cơ bản của quá
trình phát triển lòch sử xã hội loài người là sự thay thế
nhau của các phương thức sản xuất của cải vật chất.
Hoạt động 2 : Đàm thoại + Trực quan.
Mục tiêu: Nªu ®ỵc c¸c u tè c¬ b¶n cđa qu¸ tr×nh lao
®éng s¶n xt vµ mèi quan hƯ gi÷a chóng.
GV hỏi:
- Để thực hiện một quá trình sản xuất, cần phải có những
yếu tố cơ bản nào?
HS phát biểu .
GV tr×nh bµy s¬ ®å vỊ mèi quan hƯ gi÷a c¸c u tè cđa qu¸
tr×nh s¶n xt : Søc lao ®éng → T liƯu lao ®éng → §èi t-
ỵng lao ®éng ⇒ S¶n phÈm.
GV giúp HS ph©n tÝch tõng u tè :

Søc lao ®éng.
GV vẽ s¬ ®å c¸c u tè hỵp thµnh søc lao ®éng bao gåm :
thĨ lùc vµ trÝ lùc.
GV yªu cÇu HS trả lời các câu hỏi sau:
- Thể lực là gì?
- Trí lực là gì?
- Mối quan hệ giữa thể lực và trí lực? Chøng minh r»ng:

thiÕu mét trong hai u tè th× con ngêi kh«ng thĨ cã søc lao
®éng.
- Phân biệt sức lao động và lao động?
GV khắc sâu kiến thức khi ph©n tÝch kh¸i niƯm "lao ®éng":
nhÊn m¹nh tÝnh cã mơc ®Ých, cã ý thøc trong ho¹t ®éng lao
®éng cđa con ngêi, lµ phÈm chÊt ®Ỉc biƯt cđa con ngêi so
víi loµi vËt. Mét sè khÝa c¹nh thĨ hiƯn tÝnh cã ý thøc cđa
con ngêi trong lao ®éng lµ : lao ®éng cã kÕ ho¹ch, tù gi¸c,
s¸ng t¹o ra ph¬ng ph¸p vµ c«ng cơ lao ®éng, cã kØ lt vµ
céng ®ång tr¸ch nhiƯm...
GV hái :
-T¹i sao nãi søc lao ®éng míi chØ lµ kh¶ n¨ng, cßn lao ®éng
lµ sù tiªu dïng søc lao ®éng trong hiƯn thùc ?
HS trả lời.
GV giảng giải:
Bëi v×, chØ khi søc lao ®éng kÕt hỵp víi t liƯu s¶n xt th×
míi cã qu¸ tr×nh lao ®éng. V× vËy, ngêi cã søc lao ®éng
mn thùc hiƯn qu¸ tr×nh lao ®éng th× ph¶i tÝch cùc t×m
kiÕm viƯc lµm, ®ång thêi x· héi ph¶i t¹o ra ®ỵc nhiỊu viƯc
lµm ®Ĩ thu hót søc lao ®éng.

§èi t ỵng lao ®éng .
GV x¸c ®Þnh ®èi tỵng lao ®éng lµ mét bé phËn cđa giíi tù
nhiªn mµ con ngêi ®ang t¸c ®éng vµo nh»m biÕn ®ỉi nã cho
phï hỵp víi mơc ®Ých cđa m×nh.
GV ®a ra s¬ ®å ph©n chia ®èi tỵng lao ®éng thµnh hai lo¹i:
loại có sẵn trong tự nhiên và loại đã trải qua tác động của
lao động.
GV yêu cầu HS trả lời các câu hỏi:
- Tìm vÝ dơ minh ho¹ vỊ hai loại ®èi tỵng lao ®éng?

2. Các yếu tố cơ bản của quá trình sản
xuất:

a. Sức lao động:
Sức lao động là toàn bộ những năng lực thể
chất và tinh thần của con người được vận
dụng vào quá trình sản xuất.
- Mäi ®èi tỵng lao ®éng ®Ịu b¾t ngn tõ tù nhiªn, nhng cã
ph¶i mäi u tè tù nhiªn ®Ịu lµ ®èi tỵng lao ®éng kh«ng ?
GV giảng giải:
Cùng với sự phát triển của lao động sản xuất và khoa học
kỹ thuật, đối tượng lao động ngày càng đa dạng, phong
phú. Con người ngày càng tao ra những nguyên vật liệu
nhân tạo có tính năng theo ý muốn. Tuy nhiên, những
nguyên vật liệu đó cũng đều có nguồn gốc từ tự nhiên.
V× vËy, trong qu¸ tr×nh lao ®éng s¶n xt vµ trong ®êi sèng
h»ng ngµy mäi ngêi cÇn cã ý thøc sư dơng hỵp lÝ vµ b¶o vƯ
tµi nguyªn thiªn nhiªn, m«i trêng sinh th¸i
 T liƯu lao ®éng .
GV ®a ra s¬ ®å vỊ c¸c bé phËn hỵp thµnh t liƯu lao ®éng :
c«ng cơ s¶n xt, hƯ thèng b×nh chøa cđa s¶n xt, kÕt cÊu
h¹ tÇng s¶n xt.
GVyªu cÇu HS trả lời các câu hỏi:
- Tìm ví dụ minh hoạ các loại t liƯu lao ®éng ë mét sè
ngµnh , nghề trong x· héi?
- Loại tư liệu lao động nào giữ vai trò quyết đònh?
GV giảng giải:
+ Trong t liƯu lao ®éng, c«ng cơ s¶n xt lµ u tè quan
träng vµ qut ®Þnh nhÊt, thĨ hiƯn râ nÐt nhÊt tr×nh ®é ph¸t
triĨn kinh tÕ − x· héi cđa mét qc gia. KÕt cÊu h¹ tÇng s¶n

xt ph¶i ®i tríc mét bíc ®Ĩ t¹o ®iỊu kiƯn cho s¶n xt ph¸t
triĨn, ®iỊu nµy cµng cã ý nghÜa quan träng ®èi víi níc ta
hiƯn nay.
+ Gi÷a t liƯu lao ®éng víi ®èi tỵng lao ®éng có tÝnh ®éc lËp
t¬ng ®èi. T liƯu lao ®éng kÕt hỵp víi ®èi tỵng lao ®éng
thµnh t liƯu s¶n xt. V× vËy, cã thĨ diƠn ®¹t kh¸i qu¸t c¸c
u tè cđa qu¸ tr×nh lao ®éng s¶n xt nh sau :
Søc lao ®éng + T liƯu s¶n xt ⇒ S¶n phÈm
GV nhấn mạnh, khắc sâu kiến thức:
+Trong 3 u tè c¬ b¶n cđa qu¸ tr×nh lao ®éng s¶n xt,
søc lao ®éng lµ chđ thĨ s¸ng t¹o, lµ ngn lùc kh«ng c¹n
kiƯt, lµ u tè quan träng vµ qut ®Þnh nhÊt ®èi víi sù
ph¸t triĨn kinh tÕ. V× vËy, cần båi dìng vµ n©ng cao chÊt
lỵng søc lao ®éng − ngn lùc con ngêi lµ qc s¸ch hµng
®Çu. T liƯu lao ®éng vµ ®èi tỵng lao ®éng ®Ịu b¾t ngn tõ
tù nhiªn, nªn ®ång thêi víi ph¸t triĨn s¶n xt ph¶i quan
t©m b¶o vƯ vµ t¸i t¹o ra tµi nguyªn thiªn nhiªn, ®¶m b¶o
cho sù ph¸t triĨn bỊn v÷ng.
Tiết 2:
Hoạt động 3 : Trực quan + Đàm thoại + Thuyết trình.
Mục tiêu: : Nªu ®ỵc thÕ nµo lµ ph¸t triĨn kinh tÕ. GV vẽ s¬
®å vỊ néi dung cđa ph¸t triĨn kinh tÕ gồm các nội dung
chủ yếu: tăng trưởng kinh tế, cơ cấu kinh tế hợp lý và
công bằng xã hội.
GV hỏi:
- Em hiểu thế nào là tăng trưởng kinh tế?
HS trả lời.
GV gióp cho HS n¾m ®ỵc biĨu hiƯn cđa t¨ng trëng kinh tÕ
vµ c¸c thíc ®o t¨ng trëng kinh tÕ cđa mét qc gia : GDP
(Tổng sản phẩm quốc nội), GNP (Tổng sản phẩm quốc

b. Đối tượng lao động:
Đối tượng lao động là những yếu tố của tự
nhiên mà lao động của con người tác động
vào nhằm biến đổi nó cho phù hợp với mục
đích của con người.
c. Tư liệu lao động:
Tư liệu lao động là một vật hay hệ thống
những vật làm nhiệm vụ truyền dẫn sự tác
động của con người lên đối tượng lao động,
nhằm biến đổi đối tượng lao động thành sản
phẩm thoả mãn nhu cầu của con người.
dân). Ph©n tÝch t¨ng trëng kinh tÕ ph¶i g¾n víi chÝnh s¸ch
d©n sè phï hỵp.
=> Liên hệ thực tế nước ta:
- Tích cực: Tốc độ tăng trưởng khá cao (2001-2005) là
7,51%, phát triển tương đối toàn diện.
- Tiêu cực: Lãng phí, tham ô, đầu tư kinh tế không đúng,
tỉ lệ tăng dân số quá cao…
GV yêu cầu HS lần lượt trả lời các câu hỏi:
- Em hiểu thế nào là cơ cấu kinh tế ?
- Em hiểu thế nào là cơ cấu kinh tế hợp lí?
- Em hiểu thế nào là cơ cấu kinh tế tiến bộ?
GV giảng giải:
+ Kh¸i niƯm c¬ cÊu kinh tÕ gåm : c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ,
c¬ cÊu thµnh phÇn kinh tÕ, c¬ cÊu vïng kinh tÕ, trong ®ã
nhÊn m¹nh c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ ®ang x©y dùng ë níc ta
lµ : c«ng − n«ng nghiƯp − dÞch vơ
+ C¸c yªu cÇu c¬ b¶n cđa mét c¬ cÊu kinh tÕ hỵp lÝ: phát
huy tiềm năng, nội lực; phù hợp với khoa học-công nghệ
hiện đạ; gắn với sự phân công lao động và hợp tác quốc

tế .
+ C¬ cÊu kinh tÕ tiÕn bé lµ c¬ cÊu kinh tÕ trong ®ã tØ träng
ngµnh c«ng nghiƯp vµ dÞch vơ t¨ng dÇn, cßn tØ träng ngµnh
n«ng nghiƯp gi¶m dÇn.
=> C¬ cÊu kinh tÕ níc ta ®ang chun dÞch theo híng tiÕn
bé . Theo số liệu 2005:
Tỉ trọng công nghiệp: 39 %
Tỉ trọng nông nghiệp: 20,9 %
Tỉ trọng dòch vụ: 40,1%
+ X©y dùng c¬ cÊu kinh tÕ ph¶i g¾n víi b¶o vƯ m«i trêng
sinh th¸i ®Ĩ ®¶m b¶o sù ph¸t triĨn bỊn v÷ng (ỉn ®Þnh, l©u
dµi vµ ph¸t triĨn liªn tơc).
GV yêu cầu HS trả lời các câu hỏi:
- Em hiểu thế nào công bằng xã hội?
- Mối quan hệ giữa tăng trưởng kinh tế với công bằng xã
hội?
GV giảng giải:
+ T¨ng trëng kinh tÕ ph¶i ®i ®«i víi c«ng b»ng x· héi :
phải t¹o c¬ héi ngang nhau cho mäi ngêi trong cèng hiÕn
vµ hëng thơ…
+ Tăng trưởng kinh tế tạo điều kiện thuận lợi để giải
quyết công bằng xã hội. Khi công bằng xã hội được đảm
bảo sẽ tạo động lực mạnh mẽ cho phát triển kinh tế.
=> C¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ − x· héi cđa §¶ng vµ Nhµ níc
®· vµ ®ang thùc hiƯn ®Ĩ xo¸ ®ãi, gi¶m nghÌo, rót ng¾n
kho¶ng c¸ch ph¸t triĨn gi÷a miỊn xu«i vµ miỊn ngỵc, gi÷a
thµnh thÞ víi n«ng th«n, kh«ng chØ vỊ ®êi sèng vËt chÊt mµ
c¶ vỊ tinh thÇn, v¨n ho¸...
GV kết luận, chuyển ý:
Tăng trưởng kinh tế dựa cơ cấu kinh tế hợp lí, tiến bộ và

sự công bằng xã hội là các nội dung cơ bản của phát triển
kinh tế. Phát triển kinh tế để mang lại sự phồn vinh, thònh
vượng cho xã hội, hạnh phúc cho mỗi gia đình, thoả mãn
3. Phát triển kinh tế và ý nghóa của phát
triển kinh tế đối với cá nhân, gia đình và
xã hội:
a. Phát triển kinh tế:
các nhu cầu cho mỗi cá nhân. Đó là mục tiêu phấn đấu
của Đảng ta trong sự nghiệp xây dựng CNXH.
Hoạt động 4 : Thảo luận lớp + Giảng giải.
Mục tiêu: Nªu ®ỵc ý nghÜa cđa sù ph¸t triĨn kinh tÕ ®èi víi
c¸ nh©n, gia ®×nh vµ x· héi.
GV nêu câu hỏi thảo luận:
- Ý nghóa của phát triển kinh tế đối với cá nhân?
- Ý nghóa của phát triển kinh tế đối với gia đình?
- Ý nghóa của phát triển kinh tế đối với xã hội?
HS thảo luận, điền chi tiết vào ô trống trên bảng:
Cá nhân Gia đình Xã hội
Ý nghóa
của phát
triển KT
Liên hệ
thực tiễn
Cả lớp nhận xét, điều chỉnh, bổ sung.
GV nhận xét, kết luận:
Tích cực tham gia phát triển kinh tế vừa là nghóa vụ, vừa
là quyền lợi của công dân, góp phần thực hiện dân giàu,
nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh.
GV kết luận toàn bài:
Dân tộc ta là một dân tộc anh hùng, thông minh, sáng tạo

với lòch sử hàng nghìn năm dựng nước và giữ nước. Ngày
nay, dân tộc ta đang đứng trước thách thức của cuộc đấu
tranh chống đói nghèo, lạc hậu. Chính vì vậy, chúng ta
phải phát triển kinh tế, sản xuất nhiều của cải vật chất…
Riêng học sinh chúng ta phải cố gắng học tập, rèn luyện
đạo đức , tác phong, sẵn sàng tham gia lao động sản
xuất góp phần vào công cuộc xây dựng CNXH.
Phát triển kinh tế là sự tăng trưởng kinh tế
gắn liền với cơ cấu kinh tế hợp lí, tiến bộ và
công bằng xã hội.

b. Ý nghóa của phát triển kinh tế đối với
cá nhân, gia đình và xã hội:
Đối với cá nhân: giúp mỗi người thoả mãn
các nhu cầu vật chất và tinh thần để phát
triển toàn diện.
Đối với gia đình: tạo cơ sở để thực hiện tốt
các chức năng của gia đình để gia đình trở
thành tổ ấm hạnh phúc.
Đối với xã hội:
+ Làm tăng thu nhập quốc dân và phúc lợi
xã hội, cải thiện chất lượng cuộc sống của
cộng đồng.
+ Tạo điều kiện giải quyết việc làm, giảm
tệ nạn xã hội.
+ Tạo tiền đề vật chất để phát triển văn
hoá, giáo dục, y tế và các lónh vực khác.
+ Tạo tiền đề vật chất để củng cố an ninh
quốc phòng, giữ vững chế độ chính trò.
+ Là điều kiện tiên quyết để khắc phục sự

tụt hậu về kinh tế so với các nước tiên tiến;
xây dựng nền kinh tế độc lập tự chủ, mở
rộng quan hệ quốc tế.
3. Củng cố:
 Hãy phân biệt đối tượng lao động với tư liệu lao động của một số ngành sản xuất mà em biết.
(Tríc hÕt, HS ph¶i n¾m v÷ng kh¸i niƯm ®èi tỵng lao ®éng, t liƯu lao ®éng vµ c¸c u tè cÊu thµnh nã.
Trªn c¬ së ®ã, häc sinh lÊy vÝ dơ mét sè ngµnh s¶n xt vµ ph©n biƯt ®èi tỵng lao ®éng vµ t liƯu lao
®éng trong tõng ngµnh. VÝ dơ, ngµnh n«ng nghiƯp : ®èi tỵng lao ®éng lµ ®Êt ®ai, c©y trång... Cßn t liƯu
lao ®éng lµ : tr©u bß, m¸y cµy, m¬ng m¸ng...)
 Hãy chỉ ra những điều kiện khách quan, chủ quan để người có sức lao động thực hiện được
quá trình lao động.
(Søc lao ®éng míi chØ lµ kh¶ n¨ng cÇn thiÕt ®Ĩ cã thĨ tiÕn hµnh lao ®éng, cßn lao ®éng s¶n xt lµ qu¸
tr×nh kÕt hỵp søc lao ®éng víi t liƯu s¶n xt. V× vËy, ®Ĩ cã qu¸ tr×nh lao ®éng diƠn ra trªn thùc tÕ th×
cÇn ph¶i cã ®đ ®iỊu kiƯn kh¸ch quan vµ chđ quan.
VỊ kh¸ch quan : NỊn kinh tÕ ph¶i ph¸t triĨn, t¹o ra ®ỵc nhiỊu viƯc lµm ®Ĩ thu hót lao ®éng, t¹o c¬ héi
cho ngêi lao ®éng cã viƯc lµm.
VỊ chđ quan : Ngêi lao ®éng ph¶i tÝch cùc, chđ ®éng t×m kiÕm viƯc lµm ; thêng xuyªn häc tËp, n©ng
cao tr×nh ®é søc lao ®éng cđa m×nh vỊ thĨ lùc, trÝ lùc ®Ĩ ®¸p øng yªu cÇu cđa x· héi.
Tõ ®ã, HS cã thĨ nªu ra vÝ dơ vµ ph©n tÝch v× sao l¹i cã t×nh tr¹ng ngêi thÊt nghiƯp)
 Hãy cho biết vì sao Đảng ta xác đònh: Phát triển giáo dục - đào tạo, khoa học và công nghệ
là quốc sách hàng đầu ?
( §Ĩ tr¶ lêi ®ỵc c©u hái nµy, HS cÇn ph¶i lµm râ vai trß qut ®Þnh cđa søc lao ®éng trong c¸c u tè
cđa qu¸ tr×nh s¶n xt. §iỊu nµy thĨ hiƯn ë chç : Søc lao ®éng mang tÝnh s¸ng t¹o nªn nã lµ ngn lùc
kh«ng c¹n kiƯt. Ngoµi ra, xÐt vỊ thùc chÊt, tr×nh ®é ph¸t triĨn cđa t liƯu s¶n xt lµ sù biĨu hiƯn cđa
tr×nh ®é søc lao ®éng. V× vËy, §¶ng ta x¸c ®Þnh : Ph¸t triĨn gi¸o dơc − ®µo t¹o, khoa häc vµ c«ng nghƯ
lµ qc s¸ch hµng ®Çu nh»m trùc tiÕp båi dìng ngn nh©n lùc, n©ng cao chÊt lỵng søc lao ®éng, ph¸t
huy søc s¸ng t¹o cđa ngêi lao ®éng... ®Ĩ ®¶m b¶o cho nỊn kinh tÕ ph¸t triĨn bỊn v÷ng.)
 Em hãy trình bày những nội dung cơ bản của phát triển kinh tế và biểu hiện của nó ở nước ta
hiện nay.
 Nêu một ví dụ về ý nghóa của phát triển kinh tế đối với cá nhân, gia đình và xã hội.

 Vì sao sự phát triển kinh tế phải đặt trong mối quan hệ với sự gia tăng dân số và bảo vệ môi
trường sinh thái ?
 Hãy cho biết vài nét về phát triển kinh tế của gia đình mình và em có thể làm gì để phát
triển kinh tế gia đình.
4. Dặn dò:
- Giải quyết câu hỏi và bài tập trong SGK.
- Đọc trước bài 2.
Tiết: 3-4-5
Soạn ngày:
Bài 2
HÀNG HOÁ – TIỀN TỆ – THỊ TRƯỜNG
( 3 tiết )
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC:
1.Về kiến thức:
- HiĨu ®ỵc kh¸i niƯm hµng ho¸ vµ hai thc tÝnh cđa hµng ho¸.
- Nªu ®ỵc ngn gèc, b¶n chÊt, chøc n¨ng cđa tiỊn tƯ vµ quy lt lu th«ng tiỊn tƯ.
- Nªu ®ỵc kh¸i niƯm thÞ trêng, c¸c chøc n¨ng c¬ b¶n cđa thÞ trêng.
2.Về kiõ năng:
- BiÕt ph©n biƯt gi¸ trÞ víi gi¸ c¶ cđa hµng ho¸.
- BiÕt nhËn xÐt t×nh h×nh s¶n xt vµ tiªu thơ mét sè s¶n phÈm hµng ho¸ ë ®Þa ph¬ng.
3.Về thái độ:
- Coi träng ®óng møc vai trß cđa hµng ho¸, tiỊn tƯ vµ s¶n xt hµng ho¸.
II. NỘI DUNG:
1. Trọng tâm:
- Kh¸i niƯm hµng ho¸, hai thc tÝnh : gi¸ trÞ sư dơng vµ gi¸ trÞ cđa hµng ho¸.
- Ngn gèc, b¶n chÊt, chøc n¨ng cđa tiỊn tƯ vµ quy lt lu th«ng tiỊn tƯ.
- Kh¸i niƯm thÞ trêng vµ c¸c chøc n¨ng c¬ b¶n cđa thÞ trêng.
Khi ph©n tÝch thc tÝnh gi¸ trÞ cđa hµng ho¸ cÇn chó ý c¶ mỈt chÊt vµ mỈt lỵng cđa gi¸ trÞ.
2. Một số kiến thức khó:
- §Ĩ thùc hiƯn tèt bµi gi¶ng nµy, GV cÇn n¾m v÷ng mét sè néi dung sau :

+ Sù kh¸c biƯt (®èi lËp) gi÷a kinh tÕ tù nhiªn vµ kinh tÕ hµng ho¸.
+ Sù kh¸c nhau gi÷a hµng ho¸ vËt thĨ vµ hµng ho¸ dÞch vơ.
+ Gi¸ trÞ sư dơng cđa hµng ho¸ lµ ph¹m trï vÜnh viƠn.
+ Gi¸ trÞ cđa hµng ho¸ lµ ph¹m trï lÞch sư.
+ Gi¸ trÞ lµ néi dung, lµ c¬ së cđa gi¸ trÞ trao ®ỉi.
+ Sù ph¸t triĨn liªn tơc cđa c¸c h×nh th¸i gi¸ trÞ dÉn ®Õn sù ra ®êi cđa tiỊn tƯ.
+ V× sao vµng cã ®ỵc vai trß tiỊn tƯ.
+ Hµng ho¸ vµ tiỊn tƯ ®Ịu biĨu hiƯn quan hƯ s¶n xt x· héi gi÷a nh÷ng ngêi s¶n xt vµ trao ®ỉi hµng
ho¸.
+ Chøc n¨ng thùc hiƯn (thõa nhËn) cđa thÞ trêng.
- Trong bµi nµy, HS cã thĨ ®Ỉt ra mét sè vÊn ®Ị ®ßi hái GV ph¶i gi¶i ®¸p, ch¼ng h¹n : Kinh tÕ hµng
ho¸ ra ®êi tõ khi nµo ? Trong lÞch sư ®· tõng cã nh÷ng kiĨu s¶n xt hµng ho¸ nµo ? Kinh tÕ thÞ tr êng
cã kh¸c víi kinh tÕ hµng ho¸ kh«ng ? T¹i sao gi¸ trÞ sư dơng lµ ph¹m trï vÜnh viƠn, cßn gi¸ trÞ lµ ph¹m
trï lÞch sư ? TiỊn giÊy xt hiƯn nh thÕ nµo ? ...
§Ĩ gi¶i qut nh÷ng vÊn ®Ị nªu trªn, cÇn lµm râ mét sè ý c¬ b¶n sau :
+ Bi b×nh minh cđa x· héi loµi ngêi lµ kinh tÕ tù nhiªn. Kinh tÕ hµng ho¸ chØ ra ®êi, tån t¹i vµ ph¸t
triĨn khi cã ®đ hai ®iỊu kiƯn : mét lµ, sù ph©n c«ng lao ®éng x· héi ; hai lµ, sù t¸ch biƯt t ¬ng ®èi vỊ
kinh tÕ gi÷a nh÷ng ngêi s¶n xt hµng ho¸ (thĨ hiƯn ë sù xt hiƯn chÕ ®é t h÷u, hc c¸c h×nh thøc së
h÷u kh¸c nhau vỊ t liƯu s¶n xt).
+ S¶n xt hµng ho¸ ra ®êi tõ ci chÕ ®é c«ng x· nguyªn thđy (thêi k× tan r· cđa chÕ ®é c«ng x·
nguyªn thủ ®· cã ®đ hai ®iỊu kiƯn nãi trªn lµm xt hiƯn kinh tÕ hµng ho¸).
+ Trong c¸c x· héi tríc chđ nghÜa t b¶n (CNTB) chđ u lµ kinh tÕ tù nhiªn, cïng ®ång thêi tån t¹i
víi kinh tÕ tù nhiªn lµ kiĨu s¶n xt hµng ho¸ nhá (s¶n xt hµng ho¸ gi¶n ®¬n). Trong lÞch sư s¶n
xt cđa x· héi loµi ngêi ®· tõng tån t¹i 3 kiĨu s¶n xt hµng ho¸ : s¶n xt hµng ho¸ nhá, s¶n xt
hµng ho¸ t b¶n chđ nghÜa (TBCN), s¶n xt hµng ho¸ x· héi chđ nghÜa (XHCN). C¸c kiĨu s¶n xt
hµng ho¸ nµy kh¸c nhau vỊ mơc ®Ých, tÝnh chÊt, ph¹m vi... cđa s¶n xt hµng ho¸.
VÝ dơ : Mơc ®Ých cđa s¶n xt hµng ho¸ nhá (gi¶n ®¬n) nh»m cã ®ỵc gi¸ trÞ sư dơng, kh«ng cã tÝnh
chÊt bãc lét, ph¹m vi vµ quy m« s¶n xt hµng ho¸ nhá ; Mơc ®Ých cđa s¶n xt hµng ho¸ TBCN lµ
mang l¹i gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ thỈng d cho nhµ t b¶n, mang tÝnh chÊt bãc lét lao ®éng lµm thuª, ph¹m vi
réng vµ ®iĨn h×nh nhÊt trong lÞch sư (mäi thø trong CNTB ®Ịu lµ hµng ho¸) ; Mơc ®Ých cđa s¶n xt

hµng ho¸ XHCN nh»m tho¶ m·n nhu cÇu ngµy cµng cao vỊ vËt chÊt vµ tinh thÇn cđa mäi thµnh viªn
trong x· héi, kh«ng cã tÝnh chÊt bãc lét, cã sù qu¶n lý vµ ph¸t triĨn cã kÕ ho¹ch cđa nhµ n íc XHCN 
nhµ níc cđa d©n, do d©n vµ v× d©n.
+ Kinh tÕ thÞ trêng lµ giai ®o¹n ph¸t triĨn cao cđa kinh tÕ hµng ho¸. Hay nãi c¸ch kh¸c, nỊn kinh tÕ
hµng ho¸ ph¶i ph¸t triĨn ®Õn mét tr×nh ®é nhÊt ®Þnh míi trë thµnh kinh tÕ thÞ trêng. Ch¼ng h¹n : Tr×nh
®é cđa lùc lỵng s¶n xt lµ nỊn ®¹i c«ng nghiƯp c¬ khÝ ; Quan hƯ s¶n xt : ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc
së h÷u vỊ t liƯu s¶n xt, trong ®ã së h÷u lín chiÕm u thÕ ; C¬ cÊu kinh tÕ : c«ng - n«ng nghiƯp - dÞch
vơ ; Cã ®Çy ®đ c¸c h×nh th¸i thÞ trêng c¬ b¶n vµ ho¹t ®éng ®ång bé : thÞ trêng hµng tiªu dïng, thÞ trêng t
liƯu s¶n xt, thÞ trêng søc lao ®éng, thÞ trêng chøng kho¸n...
+ T¹i sao nãi gi¸ trÞ sư dơng lµ ph¹m trï vÜnh viƠn, cßn gi¸ trÞ lµ ph¹m trï lÞch sư ? Gi¸ trÞ sư dơng lµ
c«ng dơng cđa vËt phÈm, nh÷ng c«ng dơng nµy do thc tÝnh tù nhiªn, vèn cã cđa vËt phÈm quy ®Þnh,
lµ néi dung vËt chÊt cđa hµng ho¸. Hay nãi c¸ch kh¸c, gi¸ trÞ sư dơng lµ mỈt cđa c¶i cđa x· héi, nhê
viƯc tiªu dïng gi¸ trÞ sư dơng mµ ®êi sèng cđa con ngêi, x· héi ngµy cµng ph¸t triĨn phong phó. V×
vËy, gi¸ trÞ sư dơng lµ mét ph¹m trï vÜnh viƠn. Gi¸ trÞ lµ ph¹m trï lÞch sư, bëi v× gi¸ trÞ hµng ho¸ lµ lao
®éng cđa ngêi s¶n xt hµng ho¸ kÕt tinh trong hµng ho¸, lµ biĨu hiƯn quan hƯ gi÷a nh÷ng ngêi s¶n
xt hµng ho¸. Cho nªn, chØ trong ®iỊu kiƯn tån t¹i s¶n xt hµng ho¸, s¶n phÈm s¶n xt ra ph¶i ®em
ra trao ®ỉi, mua b¸n th× míi ph¶i tÝnh ®Õn gi¸ trÞ cđa nã.
+ Sù ra ®êi cđa tiỊn giÊy : Trong lu th«ng, lóc ®Çu tiỊn xt hiƯn díi h×nh thøc vµng thoi, vµng nÐn.
DÇn dÇn nã ®ỵc thay thÕ b»ng tiỊn ®óc. §Ĩ lµm chøc n¨ng thíc ®o gi¸ trÞ th× b¶n th©n tiỊn tƯ còng ph¶i
®ỵc ®o lêng. §¬n vÞ ®o lêng tiỊn tƯ lµ mét träng lỵng nhÊt ®Þnh cđa kim lo¹i ®ỵc dïng lµm tiỊn tƯ gäi
lµ tiªu chn gi¸ c¶ cđa tiỊn tƯ. Trong qu¸ tr×nh lu th«ng tiỊn ®óc bÞ hao mßn dÇn vµ mÊt mét phÇn gi¸
trÞ cđa nã, nhng nã vÉn ®ỵc x· héi chÊp nhËn nh nã cßn ®đ gi¸ trÞ. Nh vËy, gi¸ trÞ thùc cđa tiỊn t¸ch rêi
gi¸ trÞ danh nghÜa cđa nã. Thùc tiƠn nµy ®· dÉn ®Õn sù ra ®êi cđa tiỊn giÊy. TiỊn giÊy gän nhĐ, dƠ
mang theo h¬n tiỊn ®óc mµ vÉn ®¶m nhiƯm ®ỵc chøc n¨ng ph¬ng tiƯn lu th«ng. Nhng b¶n th©n tiỊn
giÊy kh«ng cã gi¸ trÞ thùc (kh«ng kĨ gi¸ trÞ cđa vËt liƯu giÊy dïng lµm tiỊn). TiỊn giÊy chØ lµ kÝ hiƯu
cđa gi¸ trÞ vµ ®ỵc c«ng nhËn trong ph¹m vi qc gia.
III.PHƯƠNG PHÁP :
Các phương pháp chính : thuyết trình, đàm thoại, trực quan, ….
IV. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC:
CÇn dïng c¸c ph¬ng tiƯn d¹y häc trùc quan nh chn bÞ tríc c¸c s¬ ®å, biĨu b¶ng, hc dïng

®Ìn chiÕu, m¸y vi tÝnh ...
Ch¼ng h¹n cã thĨ dïng mét sè s¬ ®å sau :
S¬ ®å vỊ mèi quan hƯ gi÷a gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ trao ®ỉi :
Gi¸ trÞ trao ®ỉi
(tØ lƯ trao ®ỉi)
1m v¶i =
5 kg thãc
1m v¶i =
10 kg thãc
2m v¶i =
5 kg thãc
Gi¸ trÞ
(hao phÝ lao ®éng)
2 giê = 2 giê 2 giê = 2 giê 2 giê = 2giê
S¬ ®å vỊ sù ph¸t triĨn cđa c¸c h×nh th¸i gi¸ trÞ dÉn ®Õn sù ra ®êi cđa tiỊn tƯ :
+ H×nh th¸i gi¸ trÞ gi¶n ®¬n hay ngÉu nhiªn :
+ H×nh th¸i gi¸ trÞ ®Çy ®đ hay më réng :

1 con gµ = 10 kg thãc, hc = 5 kg chÌ, hc = 2 c¸i r×u, hc = 0,2 gam vµng...
+ H×nh th¸i chung cđa gi¸ trÞ :
Trao ®ỉi trùc tiÕp hµng lÊy hµng
1 con gµ = 10 kg thãc
H×nh th¸i t-
¬ng ®èi
H×nh th¸i
ngang gi¸
Trao ®ỉi trùc tiÕp hµng lÊy hµng
Trao ®ỉi gi¸n tiÕp th«ng qua mét hµng ho¸ lµm vËt ngang gi¸ chung
1 con gµ =
10 kg thãc =

5 kg chÌ = 1 m v¶i
2 c¸i r×u =
0,2 gam vµng =
...
+ H×nh th¸i tiỊn tƯ :
1 con gµ =
10 kg thãc =
5 kg chÌ = 0,2 gam vµng
2 c¸i r×u =
1 m v¶i =
...
Thíc ®o gi¸ trÞ
Ph¬ng tiƯn lu th«ng
 S¬ ®å vỊ c¸c chøc n¨ng cđa tiỊn tƯ : Ph¬ng tiƯn cÊt tr÷
Ph¬ng tiƯn thanh to¸n
TiỊn tƯ thÕ giíi
C«ng thøc cđa quy lt lu th«ng tiỊn tƯ :

=
P.Q
M
V
Trong ®ã : M lµ sè lỵng tiỊn cÇn thiÕt cho lu th«ng
P lµ møc gi¸ c¶ cđa ®¬n vÞ tiỊn tƯ
Q lµ sè lỵng hµng ho¸ ®em ra lu th«ng
V lµ sè vßng lu©n chun trung b×nh cđa mét ®¬n vÞ tiỊn tƯ
P.Q lµ tỉng sè gi¸ c¶ cđa hµng ho¸ ®em lu th«ng.
Nh vËy, M tØ lƯ thn víi P.Q, tØ lƯ nghÞch víi V
Cã thĨ gi¶i thÝch cho HS hiĨu c«ng thøc nµy nh sau : Khi tỉng sè gi¸ c¶ cđa hµng ho¸ ®em lu th«ng
t¨ng lªn th× sè lỵng tiỊn cÇn thiÕt cho lu th«ng ph¶i nhiỊu lªn. Cßn khi sè vßng lu©n chun trung b×nh

cđa mét ®¬n vÞ tiỊn tƯ t¨ng lªn th× sè lỵng tiỊn cÇn thiÕt cho lu th«ng sÏ gi¶m ®i.
 S¬ ®å vỊ c¸c chøc n¨ng cđa thÞ trêng :
Thùc hiƯn (hay thõa nhËn)
Th«ng tin
§iỊu tiÕt, kÝch thÝch s¶n xt vµ tiªu dïng.
V. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP :
1. Ổn đònh tổ chức lớp :
2. Kiểm tra bài cũ:
3. Giảng bài mới:
NÕu nh tríc ®©y, c¬ chÕ kinh tÕ tËp trung, quan liªu, bao cÊp ®· t¹o cho ngêi ta t©m lÝ tr«ng chê, û l¹i
vµo Nhµ níc, th× ngµy nay trong c¬ chÕ thÞ trêng ®ßi hái mçi ngêi ph¶i thùc sù tÝch cùc, n¨ng ®éng, tÝnh
to¸n s¸t thùc ®Õn hiƯu qu¶ kinh tÕ. Hay nãi c¸ch kh¸c, ®Ĩ thÝch øng víi cc sèng kinh tÕ thÞ trêng, mçi
ngêi cÇn ph¶i hiĨu râ b¶n chÊt cđa c¸c u tè cÊu thµnh kinh tÕ thÞ trêng. VËy hµng ho¸ lµ g× ? TiỊn tƯ lµ
g× ? ThÞ trêng lµ g× ? Cã thĨ hiĨu vµ vËn dơng chóng nh thÕ nµo trong ho¹t ®éng s¶n xt vµ ®êi sèng ?
Vµng lµm vËt ngang gi¸ chung cho sù trao ®ỉi
Chøc n¨ng
cđa thÞ trêng
Phần làm việc của Thầy và Trò Nội dung chính của bài học
Tiết 1:
Hoạt độâng1: Đàm thoại + Giảng giải.
Mục tiêu: HiĨu ®ỵc kh¸i niƯm hµng ho¸.
GV dïng s¬ ®å vỊ 3 ®iỊu kiƯn ®Ĩ s¶n phÈm trë thµnh
hµng ho¸ :
S¶n phÈm do lao ®éng t¹o ra.
Cã c«ng dơng nhÊt ®Þnh.
Th«ng qua trao ®ỉi mua, b¸n.
Yªu cÇu HS nªu nh÷ng vÝ dơ thùc tiƠn ®Ĩ chøng minh
r»ng : ThiÕu mét trong ba ®iỊu kiƯn trªn th× s¶n phÈm
kh«ng thĨ trë thµnh hµng ho¸.
GV kÕt ln :

+ Hµng ho¸ chØ lµ mét ph¹m trï cđa lÞch sư, bëi v× chØ
trong ®iỊu kiƯn s¶n xt hµng ho¸ th× s¶n phÈm míi ®ỵc
coi lµ hµng ho¸ ( Sản phẩm trong nền kinh tế tự nhiên
không phải là hàng hoá)
+ Hµng ho¸ kh«ng chØ bao gåm s¶n phÈm mang tÝnh
vËt thĨ, mµ cßn gåm c¶ nh÷ng s¶n phÈm phi vËt thĨ
(hµng ho¸ dÞch vơ). Nªu vÝ dơ vỊ mét sè lo¹i dÞch vơ vµ
mét sè ®Ỉc tÝnh kh¸c biƯt cđa hµng ho¸ dÞch vơ so víi
hµng ho¸ vËt thĨ : tÝnh v« h×nh, s¶n xt vµ tiªu dïng
diƠn ra ®ång thêi víi nhau, tÝnh kh«ng thĨ dù tr÷ ®ỵc ...
Hoạt độâng2: Đàm thoại + Thuyết trình
Mục tiêu: HiĨu ®ỵc hai thc tÝnh cđa hµng ho¸, tÝnh
thèng nhÊt vµ m©u thn cđa chóng trong mét hµng ho¸.
 Tìm hiểu về Giá trò sử dụng của hàng hoá:
GV vẽ s¬ ®å vỊ nhu cÇu cđa con ngêi :
Nhu cầu sản xuất.
Nhu cầu
Nhu cầu tiêu dùng cá nhân
Vật chất Tinh thần
Các câu hỏi đàm thoại:
- HS lÊy vÝ dơ vỊ mét sè s¶n phÈm tháa m·n tõng mỈt
nhu cÇu nãi trªn?
- Mét hµng ho¸ cã mét hc nhiỊu gi¸ trÞ sư dơng?
- Gi¸ trÞ sư dơng ®ỵc ph¸t hiƯn dÇn cïng víi sù ph¸t triĨn
cđa khoa häc - kÜ tht ?
- Gi¸ trÞ sư dơng kh«ng ph¶i cho ngêi s¶n xt ra hµng
ho¸ ®ã mµ cho ngêi mua, cho x· héi?
- Rút ra khái niệm “giá trò sử dụng” ?
 Tìm hiểu về Giá trò của hàng hoá:
1. Hàng hoá:

a. Hàng hoá là gì?
Hàng hoá là sản phẩm của lao động có thể
thoả mãn một nhu cầu nào đó của con người
thông qua trao đổi mua – bán.
b. Hai thuộc tính của hàng hoá:
Giá trò sử dụng của hàng hoá: là công dụng của
sản phẩm có thể thoả mãn nhu cầu nào đó của
GV phân tích:
+ VËt mang gi¸ trÞ sư dơng còng ®ång thêi lµ vËt mang
gi¸ trÞ trao ®ỉi. Gi¸ trÞ cđa hµng ho¸ ®ỵc biĨu hiƯn th«ng
qua gi¸ trÞ trao ®ỉi.
GV nªu s¬ ®å vỊ mèi quan hƯ gi÷a gi¸ trÞ trao ®ỉi víi gi¸
trÞ.
VÝ dơ :
1 m v¶i = 5 kg thãc, hc 1 m v¶i = 10 kg thãc,
(2 giờ) = (2 giờ) (2 giờ) = (2 giờ)
hc 2 m v¶i = 5 kg thãc, ...
(2 giê) = (2 giê)
Ph©n tÝch vÝ dơ nµy:
 Cho HS hiĨu ®ỵc trªn thÞ trêng ngêi ta trao ®ỉi hµng
ho¸ víi nhau theo nh÷ng tØ lƯ nhÊt ®Þnh (cã thĨ thay ®ỉi)
nhng vỊ thùc chÊt lµ trao ®ỉi nh÷ng lỵng lao ®éng hao phÝ
b»ng nhau Èn chøa (kÕt tinh) trong c¸c hµng ho¸ Êy.
 Gi¸ trÞ hµng ho¸ lµ lao ®éng cđa ngêi s¶n xt hµng
ho¸ kÕt tinh trong hµng ho¸ ; Gi¸ trÞ lµ néi dung, lµ c¬ së
cđa gi¸ trÞ trao ®ỉi ; Gi¸ trÞ hµng ho¸ biĨu hiƯn mèi quan
hƯ s¶n xt gi÷a nh÷ng ngêi s¶n xt hµng ho¸ ; Gi¸ trÞ lµ
mét ph¹m trï lÞch sư.
 Tìm hiểu về Lượng giá trò của hàng hoá:
GV phân tích:

+ Lỵng gi¸ trÞ cđa hµng ho¸ kh«ng ph¶i ®ỵc tÝnh b»ng
thêi gian lao ®éng c¸ biƯt, mµ tÝnh b»ng thêi gian L§XH
cÇn thiÕt ®Ĩ s¶n xt ra hµng ho¸.
Th«ng thêng th× thêi gian L§XH cÇn thiÕt ®Ĩ s¶n xt ra
hµng ho¸ gÇn s¸t víi thêi gian lao ®éng c¸ biƯt cđa ngêi
s¶n xt vµ cung cÊp ®¹i bé phËn hµng ho¸ ®ã trªn thÞ tr-
êng qut ®Þnh.
VD: Gi¶ sư cã 3 ngêi cïng s¶n xt mét lo¹i v¶i cã chÊt
lỵng nh nhau, nhng ®Ĩ s¶n xt ra 1 mÐt v¶i th× ngêi A cã
hao phÝ lao ®éng c¸ biƯt lµ 2 giê, ngêi B cã hao phÝ lao
®éng c¸ biƯt lµ 3 giê, ngêi C cã hao phÝ lao ®éng c¸ biƯt
lµ 4 giê. ë ®©y, xÐt vỊ thêi gian lao ®éng hao phÝ th× ngêi
B ë møc trung b×nh, nÕu ngêi B còng ®ång thêi s¶n xt
vµ cung øng ®¹i bé phËn sè v¶i trªn thÞ trêng th× thêi gian
L§XH cÇn thiÕt ®Ĩ s¶n xt ra 1 mÐt v¶i lµ 3,05 giê gÇn
trïng khíp víi thêi gian lao ®éng c¸ biƯt cđa ngêi B (3
giê). Nhng nÕu ngêi C s¶n xt vµ cung øng ®¹i bé phËn
sè v¶i trªn thÞ trêng th× thêi gian L§XH cÇn thiÕt ®Ĩ s¶n
xt ra v¶i gÇn s¸t víi thêi gian lao ®éng c¸ biƯt cđa ngêi
C (3,6 giê ... gÇn s¸t víi 4 giê).
VÝ dơ vỊ c¸ch tÝnh thêi gian L§XH cÇn thiÕt :
 Gi¶ sư tỉng sè v¶i ®ỵc s¶n xt vµ cung øng trªn thÞ tr-
êng lµ 100 mÐt, trong ®ã nÕu ngêi A s¶n xt ®ỵc 10 mÐt
th× tỉng gi¸ trÞ cđa ngêi A lµ : 10 mÐt x 2 giê = 20 giê.
con người.
Giá trò của hàng hoá:là lao động xã hội của
người sản xuất hàng hoá kết tinh trong hàng hoá
 Thời gian lao động xã hội cần thiết để sản
xuất hàng hoá là thời gian cần thiết cho bất cứ
lao động nào tiến hành với một trình độ thành

thạo trung bình và một cường độ trung bình,
trong những điều kiện trung bình so với hoàn
cảnh xã hội nhất đònh.
NÕu ngêi B s¶n xt 75 mÐt th× tỉng gi¸ trÞ cđa ngêi B lµ :
75 mÐt x 3 giê = 225 giê. NÕu ngêi C s¶n xt 15 mÐt th×
tỉng gi¸ trÞ cđa ngêi C lµ : 15 mÐt x 4 giê = 60 giê. Tỉng
gi¸ trÞ cđa 3 ngêi A, B, C lµ : 20 giê + 225 giê + 60 giê =
305 giê. Gi¸ trÞ trung b×nh (hay thêi gian L§XH cÇn
thiÕt) cđa 1 mÐt v¶i lµ : 305 giê : 100 mÐt = 3,05 giê (gÇn
s¸t víi 3 giê cđa ngêi B).
 NÕu ngêi C s¶n xt vµ cung øng ®¹i bé phËn sè v¶i th×
- t¬ng øng c¸ch tÝnh trªn : gi¶ sư ngêi A s¶n xt ®ỵc 10
mÐt v¶i, ngêi B s¶n xt ®ỵc 15 mÐt, ngêi C s¶n xt ®ỵc
75 mÐt th× gi¸ trÞ trung b×nh (hay thêi gian L§XH cÇn
thiÕt) cđa 1 mÐt v¶i lµ 3,65 giê (gÇn s¸t víi 4 giê cđa ngêi
C).
Tõ ®ã rót ra kÕt ln : §Ĩ s¶n xt cã l·i vµ giµnh ®ỵc u
thÕ trong c¹nh tranh th× mäi ngêi s¶n xt ph¶i cè g¾ng
t×m mäi c¸ch lµm cho gi¸ trÞ c¸ biƯt hµng ho¸ cđa m×nh
cµng thÊp h¬n gi¸ trÞ x· héi cđa hµng ho¸ cµng tèt.
 Tìm hiểu về TÝnh thèng nhÊt vµ m©u thn gi÷a hai
thc tÝnh cđa hµng ho¸ :
GV cã thĨ dïng s¬ ®å sau :
Tõ s¬ ®å nµy, kÕt hỵp víi lÊy vÝ dơ thùc tiƠn ®Ĩ minh
häa, GV lµm cho HS hiĨu ®ỵc tÝnh thèng nhÊt vµ m©u
thn gi÷a hai thc tÝnh cđa hµng ho¸ : gi¸ trÞ sư dơng vµ
gi¸ trÞ cïng tån t¹i thèng nhÊt trong mét hµng ho¸, nhng
®ã lµ sù thèng nhÊt cđa hai mỈt ®èi lËp, thiÕu mét trong
hai thc tÝnh th× s¶n phÈm kh«ng thĨ trë thµnh hµng ho¸.
Ch¼ng h¹n : ¸nh s¸ng, kh«ng khÝ,... cã rÊt nhiỊu c«ng

dơng, nhng nã kh«ng ph¶i lµ s¶n phÈm cđa lao ®éng nªn
kh«ng ph¶i lµ hµng ho¸, viƯc tiªu dïng nã kh«ng ph¶i
thanh to¸n gi¸ trÞ. Ngỵc l¹i, mét s¶n phÈm nµo ®ã mÊt rÊt
nhiỊu søc lao ®éng míi lµm ra ®ỵc, nhng kh«ng cã c«ng
dơng, lỵi Ých nªn kh«ng thĨ ®em trao ®ỉi - mua b¸n ®ỵc
th× còng kh«ng thĨ trë thµnh hµng ho¸.
TÝnh thèng nhÊt vµ m©u thn gi÷a hai thc tÝnh cđa
hµng ho¸ biĨu hiƯn vỊ mỈt x· héi lµ : ngêi s¶n xt ra
hµng ho¸ ®Ĩ b¸n, tøc lµ hä ®· t¹o ra gi¸ trÞ sư dơng nhng
mơc ®Ých cđa hä lµ gi¸ trÞ. Ngỵc l¹i, ngêi mua cÇn gi¸ trÞ
sư dơng, nhng ®Ĩ cã gi¸ trÞ sư dơng th× ph¶i thùc hiƯn ®ỵc
gi¸ trÞ cđa hµng ho¸ (mua ®ỵc hµng ho¸ ®ã). Nh vËy, qu¸
tr×nh thùc hiƯn gi¸ trÞ ®ỵc tiÕn hµnh tríc vµ diƠn ra trªn
thÞ trêng, cßn qu¸ tr×nh thùc hiƯn gi¸ trÞ sư dơng diƠn ra
sau vµ trong lÜnh vùc tiªu dïng. Sù kh¸c nhau vỊ kh«ng
gian vµ thêi gian cđa viƯc thùc hiƯn gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sư
dơng cđa hµng ho¸ thĨ hiƯn râ nÐt nhÊt mèi quan hƯ phơ
Gi¸ trÞ
sư
dơng
Gi¸ trÞ
Người
tiêu dùng
Người sản
xuất
thc lÉn nhau gi÷a nh÷ng ngêi s¶n xt hµng ho¸. §ã
còng lµ nguyªn nh©n g©y ra khđng ho¶ng kinh tÕ trong
nỊn s¶n xt hµng ho¸. NÕu hµng ho¸ kh«ng b¸n ®ỵc th×
ngêi s¶n xt hµng ho¸ bÞ thua lç, ph¸ s¶n, cđa c¶i vËt
chÊt cđa x· héi bÞ l·ng phÝ.

Tõ ®ã rót ra kÕt ln : Hµng ho¸ ®ỵc s¶n xt ra trong
nỊn kinh tÕ thÞ trêng kh«ng ph¶i cho nhu cÇu nãi chung,
mµ chØ ®¸p øng nhu cÇu cã kh¶ n¨ng thanh to¸n. Hµng
ho¸ biĨu hiƯn quan hƯ s¶n xt x· héi gi÷a nh÷ng ngêi
s¶n xt vµ trao ®ỉi hµng ho¸.
Tiết 2:
Hoạt độâng3: Thuyết trình
Mục tiêu: Nªu ®ỵc ngn gèc, b¶n chÊt vµ chøc n¨ng cđa
tiỊn tƯ.
 Tìm hiểu về Nguồn gốc và bản chất của tiền tệ
GV lưu ý:
+ Sử dụng các ví dụ trong SGK ( đã được chọn lọc:
mang tính lô gích, tính lòch sử ) giúp HS thấy được sù
ph¸t triĨn liªn tơc cđa c¸c h×nh th¸i gi¸ trÞ dÉn ®Õn sù ra
®êi cđa tiỊn tƯ.
+ Trong c¸c h×nh th¸i cđa gi¸ trÞ th× h×nh th¸i gi¸ trÞ gi¶n
®¬n hay ngÉu nhiªn, h×nh th¸i tiỊn tƯ lµ nh÷ng h×nh th¸i
cã tÝnh phøc t¹p vµ trõu tỵng h¬n nªn cÇn tËp trung lµm
râ.

Sau khi lµm s¸ng tá c¸c h×nh th¸i gi¸ trÞ th× ®i ®Õn kÕt
ln vỊ b¶n chÊt cđa tiỊn tƯ.
B¶n chÊt cđa tiỊn tƯ cßn ®ỵc thĨ hiƯn cơ thĨ h¬n trong c¸c
chøc n¨ng cđa tiỊn tƯ.
 Tìm hiểu về C¸c chøc n¨ng cđa tiỊn tƯ :
GV vẽ sơ đồ:
Thước đo giá trò
Phương tiện lưu thông
Phương tiện cất trữ.
Phương tiện thanh toán

Tiền tệ thế giới.
GV lưu ý:
+ Nêu vÝ dơ thùc tiƠn khi ph©n tÝch lÇn lỵt tõng chøc
n¨ng cđa tiỊn tƯ.
+ Trong 5 chøc n¨ng cđa tiỊn tƯ, cÇn chó ý ®Çu t thêi gian
vµo chøc n¨ng thíc ®o gi¸ trÞ, chøc n¨ng ph¬ng tiƯn lu
th«ng, chøc n¨ng tiỊn tƯ thÕ giíi, v× ®©y lµ 3 chøc n¨ng cã
néi dung phong phó vµ trõu tỵng, ®ång thêi ®Ị cËp ®Õn sù
ra ®êi cđa tiỊn giÊy.
Hoạt độâng 4: Thuyết trình
Mục tiêu: Nªu ®ỵc quy lt lu th«ng tiỊn tƯ.
GV lưu ý:
+ Đa ra c«ng thøc lu th«ng tiỊn tƯ ®Ĩ ph©n tÝch:
2. Tiền tệ:
a. Nguồn gốc và bản chất của tiền tệ?
Tiền tệ xuất hiện là kết quả của quá trình phát
triển lâu dài của sản xuất, trao đổi hàng hoá và
của các hình thái giá trò. Có bốn hình thái giá trò
phát triển từ thấp đến cao dẫn đến sự ra đời của
tiền tệ:
+ Hình thái giá trò đơn giản hay ngẫu nhiên.
+ Hình thái giá trò đầy đủ hay mở rộng.
+ Hình thái giá trò chung.
+ Hình thái tiền tệ.
Tiền tệ là hàng hoá đặc biệt được tách ra làm
vật ngang giá chung cho tất cả các hàng hoá, là
sự thể hiện chung của giá trò; đồng thời, tiền tệ
biểu hiện mối quan hệ sản xuất giữa những
người sản xuất hàng hoá.
b. Các chức năng của tiền tệ:

Thước đo giá trò.
Phương tiện lưu thông.
Phương tiện cất trữ.
Phương tiện thanh toán
Tiền tệ thế giới.
Các
chức
năng
tiền
tệ

=
P.Q
M
V
Trong ®ã :
M lµ sè lỵng tiỊn cÇn thiÕt cho lu thông.
P lµ møc gi¸ c¶ cđa ®¬n vÞ tiỊn tƯ
Q lµ sè lỵng hµng ho¸ ®em ra lu th«ng
V lµ sè vßng lu©n chun trung b×nh cđa mét ®¬n
vÞ tiỊn tƯ
P.Q lµ tỉng sè gi¸ c¶ cđa hµng ho¸ ®em lu th«ng.
Nh vËy, M tØ lƯ thn víi P.Q, tØ lƯ nghÞch víi V
Gi¶i thÝch : Khi tỉng sè gi¸ c¶ cđa hµng ho¸ ®em lu
th«ng t¨ng lªn th× sè lỵng tiỊn cÇn thiÕt cho lu th«ng ph¶i
nhiỊu lªn. Cßn khi sè vßng lu©n chun trung b×nh cđa
mét ®¬n vÞ tiỊn tƯ t¨ng lªn th× sè lỵng tiỊn cÇn thiÕt cho lu
th«ng sÏ gi¶m ®i.
+ Lµm râ sù kh¸c nhau gi÷a lu th«ng tiỊn vµng víi lu
th«ng tiỊn giÊy, hiƯn tỵng l¹m ph¸t vµ hËu qu¶ cđa nã ®èi

víi ®êi sèng x· héi.
+ T¹i sao nãi tÝch cùc gưi tiỊn tiÕt kiƯm vµo ng©n hµng lµ
Ých níc, lỵi nhµ ? Bëi lÏ, khi gưi tiỊn tiÕt kiƯm vµo ng©n
hµng sÏ lµm cho tiỊn ®ỵc lu th«ng liªn tơc th× nhµ níc
kh«ng ph¶i ph¸t hµnh thªm tiỊn giÊy cho lu th«ng vµ sÏ
kh¾c phơc l¹m ph¸t. H¬n n÷a khi tiỊn ®ỵc gưi vµo ng©n
hµng sÏ ®ỵc nhµ níc ®Çu t cho ph¸t triĨn kinh tÕ - x· héi,
cßn ngêi gưi tiỊn sÏ cã lỵi tøc. Ngoµi h×nh thøc gưi tiỊn
tiÕt kiƯm, mçi ngêi cã thĨ dïng tiỊn ®Çu t cho s¶n xt
kinh doanh, mua c«ng tr¸i, cỉ phiÕu, hc më tµi kho¶n
t¹i ng©ng hµng... ®Ịu cã ý nghÜa tÝch cùc gãp phÇn t¨ng lu
th«ng tiỊn tƯ, thóc ®Èy t¨ng trëng kinh tÕ ®Êt níc.
Tiết 3:
Hoạt độâng5: Thuyết trình
Mục tiêu: Nªu ®ỵc kh¸i niƯm vµ c¸c chøc n¨ng c¬ b¶n
cđa thÞ trêng.
 Tìm hiểu về Kh¸i niƯm thÞ trêng:
GV lưu ý:
+ CÇn ph¶i lµm râ sù xt hiƯn vµ ph¸t triĨn cđa thÞ trêng
g¾n liỊn víi sù ra ®êi vµ ph¸t triĨn cđa s¶n xt vµ lu
th«ng hµng ho¸.
LÊy vÝ dơ vỊ thÞ trêng ë d¹ng gi¶n ®¬n (h÷u h×nh), s¬ khai
g¾n víi kh«ng gian, thêi gian nhÊt ®Þnh. Sau ®ã , nªu vµ
ph©n tÝch mét sè d¹ng thÞ trêng hiƯn ®¹i cã tÝnh chÊt m«i
giíi, trung gian, v« h×nh (thÞ trêng nhµ ®Êt, chÊt x¸m...).
Trong khi ph©n tÝch c¸c d¹ng thÞ trêng tõ gi¶n ®¬n ®Õn
hiƯn ®¹i lu«n ph¶i chó ý cho HS thÊy r»ng dï ë d¹ng thÞ
trêng nµo th× còng lu«n cã sù t¸c ®éng qua l¹i cđa c¸c
u tè cÊu thµnh thÞ trêng nh : hµng ho¸, tiỊn tƯ, ngêi
mua, ngêi b¸n, dÉn ®Õn quan hƯ cung - cÇu, x¸c ®Þnh gi¸

c¶ vµ sè lỵng hµng ho¸ ®ỵc trao ®ỉi mua b¸n. Tõ sù ph©n
tÝch trªn dÉn d¾t HS rót ra kh¸i niƯm thÞ trêng lµ lÜnh vùc
(hay qu¸ tr×nh) diƠn ra viƯc trao ®ỉi, mua b¸n, mµ ë ®ã
c. Quy luật lưu thông của tiền tệ:
Nội dung quy luật lưu thông tiền tệ là xác đònh
số lượng tiền tệ cần thiết cho lưu thông hàng hoá
ở mỗi thời kì nhất đònh. Quy luật được thể hiện
như sau:

=
P.Q
M
V
Trong đó:
M: là số lượng tiền tệ cần thiết cho lưu thông.
P: là mức giá cả của đơn vò hàng hoá.
Q: là số lượng hàng hoá đem ra lưu thông.
V: là số vòng luân chuyển trung bình của một
đơn vò tiền tệ.
Như vậy, lượng tiền cần thiết cho lưu thông tỉ
lệ thuận với tổng số giá cả của hàng hoá đem ra
lưu thông ( P x Q ) và tỉ lệ nghòch với vòng luân
chuyển trung bình của một đơn vò tiền tệ ( V ).
3. Thò trường:
a. Thò trường là gì?
c¸c chđ thĨ kinh tÕ t¸c ®éng qua l¹i lÉn nhau ®Ĩ x¸c ®Þnh
gi¸ c¶ vµ sè lỵng hµng ho¸, dÞch vơ.
Trong kh¸i niƯm trªn cÇn chó ý lµm râ "c¸c chđ thĨ kinh
tÕ" cđa thÞ trêng gåm ngêi b¸n, ngêi mua, c¸ nh©n, doanh
nghiƯp, c¬ quan, nhµ níc... tham gia vµo mua b¸n, trao

®ỉi trªn thÞ trêng.
 Tìm hiểu về C¸c chøc n¨ng c¬ b¶n cđa thÞ trêng:
GV lưu ý:
Trong tõng chøc n¨ng, cÇn nhÊn m¹nh nh÷ng khÝa c¹nh c¬
b¶n sau :
+ Chøc n¨ng thùc hiƯn (hay thõa nhËn) : CÇn xem xÐt trªn
2 thc tÝnh : gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sư dơng cđa hµng ho¸. NÕu
hµng ho¸ b¸n ®ỵc tøc lµ x· héi thõa nhËn hµng ho¸ ®ã phï
hỵp víi nhu cÇu cđa thÞ trêng th× gi¸ trÞ cđa nã ®ỵc thùc
hiƯn (ngêi s¶n xt ra hµng ho¸ ®ỵc bï ®¾p gi¸ trÞ), hµng
ho¸ ®ã cã Ých cho x· héi vµ ngỵc l¹i.
+ Chøc n¨ng th«ng tin (cã thĨ cho HS tËp sù kh¶o s¸t thÞ
trêng) ®Ĩ n¾m ®ỵc c¸c th«ng tin cđa thÞ trêng. ë ®©y cÇn
chó ý : th«ng tin vỊ "c¬ cÊu" hµng ho¸ thĨ hiƯn sù ®a
d¹ng, nhiỊu mỈt hµng ho¸ kh¸c nhau phơc vơ cho c¬ cÊu
tiªu dïng, cßn "chđng lo¹i" nãi vỊ sù phong phó cđa mét
mỈt hµng nµo ®ã, vÝ dơ : qu¹t c©y, qu¹t trÇn, qu¹t th«ng
giã, qu¹t treo têng…
+ Chøc n¨ng ®iỊu tiÕt, kÝch thÝch hc h¹n chÕ s¶n xt
vµ tiªu dïng. Trong chøc n¨ng nµy chó ý sù t¸c ®éng cđa
gi¸ c¶ ®Õn viƯc ®iỊu tiÕt c¸c u tè s¶n xt, ®iỊu tiÕt lu
th«ng hµng ho¸ trong x· héi. Mét sù t¨ng lªn hay gi¶m ®i
cđa gi¸ c¶ ®Ịu g©y ra t¸c ®éng tr¸i ngỵc nhau ®Õn viƯc
s¶n xt hc tiªu dïng vỊ mét lo¹i hµng ho¸ nµo ®ã. Có
thể lÊy vÝ dơ minh häa cho c¸c t¸c ®éng trªn cđa gi¸ c¶.
+ Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan ph¶i vËn dơng c¸c chøc n¨ng
cđa thÞ trêng trong ®êi sèng kinh tÕ − x· héi. §©y lµ
mét néi dung quan träng cã ý nghÜa thiÕt thùc. V× vËy,
trong khi ph©n tÝch tõng chøc n¨ng cđa thÞ trêng, cÇn
chØ cho HS thÊy ®ỵc ngêi s¶n xt ph¶i lµm g× ®Ĩ cã l·i

nhÊt, ngêi tiªu dïng ph¶i lµm thÕ nµo ®Ĩ mua ®ỵc hµng
ho¸ rỴ, tèt, phï hỵp víi nhu cÇu. VËn dơng c¸c chøc
n¨ng thÞ trêng cđa Nhµ níc ®ỵc thĨ hiƯn qua nh÷ng
chÝnh s¸ch kinh tÕ – x· héi nµo ?

Thò trường là lónh vực trao đổi, mua bán mà ở đó
các chủ thể kinh tế tác động qua lại lẫn nhau để
xác đònh giá cả và số lượng hàng hoá, dòch vụ.
b. Các chức năng cơ bản của thò trường:
Chức năng thực hiện giá trò sử dụng và giá trò
của hàng hoá.
Chức năng thông tin.
Chức năng điều tiết, kích thích hoặc hạn chế
sản xuất và tiêu dùng.
3. Củng cố:
 Hãy cho biết những sản phẩm tiêu dùng nào trong gia đình em là hàng hoá, hoặc không phải là
hàng hoá. Vì sao?
 Hãy nêu một số ví dụ thể hiện giá trò sử dụng của hàng hoá được phát hiện dần cùng với sự
phát triển của khoa học - kó thuật.
 Tại sao giá trò hàng hoá không do thời gian lao động cá biệt quyết đònh, mà do thời gian lao
động xã hội cần thiết quy đònh?
( Do sù ph©n c«ng L§XH nªn trong x· héi cã rÊt nhiỊu ngµnh nghỊ kh¸c nhau, s¶n xt ra nhiỊu thø
hµng ho¸ kh¸c nhau. §ång thêi, còng cã rÊt nhiỊu ngêi cïng tham gia s¶n xt mét lo¹i hµng ho¸. Nh-
ng do sù kh¸c nhau vỊ : ®iỊu kiƯn s¶n xt, trang thiÕt bÞ vµ kÜ tht - c«ng nghƯ, tr×nh ®é tay nghỊ,
tr×nh ®é tỉ chøc qu¶n lÝ s¶n xt ... nªn cïng s¶n xt ra mét ®¬n vÞ s¶n phÈm cã chÊt lỵng nh nhau,
nhng hao phÝ lao ®éng c¸ biƯt cđa tõng ngêi s¶n xt l¹i kh«ng gièng nhau. V× vËy, kh«ng thĨ c¨n cø
vµo thêi gian lao ®éng c¸ biƯt cđa tõng ngêi ®Ĩ trao ®ỉi c¸c hµng ho¸ víi nhau, mµ ph¶i c¨n cø vµo
thêi gian L§XH cÇn thiÕt.
Thêi gian L§XH cÇn thiÕt ®ỵc x¸c ®Þnh bëi ®iỊu kiƯn s¶n xt trung b×nh trong mét bèi c¶nh x· héi
nhÊt ®Þnh lµ c¬ së ®Ĩ b×nh tun, ph©n ho¸ nh÷ng ngêi s¶n xt. Ngêi s¶n xt nµo cã ®iỊu kiƯn s¶n

xt kÐm h¬n ®iỊu kiƯn trung b×nh cđa x· héi sÏ bÞ thua lç vµ ngỵc l¹i. H¬n n÷a, thêi gian L§XH cÇn
thiÕt ®Ĩ s¶n xt hµng ho¸ còng lu«n thay ®ỉi nªn bc mäi ngêi s¶n xt ph¶i thêng xuyªn cè g¾ng
®Ĩ gi¸ trÞ c¸ biƯt hµng ho¸ cđa m×nh Ýt nhÊt lµ b»ng vµ cµng thÊp h¬n gi¸ trÞ x· héi cđa hµng ho¸ cµng
tèt.)
 Trình bày nguồn gốc ra đời và bản chất của tiền tệ.
 Phân tích các chức năng của tiền tệ. Em đã vận dụng được những chức năng nào của tiền tệ
trong đời sống?
 Trình bày nội dung của quy luật lưu thông tiền tệ. Lạm phát có ảnh hưởng như thế nào đối với
đời sống?
 Tại sao nói giá cả là “mệnh lệnh” của thò trường đối với mọi người sản xuất và lưu thông hàng
hoá?
( Gi¸ c¶ lµ phong vò biĨu, lµ sù ph¶n ¸nh tËp trung vµ râ nÐt nhÊt t×nh h×nh cđa thÞ trêng. Mäi ngêi s¶n
xt vµ trao ®ỉi hµng ho¸ mn giµnh ®ỵc lỵi Ých lín nhÊt th× ph¶i c¨n cø vµo sù vËn ®éng cđa gi¸ c¶
®Ĩ ®iỊu chØnh hµnh vi s¶n xt − kinh doanh cho phï hỵp. Gi¶ sư cã mét hµng ho¸ nµo ®ã cã gi¸ c¶
cao, b¸n ch¹y, l·i nhiỊu th× ngêi ®ang s¶n xt hµng ho¸ ®ã sÏ më réng quy m« s¶n xt ®Ĩ s¶n xt ra
hµng ho¸ ®ã nhiỊu h¬n. §ång thêi, nh÷ng ngêi ®ang s¶n xt nh÷ng mỈt hµng gi¸ c¶ thÊp, b¸n chËm,
l·i Ýt th× ph¶i thu hĐp quy m« s¶n xt, thËm chÝ ph¶i ®ãng cưa doanh nghiƯp ®Ĩ chun sang s¶n xt
− kinh doanh mỈt hµng ®ang cã gi¸ c¶ cao, b¸n ch¹y, l·i nhiỊu... Sù thay ®ỉi cđa gi¸ c¶ lµm cho c¸c
u tè s¶n xt ®ỵc di chun tõ ngµnh nµy sang ngµnh kh¸c, lµm cho ngµnh nµy ®ỵc më réng, ngµnh
kh¸c bÞ thu hĐp. Sù thay ®ỉi cđa gi¸ c¶ còng lµm cho hµng ho¸ ®ỵc lu©n chun tõ n¬i cã gi¸ c¶ thÊp
®Õn n¬i cã gi¸ c¶ cao, tõ n¬i nµy sang n¬i kh¸c).
 Thò trường là gì? Em hãy nêu một số ví dụ về sự phát triển của sản xuất hàng hoá và thò trường
ở đòa phương mình.
 Hãy nêu một số ví dụ về sự vận dụng các chức năng của thò trường đối với người sản xuất,
người tiêu dùng.
( §Ĩ gi¶i qut c©u hái nµy, c¸c em c¨n cø vµo tõng chøc n¨ng, hc tỉng hỵp c¸c chøc n¨ng cđa thÞ
trêng ®Ĩ chØ ra mét vµi h×nh thøc vËn dơng, tù ®iỊu tiÕt hµnh vi s¶n xt − kinh doanh cđa ngêi s¶n
xt, hc hµnh vi mua b¸n cđa ngêi tiªu dïng ®Ĩ mang l¹i lỵi Ých lín nhÊt cho hä. Ch¼ng h¹n, ngêi
s¶n xt ph¶i thêng xuyªn b¸m s¸t nhu cÇu cđa thÞ trêng, tÝch cùc c¶i tiÕn kÜ tht, mÉu m· ; chđng
lo¹i hµng ho¸ ph¶i ®a d¹ng, linh ho¹t trong viƯc ®Þnh gi¸... Ngêi tiªu dïng cÇn ph¶i ®iỊu chØnh nhu cÇu

cđa m×nh, mua hµng ho¸ ®óng lóc..).
 Theo em, mỗi công dân cần phải làm gì đối với sự phát triển kinh tế thò trường ở nước ta ?
4. Dặn dò:
- Giải quyết các câu hỏi và bài tập trong SGK.
- Sưu tầm các tư liệu liên quan bài học (hình , ảnh,…)
- Đọc trước bài 3.
Tiết: 6-7
Soạn ngày:
Bài 3
QUY LUẬT GIÁ TRỊ TRONG SẢN XUẤT
VÀ LƯU THÔNG HÀNH HOÁ
( 2 tiết )
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC:
1.Về kiến thức:
- Nªu ®ỵc néi dung c¬ b¶n cđa quy lt gi¸ trÞ vµ t¸c ®éng cđa quy lt gi¸ trÞ trong s¶n xt vµ
lu th«ng hµng ho¸.
- Nªu mét sè vÝ dơ vỊ sù vËn ®éng quy lt gi¸ trÞ khi vËn dơng trong s¶n xt vµ lu th«ng hµng
ho¸ ë níc ta.
2.Về kiõ năng:
- BiÕt vËn dơng quy lt gi¸ trÞ ®Ĩ gi¶i thÝch mét sè hiƯn tỵng kinh tÕ gÇn gòi trong cc sèng.
3.Về thái độ:
- T«n träng quy lt gi¸ trÞ trong s¶n xt vµ lu th«ng hµng ho¸ ë níc ta.
II. NỘI DUNG:
1.Trọng tâm:
- Néi dung cđa quy lt gi¸ trÞ :
+ Néi dung kh¸i qu¸t cđa quy lt gi¸ trÞ : S¶n xt vµ lu th«ng hµng ho¸ ph¶i dùa trªn c¬ së
thêi gian lao ®éng x· héi cÇn thiÕt ®Ĩ s¶n xt ra hµng ho¸ ®ã.
+ BiĨu hiƯn néi dung cđa quy lt gi¸ trÞ trong s¶n xt vµ trong lu th«ng.
- T¸c ®éng cđa quy lt gi¸ trÞ :
+ §iỊu tiÕt s¶n xt vµ lu th«ng hµng ho¸ th«ng qua sù biÕn ®éng cđa gi¸ c¶ trªn thÞ trêng.

+ KÝch thÝch lùc lỵng s¶n xt ph¸t triĨn vµ n¨ng st lao ®éng t¨ng lªn.
+ Thùc hiƯn sù lùa chän tù nhiªn vµ ph©n ho¸ giµu - nghÌo gi÷a nh÷ng ngêi s¶n xt hµng ho¸.
- VËn dơng quy lt gi¸ trÞ :
Quy lt gi¸ trÞ ®ỵc vËn dơng qua 2 ®èi tỵng :
+ Nhµ níc.
+ C«ng d©n ®èi víi kinh tÕ (xem SGK vµ phÇn gỵi ý tiÕn tr×nh thùc hiƯn bµi gi¶ng).
2. Một số kiến thức khó:
- MỈc dï trong bµi 2 ®· ®Ị cËp ®Õn vÊn ®Ị t¹i sao lỵng gi¸ trÞ x· héi cđa hµng ho¸ l¹i do thêi gian lao
®éng x· héi cÇn thiÕt qut ®Þnh, nhng ®èi víi GV th× ®ßi hái cÇn hiĨu s©u h¬n v× nã liªn quan ®Õn néi
dung quy lt gi¸ trÞ trong bµi nµy. B»ng viƯc n¾m vµ ph©n biƯt c¸c cỈp kh¸i niƯm : thêi gian lao ®éng
c¸ biƯt víi thêi gian lao ®éng x· héi cÇn thiÕt ; gi¸ trÞ c¸ biƯt vµ gi¸ trÞ x· héi cđa hµng ho¸. Tõ ng÷ c¸
biƯt g¾n víi thêi gian lao ®éng hao phÝ ®Ĩ s¶n xt hµng ho¸ cđa tõng ngêi, tõng doanh nghiƯp. Cßn tõ
ng÷ x· héi g¾n víi thêi gian lao ®éng hao phÝ ®Ĩ s¶n xt hµng ho¸ trong ®iỊu kiƯn trung b×nh. C¸i
chèt cđa vÊn ®Ị lµ ë chç trªn thÞ trêng, x· héi kh«ng lÊy gi¸ trÞ c¸ biƯt lµm c¨n cø ®Ĩ trao ®ỉi, mua
b¸n, mµ lÊy gi¸ trÞ x· héi cđa hµng ho¸ lµm c¨n cø.
-Trong kÕt ln cđa SGK ë bµi 2 cã ®o¹n viÕt : Th«ng thêng, thêi gian lao ®éng x· héi cÇn thiÕt s¸t víi
thêi gian lao ®éng c¸ biƯt cđa nh÷ng ngêi s¶n xt nµo s¶n xt vµ cung øng ®¹i bé phËn lo¹i hµng ho¸
®ã cho nhu cÇu thÞ trêng. KÕt ln nµy cã liªn quan ®Õn viƯc x¸c ®Þnh thêi gian lao ®éng x· héi cÇn
thiÕt cđa mét hµng ho¸, mµ GV cÇn hiĨu s©u h¬n ®Ĩ cã thĨ gi¶i ®¸p nÕu HS cha hiĨu. Trªn thÞ trêng,
nhu cÇu cđa hµng ho¸ nµo ®ã do nhiỊu nhãm ngêi s¶n xt, mçi nhãm cã sè lỵng hµng ho¸ vµ cã thêi
gian lao ®éng c¸ biƯt kh¸c nhau, nªn kh«ng thĨ x¸c ®Þnh thêi gian lao ®éng x· héi cÇn thiÕt cđa 1 hµng
ho¸ theo ph¬ng ph¸p b×nh qu©n céng, mµ ph¶i tÝnh theo ph¬ng ph¸p b×nh qu©n gia qun, nghÜa lµ
ph¶i tÝnh ®Õn sè lỵng hµng ho¸ cđa mçi nhãm ngêi s¶n xt cung cÊp cho thÞ trêng (xem vÝ dơ B¶ng 1
trong mơc VỊ ph¬ng tiƯn d¹y häc).
- Khi ph©n tÝch c¸c t¸c ®éng cđa quy lt gi¸ trÞ, GV cÇn chó ý ph©n tÝch c¶ mỈt tÝch cùc vµ mỈt h¹n chÕ
vµ híng cho HS thÊy mỈt tÝch cùc lµ c¬ b¶n vµ mang tÝnh tréi.
III.PHƯƠNG PHÁP :
Thảo luận nhóm, đàm thoại, thuyết trình, trực quan,…
IV. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC:
T theo ®iỊu kiƯn c¬ së vËt chÊt cđa trêng, GV cã thĨ chn bÞ c¸c thiÕt bÞ d¹y häc b»ng c¸ch

kỴ b¶ng, ®a vµo phim hc ®a vµo ®Üa mỊm c¸c b¶ng, biĨu ®å vµ s¬ ®å sau ®©y :
B¶ng 1 : C¸ch x¸c ®Þnh thêi gian lao ®éng x· héi cÇn thiÕt cđa mét hµng ho¸
C¸ch tÝnh : Theo ph¬ng ph¸p b×nh qu©n gia qun
C«ng thøc lÝ thut :
× + × + ×
=
∑
( ) ( ) ( )
a a b b c c
X Y X Y X Y
K
X
Trong ®ã : K lµ thêi gian lao ®éng x· héi cÇn thiÕt cđa mét hµng ho¸
X lµ sè lỵng hµng ho¸ cđa tõng ngêi hay nhãm ngêi s¶n xt ra
Y lµ thêi gian lao ®éng cđa 1 hµng ho¸ cđa tõng ngêi, hay nhãm ngêi s¶n xt
a, b, c,... lµ tªn nhãm ngêi s¶n xt
X
∑
lµ tỉng lỵng hµng ho¸ s¶n xt ra
Gi¶ sư cã nhu cÇu 100 triƯu mÐt v¶i vµ do 3 nhãm ngêi s¶n xt víi sè lỵng kh«ng ®Ịu nhau
vµ cã thêi gian lao ®éng c¸ biƯt s¶n xt 1 mÐt v¶i kh¸c nhau. H·y tÝnh thêi gian lao ®éng x· héi cÇn
thiÕt (TGL§XHCT) cđa 1 mÐt v¶i lµm c¬ së x¸c ®Þnh gi¸ c¶ 1 mÐt v¶i b¸n ra trªn thÞ trêng ?
Nhãm
s¶n xt
Sè lỵng hµng ho¸
(triƯu m)
Thêi gian lao ®éng c¸ biƯt ®Ĩ
s¶n xt 1 m v¶i (giê)
A 10 1
B 5 2

C 85 3
Tõ c«ng thøc trªn cã thĨ vËn dơng ®Ĩ tÝnh thêi gian lao ®éng x· héi cÇn thiÕt cđa vÝ dơ trªn nh
sau :
× + × + ×
=
(10 1) (5 2) (85 3)
TGL§XHCT
(cđa 1 m v¶i)
100
= 2,75 giê
Qua c¸ch tÝnh trªn cho thÊy : Con sè 2,75 giê lµ TGL§XHCT cđa 1 mÐt v¶i cã xu híng gÇn s¸t
víi nhãm ngêi s¶n xt C v× nhãm nµy s¶n xt vµ cung øng 85% hµng ho¸ v¶i cho nhu cÇu thÞ tr-
êng, nªn ®¹i diƯn cho ®iỊu kiƯn trung b×nh cđa x· héi. Nhng nÕu 85 triƯu mÐt v¶i thc vỊ nhãm A
th× TGL§XHCT cđa 1 mÐt v¶i gÇn s¸t víi 1 giê cđa nhãm A v× nhãm nµy s¶n xt vµ cung cÊp cho
thÞ trêng 85% nhu cÇu v¶i vµ ®¹i diƯn cho ®iỊu kiƯn s¶n xt trung b×nh.
Chó ý : B¶ng 1 kh«ng gi¶ng trong bµi nµy, mµ chđ u ®Ĩ GV hiĨu s©u h¬n Bµi 2 vµ ®Ĩ biÕt c¸ch
tÝnh TGL§XHCT

khi gi¶i thÝch néi dung kh¸i qu¸t cđa quy lt gi¸ trÞ, nÕu HS cã th¾c m¾c.
S¬ ®å 1 : BiĨu hiƯn néi dung cđa quy lt gi¸ trÞ trong s¶n xt
a) §èi víi 1 hµng ho¸
TGL§XHCT
(Gi¸ trÞ x· héi cđa hµng ho¸)

(1) (2) (3)

NhËn xÐt :
- Ngời thứ 1, có thời gian lao động cá biệt = thời gian lao động xã hội cần thiết, thực hiện đúng
yêu cầu của quy luật giá trị, nên họ thu đợc lợi nhuận trung bình.
- Ngời thứ 2, có thời gian lao động cá biệt < thời gian lao động xã hội cần thiết, thực hiện tốt yêu cầu

của quy luật giá trị, nên thu đợc lợi nhuận nhiều hơn mức lợi nhuận trung bình.
- Ngời thứ 3, có thời gian lao động cá biệt > thời gian lao động xã hội cần thiết, vi phạm yêu cầu của
quy luật giá trị, nên bị thua lỗ.
b) Đối với tổng hàng hoá






Nhận xét :
Trờng hợp 1 phù hợp với yêu cầu của quy luật giá trị, nên có tác dụng góp phần cân đối và ổn định
thị trờng. Còn 2 trờng hợp sau vi phạm quy luật giá trị nên dẫn đến hiện tợng thừa hoặc thiếu hàng hoá
trên thị trờng. Cụ thể là, trờng hợp 2 thừa và trờng hợp 3 thiếu hàng hoá.
Sơ đồ 2 : Biểu hiện của nội dung quy luật giá trị trong lu thông
a) Đối với 1 hàng hoá
Giá cả
TGLĐXHCT
(hay giá trị của 1 hàng hoá)
Kết luận :
- Giá cả của 1 hàng hoá có thể bán cao hoặc thấp, nhng bao giờ cũng phải xoay quanh trục giá trị hàng
hoá.
- Sự vận động của giá cả xoay quanh trục giá trị hàng hoá chính là cơ chế hoạt động của quy luật giá
trị.
b) Đối với tổng hàng hoá và trên toàn xã hội
Quy luật này yêu cầu :
Tổng giá cả hàng hoá sau khi bán bằng tổng giá trị hàng hoá trong sản xuất.
Kết luận : Yêu cầu này là điều kiện đảm bảo cho nền kinh tế hàng hoá vận động và phát triển
bình thờng (hay cân đối).
Bảng 1 : Những tác động của quy luật giá trị

Các trư
ờng hợp
thực hiện
yêu cầu
của
Quy luật
giá trị
1 Tổng TGLĐCB = Tổng TGLĐXHCT
2 Tổng TGLĐCB > Tổng TGLĐXHCT
3 Tổng TGLĐCB < Tổng TGLĐXHCT
Tác động
của
quy luật
giá trị
Điều tiết sản xuất và lu thông hàng hoá, dịch vụ thông qua sự
biến động của giá cả.
Thực hiện sự lựa chọn t nhiên và phân hoá ngời sản xuất
thành giàu nghèo.
Kích thích lực lợng sản xuất phát triển và năng suất lao động
xã hội tăng lên.
B¶ng 2 : VËn dơng quy lt gi¸ trÞ trong s¶n xt vµ lu th«ng hµng ho¸
V. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP :
1. Ổn đònh tổ chức lớp :
2. Kiểm tra bài cũ:
3. Giảng bài mới:
T¹i sao trong s¶n xt cã lóc ngêi s¶n xt l¹i thu hĐp s¶n xt, cã lóc l¹i më réng s¶n xt, hc khi
®ang s¶n xt mỈt hµng nµy l¹i chun sang mỈt hµng kh¸c ? T¹i sao trªn thÞ trêng, hµng ho¸ khi th× nhiỊu
khi th× Ýt ; khi gi¸ cao, khi th× gi¸ thÊp. Nh÷ng hiƯn tỵng nãi trªn lµ ngÉu nhiªn hay do quy lt nµo chi
phèi ? Bài học 3 sẽ giúp chúng ta giải đáp các câu hỏi trên.
Phần làm việc của Thầy và Trò Nội dung chính của bài học

Tiết 1:
Hoạt độâng1: Đàm thoại + Thuyết trình + Trực quan
Mục tiêu:HS nªu ®ỵc néi dung vµ ph©n tÝch ®ỵc biĨu
hiƯn cđa quy lt gi¸ trÞ trong s¶n xt vµ lu th«ng hµng
ho¸.
GV nêu câu hỏi (có câu liên quan bài cũ):
- Người ta trao đổi hàng hoá trên thò trường căn cứ vào
thời gian lao động cá biệt hay thời gian lao động xã
hội cần thiết?
- Cách xác đònh thời gian lao động xã hội cần thiết?
Ví dụ.
- Quy luật giá trò yêu cầu người sản xuất phải đảm
bảo điều gì để tránh bò thua lỗ? Lấy ví dụ trong SGK
để giải thích, minh hoạ (Ví dụ ở trang28)
1. Nội dung của quy luật giá trò:


vỊ
phÝa
Nhµ
n­íc
- X©y dùng vµ ph¸t triĨn m« h×nh kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi
chđ nghÜa.
- §iỊu tiÕt thÞ trêng nh»m ph¸t huy mỈt tÝch cùc vµ h¹n chÕ mỈt tiªu cùc.
vỊ
phÝa
c«ng
d©n
- PhÊn ®Êu gi¶m chi phÝ, n©ng cao søc c¹nh tranh, thu nhiỊu lỵi nhn.
- Chun dÞch c¬ cÊu s¶n xt, c¬ cÊu mỈt hµng vµ ngµnh hµng sao cho

phï hỵp víi nhu cÇu.
- C¶i tiÕn kÜ tht - c«ng nghƯ, hỵp lÝ ho¸ s¶n xt, c¶i tiÕn mÉu m·, n©ng
cao chÊt lỵng hµng ho¸...
- Quy luật giá trò yêu cầu việc trao đổi hàng hoá phải
dựa trên nguyên tắc nào?
HS trình bày ý kiến cá nhân.
Cả lớp bổ sung ý kiến.
GV giảng giải:
+ §Ĩ HS hiĨu néi dung kh¸i qu¸t cđa quy lt gi¸ trÞ,
GV cÇn nh¾c l¹i kiÕn thøc sù h×nh thµnh lỵng gi¸ trÞ
hµng ho¸ ë Bµi 2 : Trªn thÞ trêng, lỵng gi¸ trÞ x· héi cđa
hµng ho¸ kh«ng do thêi gian lao ®éng c¸ biƯt qut
®Þnh mµ do thêi gian lao ®éng x· héi cÇn thiÕt qut
®Þnh. Do vËy : S¶n xt vµ trao ®ỉi ph¶i dùa trªn c¬ së
TGL§XHCT ®Ĩ s¶n xt ra hµng ho¸ ®ã.
+ Ph©n tÝch biĨu hiƯn cđa quy lt gi¸ trÞ : Tõ néi dung
nãi trªn cđa quy lt gi¸ trÞ, GV ph©n tÝch biĨu hiƯn cđa
néi dung nµy trong hai lÜnh vùc s¶n xt vµ lu th«ng.
- Trong lÜnh vùc s¶n xt :
Quy lt gi¸ trÞ yªu cÇu ngêi s¶n xt ph¶i ®¶m b¶o sao
cho thêi gian lao ®éng c¸ biƯt ®Ĩ s¶n xt tõng hµng
ho¸ hay s¶n xt toµn bé hµng ho¸ ph¶i phï hỵp víi
thêi gian lao ®éng x· héi cÇn thiÕt.
Cã thĨ sư dơng s¬ ®å 1 ë phÇn ph¬ng tiƯn d¹y häc ®Ĩ
minh ho¹.
- Trong lÜnh vùc lu th«ng :
Quy lt gi¸ trÞ yªu cÇu viƯc trao ®ỉi gi÷a hai hµng ho¸
A vµ B còng ph¶i dùa trªn c¬ së thêi gian lao ®éng x·
héi cÇn thiÕt. Nãi c¸ch kh¸c, trao ®ỉi hµng ho¸ ph¶i
theo nguyªn t¾c ngang gi¸. TÊt nhiªn, nÕu xem xÐt

kh«ng ph¶i 1 hµng ho¸ mµ tỉng hµng ho¸ vµ trªn ph¹m
vi toµn x· héi, quy lt gi¸ trÞ yªu cÇu tỉng gi¸ c¶ hµng
ho¸ sau khi b¸n ph¶i b»ng tỉng gi¸ trÞ hµng ho¸ trong
qu¸ tr×nh s¶n xt. Nếu chúng ta không thực hiện đúng
yêu cầu này, nền kinh tế sẽ mất cân đối, rối loạn.Tuy
nhiên, nếu Nhà nước hoặc các chủ hàng có dự trữ và
điều chỉnh kòp thời thì sẽ ngăn được sự rối loạn nói
trên.
GV cã thĨ minh ho¹ sù ph©n tÝch trong lÜnh vùc lu
th«ng qua s¬ ®å 2.
Tiết 2:
Hoạt đông2: Thảo luận nhóm + Thuyết trình + Trực
quan
Mục tiêu: Häc sinh nªu vµ ph©n tÝch ®ỵc nh÷ng t¸c
®éng cđa quy lt gi¸ trÞ trong s¶n xt vµ lu th«ng
hµng ho¸.
GV chia lớp làm 3 nhóm, phân công mỗi nhóm trình
bày một nội dung.
- Nhóm 1: Qua việc trình bày ví dụ 1 trong SGK (trang
30), rút ra kết luận về tác dụng của quy luật giá trò?
- Nhóm 2: Qua việc trình bày ví dụ 2 trong SGK (trang

Sản xuất và lưu thông hàng hoá phải dựa trên
cơ sở thời gian lao động xã hội cần thiết để sản
xuất ra hàng hoá.
+ Trong sản xuất, quy luật giá trò yêu cầu người
sản xuất phải đảm bảo thời gian lao động cá
biệt để sản xuất ra từng hàng hoá phải phù hợp
với thời gian lao động xã hội cần thiết để sản
xuất ra hàng hoá đó.

+ Trong lưu thông, việc trao đổi hàng hoá cũng
phải dựa theo nguyên tắc ngang giá.
2. Tác động của quy luật giá trò:
30,31), rút ra kết luận về tác dụng của quy luật giá trò?
- Nhóm 3: Nguyên nhân nào dẫn đến sự phân hoá
giàu, nghèo giữa những người sản xuất, kinh doanh
hàng hoá?
Các nhóm thảo luận.
Đại diện nhóm lên báo cáo kết quả thảo luận.
Các nhóm nhận xét, góp ý.
GV nhận xét, giảng giải , chốt ý:
GV cã thĨ minh ho¹ ba t¸c ®éng cđa quy lt gi¸ trÞ
b»ng B¶ng 1 .
Trong khi ph©n tÝch tõng t¸c ®éng cđa quy lt gi¸ trÞ,
GV cÇn lu ý ph©n tÝch c¶ hai mỈt tÝch cùc vµ tiªu cùc,
kh«ng nªn lÝ tëng ho¸ mét chiỊu mỈt tÝch cùc. MỈc dï
vËy, GV còng cÇn ®Þnh híng cho HS nhËn thøc ®ỵc
trong hai mỈt ®ã, mỈt tÝch cùc lµ c¬ b¶n vµ mang tÝnh
tréi. §Þnh híng nµy cã ý nghÜa quan träng ®èi víi viƯc
n©ng cao lßng tin cđa HS vµo chđ tr¬ng tiÕp tơc ®ỉi
míi theo m« h×nh kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi
chđ nghÜa.
Hoạt đông3: Đàm thoại + Thuyết trình + Trực quan
Mục tiêu: HS nhËn thøc ®ỵc néi dung biÕt vËn dơng
quy lt gi¸ trÞ trong s¶n xt vµ lu th«ng hµng ho¸.
GV nêu câu hỏi:
- Quy lt gi¸ trÞ ®ỵc Nhµ níc vËn dơng nh thÕ nµo?
Nêu các ví dụ minh hoạ.
- Quy lt gi¸ trÞ ®ỵc công dân vËn dơng nh thÕ nµo ?
Nêu các ví dụ minh hoạ.

GV sử dung sơ đồ Bảng 2 để giảng giải, kết luận.
GV kết luận :
Trên cơ sở nắm được nội dung, tác động của quy luật
giá trò, Nhà nước và công dân đã vận dụng linh hoạt
phù hợp với điều kiện thực tế Việt Nam. Tuy còn gặp
nhiều khó khăn nhưng với sự quản lý của Nhà nước,
việc thực hiện nghiêm túc pháp luật và các chính sách
kinh tế-xã hội của công dân, chúng ta sẽ thực hiện
thắng lợi sự nghiệp xây dựng CNXH.
a. Điều tiết sản xuất và lưu thông hàng hoá:
Là sự phân phối lại các yếu tố tư liệu sản xuất
và sức lao động từ ngành sản xuất này sang
ngành sản xuất khác; phân phối lại nguồn hàng
từ nơi này sang nơi khác, từ mặt hàng này sang
mặt hàng khác theo hướng từ nơi có lãi ít hoặc
không lãi sang nơi có lãi nhiều thông qua sự biến
động của giá cả hàng hoá trên thò trường.
b. Kích thích lực lượng sản xuất phát triển
và năng suất lao động tăng lên:
Người sản xuất-kinh doanh muốn thu nhiều lợi
nhuận, phải tìm cách cải tiến kó thuật, nâng cao
tay nghề của người lao động, hợp lí hoá sản xuất,
thực hành tiết kiệm…, làm cho giá trò hàng hoá
cá biệt của họ thấp hơn giá trò xã hội của hàng
hoá.
c. Phân hoá giàu-nghèo giữa những người
sản xuất hàng hoá:
Một số người có giá trò hàng hoá cá biệt thấp
hoặc bằng giá trò xã hội của hàng hoá nên có lãi,
mua sắm thêm tư liệu sản xuất, đổi mới kó thuật,

mở rộng sản xuất. Nhiều người khác do điều
kiện sản xuất-kinh doanh, năng lực quản lí kém,
bò thua lỗ, dẫn đến phá sản.
3.Vận dụng quy luật giá trò:

a. Về phía Nhà nước:
Xây dựng, phát triển mô hình kinh tế thò trường
đònh hướng XHCN: thực hiện chế độ một giá,
một thò trường thống nhất trong cả nước và mở
cửa với thò trường nước ngoài.
Thông qua việc ban hành và sử dụng pháp luật,
các chính sách kinh tế, xã hội để điều tiết thò
trường, phát huy mặt tích cực, hạn chế mặt tiêu
cực.
b. Về phía công dân:
p dụng các biện pháp cải tiến kó thuật-công
nghệ, hợp lí hoá sản xuất, phấn đấu giảm chi phí
sản xuất, nâng cao chất lượng hàng hoá để bán
được nhiều hàng, thu nhiều lợi nhuận.
Điều chỉnh, chuyển đổi cơ cấu mặt hàng và
ngành hàng cho phù hợp với nhu cầu của khách
hàng trên thò trường.
3. Củng cố:
 Nội dung củaquy luật giá trò được biểu hiện như thế nào trong sản xuất và lưu thông hàng hoá?
 Em có nhận xét gì về thực hiện yêu cầu của quy luật giá trò của 3 người sản xuất (1,2,3) trong
biểu đồ sau đây?

TGL§XHCT
(Gi¸ trÞ x· héi cđa 1 hµng ho¸ A)

(1) (2) (3)
 Tại sao quy luật giá trò lại có tác động điều tiết sản xuất và lưu thông hàng hoá? Cho ví dụ để
minh hoạ.
 Tại sao quy luật giá trò lại có tác động kích thích lực lượng sản xuất phát triển và làm cho năng
suất lao động tăng lên?
 Có ý kiến cho rằng, năng suất lao động tăng lên làm cho lượng giá trò của một hàng hoá tăng
lên. Điều đó đúng hay sai?Vì sao?
 Tại sao quy luật giá trò lại có tác động phân hoá người sản xuất thành giàu – nghèo?
 Hãy nêu giải pháp vận dụng tác động điều tiết sản xuất của quy luật giá trò trong các cơ sở sản
xuất mà em biết được.
 Hãy nêu giải pháp vận dụng tác động điều tiết lưu thông của quy luật giá trò trong các cửa
hàng mà em quan sát được.
 Hãy nêu ví dụ về sự vận dụng tác động kích thích lực lượng sản xuất và năng suất lao động
tăng lên của quy luật giá trò ở một cơ sở sản xuất mà em biết.
 Theo em, Nhà nước cần có chủ trương gì để phát huy mặt tích cực và hạn chế tác động phân
hoá giàu – nghèo của quy luật giá trò?
4. Dặn dò:
- Giải quyết các câu hỏi và bài tập trong SGK.
- Đọc trước bài 4.