Đề cương chi tiết môn học Lý thuyết làm văn trong nhà trường (Đại học Giáo dục)

TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC
KHOA SƯ PHẠM

BỘ MÔN KHOA HỌC XÃ HỘI

ĐỀ CƯƠNG MÔN HỌC

LÍ THUYẾT LÀM VĂN
TRONG NHÀ TRƯỜNG

Hà Nội, 2014


ĐỀ CƯƠNG MÔN HỌC
TÊN MÔN HỌC: LÍ THUYẾT LÀM VĂN TRONG NHÀ TRƯỜNG
1. Thông tin về đơn vị đào tạo
Khoa: Sư phạm
Bộ môn: Khoa học xã hội.
2. Thông tin về môn học
Tên môn học: Lí thuyết làm văn trong nhà trường
Mã số môn học:
Môn học tự chọn/ bắt buộc: Bắt buộc
Số tín chỉ: 3
Các môn tiên quyết: LIN 4599 Ngôn ngữ và Văn học; TMT 4504 Dạy đọc hiểu văn
bản ở trường phổ thông
3. Mục tiêu và chuẩn năng lực (góp phần vào chuẩn đầu ra) cần hình thành
3.1. Mục tiêu chung
Giúp SV hiểu biết sâu sắc về lí thuyết làm văn; Đảm bảo sinh viên có thể thuần
thục trong việc phân tích thực tiễn tạo lập các dang văn bản làm văn theo các phương
thức miêu tả, biểu cảm, tự sự và nghị luận. Giúp sinh viên nâng cao năng lực tổng hợp
các đặc trưng văn bản làm văn. Phát triển các kĩ năng quan sát, tưởng tưởng, lập ý, bố

cục, hành văn, dụng ngữ nói-viết các dạng bài văn thường gặp. Luyện cho sinh viên
biết truyền đạt kiến thức-kĩ năng và tổ chức cho lớp học thực hiện được việc tạo lập
các văn bản làm văn ở trường PT.
3.2. Chuẩn năng lực
• Kiến thức
- Thông hiểu khái niệm “làm văn” (tạo lập văn bản theo những phương thức cơ
bản – miêu tả, biểu cảm, tự sự, nghị luận).
- Tự thân hệ thống được hóa vốn kiến thức về phong cách ngôn ngữ, ngữ dụng
học, lí thuyết thể loại văn học cần thiết cho việc dạy học Làm văn (viết và nói).
• Kĩ năng
- Phân tích, tổng hợp được các vấn đề lý luận và thực tiễn của phân môn Làm văn:
mục đích, nội dung, cơ sở khoa học của môn Làm văn.
- Củng cố và nâng cao các kĩ năng viết các loại văn bản đã được học trong nhà
trường phổ thông.
- Truyền đạt kiến thức-kĩ năng và tổ chức cho lớp học thực hiện được việc tạo lập
các văn bản làm văn ở trường PT.


- Phát triển các kĩ năng quan sát, tưởng tượng, lập ý, bố cục, hành văn …, hoàn
thiện kĩ năng nói và viết các dạng bài văn thường gặp.
• Thái độ
- Ham thích hoạt động tạo lập văn bản, sáng tạo bằng ngôn từ.
- Tình yêu tiếng Việt, văn hóa, văn học Việt Nam.
• Mục tiêu khác
Rèn luyện tư duy và bồi dưỡng óc tưởng tượng, sáng tạo.
4. Nội dung chi tiết môn học
4.1. Tóm tắt
Học phần Lý thuyết Làm văn trong nhà trường phổ thông là môn học giúp SV
nghiên cứu các vấn đề lý thuyết của Tập làm văn, trong đó chủ yếu là kiến thức về
văn bản và các loại văn bản được sử dụng trong nhà trường. Các văn bản được xác

định dựa trên tiêu chí đích giao tiếp và phương thức tạo lập văn bản. Theo đó, có 6
kiểu văn bản là: miêu tả, tự sự, biểu cảm, thuyết minh, nghị luận và văn bản ứng dụng.
Văn bản ứng dụng không phải là một kiểu loại tương đương như 5 kiểu loại trên đây
mà là tổng hợp mộ số loại văn bản như thư từ, tin nhắn, đơn từ, biên bản… được sử
dụng hằng ngày.
Với các kiểu văn bản, môn học đã giúp SV nghiên cứu đặc điểm, phân loại,
cách viết và khảo sát kiểu văn bản đó trong CT phổ thông.
Học phần này bao gồm 7 chương:
Chương 1- Những vấn đề chung.
Chương 2- Văn bản tự sự
Chương 3- Văn bản miêu tả
Chương 4- Văn bản biểu cảm
Chương 5- Văn bản thuyết minh
Chương 6- Văn bản nghị luận
Chương 7- Văn bản ứng dụng
4.2. Nội dung cụ thể
Thứ

Mục tiêu

tự
Kết

1

Nội dung

Thời

Ghi

lượng

chú

thúc Chương 1- Những vấn đề chung (6 tiết)
chương 1, SV
2 giờ
1- Văn bản và các kiểu văn bản trong nhà
cần phải:
tín chí
trường phổ thông
-Nhân
diện
1.1- Khái niệm, đặc điểm về bố cục, kết cấu
được đặc điểm của văn bản. Phương thức biểu đạt
của văn bản,
1.2- Tổng quan về các loại văn bản trong nhà
các kiểu văn
trường Việt Nam


2- Một số vấn đề về lí thuyết Làm văn trong
bản trong nhà
nhà trường hiện nay
trường
- Phân tích
2.1- Mục đích dạy học Làm văn:
2.2- Nội dung dạy học Làm văn:
được các vấn đề

2.3- Cơ sở khoa học của dạy Làm văn:
lý luận của môn
2.4- Phương pháp dạy học Làm văn?
Làm văn về
3. Thảo luận:
mục đích, nội
a) Mục đích, nội dung, phương pháp dạy học
dung, cơ sở
Tập làm văn?
khoa học…
b) Cơ sở khoa học của dạy học Tập làm văn
- Tổng hợp các

2t

2t

quan điểm lý
luận để đưa ra
chính kiến về
các vấn đề dạy
học Làm văn

2

hiện nay.
Học hết chương Chương 2- Văn bản tự sự (6)
1- Khái quát về văn bản tự sự
2, SV:
2- Đặc điểm của văn bản tự sự

- Phân biệt
3- Các loại văn bản tự sự
được các tiểu
4- Cách làm văn bản tự sự
loại của VB tự
5- Văn tự sự trong chương trình phổ thông
sự.
Thực hành: Viết văn bản tự sự
- Trình bày
được cách viết
văn bản tự sự.
- Vận dụng kiến
thức về khái
niệm, đặc điểm
của văn tự sự để
nhận diện VB
tự sự.
- Vận dụng kiến
thức xây dựng
đề cương VB tự
sự.
- Vận dụng xác

2

2
2


- Phân biệt tự sự

với

miêu

tả,

biểu cảm.

3

- Lý giải cơ sở
khoa học của
các nội dung
VB tự sự trong
CT từ Tiểu học
đến THPT.
Học hết chương Chương 3- Văn bản miêu tả (6)
1- Khái quát về văn bản miêu tả
3, SV:
2- Đặc điểm của văn bản miêu tả
- Trình bày
3- Các loại văn bản miêu tả
được cách viết
4- Cách làm văn bản miêu tả
VB miêu tả.
5- Văn miêu tả trong chương trình phổ thông
- Vận dụng kiến
Tự học: Luyện viết văn miêu tả
thức về khái
niệm, đặc điểm

của văn MT để
nhận diện VB
MT.
- Phân biệt
đượcmiêu tả với
tự sự, biểu cảm
và các thể văn
bản khác
II.C.2- Lý giải
những
cách
phân chia tiểu
loại.
II.C.3- Tạo lập
văn bản MT
- Lý giải cơ sở
khoa học của
các nội dung
VB MT trong
CT từ Tiểu học

2

2
2


đến THPT.

4

5

Học hết chương
4, SV:
- Phân biệt các
tiểu loại của VB
biểu cảm.
- Trình bày
được cách viết
VB biểu cảm.
- Vận dụng kiến
thức lí thuyết
xây dựng đề
cương VB biểu
cảm.
- Phân biệt biểu
cảm với tự sự,
biểu cảm và các
thể văn bản
khác
- Tạo lập được
văn bản biểu
cảm, viết xen
văn BC trong
bài văn tự sự,
MT.

Chương 4- Văn bản biểu cảm (4)
1- Khái quát về văn bản biểu cảm

2- Đặc điểm của văn bản biểu cảm
3- Các loại văn bản biểu cảm
4- Cách làm văn bản biểu cảm
5- Văn biểu cảm trong chương trình phổ thông

2

Thực hành: Luyện viết văn biểu cảm

2

Học hết chương Chương 5- Văn bản thuyết minh (6)
1- Khái quát về văn bản thuyết minh
5, SV:
2- Đặc điểm của văn bản thuyết minh
- Hiểu khái
3- Các loại văn bản thuyết minh
niệm, đặc điểm
4- Cách làm văn bản thuyết inh
của VB thuyết
5- Văn thuyết minh trong CT phổ thông
minh.
Thực hành: Luyện viết văn thuyết minh
- Phân biệt
được các tiểu
loại của VB
thuyết minh.
- Trình bày
được cách viết

2
2
2


VB
thuyết
minh.
- Vận dụng kiến
thức về khái
niệm, đặc điểm
của văn thuyết
minh để nhận
diện VB TM
- Phân biệt
thuyết minh với
biểu cảm, tự sự,
và các thể văn
bản khác.
- Lý giải những
cách phân chia
tiểu loại.
- Tạo lập được
văn bản TM,
viết xen văn
TM trong bài
văn tự sự, MT,
BC.

6

7

- Phân biệt
nghị luận với
biểu cảm, tự sự,
và các thể văn
bản khác.
- Tạo lập được

Chương 6- Văn bản nghị luận (14)
1- Khái quát về văn bản nghị luận
2- Đặc điểm của văn bản nghị luận
3- Văn nghị luận trong chương trình phổ thông
3- Các loại văn bản nghị luận
4- Cách làm văn bản nghị luận

2

2

văn bản nghị 5. Cách làm văn bản nghị luận
luận.
Thực hành: Viết văn bản nghị luận

2

Thực hành: Viết văn bản nghị luận

2

Tự học: Luyện viết văn nghị luận

2

Học hết chương Chương 7- Văn bản ứng dụng (5)
1- Khái quát về văn bản ứng dụng
7, SV :
2- Đặc điểm của văn bản ứng dụng
- Phân biệt các
3- Các loại văn bản ứng dụng
tiểu loại của VB
4- Cách làm văn bản ứng dụng

2

2

2


5- Văn ứng dụng trong CT phổ thông
ứng dụng.
- Vận dụng lí Tự học: Viết văn ứng dụng
thuyết
xây
dựng đề cương
VB ứng dụng.
- Vận dụng xác
định

mức

1

độ

yêu cầu về kiến
thức, kĩ năng
của

văn ứng

dụng trong CT
phổ thông
- Tạo lập được
các loại văn bản
ứng dụng trong
CT phổ thông.
5. Phương pháp tổ chức dạy học
5.1 Phân bổ thời lượng: theo hình thức dạy học
Lý thuyết: 28
Thực hành/làm việc nhóm: 12
Hướng dẫn tự học, nghiên cứu: 5
5 .2.. Các phương pháp dạy học
a- Tổ chức hoạt động tự học trên lớp
b- Thảo luận nhóm
c- Xe-mi-na cả lớp
d- Thực hành: luyện viết, nói
6. Học liệu

6.1. Tài liệu chính
1) Đỗ Ngọc Thống (Chủ biên), Phạm Minh Diệu, Nguyễn Thành Thi, Giáo trình Làm
văn (Dự án Đào tạo giáo viên THCS, Bộ Giáo dục và Đào tạo), NXB. ĐHSP, Hà
Nội, 2007.
2) Lê A, Một số vấn đề dạy và học Làm văn, ĐH Sư phạm Hà Nội, 1990.
6.2. Tài liệu tham khảo
3) Tài liệu tập huấn giáo viên trường THPT chuyên (Quy trình dạy học tiếp cận chuẩn
quốc tế; thiết kế dạy học theo quy trình chuẩn quốc tế; thiết kế hồ sơ dạy học môn
Ngữ văn).
4) Lê A, Nguyễn Quanh Ninh, Bùi Minh Toán, Phương pháp dạy học tiếng Việt ở
phổ thông trung học, NXB Giáo dục, 1996.


5) Phan Trọng Luận, Nguyễn Thanh Hùng, Phương pháp dạy học văn, NXB ĐHQG.
Hà Nội 2003.
6) Phạm Minh Diệu (Chủ biên), Những bài văn lớp 10, 11, 12. NXB ĐHQG, Hà Nội,
2006-2008.
7. Phương pháp và hình thức kiểm tra, đánh giá
Hình thức

Tính chất
của nội
dung kiểm
tra

Mục đích kiểm tra

Trọng số

Đánh giá

thường

Lý thuyết

Kiểm tra kiến thức môn học

10 %

xuyên
Bài tập cá

Lý thuyết

nhân

và kỹ năng

Bài tập
nhóm

Kỹ năng

Đánh giá khả năng vận dụng lý thuyết vào
thực tiễn và các phẩm chất trí tuệ; kỹ năng viết

10%

khoa học
Đánh giá khả năng tổng hợp kiến thức của
nhóm và Đánh giá kỹ năng phối kết hợp trong

làm việc nhóm để tạo ra được sản phẩm có ý

20%

nghĩa.
Năng lực vận dụng, giải thích…. các vấn đề
Bài thi
hết môn

Tổng hợp

của thực tiễn bằng kiến thức chuyên môn và
đưa ra được giải pháp hiệu quả (thông qua

60%

nghiên cứu)
+ Tiêu chí đánh giá các loại bài tập, KT – ĐG
Hoàn thiện bài tập theo yêu cầu về hình thức, nội dung và mục đích của kiểm tra đánh
giá.
CHỦ NHIỆM KHOA
(Ký và ghi rõ họ tên)

CHỦ NHIỆM BỘ MÔN
(Ký và ghi rõ họ tên)