TIỂU LUẬN VAI TRÒ CỦA TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG NGOẠI KHÓA MĨ THUẬT Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 1

KHOA NGHỆ THUẬT

TIỂU LUẬN TỐT NGHIỆP

VAI TRÒ CỦA TỔ CHỨC
HOẠT ĐỘNG NGOẠI KHÓA
MÔN MỸ THUẬT
Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC

Sinh viên :
NGUYỄN THÙY DƯƠNG
Giảng viên hướng dẫn :
TS. NGUYỄN THU TUẤN
Lớp : Đại Học Liên Thông K1C

HÀ NỘI – 2015

1


LỜI CẢM ƠN
Lời đầu tiên, tôi xin chân thành cảm ơn toàn thể các thầy cô giáo của khoa Nghệ
thuật đã tận tình giúp đỡ giảng dạy cho tôi trong suốt 2 năm qua.
Đặc biệt tôi xin bày tỏ lòng cảm ơn sâu sắc tới giảng viên Nguyễn Thu Tuấn đã
giúp đỡ tôi rất nhiều trong quá trình thực hiện đề tài nghiên cứu khoa học này.
Với những hạn chế về kiến thức và thời gian, trong quá trình thực hiện đề tài tôi
không thể tránh khỏi những thiếu sót, kính mong các thầy, cô tận tình góp ý và chỉ
bảo để tôi hoàn thiện hơn nữa những kiến thức của mình.
Tôi xin chân thành cảm ơn!

2


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là đề tài nghiên cứu do tôi thực hiện. Các số liệu và kết luận
nghiên cứu trình bày trong tiểu luận chưa từng được công bố ở các nghiên cứu
khác.Tôi xin chịu trách nhiệm về nghiên cứu của mình.
Sinh viên
NGUYỄN THÙY DƯƠNG

3


DANH MỤC VIẾT TẮT

Chữ viết tắt

Nguyên nghĩa

HĐNK

Hoạt động ngoại khóa

NCKH

Nghiên cứu khoa học

CLB

Câu lạc bộ

4


MỤC LỤC
Trang
LỜI CẢM ƠN……………………………………………………………….2
LỜI CAM ĐOAN……………………………………………………………3
DANH MỤC VIẾT TẮT……………………………………………………4
A.

B.

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài ……………………………………………………….7
2. Mục đích nghiên cứu……………………………………………………8
3. Nhiệm vụ nghiên cứu……………………………………………………8
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu………………………………………8
5. Phương pháp nghiên cứu…………………………………………………9
6. Đóng góp của đề tài………………………………………………………9
NỘI DUNG
Chương 1
MÔN MỸ THUẬT Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC VÀ VAI TRÒ CỦA
HOẠT ĐỘNG NGOẠI KHÓA……………………………………………
1.1.
Môn
Mỹ
thuật
ở

trường
Tiểu
1.1.1.

1.1.2.

1.2.

học……………………………….10
Đặc điểm dạy và học môn Mỹ thuật ở trường Tiểu học….10
1.1.1.1.
Mục tiêu……………………………………………………
1.1.1.2.
Nhiệm vụ……………………………………………………
1.1.1.3.
Vai trò……………………………………………………….
Sự hình thành và phát triển ngôn ngữ tạo hình của học sinh

tiểu học.....................................................................................
1.1.2.1.
Đặc điểm nhân cách………………………………………
1.1.2.2.
Đặc điểm nhận thức………………………………………
1.1.2.3.
Sự hình thành và phát triển ngôn ngữ tạo hình……….
Vai trò của HĐNK ở trường Tiểu học……………………………...
1.2.1. Đặc điểm của HĐNK ở trường Tiểu học………………………
1.2.1.1.
Khái niệm HĐNK…………………………………………
1.2.1.2.

Mục đích, ý nghĩa của HĐNK…………………………
1.2.1.3.
Vai trò của HĐNK trong bộ môn Mỹ thuật ở trường
1.2.2.

tiểu học…………………................................................
Thực tế các HĐNK môn Mỹ thuật ở trường tiểu học…………
5


Kết luận chương………………………………………………………
Chương 2
MỘT SỐ HÌNH THỨC TỔ CHỨC HĐNK ĐẠT HIỆU QUẢ CAO
TRONG DẠY HỌC MÔN MỸ THUẬT Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC
2.1.
2.2.

Hình thức CLB ngoại khóa…………………………………………
Nội dung và các hình thức triển khai CLB ngoại khóa môn Mỹ
thuật ở trường tiểu học………………………………………………
2.2.1.

HĐNK

tham

quan

thực

tế……………………………………………
2.2.2. HĐNK vẽ ngoài trời………………………………………………...
2.2.3. HĐNK tổ chức thi vẽ tranh theo chủ đề…………………………
2.2.4. HĐNK tổ chức trưng bày triển lãm tranh của học sinh………
2.2.5.

HĐNK

nghe

nói

chuyện

mỹ

thuật

theo

chuyên

đề………………..
Kết luận chương……………………………………………………
C.

KẾT LUẬN
1. Kết luận
2. Khuyến nghị
A. MỞ ĐẦU

1.

Lý do chọn đề tài.
Ai cũng biết rằng tất cả các ngôi nhà được xây lên phải bắt đầu từ nền
móng. Móng nhà có vững chắc thì ngôi nhà đó mới được bền vững.
Trong hệ thống giáo dục, Tiểu học là bậc học đầu tiên các con được tiếp
6


thu một cách bài bản, nghiêm túc và bắt đầu cho một quá trình học tập
xuyên suốt 12 năm và đại học. Chủ trương của Bộ giáo dục và đạo tạo đề
ra là “ Đến cuối lớp 5 các em phải đọc thông viết thạo, tính toán nhanh và
am hiểu tự nhiên xã hội, biết cách ứng xử với mọi người”. Chính vì vậy
ngoài việc chú trọng đến các môn tự nhiên, xã hội thì những môn học
nghệ thuật cũng góp phần không nhỏ đến sự hình thành và phát triển
nhận thức hoàn chỉnh sau này của các em học sinh.
Là một bộ phận hợp thành của giáo dục xã hội, giáo dục thẩm mỹ
không thể đứng ngoài hoặc tách biệt khỏi quá trình giáo dục toàn diện
trong nhà trường tiểu học. Trong giáo dục mỹ thuật dù ở cấp bậc học nào
thì mục tiêu chung cũng đều hướng đến cái đẹp, các giá trị thẩm mỹ.
Môn Mỹ thuật giúp các em học sinh có thể cảm nhận được cái đẹp và biết
tạo ra cái đẹp. Tuy nhiên do một số quan điểm nhận thức sai lệch cho
rằng Mỹ thuật chỉ là môn học phụ đã làm ảnh hưởng không nhỏ đến chất
lượng giảng dạy cũng như tiếp thu kiến thức thẩm mỹ của học sinh.
Là một giáo viên giảng dạy bộ môn Mỹ thuật ở bậc tiểu học, tôi luôn
mong muốn tìm ra những phương pháp hay để thu hút và tạo hứng thú
học tập cho các em học sinh. Qua quá trình giảng dạy, tôi nhận thấy việc
tổ chức các hoạt động ngoại khóa ngoài giờ lên lớp đối với môn Mỹ thuật
có một vai trò hết sức quan trọng trong nhà trường, giúp củng cố, bổ
sung, làm phong phú cho học tập chính khóa, tạo không khí phấn khởi,

khích lệ học sinh học tập.
Tuy nhiên trong thực tế hoạt động này ở trong trường tiểu học hiện
nay chưa được chú trọng đúng mức vì nhiều lý do khách quan khác nhau.
Lâu nay, HĐNK chỉ được coi là một hoạt động phụ, nằm ngoài quản lý
chuyên môn. Nó được coi là một hoạt động giải trí đơn thuần, thiếu nhất
quán về chủ đề, sơ sài, phiến diện về mặt nội dung. Quan niệm về hoạt
động ngoại khoá như trên là chưa thoả đáng, chưa thấy được lợi ích của
hoạt động này trong quá trình giảng dạy và học tập bộ môn. Thiết nghĩ
7


hoạt động ngoại khoá mỹ thuật trong trường tiểu học là một hoạt động
chuyên môn bổ ích, lý thú và có tính khả thi. Vì thế, hoạt động ngoại
khoá mỹ thuật cần được Bộ giáo dục đưa vào phân phối chương trình và
đặc biệt hoạt động này cần được xem là một hoạt động nằm trong sự
quản lý chuyên môn ở nhà trường. Có như vậy hoạt động ngoại khoá
trong nhà trường mới được duy trì một cách thường xuyên và có hiệu
2.
-

quả.
Mục đích nghiên cứu.
Mục đích của đề tài là tìm ra những phương pháp dạy học tích cực,
phù hợp với lứa tuổi nhằm tạo hứng thú, giúp các em học sinh tiếp thu

-

bài tốt hơn khi học môn Mỹ thuật ở trường Tiểu học.
Đề tài chú trọng đến việc phân tích những ưu điểm và hạn chế khi sử
dụng phương pháp áp dụng các hoạt động ngoại khóa vào giảng dạy môn

Mỹ thuật. Từ đó đề ra các biện pháp tổ chức các hoạt động ngoại khóa

3.
-

đạt hiệu quả cao, phù hợp với hoàn cảnh thực tiễn.
Nhiệm vụ nghiên cứu.
Nghiên cứu cơ sở lý luận của đề tài.
Khảo sát và đánh giá thực trạng việc quản lí, tổ chức các hoạt động
ngoại khóa trong bộ môn Mỹ thuật ở một số trường Tiểu học trên địa bàn

4.

Hà Nội.
Đưa ra những kiến nghị, đề xuất nhằm bổ sung thêm những cách tổ chức
hoạt động ngoại khóa đạt hiệu quả cao.
Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.
• Đối tượng nghiên cứu
Các hoạt động ngoại khóa của học sinh trong bộ môn Mỹ thuật
•

ở trường Tiểu học
Phạm vi nghiên cứu
Đề tài tập trung nghiên cứu vai trò và cách tổ chức các hoạt
động ngoại khóa trong bộ môn Mỹ thuật ở một số trường Tiểu học

5.

trên địa bàn Hà Nội.
Phương pháp nghiên cứu.

5.1.
Phương pháp nghiên cứu lý luận.
5.1.1. Phương pháp phân tích và tổng hợp lý thuyết
8


Phương pháp phân loại và hệ thống hóa lý thuyết
Phương pháp mô hình hóa
Phương pháp giả thuyết
Phương pháp lịch sử
5.2.
Phương pháp nghiên cứu thực tiễn.
5.2.1. Phương pháp quan sát sư phạm
5.2.2. Phương pháp phân tích và tổng kết kinh nghiệm
5.2.3. Phương pháp chuyên gia
5.2.4. Phương pháp toán học
Đóng góp của đề tài.
Qua đề tài NCKH này, tôi muốn góp phần bổ sung, phát triển những
5.1.2.
5.1.3.
5.1.4.
5.1.5.

6.

phương pháp, hình thức tổ chức mới, mang lại hiệu quả học tập tốt hơn
đối với bộ môn Mỹ thuật ở trường Tiểu học.
Đưa ra một vài giải pháp có tính thực tiễn, có khả năng vận dụng vào
từng bài để nâng cao chất lượng dạy và học Mỹ thuật.
B. NỘI DUNG

Chương 1
MÔN MỸ THUẬT Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC VÀ VAI TRÒ CỦA
HOẠT ĐỘNG NGOẠI KHÓA
1.1.

-

Môn Mỹ thuật ở trường Tiểu học
1.1.1. Đặc điểm Dạy và Học môn Mỹ thuật ở trường Tiểu học
1.1.1.1.
Mục tiêu
Mục tiêu của bộ môn Mỹ thuật ở trường tiểu học là nhằm giáo dục
thẩm mỹ cho học sinh, tạo điều kiện cho các em tiếp xúc và làm quen

-

với nghệ thuật thị giác.
Môn mỹ thuật ở trường tiểu học không nhằm đào tạo chuyên
nghiệp mà chỉ đem lại những hiểu biết về thẩm mỹ, giúp các em biết
thưởng thức cái đẹp và thể hiện cái đẹp bằng khả năng và sự hứng thú
của bản thân.
Nhiệm vụ
Giáo dục thẩm mỹ cho học sinh
Cung cấp cho học sinh những kiến thức phổ thông về mỹ thuật
Giúp học sinh nhận thức được vẻ đẹp trong các tác phẩm mỹ thuật
Tạo điều kiện cho học sinh phát triển tính sáng tạo
Phát hiện, bồi dưỡng những tài năng trẻ
1.1.1.3.
Vai trò
1.1.1.2.

-

9


-

Mỹ thuật là môn học chính thức trong chương trình học ở các

-

trường tiểu học
Giáo dục thẩm mỹ trong nhà trường đóng vai trò quan trọng, giúp
học sinh cảm nhận được điều tốt, những cái đẹp xung quanh mình, có
ý thức và tạo ra cái đẹp góp phần tô điểm cho cuộc sống.
Đặc điểm tâm, sinh lý của học sinh tiểu học
Tuy cùng chịu sự chi phối của những quy luật và yếu tố như ở các

1.1.2.

giai đoạn phát triển khác, nhưng mỗi một giai đoạn lứa tuổi trong quá
trình phát triển tâm lí của cá thể nói chung và trẻ em nói riêng là 1
khoảng thời gian nhất định với những đặc trưng riêng của một trình độ
phát triển. Lứa tuổi học sinh tiểu học là một giai đoạn phát triển với
các đặc trưng sau:
1.1.2.1.
Đặc điểm nhân cách
Ở lứa tuổi tiểu học, tính cách của trẻ được hình thành từ rất sớm
tuy nhiên nét tính cách chưa ổn định, có thể thay đổi dưới tác động

bên ngoài. Phần lớn học sinh tiểu học có nhiều nét tính cách tốt như:
hồn nhiên, trung thực, giàu lòng vị tha… và đặc biệt là tính bắt chước.
Tuy nhiên các em cũng dễ xúc động và khó kìm nén cảm xúc của
mình, đời sống tình cảm còn mong manh, chưa sâu sắc và hay thay
đổi. Đối tượng gây cảm xúc đến các em thường là những sự vật, hiện
tượng cụ thể, sinh động…
Từ những đặc điểm tâm lý trên, trong quá trình dạy học, nếu giáo viên
khơi gợi được những cảm xúc ở các em thì sẽ giúp các em có hứng
thú với môn học và chăm chỉ học tập hơn.
1.1.2.2.
Đặc điểm nhận thức
• Nhu cầu nhận thức
Tuổi tiểu học là tuổi của sự phát triển hồn nhiên bằng phương thức
lĩnh hội. Cùng với việc lĩnh hội, tiếp thu một hệ thống tri thức về các
môn học, trẻ em học cách học, học kĩ năng sống trong môi trường
trường học và môi trường xã hội
10


Học sinh tiểu học có nhu cầu nhận thức phát triển rất rõ nét đặc
biệt là nhu cầu tìm hiểu thế giới xung quanh, khám phá kiến thức mới.
Các em tư duy mang tính hình thức bằng cách dựa vào đặc điểm trực
quan của những đối tượng và hình tượng cụ thể.
• Tri giác và sự phát triển nhận thức của học sinh tiểu học
Tri giác của học sinh tiểu học mang tính đại thể, ít đi sâu vào chi
tiết. Trong quá trình học, tri giác giúp các em phát hiện những dấu
hiệu, bản chất của sự vật hiện tượng. Ở các lớp đầu tiểu học, tri giác
của các em thường gắn với hành động trực quan, hoạt động thực tiễn.
Ở các lớp cuối cấp, tri giác của các em mang tính mục đích và có
phương hướng rõ ràng hơn, thích quan sát các sự vật hiện tượng có

màu sắc sặc sỡ, hấp dẫn.
• Trí tưởng tượng và sự phát triển nhận thức của học sinh tiểu học
Học sinh tiểu học phát triển trí tưởng tượng phong phú hơn nhiều
so với trẻ mầm non. Các hình ảnh tưởng tượng còn đơn giản, chưa
bền vững và dễ thay đổi ở những năm đầu. Nhưng đến cuối cấp, tưởng
tượng sáng tạo tương đối phát triển, trẻ bắt đầu phát triển khả năng vẽ
tranh, làm văn, làm thơ… Đặc biệt hình tượng của các em trong giai
đoạn này bị chi phối mạnh mẽ bởi những xúc cảm, tình cảm. Những
hình ảnh, sự vật, sự việc, hiện tượng đều gắn liền với các rung động
tình cảm của các em.
Qua đây, các nhà giáo dục phải phát triển tư duy và trí tưởng tượng
của các em bằng cách biến các kiến thức "khô khan" thành những
hình ảnh có cảm xúc, đặt ra cho các em những câu hỏi mang tính gợi
mở, thu hút các em vào các hoạt động nhóm, hoạt động tập thể để các
em có cơ hội phát triển quá trình nhận thức lý tính của mình một cách
toàn diện.
• Trí nhớ và sự phát triển nhân thức
Loại trí nhớ trực quan hình tượng chiếm ưu thế hơn trí nhớ từ ngữ logic.
11


Giai đoạn lớp 1,2 ghi nhớ máy móc phát triển tương đối tốt và
chiếm ưu thế hơn so với ghi nhớ có ý nghĩa. Giai đoạn lớp 4,5 ghi nhớ
có ý nghĩa và ghi nhớ từ ngữ được tăng cường. Ghi nhớ có chủ định
đã phát triển. Tuy nhiên, hiệu quả của việc ghi nhớ có chủ định còn
phụ thuộc vào nhiều yếu tố như mức độ tích cực tập trung trí tuệ của
các em, sức hấp dẫn của nội dung tài liệu, yếu tố tâm lý tình cảm hay
hứng thú của các em...
• Chú ý và sự phát triển nhận thức của học sinh tiểu học
Ở đầu tuổi tiểu học chú ý có chủ định của trẻ còn yếu, khả năng

kiểm soát, điều khiển chú ý còn hạn chế. Ở giai đoạn này chú không
chủ định chiếm ưu thế hơn chú ý có chủ định. Trẻ lúc này chỉ quan
tâm chú ý đến những môn học, giờ học có đồ dùng trực quan sinh
động, hấp dẫn có nhiều tranh ảnh, trò chơi hoặc có cô giáo xinh đẹp,
dịu dàng... Sự tập trung chú ý của trẻ còn yếu và thiếu tính bền vững,
chưa thể tập trung lâu dài và dễ bị phân tán trong quá trình học tập.
Ở cuối tuổi tiểu học trẻ dần hình thành kĩ năng tổ chức, điều chỉnh
chú ý của mình. Chú ý có chủ định phát triển dần và chiếm ưu thế, ở
trẻ đã có sự nỗ lực về ý chí trong hoạt động học tập như học thuộc
một bài thơ, một công thức toán hay một bài hát dài... Trong sự chú ý
của trẻ đã bắt đầu xuất hiện giới hạn của yếu tố thời gian, trẻ đã định
lượng được khoảng thời gian cho phép để làm một việc nào đó và cố
gắng hoàn thành công việc trong khoảng thời gian quy định.
1.1.2.3.
Sự hình thành và phát triển ngôn ngữ tạo hình
Hoạt động tạo hình là một hoạt động nhận thức đặc biệt mang tính
hình thượng. Trong quá trình tạo hình, trẻ có cơ hội tìm hiểu, khám
phá các đối tượng, các sự vật hiện trượng ở môi trường xung quanh để
có được sự hiểu biết, sự hình dung về các đối tượng đó, tù đó xây
dựng nên các biểu tượng, hình thượng cho mình.
Qua hoạt động tạo hình, trẻ được tri giác các đối tượng với các tính
chất, thuộc tính về màu sắc, hình dạng, kích thước, tỉ lệ… Trẻ phải
12


tích cực hoạt động, sử dụng các thao tác trí tuệ như quan sát, so
sánh,phân tích, tổng hợp…để ghi nhận, đối chiếu với các chuẩn mẫu
cảm giác mà trẻ đã biết tạo thành những biểu tượng, hình tượng có
trong đầu trẻ. Nhờ quá trình quan sát, nắm bắt mà trẻ tích lũy được
cho mình một số lượng thông tin hình ảnh cùng những hiểu biết sâu

sắc về đặc điểm, tính chất, mối quan hệ của các sự vật hiện tượng có
trong môi trường xung quanh.
Với tư cách là một hoạt động nghệ thuật, hoạt động tạo hình đã tạo
ra những điều kiện thuận lợi nhất cho sự phát triển của cảm giác, tri
giác thẩm mỹ: trẻ sẽ nhận ra các đặc điểm thẩm mỹ, những nét độc
đáo, hấp dẫn của đối tượng. Đó là những yếu tố kích thích sự xuất
hiện của những rung động, những xức cảm thẩm mỹ, từ đó giúp trẻ
biết thưởng thức cái đẹp từ thiên nhiên, từ các tác phẩm nghệ thuật.
Khi nghiên cứu tranh vẽ của trẻ nhỏ, người ta nhận thấy cái mà trẻ
quan tâm hơn cả là vẽ cái gì chứ không phải vẽ như thế nào. Nghĩa là
trẻ sẵn sàng vẽ bất cứ cái gì trẻ muốn, trẻ thích chứ không phải là cái
dễ vẽ. Khi vẽ theo mẫu, ta thấy rằng hầu như trẻ không vẽ giống được
đúng như mẫu, mà chỉ đúng tinh thần của mẫu. Điều đó cũng dễ hiểu
bởi khả năng nhận thức về hình mẫu của trẻ có hạn và cách tạo hình
của trẻ không giống cách tạo hình của người lớn. Đây là sự khác biệt
trong quá trình sáng tạo vẽ tranh giữa trẻ em và người lớn mà các nhà
sư phạm cần quan tâm để trong quá trình dạy học mỹ thuật có thể đưa
ra những phương pháp học tập phù hợp với đặc điểm tâm lý của học
1.2.

sinh tiểu học.
Vai trò của HĐNK ở trường Tiểu học
1.2.1. HĐNK môn Mỹ thuật ở trường Tiểu học
1.2.1.1.
Khái niệm HĐNK
HĐNK là hoạt động học tập ngoài giờ học chính
1.2.1.2.

khóa, thường diễn ra ngoài lớp, ngoài trường học.
Mục đích, ý nghĩa của HĐNK

13


Ngoại khóa là một hình thức tổ chức dạy học trong
thời gian ngoài giờ học chính khóa theo một kế hoạch
xác định nhằm tạo điều kiện cho học sinh củng cố,
khai thác và vận dụng kiến thức, kỹ năng đã học.
Nguyên tắc của tổ chức HĐNK là dựa trên sự hứng
thú và tự nguyện tham gia của học sinh. Đây là giờ
học nhằm tạo điều kiện cho học sinh mở rộng và đào
sâu tri thức đã tiếp thu được ở chương trình chính
khóa. Đồng thời nó cũng tạo thêm hứng thú học tập
cho học sinh, tạo điều kiện cho các em có cơ hội phát
triển năng khiếu, sở trường riêng của bản thân qua
việc tìm hiểu và ứng dụng tổng hợp những kiến thức
đã học.
Với môn Mỹ thuật, HĐNK là rất cần thiết. Học
sinh không chỉ được tiếp xúc với thế giới muôn màu
muôn vẻ của tự nhiên, của xã hội và của môi trường
sư phạm. Học Mỹ thuật, học sinh được nghe, được
nhìn và được vẽ. Do vậy nghe - nhìn - vẽ cần phải
được liên kết chặt chẽ với nhau trong suốt quá trình
1.2.1.3.

học Mỹ thuật
Vai trò của HĐNK trong bộ môn Mỹ thuật ở trường
tiểu học
Mỹ thuật là một môn học nghệ thuật do đó nó có
nhiều điểm khác môn học khác. Đó là môn học vừa
mang tính cụ thể vừa trừu tượng, đòi hỏi sự sáng tạo

và trí tượng tượng phong phú. Học Mỹ thuật các em
hiểu và biết tạo ra cái đẹp, rèn luyện, bồi dưỡng và
phát triển khả năng cảm thụ của mình. Mỹ thuật là
môn học thực hành, lấy thực hành làm hoạt động chủ
14


yếu. Vì vậy việc thường xuyên tổ chức các HĐNK
trong bộ môn Mỹ thuật đóng một vai trò hết sức quan
trọng.
Thực tế cho thấy tiết dạy trên lớp không đủ để giáo
viên trình bày được đầy đủ hay giải quyết thấu đáo
được các vấn đề giáo dục thẩm mỹ cho học sinh. Do
đó, cần phải lựa chọn một số nội dung kiến thức mỹ
thuật để đưa vào hoạt động ngoại khóa. Ưu điểm của
hoạt động ngoại khóa là có thể tích hợp với kiến thức
của nhiều môn học khác, kiến thức xã hội, lịch sử địa
phương, với một khối lượng lớn thông tin, kết hợp với
trò chơi, giới thiệu thường thức mỹ thuật, thi vẽ tranh
theo chủ đề. Tổ chức hoạt động ngoại khoá mỹ thuật
cho phép người dạy khắc phục được những bất cập
trong chương trình giữa thời gian và khối lượng kiến
thức cần phải truyền đạt, có thể mở rộng và đào sâu
những nội dung quan trọng, bổ sung những vấn đề
1.2.2.

chưa được đặt ra trong chương trình chính khoá.
Thực trạng tổ chức các HĐNK môn Mỹ thuật ở trường Tiểu
học
Với những mục tiêu thiết thực của HĐNK đối với môn Mỹ

thuật như vậy, hầu hết cán bộ quản lí và giáo viên đều có nhận
thức đúng đắn về vị trí, vai trò của các hoạt động giáo dục
ngoài giờ lên lớp cho nên đã tổ chức được nhiều hoạt động để
học sinh tham gia, mỗi hoạt động đều có nội dung giáo dục
riêng và góp phần đáng kể trong việc nâng cao chất lượng dạy –
học trong nhà trường. Các em học sinh rất hào hứng và thích
thú khi được tham gia các hoạt động ngoại khóa. Số học sinh
tham gia các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp đạt tỉ lệ cao.
15


Tuy nhiên, vẫn còn một số cán bộ, giáo viên, phụ huynh và
học sinh chưa nhìn một cách đúng đắn vai trò của hoạt động
giáo dục ngoài giờ lên lớp nên trong quá trình tổ chức, chỉ đạo
và quản lí các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp còn nhiều
hạn chế, hình thức hoạt động còn đơn điệu, công tác phối kết
hợp giữa các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường
chưa đồng bộ, công tác kiểm tra thi đua, khen thưởng chưa kịp
thời làm ảnh hưởng không nhỏ đến hiệu quả giáo dục.
Do quỹ thời gian học môn Mỹ thuật ở trường Tiểu học quá
ít (1 tiết/tuần ) nên điều kiện để học sinh được đi tham quan,
thực tế là cực kì khó thực hiện thường xuyên. Chính vì vậy chỉ
có thể kết hợp vào dịp học sinh đi tham quan dã ngoại chung
của nhà trường. Cùng với đó là những hạn chế về mặt cơ sở vật
chất của nhiều nhà trường còn quá thiếu thốn, nhất là các
trường ở vùng sâu, vùng xa, vùng nông thôn, các phương tiện
thiết yếu phục vụ cho việc dạy học chính khoá còn chưa đủ, sân
chơi, bãi tập, nhà thi đấu, hội trường… vẫn còn là niềm mơ ước
xa vời của nhiều trường. Nguồn kinh phí dành cho hoạt động
giáo dục ngoài giờ lên lớp lại quá ít ỏi nên dẫu muốn tổ chức

nhiều hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp cũng không thể thực
hiện được. Môi trường giáo dục chưa đảm bảo, xã hội còn
nhiều biểu hiện tiêu cực làm ảnh hưởng không nhỏ đến nhận
thức, tâm lí, hành vi, lí tưởng của học sinh.
Thực trạng nêu trên đòi hỏi các nhà trường cần phải chú
trọng nhiều hơn nữa đến việc giáo dục toàn diện cho học sinh,
trong đó có hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp
Kết luận chương
Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường tiểu học là một hoạt
động giáo dục cơ bản được thực hiện một cách có mục đích, có kế
16


hoạch, có tổ chức, cần được tiến hành xen kẽ với chương trình dạy
học và diễn ra trong suốt năm học để khép kín quá trình giáo dục, làm
cho quá trình đó có thể được thực hiện mọi nơi, mọi lúc.
Biện pháp nâng cao chất lượng giáo dục thẩm mỹ bằng môn học
mỹ thuật trong hoạt động văn hóa nghệ thuật ở trường Tiểu học theo
hướng phát huy tính tích cực, thẩm mỹ của học sinh là phải quan tâm
đến việc cung cấp điều kiện và tạo cơ hội để học sinh có hứng thú và
chủ động tham gia vào hoạt động này, do đó việc cải tiến các tác động
sư phạm nhằm phát huy vai trò của chủ thể phải xuất phát từ đặc thù
của môn học, đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi, hoạt động học tập trên lớp
kết hợp với các hoạt động ngoại khóa bộ môn bằng các hình thức báo
cáo chuyên đề mỹ thuật, sinh hoạt câu lạc bộ khoa học, tổng kết và
trưng bày tranh của học sinh cuối năm học… Giáo viên dạy mỹ thuật
cần phối hợp với giáo viên chủ nhiệm, Ban giám hiệu nhà trường lựa
chọn những nội dung ngoại khóa phù hợp với tình hình của nhà
trường để xây dựng có kế hoạch các HĐNK.

Chương 2
MỘT SỐ HÌNH THỨC TỔ CHỨC HĐNK ĐẠT HIỆU QUẢ CAO
TRONG DẠY HỌC MÔN MỸ THUẬT Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC
2.1.

Hình thức CLB ngoại khóa
•

Khái niệm CLB ngoại khóa
CLB trong Nhà trường là nơi tập hợp các học sinh có cùng sở
thích, năng khiếu ở một lĩnh vực nào đó tự nguyện tham gia vào
các hoạt động học tập, vui chơi giải trí phù hợp với bản thân.
17


Cho đến nay, các câu lạc bộ trong trường học đã không còn là điều
mới mẻ với nhiều người. CLB học tập, CLB thể thao, CLB nghệ
thuật… nhiều CLB đã là nơi chắp cánh cho những tài năng trong

-

tương lai.
• Mục đích, ý nghĩa của việc tổ chức CLB ngoại khóa
Mục đích:
Sinh hoạt Câu lạc bộ ngoại khóa là một hình thức học tập có tác
dụng mở rộng và đi sâu tìm hiểu một vấn đề nào đó trong chương
trình ngoại khóa, giúp cho học sinh nắm vững những nội dung cần
thiết thông qua những dẫn chứng minh họa, hấp dẫn, sinh động,
đồng thời đem đến cho học sinh những hiểu biết mới mẻ và thực tế
Lợi ích của các CLB này nhiều vô cùng, vừa cho học sinh có

thể vui vẻ học tập, vui chơi trong môi trường mà các em yêu thích,

-

vừa giúp các em tự tin vào bản thân, hòa đồng với bạn bè.
Ý nghĩa:
CLB là một trong những phương thức hoạt động sinh động, là
công cụ để giáo dục tư tưởng, văn hoá, giáo dục truyền thống và
giáo dục thẩm mỹ cho HS. Đồng thời là môi trường tiên tiến để
mỗi thành viên tự điều chỉnh nhận thức, hành vi, rèn luyện, phấn
đấu trưởng thành.
Qua các loại hình sinh hoạt khác nhau của CLB, học sinh có dịp
giúp nhau học tập, trao đổi kinh nghiệm trong cuộc sống, phát huy
mặt tích cực, cải thiện uốn nắn các biểu hiện tiêu cực, lạc hậu, kích
thích tính chủ động, sáng tạo, tính tích cực xã hội, xây dựng nếp
•

sống văn minh môi trường học đường lành mạnh.
Yêu cầu của việc tổ chức CLB ngoại khóa
Sinh hoạt Câu lạc bộ ngoại khóa là một hình thức học tập phù
hợp, dễ tổ chức, đem lại hiệu quả cao trong công tác giảng dạy và
học tập ở các trường tiểu học. Để tổ chức được những CLB ngoại
khóa bổ ích và đạt hiệu quả cao, giáo viên cần có sự đầu tư trí tuệ
và công sức để thực hiện tốt các yêu cầu sau:
18


+ Xây dựng một kế hoạch chi tiết sinh hoạt CLB.
+ Tùy theo mục tiêu, chương trình môn học, tùy theo số lượng
học sinh tham gia và điều kiện dạy học cụ thể, tùy theo tình

hình thực tế địa phương mà lựa chọn các nội dung và hình
thức tổ chức HĐNK phù hợp.
+ Thể hiện tính đa dạng, phong phú và hấp dẫn để lôi cuốn học
sinh.
+ Các vấn đề đưa ra trao đổi cần chuẩn bị kĩ lưỡng, có hàm
lượng kiến thức và thông tin chất lượng cao, liên hệ chặt chẽ
2.2.

với thực tiễn
Các hình thức triển khai CLB ngoại khóa Mỹ thuật
2.2.1. HĐNK tham quan thực tế
a. Mục đích
Tổ chức tham quan dã ngoại là một hình thức học tập, nghiên
cứu có nhiều bổ ích và hấp dẫn.
Tham quan học tập bộ môn mỹ thuật là hình thức cần thiết để thực
hiện mối liên hệ giữa lí luận và thực tế, gắn nhà trường với cuộc
sống và thực hiện nhiệm vụ giáo dục mỹ thuật địa phương cho học
sinh. Các em được trực tiếp mắt thấy, tai nghe những sự vật, hiện
tượng có liên quan đến nội dung giáo dục mỹ thuật. Sự gặp gỡ trực
tiếp giữa đối tượng và chủ thể lĩnh hội thông qua sự hoạt động của
các giác quan sẽ có tác dụng rất lớn đến sự phát triển trí tuệ của
chủ thể nhận thức.Qua các chuyến đi đó, học sinh sẽ thu hoạch
được nhiều điều bổ ích, hứng thú, phục vụ quá trình học tập, củng
cố bài học trên lớp.
b. Ý nghĩa
Những chuyến tham quan tạo điều kiện cho từng cá nhân phát
huy khả năng cũng như phát triển trong môi trường thực tế và thử
thách hơn, đề cao khả năng tìm tòi, suy ngẫm và tính kiên trì. Đó
cũng là môi trường hiệu quả để các em có cơ hội phát triển các kỹ

19


năng về việc hợp tác, làm việc theo nhóm, kỹ năng lãnh đạo, phân
tích và giao tiếp hiệu quả trong thực tế.
c. Yêu cầu về hình thức tổ chức
Để đạt được mục đích và ý nghĩa trên, giáo viên cần phải có sự
chuẩn bị chu đáo cả về nội dung, kế hoạch, phương tiện,…tránh
tình trạng coi đây chỉ là việc đi tham quan du lịch thuần túy,
không chú ý đến nội dung học tập, không tìm thấy những giá trị
lịch sử có ý nghĩa khoa học, cái đẹp thẩm mỹ được ẩn tàng trong
các sự vật hiện tượng ở những nơi đến tham quan học tập và như
thế thực tiễn không có tác dụng làm sáng tỏ nội dung ngoại khóa.
d. Đối tượng tham quan
Đối tượng tham quan có thể là phong cảnh thiên nhiên, danh
lam thắng cảnh đẹp, các di tích lịch sử - văn hóa, các bảo tàng
nghệ thuật, các cơ sở sản xuất làng nghề, phòng triển lãm tranh…
Tham quan bảo tàng, xem triển lãm mỹ thuật: đối với bộ môn
Mỹ thuật, tổ chức tham quan bảo tàng Mỹ thuật, các buổi triển lãm
tranh, ảnh, các tác phẩm điêu khắc…là rất cần thiết và hiệu quả.
Bởi khi được trực tiếp ngắm nhìn những tác phẩm nghệ thuật của
các nghệ sĩ trong và ngoài nước, các em sẽ dễ dàng cảm nhận
được vẻ đẹp, tính thẩm mỹ của những tác phẩm, từ đó nâng cao thị
hiếu thẩm mỹ cho mình. Đồng thời khơi gợi sự tưởng tượng, sáng
tạo thẩm mỹ của các em.
Tham quan các danh lam thắng cảnh, di tích lịch sử, các công
trình văn hóa là những hoạt động nhằm giúp các em được tìm hiểu
về nguồn gốc, lịch sử và sự hình thành các di tích. Thấy được vẻ
đẹp, giá trị thẩm mỹ của mỗi công trình, từ đó cảm thấy tự hào và
có ý thức gìn giữ những tác phẩm do cha ông để lại.

Tham quan các cơ sở sản xuất lâu đời như làng gốm Bát Tràng
(Hà Nội), làng gốm Phù Lãng (Bắc Ninh), làng tranh Đông Hồ
(Bắc Ninh)…thường là tham quan tổng hợp với nhiều mục đích
20


khác nhau. Hình thức này đòi hỏi nhiều thời gian và việc tổ chức
phải được phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường và cơ sở sản xuất, vì
vậy cần kết hợp mục đích tham quan giữa nhiều môn học để có
e.

điều kiện hơn.
Tiến trình tổ chức một buổi tham quan thực tế
• Bước 1: Chuẩn bị tham quan
Hiệu quả của cuộc tham quan phụ thuộc phần lớn vào công

-

việc chuẩn bị. Công việc chuẩn bị bao gồm:
Chọn chủ đề tham quan: dựa vào mục tiêu và phân phối chương

-

trình môn học, từ đó xác định mục tiêu cụ thể của cuộc tham quan.
Chọn thời gian, địa điểm và dự kiến thời lượng cho cuộc tham

-

quan.
Dự kiến số lượng học sinh, phương tiện, điều kiện cần thiết cho

cuộc tham quan.
- Báo cáo kế hoạch tham quan với tổ chuyên môn, lãnh đạo nhà
trường.
- Liên hệ với cơ sở sẽ đến tham quan, thống nhất về toàn bộ kế
hoạch (mục tiêu, nội dung, số lượng học sinh, sự phối hợp giữa
nhà trường và cơ sở…)
- Thông báo kế hoạch tham quan và giao nhiệm vụ cụ thể cho
học sinh chuẩn bị (mục tiêu, nội dung, quy định, an toàn, yêu cầu
thu hoạch…)
• Bước 2: Tiến hành tổ chức cuộc tham quan
Tùy theo mục tiêu, nội dung tham quan và cách phối hợp tổ
chức với cơ sở tham quan mà có thể có các nội dung khác nhau
như nghe báo cáo của cơ sở tham quan, chia nhóm và tham quan
theo các nhóm…
Đầu tiên, giáo viên nhắc lại mục đích, yêu cầu, nội dung tham
quan. Sau đó dưới hướng dẫn trực tiếp của giáo viên hoặc cán bộ
hướng dẫn của cơ sở tham quan, học sinh tiến hành tham quan
21


theo kế hoạch. Trong quá trình đó, giáo viên mỹ thuật có thể đặt
những câu hỏi hay nhắc nhở các em chú ý quan sát, ghi nhớ để về
nhà có thể vẽ lại những cảnh đẹp đó. Giáo viên luôn luôn quan sát,
nhắc nhở học sinh tuân thủ nội quy, duy trì kỉ luật khi tham quan
để tránh những sự cố đáng tiếc có thể xảy ra.
•

Bước 3: Tổng kết và đánh giá kết quả cuộc tham quan

Những việc cần làm khi tổng kết tham quan:

-

Cảm tưởng của học sinh sau khi tham quan.
Nhận xét của giáo viên về cuộc tham quan.
Học sinh viết thu hoạch (hoặc vẽ lại) theo các yêu cầu, nhiệm vụ

-

được giao.
Giáo viên đánh giá cụ thể sau khi nghiên cứu bài thu hoạch của
học sinh vào các giờ học sau đó.
Với phân môn Thường thức Mỹ thuật, sau khi tham quan giáo
viên cần hướng dẫn học sinh kiểm tra, chỉnh lí tài kiệu thu thập
được, trên cơ sở đó viết thu hoạch, trao đổi ý kiến hay thảo luận
nhóm, làm các bài tập ở lớp hay ở nhà để đào sâu, củng cố kiến
thức đã thu nhận được khi tham quan.
Với phân môn Vẽ tranh, sau khi tham quan giáo viên góp ý,
nhận xét các bài vẽ của học sinh để về nhà các em tiếp tục hoàn

thành bài vẽ của mình
2.2.2. HĐNK vẽ ngoài trời
a. Mục tiêu
Những buổi vẽ tranh ngoài trời mang lại cho các em nhiều cảm
hứng sáng tác, nâng cao khả năng quan sát, tổng hợp, tư duy sáng
tạo, rèn luyện các kỹ năng, kỹ xảo khi vẽ tranh.
b. Ưu điểm và hạn chế
22


Hình thức hoạt động này rất thú vị đối với học sinh, nó làm thay

đổi không khí học tập, tạo điều kiện cho các em tiếp xúc với thế
giới muôn màu muôn vẻ. Cho học sinh đi vẽ ngoài trời là một hoạt
động không thể thiếu và được tiến hành thường xuyên ở các CLB
nghệ thuật.
Tuy nhiên, hạn chế của HĐNK này là vấn đề thời gian khó cho
phép thực hiện được. Vì lịch học chính khóa và học thêm các môn
học khác đã kín tuần, các em có được ngày nghỉ lễ hay các ngày
thứ bảy, chủ nhật thì thường dành thời gian để nghỉ ngơi hoặc làm
những việc riêng cùng với gia đình.
c. Yêu cầu về hình thức tổ chức
Đi vẽ ngoài trời cần phải có kế hoạch trước, vì phải chuẩn bị
phương tiện đi lại, họa cụ (màu, bảng vẽ, giá vẽ…) và thông báo
cho học sinh biết trước mục đích cũng như những yêu cầu cần đạt:
vẽ cái gì? Vẽ như thế nào? Để làm gì?
Giáo viên cần hướng dẫn học sinh chọn những vị trí vẽ, giới
thiệu thêm về nơi sẽ vẽ để các em hiểu biết thêm, gây hứng thú
trong học tập, giúp bài vẽ sinh động và đạt hiệu quả cao.

d. Hình thức triển khai thực hiện
−

Tổ chức cho dọc sinh di chuyển đến nơi vẽ (bằng hình thức đi bộ
theo nhóm hoặc sử dụng phương tiện cá nhân). Chú ý cần đảm bảo

−

an toàn trên đường đi.
Ổn định tổ chức khi đến nơi để triển khai ngay công việc

23

−

Nhắc lại những mục đích và yêu cầu trong buổi vẽ ngoài trời. Sau

−

đó hướng dẫn học sinh quan sát cảnh, chọn vị trí để thực hành.
Trong khi học sinh thực hành, giáo viên cần theo dõi, gợi ý, bổ

sung cho cá nhân hoặc nhóm.
2.2.3. HĐNK tổ chức thi vẽ tranh theo chủ đề
a. Mục đích
Thông qua các cuộc thi vẽ tranh theo chủ đề do các cơ quan,
đoàn thể, nhà trường tổ chức, học sinh được tham gia vào các hoạt
động tập thể bổ ích, được hòa mình trong sáng tạo nghệ thuật tuổi
thơ.
Việc thường xuyên tổ chức các cuộc thi vẽ tranh trong trường
học nhằm phát huy khả năng, năng khiếu vẽ tranh và thể hiện sự tự
tin của học sinh khi tham gia vào các hoạt động tập thể. Tạo không
khí học tập, thi đua sôi nổi trong mỗi giờ học. Với mỗi một chủ đề,
các cuộc thi vẽ tranh có những mục đích riêng nhằm cung cấp cho
các em vốn kiến thức, những kinh nghiệm, kĩ năng sống thích hợp,
cần thiết. Đồng thời giúp các em biết cảm nhận, thể hiện cảm xúc
của mình trước những vấn đề của xã hội.
(Ví dụ: cuộc thi vẽ tranh “An toàn giao thông”, “Nhớ ơn các chú
Bộ đội ngoài đảo xa”, “Chung tay bảo vệ môi trường xanh”…)
Qua những cuộc thi vẽ tranh này, giáo viên có thể tìm ra những
bạn học sinh có đam mê và năng khiếu mỹ thuật. Từ đó hướng dẫn

và bồi dưỡng cho các em phát huy năng khiếu của mình.
b. Yêu cầu về hình thức tổ chức
Đối tượng tham dự: Tổ chức cuộc thi phải thu hút được sự tham
gia đông đảo của các em học sinh trong toàn trường. Các lớp tham
gia hội thi tích cực, hưởng ứng phong trào vui tươi lành mạnh, an
toàn, tiết kiệm.
Đảm bảo đúng nội dung, hình thức, chất lượng, thiết thực hiệu
quả với mỗi chủ đề.

24


Để thực hiện một cuộc thi vẽ tranh đạt chất lượng cao cần đến
sự kết hợp nhịp nhàng và chặt chẽ giữa giáo viên bộ môn Mỹ thuật
cùng giáo viên chủ nhiệm và các giáo viên bộ môn có liên quan.
c. Hình thức triển khai thực hiện
Khi có thông báo tổ chức một cuộc thi vẽ tranh, giáo viên Mỹ
thuật cần báo cáo nội dung cuộc thi với Ban giám hiệu để lãnh đạo
nhà trường biết và cho ý kiến chỉ đạo.
Giáo viên Mỹ thuật lên kế hoạch tổ chức phát động cuộc thi vẽ
tranh để trình Ban giám hiệu duyệt. Nội dung kế hoạch cần có thời
gian, không gian diễn ra cuộc thi, thể lệ cuộc thi, đối tượng dự thi,
thành phần Ban giám khảo, dự trù kinh phí tổ chức và kinh phí giải
thưởng…
Sau khi được thông qua bản kế hoạch, thông báo đến các lớp để
học sinh nắm rõ thông tin của cuộc thi vẽ tranh.
Phân công nhiệm vụ cho công tác chuẩn bị như địa điểm thi,
bảng biển thông báo, họa cụ, người dẫn chương trình…(nếu có)
với các thành viên trong tổ nghệ thuật.
Tổ chức chấm điểm hoặc đóng gói tranh gửi đến ban tổ chức

cuộc thi.
Tổ chức trao giải thưởng cho những cá nhân học sinh và các tập
thể lớp được giải.
2.2.4. HĐNK tổ chức trưng bày triển lãm tranh của học sinh
a. Mục đích
HĐNK tổ chức trưng bày triển lãm tranh của học sinh nhằm
khuyến khích, động viên, giúp các em có động lực và hứng thú hơn
đối với môn học. Bởi những thành quả lao động nghệ thuật của các
em được tuyên dương và trưng bày cho mọi người cùng chiêm
ngưỡng, học tập.
b. Hình thức triển khai thực hiện
Thời gian tổ chức triển lãm thường vào các ngày lễ lớn, cuối
học kì một hoặc cuối năm học.
25