luận văn thạc sĩ kế toán quản trị chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm tại công ty trách nhiệm hữu hạn KPF việt nam

i

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan bản luận văn là công trình nghiên cứu khoa học, độc
lập của tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và có nguồn
gốc rõ ràng.
Hà Nội, Ngày

tháng

Tác giả

Tạ Thị Tuyết Anh

năm 2015


ii

LỜI CẢM ƠN
Trước hết, tôi xin chân thành cảm ơn ban giám hiệu Trường Đại học
Thương Mại, các thầy cô trong Khoa Sau đại học đã tạo điều kiện thuận lợi
nhất để tôi hoàn thành luận văn của mình.
Tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc nhất tới PGS,TS.Trần Thị Hồng Mai đã
tận tình hướng dẫn, giúp đỡ để tôi có thể hoàn thành luận văn thạc sĩ một cách
trọn vẹn và hoàn chỉnh.
Bên cạnh đó, tôi cũng xin chân thành cảm ơn ban lãnh đạo, các cán bộ,
nhân viên Công ty Trách nhiệm hữu hạn KPF Việt Nam, đã tạo điều kiện giúp
đỡ tôi hoàn thành luận văn này.
Tôi xin trân trọng cảm ơn!
Hà Nội, ngày….tháng….năm 2015

Tác giả

Tạ Thị Tuyết Anh


iii

MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU.....................................................vii
LỜI MỞ ĐẦU...................................................................................................1
1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu..........................................................................................1
2. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài................................................................2
3. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài.................................................................................................4
4. Các câu hỏi đặt ra trong quá trình nghiên cứu...........................................................................5
5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu..............................................................................................5
6. Phương pháp nghiên cứu..........................................................................................................5
7. Kết cấu của luận văn..................................................................................................................6
1.1. Tổng quan về kế toán quản trị chi phí.....................................................................................7
1.1.1. Các khái niệm cơ bản.......................................................................................................7
1.1.2. Mục tiêu và đối tượng của kế toán quản trị chi phí.......................................................12
1.1.3. Các mô hình kế toán quản trị chi phí.............................................................................14
1.1.4. Tổ chức bộ máy kế toán quản trị chi phí........................................................................17
1.2. Kế toán quản trị chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm trong doanh nghiệp sản xuất.......20
1.2.1. Phân loại chi phí sản xuất...............................................................................................21
1.2.2. Lập dự toán chi phí sản xuất..........................................................................................26
1.2.3. Kế toán xác định chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm..............................................32
1.2.6. Phân tích thông tin chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm..........................................42
1.2.7. Báo cáo kế toán quản trị chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm..................................45
2.1. Tổng quan về Công ty TNHH KPF Việt Nam...........................................................................49
2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển của Công ty.............................................................49

2.1.2. Đặc điểm tổ chức bộ máy quản lý..................................................................................51


iv

2.1.3. Đặc điểm tổ chức hoạt động sản xuất kinh doanh.........................................................52
2.1.4. Đặc điểm tổ chức công tác kế toán tại Công ty TNHH KPF Việt Nam.............................54
2.2. Thực trạng kế toán quản trị chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm tại Công ty TNHH KPF
Việt Nam......................................................................................................................................57
2.2.1. Phân loại chi phí sản xuấttại Công ty..............................................................................58
2.2.2. Lập dự toán chi phí sản xuất..........................................................................................59
2.2.4. Phân tích thông tin chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm.........................................69
2.3. Đánh giá thực trạng kế toán quản trị chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm tại Công ty
TNHH KPF Việt Nam.....................................................................................................................69
2.3.1. Ưu điểm.........................................................................................................................69
2.3.2. Hạn chế và nguyên nhân................................................................................................71

CHƯƠNG 3:...................................................................................................75
GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ SẢN XUẤT
VÀ GIẤ THÀNH SẢN PHẨM TẠI CÔNG TY TNHH KPF VIỆT NAM. 75
3.1. Định hướng phát triển và quan điểm hoàn thiện kế toán quản trị chi phí sản xuất và giá
thành sản phẩm tại Công ty TNHH KPF Việt Nam........................................................................75
3.1.1. Định hướng phát triển...................................................................................................75
3.1.2. Quan điểm hoàn thiện kế toán quản trị chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm tại Công
ty TNHH KPF Việt Nam.............................................................................................................76
3.2. Giải pháp hoàn thiện kế toán quản trị chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm tại Công ty
TNHH KPF Việt Nam.....................................................................................................................77
3.2.1. Hoàn thiện phân loại chi phí..........................................................................................77
3.2.2. Hoàn thiện về hệ thống tài khoản kế toán.....................................................................79
3.2.3. Hoàn thiện về lập dự toán.............................................................................................79

3.2.4. Hoàn thiện hệ thống sổ kế toán sử dụng.......................................................................80
3.2.5. Hoàn thiện phân tích thông tin chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm........................80
3.2.6. Hoàn thiện báo cáo kế toán quản trị chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm...............82


v

3.3. Điều kiện thực hiện các giải pháp hoàn thiện.......................................................................85
3.3.1. Đối với cơ quan quản lý nhà nước.................................................................................85
3.3.2. Đối với Công ty TNHH KPF Việt Nam..............................................................................86
3.4. Những hạn chế trong nghiên cứu.........................................................................................86

KẾT LUẬN.....................................................................................................88
TÀI LIỆU THAM KHẢO...............................................................................1
Sơ đồ: Trình tự tính giá thành phân bước......................................................8
không tính giá thànhnửa thành phẩm.............................................................8

DANH MỤC VIẾT TẮT
Chữ viết tắt
BHYT
BHXH
BHTN
CCDC
CPBH
CPSX
CPQLDN
DD
KPCĐ
KTQT
KTTC

NVL
NVLTT
NCTT
NLĐ
NSLĐ
SP
SPDDCK
SXC
SXKD

Diễn giải
Bảo hiểm y tế
Bảo hiểm xã hội
Bảo hiểm thất nghiệp
Công cụ dụng cụ
Chi phí bán hàng
Chi phí sản xuất
Chi phí quản lý doanh nghiệp
Dở dang
Kinh phí công đoàn
Kế toán quản trị
Kế toán tài chính
Nguyên vật liệu
Nguyên vật liệu trực tiếp
Nhân công trực tiếp
Người lao động
Năng suất lao động
Sản phẩm
Sản phẩm dở dang cuối kỳ
Sản xuất chung

Sản xuất kinh doanh


vi

TK
TNHH
TSCĐ

Tài khoản
Trách nhiệm hữu hạn
Tài sản cố định


vii

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU

STT
1
2
3
4
5
6
7

Tên bảng biểu, sơ đồ
Sơ đồ 2.4: Quy trình sản xuất sản phẩm
Biểu 2.1: Định mức thời lượng sản xuất

Biểu 2.2: Dự toán chi phí sản xuất
Biểu 2.3: Dự toán chi phí sản xuất chung
Biểu 2.4: Sổ chi tiết Tài khoản 627
Biểu 2.5: Báo cáo phân tích chi phí
Biểu 2.6: Báo cáo giá thành

Trang
53
59
60
77
78
79
83


1

LỜI MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu
Trong nền kinh tế thị trường hiện nay, mục tiêucủa hầu hết doanh nghiệp
sản xuất là tiết kiệm chi phí sản xuất và hạ giá thành sản phẩm nhằm nâng cao
năng lực cạnh tranh.Kế toán quản trị chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm là
một trong những công cụ hữu hiệu giúp các nhà quản trị quản lý doanh
nghiệp, do thông tin cung cấp cụ thể, chi tiết và kịp thời. Khi sử dụng thông
tin chi tiết đã được tóm lược theo yêu cầu sử dụng, nhà quản trị có thể phát
hiện vấn đề để giải quyết nhanh chóng, cải tiến kịp thời và đạt hiệu quả hơn.
Do vậy, làm tốt kế toán quản trị chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm có ý
nghĩa quan trọng đối với doanh nghiệp.Mặt khác để hội nhập với nền kinh tế
thế giới thì việc áp dụng kế toán quản trị chi phí sản xuất và giá thành sản

phẩm là điều tất yếu của các doanh nghiệp Việt Nam.
Công ty Trách nhiệm hữu hạn KPF Việt Nam là Công ty có vốn đầu tư
của Hàn Quốc tại Hải Dương với ngành nghề chính là chế tạo sản xuất các
loại bulông, đai ốc, đinh ghim, đinh tán phục vụ cho ngành công nghiệp. Hiện
nay, Công ty chủ yếu sản xuất sản phẩm để xuất sang thị trường nước ngoài;
trong đó Châu Âu chiếm 80% còn lại là Châu Mỹ. Qua thực tế công tác kế
toán chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm tại Công ty TNHH KPF Việt
Nam cho thấy chủ yếu vẫn được thực hiện trên góc độ kế toán tài chính còn
trên góc độ kế toán quản trị vẫn chưa thực sự được quan tâm, chưa đáp ứng
được hết các nhu cầu thông tin cho nhà quản lý Công ty. Điều này có ảnh
hưởng không nhỏ đến hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh của Công
tyTNHH KPF Việt Nam.


2

Từ những lý do trên, em quyết định chọn đề tài:“Kế toán quản trị chi
phí sản xuất và giá thành sản phẩm tại Công ty Trách nhiệm hữu hạn KPF
Việt Nam”.
Thông qua đề tài này, có thể tìm hiểu sâu hơn về kế toán quản trị chi phí
sản xuất và giá thành sản phẩm tại Công ty, thấy được vấn đề còn tồn tại cũng
như đưa ra các giải pháp nhằm hoàn thiện hơn về công tác kế toán quản trị chi
phí và giá thành sản phẩm tại Công ty Trách nhiệm hữu hạn KPF Việt Nam.
2. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Đã có rất nhiều công trình nghiên cứu về kế toán chi phí sản xuất và giá
thành sản phẩm, mỗi tác giả lại có cách nhìn nhận, suy nghĩ khác nhau làm đa
dạng hơn vấn đề cần nghiên cứu.
Luận văn thạc sĩ của tác giả Lê Thị Mỹ Dung (2011) tại Trường Đại học
Kinh tế quốc dân với đề tài “Hoàn thiện kế toán chi phí sản xuất và tính giá
thành sản phẩm ở Công ty Cổ phần mía đường Lam Sơn” đã đề cập đến

phương hướng hoàn thiện kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm
dưới góc độ kế toán tài chính nhưng chưa đề cập sâu dưới góc độ kế toán
quản trị. Qua đó luận văn đã đề ra một số giải pháp khắc phục những tồn tại
trong việc quản lý chi phí và kế toán chi phí sản xuất, giá thành sản phẩm tại
Công ty cổ phần mía đường Lam Sơn. Bên cạnh những mặt đạt được thì luận
văn chỉ tập trung vào kế toán tài chính, chưa quan tâm đến kế toán quản trị chi
phí và tính giá thành trong doanh nghiệp. Do đó chưa chỉ ra được vai trò kế
toán quản trị chi phí và giá thành đối với các quyết định quản lý của các
doanh nghiệp.
Luận văn Thạc sĩ của tác giả Lê Thúy Hà (2011) tại Trường Đại học
Kinh tế Quốc dân với đề tài “Hoàn thiện kế toán chi phí sản xuất và tính giá
thành sản phẩm tại Công ty cổ phần bia Sài Gòn - Hà Nam”. Tác giả đã đề
cập đến lý luận cơ bản và thực trạng về kế toán chi phí sản xuất và tính giá


3

thành sản phẩm cả dưới góc độ kế toán tài chính và kế toán quản trị. Từ đó
đưa ra các giải pháp hoàn thiện công tác kế toán chi phí sản xuất và tính giá
thành sản phẩm tại Công ty cổ phần bia Sài Gòn - Hà Nam.
Trong luận văn thạc sĩ của tác giả Nguyễn Thị Thu Trang (2012) Trường
Đại học Thương mại với đề tài “Kế toán quản trị chi phí sản xuất và tính giá
thành sản phẩm xây lắptại các doanh nghiệp thuộc Tổng công ty xây dựng và
phát triển hạ tầng” tác giả đã hệ thống các nội dung cơ bản của hệ thống kế
toán quản trị chi phí và tính giá thành sản phẩm xây lắp tại các doanh nghiệp
xây lắp tìm ra được những ưu, nhược điểm từ đó đề xuất các giải pháp hoàn
thiện công tác kế toán quản trị chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm xây
lắp tại các doanh nghiệp thuộc Tổng công ty xây dựng và phát triển hạ tầng.
Trong luận văn thạc sĩ của tác giả Hoàng Thị Huyền (2013) Trường Đại
học Kinh tế Quốc dân với đề tài “Hoàn thiện kế toán chi phí sản xuất và tính

giá thành sản phẩm xây lắp tại Công ty Cổ phần Đầu tư Phát triển ngành
Nước và Môi trường” tác giả đã hệ thống các nội dung cơ bản về mặt lý luận
và thực trạng của hệ thống kế toán chi phí và tính giá thành sản phẩm xây lắp
tại các doanh nghiệp xây lắp dưới cả hai góc độ là kế toán tài chính và kế toán
quản trị. Từ đó tìm ra được những ưu, nhược điểm từ đó đề xuất các giải pháp
hoàn thiện công tác kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm xây
lắp tại Công ty Cổ phần Đầu tư Phát triển ngành Nước và Môi trường.
Trong bài báo của Ths. Đỗ Đức Tài đăng trên Tạp chí Kế toán và Kiểm
toán số 11/2013 của Trường Đại học Lao động Xã hội về “Kế toán chi phí và
tính giá thành sản phẩm trong doanh nghiệp sản xuất trứng gà thương phẩm”
tác giả đã hệ thống những lý luận cơ bản về kế toán chi phí sản xuất và tính
giá thành trứng gà thương phẩm. Trình bày các quy định, đặc điểm của kế
toán chi phí sản xuất và tính giá thành trong các doanh nghiệp sản xuất trứng


4

gà thương phẩm. Tuy nhiên tác giả chỉ tập trung dưới góc độ kế toán tài chính
chưa quan tâm đến kế toán quản trịtrong doanh nghiệp.
Qua các công trình nghiên cứu này, các tác giả đã hệ thống các nội dung
cơ bản về kế toán tài chính và kế toán quản trị chi phí sản xuất và giá thành
sản phẩm, đề xuất các phương hướng hoàn thiện kế toán quản trị chi phí sản
xuất và giá thành vào các ngành cụ thể theo phạm vi nghiên cứu của đề tài
như ngành sản xuất trứng gà thương phẩm, sản xuất mía đường, sản xuất bia,
xây dựng cơ bản...
Tuy nhiên, chưa có công trình nào nghiên cứu sâu và hệ thống các nội
dung về kế toán quản trị chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm tại Công ty
trách nhiệm hữu hạn KPF Việt Nam doanh nghiệp sản xuất cơ khí. Vì vậy, có
thể nói rằng đề tài “Kế toán quản trị chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm
tại Công ty trách nhiệm hữu hạn KPF Việt Nam” là một đề tài không trùng

lặp với các đề tài khác.
3. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài
- Mục tiêu tổng quát: Tìm ra các giải pháp phù hợp để hoàn thiện kế toán
quản trị chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm tại Công ty Trách nhiệm hữu
hạn KPF Việt Nam.
- Mục tiêu cụ thể:
+ Hệ thống hóa cơ sở lý luận về kế toán quản trị chi phí sản xuất và giá
thành sản phẩm trong các doanh nghiệp sản xuất;
+ Khảo sát thực trạng kế toán quản trị chi phí sản xuất và giá thành sản
phẩm tại Công ty Trách nhiệm hữu hạn KPF Việt Nam;
+ Đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện kế toán quản trị chi phí sản
xuất và giá thành sản phẩm tại Công ty Trách nhiệm hữu hạn KPF Việt Nam


5

4. Các câu hỏi đặt ra trong quá trình nghiên cứu
Để thực hiện mục tiêu của luận văn, các câu hỏi đặt ra trong quá trình
nghiêu cứu là:
- Cơ sở lý luận của kế toán quản trị chi phí sản xuất và giá thành sản
phẩm trong các doanh nghiệp sản xuất là gì?
- Kế toán quản trị chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm tại Công ty Trách
nhiệm hữu hạn KPF Việt Nam đang được thực hiện như thế nào? Thông tin về
kế toán quản trị chi phí và giá thành sản phẩm có đáp ứng được nhu cầu thông
tin phục vụ cho yêu cầu quản lý của nhà quản trị doanh nghiệp không?
- Cần phải có những giải pháp nào để hoàn thiện kế toán quản trị chi
phí sản xuất và giá thành sản phẩm tại Công ty Trách nhiệm hữu hạn KPF
Việt Nam?
5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu: Đề tài nghiên cứu kế toán quản trị chi phí sản

xuất và giá thành sản phẩm
Phạm vi nghiên cứu: Đề tài chỉ đi sâu vào nghiên cứu những vấn đề lý
luận và thực tiễn của kế toán quản trị chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm
tại Công ty Trách nhiệm hữu hạn KPF Việt Nam mà không nghiên cứu kế
toán quản trị chi phí ngoài sản xuất.
Thời gian nghiên cứu: Tập trung vào năm 2014, 2015.
6. Phương pháp nghiên cứu
Nguồn dữ liệu phục vụ cho việc viết đề tài được lấy từ hai nguồn chính
là nguồn dữ liệu sơ cấp và nguồn dữ liệu thứ cấp. Nghiên cứu này được thực
hiện thông qua các phương pháp:
Phương pháp quan sát: Quan sát thực hiện công tác kế toán từ thu thập
thông tin, xử lý, phân tích và cung cấp thông tin kế toán quản trị chi phí và giá
thành sản phẩm bulông, đai ốc tại Công ty Trách nhiệm hữu hạn KPF Việt
Nam nhằm thu thập số liệu phục vụ cho đề tài nghiên cứu.


6

Phương pháp nghiên cứu tài liệu: Tác giả tiến hành nghiên cứu các tài
liệu từ nguồn tài liệu thứ cấp như văn bản pháp luật, giáo trình, sách chuyên
khảo, website của doanh nghiệp về chức năng, nhiệm vụ, tổ chức quản lý, đặc
điểm hoạt động sản xuất của công ty, các tài liệu của Công ty Trách nhiệm
hữu hạn KPF Việt Nam như: chứng từ, sổ sách, báo cáo kế toán... có liên
quan đến kế toán quản trị chi phí và giá thành sản phẩm.
Phương pháp phỏng vấn: Phỏng vấn sâu các đối tượng cung cấp thông
tin thuộc Phòng Kế toán, các phòng ban khác như: Bộ phận sản xuất, Bộ phận
thu mua, Bộ phận kiểm tra chất lượng ... nhằm giúp cho người nghiên cứu có
cái nhìn tổng quan về công tác kế toán quản trị chi phí sản xuất và giá thành
sản phẩm;
Phương pháp xử lý dữ liệu: Các dữ liệu thu thập được sẽ được kiểm tra,

sàng lọc, sau đó sử dụng công cụ Word, Excel để tiến hành thống kê, phân
tích. Bên cạnh đó, tiến hành xử lý số liệu bằng cách sử dụng sơ đồ, bảng
biểu ... để phân tích, tổng hợp và đánh giá.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, các bảng biểu phụ lục và danh mục tài liệu
tham khảo, nội dung chính của luận văn gồm ba chương:
Chương 1: Lý luận chung về kế toán quản trị chi phí sản xuất và giá
thành sản phẩm trongdoanh nghiệp sản xuất.
Chương 2: Thực trạng kế toán quản trị chi phí sản xuất và giá thành
sản phẩm tại Công ty TNHH KPF Việt Nam.
Chương 3: Giải pháp nhằm hoàn thiện kế toán quản trị chi phí sản xuất
và giá thành sản phẩm tại Công ty TNHH KPF Việt Nam.


7

CHƯƠNG 1
LÝ LUẬN CHUNG VỀ KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ
GIÁ THÀNH SẢN PHẨM TRONG DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT
1.1. Tổng quan về kế toán quản trị chi phí
1.1.1. Các khái niệm cơ bản
1.1.1.2. Khái niệm chi phí sản xuất
Hiện tại có khá nhiều khái niệm về chi phí sản xuất như:
Theo giáo trình Kế toán quản trị của Trường Đại học Thương Mại
(2005): “Chi phí sản xuất là những khoản chi phí phát sinh tại các phân xưởng
(bộ phận) sản xuất gắn liền với các hoạt động sản xuất chế tạo sản phẩm của
doanh nghiệp”.
Theo giáo trình Kế toán quản trị của Trường Đại học Kinh tế quốc dân
(2012): “Chi phí sản xuất là biểu hiện bằng tiền của những hao phí lao động
sống và lao động vật hóa phát sinh trong quá trình hoạt động sản xuất kinh

doanh được tính cho một thời kỳ nhất định”.
Chi phí sản xuất, dưới góc độ của kế toán quản trị có thể được coi là
những khoản phí tổn thực tế phát sinh trong hoạt động sản xuất, có thể là
những phí tổn ước tính hoặc dự kiến trước được tổng hợp theo từng bộ phận,
từng khâu của quá trình sản xuất.
Khái niệm chi phí sản xuất có sự khác với khái niệm chi tiêu. Mặc dù chi
tiêu là cơ sở để phát sinh chi phí. Tuy nhiên, chi phí và chi tiêu khác nhau cả
về thời gian phát sinh và về lượng. Có những khoản chi tiêu kỳ này nhưng
chưa được tính hết ngày vào chi phí trong kỳ này và có những khoản được
tính vào chi phí kỳ này nhưng thực tế chưa chi tiêu. Sự khác nhau giữa chi phí


8

và chi tiêu là do đặc điểm, cách thức chuyển dịch giá trị của từng loại tài sản
trong quá trình sản xuất cũng như yêu cầu kỹ thuật khi hạch toán.
Từ các quan điểm trên ta có thể hiểu chi phí sản xuất là các phí tổn (chi
phí về lao động sống, lao động vật hóa và các chi phí khác) phát sinh gắn liền
với hoạt động sản xuất, chế tạo sản phẩm của doanh nghiệp tính cho một thời
kỳ nhất định và được biểu hiện bằng tiền.
1.1.1.3. Khái niệm giá thành sản phẩm
Giá thành sản phẩm là một chỉ tiêu kinh tế rất quan trọng trong doanh
nghiệp sản xuất. Thông qua chỉ tiêu này có thể thấy được năng lực, hiệu quả
của công nghệ sản xuất, công tác quản lý sản xuất trong việc phối hợp các yếu
tố đầu vào để tạo ra sản phẩm đầu ra. Giá thành sản phẩm là cơ sở để xác định
giá bán của sản phẩm hàng hóa trên thị trường.
Theo giáo trình Kế toán tài chính trong các doanh nghiệp của Trường
Đại học Kinh tế quốc dân (2011): “Giá thành sản phẩm là biểu hiện bằng tiền
của toàn bộ các khoản hao phí về lao động sống vào lao động vật hóa có liên
quan đến khối lượng, công tác, sản phẩm, lao vụ, dịch vụ đã hoàn thành.”.

Theo Giáo trình kế toán quản trị (2009) trường Đại học Kinh tế Thành
phố Hồ Chí Minh: “Giá thành sản phẩm là biểu hiện bằng tiền của toàn bộ
những hao phí về lao động sống và lao động vật hóa được tính cho một đại
lượng, kết quả, sản phẩm hoàn thành nhất định”.
Cùng quan điểm trên Giáo trình Kế toán tài chính (2009) của Đại học
Thương Mại (trang 242) cho rằng: “Giá thành sản phẩm là biểu hiện bằng tiền
các chi phí sản xuất tính cho một khối lượng sản phẩm (công việc, lao vụ)
nhất định đã hoàn thành”.
Tóm lại, từ những khái niệm trên có thể hiểu giá thành sản phẩm là
toàn bộ chi phí mà doanh nghiệp đã bỏ ra tính cho khối lượng sản phẩm đã
hoàn thành.


9

Giá thành sản phẩm và chi phí sản xuất có mối quan hệ với nhau, giá
thành sản phẩm có chức năng chủ yếu là bù đắp chi phí và lập giá. Để bù đắp
chi phí mà doanh nghiệp bỏ ra cho sản xuất sản phẩm thì chính là số tiền thu
được khi tiêu thụ sản phẩm. Đây mới chỉ là yêu cầu của tái sản xuất giản đơn
còn để mở rộng sản xuất ngoài việc bù đắp được chi phí sản xuất ra sản phẩm
tiêu thụ thì còn phải có lãi từ hoạt động sản xuất sản phẩm.
1.1.1.4. Khái niệm kế toán và kế toán quản trị
a) Khái niệm kế toán
Khái niệm về kế toán có thể được tiếp cận từ nhiều góc độ khác nhau:
Nhà nghiên cứu lý luận, nhà quản trị doanh nghiệp, người sử dụng thông tin
kế toán liên quan cho nên cách trình bày khái niệm kế toán có thể khác nhau.
Theo giáo trình Nguyên lý kế toán (2009) Trường Đại học Thương Mại
đã xác định “Xét dưới góc độ khoa học, Kế toán là môn khoa học thu nhận xử
lý và cung cấp toàn bộ thông tin về tình hình tài sản và sự vận động của tài
sản trong các đơn vị sản xuất kinh doanh, tổ chức sự nghiệp và các cơ quan

nhằm kiểm tra, giám sát toàn bộ tài sản và các hoạt động kinh tế tài chính của
các đơn vị đó.
Xét dưới góc độ chức năng, nhiệm vụ của kế toán, Kế toán là việc thu
thập, xử lý, kiểm tra, phân tích và cung cấp thông tin kinh tế tài chính dưới
hình thức giá trị, hiện vật và thời gian lao động”.
Theo giáo trình Nguyên lý kế toán (2011)Trường Đại học Ngân hàng
Thành phố Hồ Chí Minh (trang 18): “Kế toán được xem là một hệ thống
thông tin.”
Trong Luật kế toán (2003) cho rằng “Kế toán là việc thu thập, xử lý
kiểm tra, phân tích và cung cấp thông tin kinh tế, tài chính dưới hình thức giá
trị, hiện vật và thời gian lao động”.


10

Các khái niệm về kế toán nêu trên cho thấy những quan niệm về kế toán
ở những phạm vi, góc độ khác nhau nhưng đều gắn kế toán với việc phục vụ
cho công tác quản lý. Do vậy, kế toán là công cụ không thể thiếu được trong
hệ thống công cụ quản lý kinh tế, kế toán là khoa học thu nhận, xử lý và cung
cấp toàn bộ thông tin về tài sản và sự vận động của tài sản, các hoạt động kinh
tế tài chính trong các đơn vị nhằm kiểm tra, giám sát toàn bộ hoạt động kinh
tế tài chính của đơn vị.
b) Khái niệm kế toán quản trị
Theo mục đích cung cấp thông tin chúng ta có hai hệ thống kế toán tài
chính cung cấp thông tin chủ yếu cho các đối tượng bên ngoài doanh nghiệp
và kế toán quản trị cung cấp thông tin cho các nhà quản trị các cấp trong
doanh nghiệp.Có nhiều khái niệm khác nhau về kế toán quản trị:
Theo hiệp hội kế toán các quốc gia Mỹ - National Asociation of
Accountans (NAA) - Văn kiện số 1A tháng 3 năm 1981: “Kế toán là quá trình
cung cấp thông tin cho nhà quản lý doanh nghiệptrong việc lập và thực hiện

kế hoạch, trong việc kiểm soát, điều hành các hoạt động của doanh nghiệp.
Quy trình kế toán quản trị bao gồm các công việc xác định, cân, đo, đong,
đếm, thu thập, tích lũy, phân tích, chuẩn bị thông tin, giải thích và cung cấp
thông tin cho các nhà quản lý để các nhà quản trị xử lý các thông tin này theo
hướng có lợi nhất cho doanh nghiệp”.
Theo quan điểm của giáo trình Nguyên lý kế toán (2010)Trường Đại học
Công nghiệp Thành phố Hồ Chí Minh: “Kế toán quản trị là quy trình thu thập,
xử lý, phân tích và cung cấp thông tin kinh tế, tài chính theo yêu cầu quản trị
và ra quyết định trong nội bộ đơn vị kế toán.”
Theo quan điểm của giáo trình Kế toán quản trị - Học viện Tài chính
(2002): “Kế toán quản trị là một khoa học thu nhận, xử lý và cụ thể, phục vụ


11

cho các nhà quản lý trong việc lập kế hoạch, tổ chức thực hiện, kiểm tra và
đánh giá tình hình thực hiện kế hoạch các hoạt động của doanh nghiệp.”
Trong Luật kế toán Việt Nam (2003), Kế toán quản trị được khái niệm
như sau: “ Kế toán quản trị là việc thu thập, xử lý, phân tích và cung cấp
thông tin kinh tế, tài chính theo yêu cầu quản trị và quyết định kinh tế, tài
chính trong nội bộ đơn vị kế toán”.[khoản 3, điều 4].
Từ những quan điểm trên có thể thấy kế toán quản trị là một phận của kế
toán nói chung có chức năng quan trọng trong việc cung cấp thông tin cho các
nhà quản trị doanh nghiệp. Vì vậy, có thể hiểu kế toán quản trị là một bộ môn
khoa học có nhiệm vụ thu thập, xử lý và cung cấp thông tin định lượng được
về hoạt động sản xuất kinh doanh phục vụ cho các nhà quản trị trong việc
điều hành và quản lý doanh nghiệp.
1.1.1.5. Khái niệm kế toán quản trị chi phí
Đối với những nhà quản lý các cấp thì các chi phí là mối quan tâm hàng
đầu, bởi vì lợi nhuận thu được nhiều hay ít chịu ảnh hưởng trực tiếp của

những chi phí đã chi ra. Kế toán quản trị chi phí cung cấp cả những thông tin
quá khứ và những thông tin có tính dự báo thông qua việc lập kế hoạch và dự
toán trên cơ sở định mức chi phí nhằm kiểm soát chi phí thực tế, đồng thời
làm căn cứ cho việc lựa chọn các quyết định về giá bán sản phẩm, ký kết hợp
đồng, tiếp tục sản xuất hay thuê ngoài...
Kế toán quản trị chi phí quan tâm đến việc lập dự báo của thông tin và
trách nhiệm của nhà quản trị các cấp nhằm gắn trách nhiệm của họ với chi phí
qua hệ thống trung tâm chi phí được cung cấp bởi các trung tâm chi phí trong
doanh nghiệp.
Trong bài báo “Kế toán quản trị chi phí và ứng dụng của kế toán quản trị
chi phí vào các doanh nghiệp chế biến thủy sản Việt Nam” của tác giả Đào
Thị Minh Tâm đăng trên Tạp chí Nghiên cứu tài chính - kế toán số 03/2009


12

thì “Kế toán quản trị chi phí là một bộ phận của kế toán quản trị chuyên thực
hiện việc xử lý và cung cấp các thông tin về chi phí nhằm phục vụ cho việc
thực hiện các chức năng của nhà quản trị như hoach định, tổ chức thực hiện,
kiểm tra và ra quyết định”
Kế toán quản trị chi phínhằm cung cấp thông tin cụ thể về chi phí phát
sinh tại những thời điểm cụ thể, với những đặc điểm và bối cảnh chi tiết để từ
đó có những giải pháp nhằm kiểm soát chi phí. Vì vậy, kế toán quản trị chi
phí ghi chép theo loại sản phẩm hoặc công việc, theo đơn vị hoạch toán nội
bộ, theo mối quan hệ với mức độ hoạt động.
Vậy kế toán quản trị chi phí là một bộ phận của hệ thống kế toán quản trị
nhằm cung cấp thông tin về chi phí để xây dựng kế hoạch, kiểm soát, đánh giá
hoạt động và ra các quyết định hợp lý trong hoạt động sản xuất, kinh doanh
của doanh nghiệp.
1.1.2. Mục tiêu và đối tượng của kế toán quản trị chi phí

Mục tiêu của kế toán quản trị chi phí:
Đối với kế toán quản trị, mô hình doanh nghiệp được thể hiện dưới dạng
gắn các mục đích mà doanh nghiệp theo đuổi với các nguồn lực mà doanh
nghiệp có thể huy động và với việc tiêu dùng các nguồn lực này. Như vậy, mục
tiêu của kế toán quản trị chi phí là liên kết giữa việc tiêu dùng các nguồn lực và
nhu cầu tài trợ với các nguyên nhân của việc tiêu dùng các nguồn lực đó.
Mục đích mà doanh nghiệp theo đuổi có thể rất đa dạng, như: Bán được
một lượng hàng hóa nào đó; tôn trọng và thực hiện một thời hạn giao hàng cụ
thể... Để thực hiện được mục tiêu này, cần phải huy động các nguồn lực vào
đầu tư thiết bị, dự trữ hàng tồn kho, lao động ... nghĩa là doanh nghiệp phải
đương đầu với một nhu cầu đầu tư về vốn cố định và vốn lưu động. Vì vậy,
một trong các nhiệm vụ của kế toán quản trị chi phí là tính toán và đưa ra mô
hình về nhu cầu vốn cho một loại sản phẩm một thời hạn giao hàng nào đó.


13

Trong thực tế, kế toán quản trị chi phí phải tính toán, đo lường giá phí,
giá thành của từng loại hàng tồn kho, từng sản phẩm, lao vụ, dịch vụ, từng
loại tài sản cố định cũng như xác định chi phí theo từng địa điểm phát sinh
của chi phí nhằm tăng cường trách nhiệm vật chất của các bộ phận, cá nhân
trong doanh nhiệp tăng cường hạch toán kinh tế nội bộ doanh nghiệp.
Việc đo lường chi phí của một hoạt động theo một mục đích nào đó là
kết quả cụ thể của kế toán quản trị. Tuy nhiên, một nhiệm vụ quan trọng hơn
của kế toán quản trị là phải giúp nhà quản lý có những giải pháp tác động lên
các chi phí này nghĩa là cần phải xác định nguyên nhân gây ra chi phí để có
thể can thiệp, tác động vào các nghiệp vụ, các hoạt động phát sinh các chi phí.
Nghĩa là cần:
Phân tích một các cụ thể để hiểu các chi phí được hình thành như thế
nào. Biết được từng thành phần chi phí, tính toán và tổng hợp chi phí sản

xuất, giá thành cho từng loại sản phẩm, từng loại công trình dịch vụ.
Xây dựng được các khoản dự toán ngân sách cho các mục tiêu hoạt động
của doanh nghiệp. Dựa trên đặc điểm của từng doanh nghiệp, quy trình công
nghệ của từng doanh nghiệp, yêu cầu quản lý đối với từng doanh nghiệp mà
doanh nghiệp tiến hành xây dựng định mức cho phù hợp làm cơ sở để xây
dựng dự toán hợp lý.
Kiểm soát việc thực hiện và giải trình các nguyên nhân chênh lệch giữa
chi phí theo dự toán và thực tế. Qua việc phân tích các thông tin về chi phí sản
xuất do kế toán quản trị chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm cung cấp sẽ
tìm ra nguyên nhân của chênh lệch giữa chi phí theo dự toán mà đơn vị đã lập
so với thực tế hoạt động sản xuất.
Mặt khác, khuyến khích những người, những bộ phận có khả năng tới
các thành phần chi phí làm việc phù hợp với chính sách và quy định của
doanh nghiệp nhằm tiết kiệm và hạ thấp chi phí một cách hợp lý nhất.
Ngoài ra, kế toán quản trị còn giúp người ra quyết định lựa chọn các giải
pháp phù hợp khi lựa chọn phương án kinh doanh.


14

Đối tượng của kế toán quản trị chi phí
Kế toán quản trị không những được áp dụng cho các doanh nghiệp mà
còn được áp dụng cả cho những tổ chức, các đoàn thể... Dưới đây chỉ đề cập
đến đối tượng của kế toán quản trị chi phí trong các doanh nghiệp, các tổ chức
hoạt động vì mục tiêu lợi nhuận.
Kế toán quản trị không phản ánh toàn bộ đối tượng của kế toán nói
chung, mà chỉ phản ánh thông tin cụ thể về từng loại tài sản, từng loại chi phí
sản xuất kinh doanh hoặc từng quá trình sản xuất kinh doanh nhằm đáp ứng
yêu cầu quản trị doanh nghiệp.
Như vậy, đối tượng nghiên cứu của kế toán quản trị chi phí là quá trình

phát sinh các loại chi phí khác nhau nhằm hướng đến mục đích kiểm soát và
quản lý chặt chẽ, hiệu quả sử dụng chi phí của doanh nghiệp.
1.1.3. Các mô hình kế toán quản trị chi phí
Mô hình kế toán quản trị chi phí của doanh nghiệp phải phù hợp với đặc
điểm hoạt động, quy mô đầu tư và địa bàn tổ chức sản xuất, kinh doanh phù
hợp với mức độ phân cấp quản trị. Hiện nay đang có ba mô hình vềkế toán
quản trị trong doanh nghiệp là mô hình kế toán chi phí sản xuất và giá thành
theo chi phí thực tế, mô hình kế toán chi phí sản xuất và giá thành theo chi phí
thực tế kết hợp ước tính, mô hình kế toán chi phí sản xuất theo định mức, cụ
thể như sau:
(1) Mô hình kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm theo chi
phí thực tế
Theo mô hình kế toán chi phí sản xuất thực tế, các yếu tố đầu vào của chi phí
sản xuất phải tính và hạch toán ngay từ đầu theo chi phí phát sinh thực tế.
Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp và chi phí nhân công trực tiếp được
tập hợp trực tiếp cho các đối tượng chịu chi phí từ các chứng từ nội bộ


15

công ty cung cấp, như các phiếu xuất kho nguyên vật liệu, lệnh sản xuất,
phiếu thời gian ...
Chi phí sản xuất chung thực tế thường cuối kỳ mới xác định được đầy
đủ. Chi phí sản xuất chung được tập hợp và phân bổ cho các đối tượng chịu
chi phí theo tiêu thức phân bổ phù hợp. Chi phí sản xuất chung phụ thuộc chủ
yếu vào các chứng từ bên ngoài như hóa đơn tiền điện, nước, điện thoại, chất
đốt, … các hóa đơn này đến cuối kỳ hoặc đầu kỳ saucác nhà cung cấp mới
tính và gửi cho doanh nghiệp.
Những chi phí sản xuấtliên quan đến nhiều đối tượng tập hợp chi phí sản
xuất thường tập hợp thành từng nhóm và chọn tiêu thức để phân bổ cho từng

đối tượng chịu chi phí.
Thực hiện mô hình kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm
theo chi phí thực tế doanh nghiệp chỉ có được thông tin về giá thành sản phẩm
sau khi kết thúc quá trình sản xuất, giá thành sản phẩm thể hiện chi phí sản
xuất trong quá khứ, rất phù hợp với thông tin theo yêu cầu của kế toán,
nguyên tắc kế toán, chuẩn mực kế toán chung khi lập và trình bầy báo cáo tài
chính. Vì vậy, thông tin chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm thường chậm
trễ và đôi khi không còn tác dụng cho các quyết định sản xuất kinh doanh
trong kỳ. Điều này làm cho thông tin chi phí và giá thành chỉ phục vụ được
cho hai mục tiêu chủ yếu là định giá và kiểm soát chi phí sau khi thực hiện.
(2) Mô hình kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm theo chi
phí thực tế kết hợp ước tính
Đặc điểm của mô hình kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản
phẩm theo chi phí thực tế kết hợp ước tính là chi phí nguyên vật liệu trực tiếp,
chi phí nhân công trực tiếp đều được tập hợp cho các đối tượng chịu chi phí
theo chi phí thực tế. Chi phí sản xuất chung tính cho các đối tượng tập hợp chi
phí theo số ước tính. Cuối kỳ, trên cơ sở số chi phí sản xuất thực tế đã tập hợp


16

được phân bổ cho các đối tượng chịu chi phí. Do đó có thể phát sinh chênh
lệch giữa chi phí thực tế và chi phí ước tính đã phân bổ nên cuối kỳ kế toán
tiến hành đối chiếu, xử lý chênh lệch chi phí sản xuất chung.Nếu chênh lệch
trong định mức thì sẽ được phân bổ vào giá vốn hàng bán.Nếu chênh lệch
vượt định mức thì phần vượt định mức được phân bổ vào giá vốn hàng bán
trong kỳ.
Thông tin về giá thành đơn vị sản phẩm khi áp dụng mô hình này có thể
tính được ở bất cứ thời điểm nào trong tháng, từ đó cung cấp thông tin một
cách kịp thời phục vụ cho việc ra quyết định của nhà quản lý, đáp ứng được

nhu cầu thông tin trong quản trị chi phí.
(3) Mô hình kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm theo chi
phí định mức
Mô hình kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm theo chi phí
định mức là quá trình tập hợp chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, chi phí nhân
công trực tiếp và chi phí sản xuất chung trên cơ sở định mức tiêu hao để sản
xuất ra một sản phẩm.
Căn cứ vào các tiêu chuẩn kỹ thuật, quy cách chất lượng nguyên vật liệu,
tình trạng kỹ thuật của máy móc thiết bị, trình độ công nhân doanh nghiệp
tiến hành xây dựng hệ thống các định mức chi phí theo quá trình sản xuất.
Căn cứ vào mục tiêu quản trị chi phí doanh nghiệp sẽ phân loại chi phí sản
xuất sản phẩm thực tế trong kỳ theo từng đối tượng tập hợp chi phí. Tổng hợp
chi phí sản xuất định mức để xác định giá thành sản phẩm theo chi phí định
mức. Cuối kỳ trên cơ sở tổng hợp chi phí sản xuất thực tế đối chiếuvới chi phí
định mức từ đó xác định chênh lệch chi phí và phân bổ. Theo mục tiêu quản
trị chi phí doanh nghiệp tiến hành phân tích biến động chi phí.
Mô hình này giúp doanh nghiệp chủ động trong cách tính giá thành, định
giá bán sản phẩm nhanh chóng kịp thời, nhưng cách tính này độ chính xác


17

thấp do thị trường thường xuyên biến động và giá nguyên vật liệu thay đổi
liên tục..
1.1.4. Tổ chức bộ máy kế toán quản trị chi phí
Muốn thực hiện hiệu quả công việc của kế toán quản trị chi phí doanh
cần tổ chức bộ máy nguồn nhân lực và điều kiện trang thiết bị hiện có của đơn
vị. Hiện nay, có ba loại mô hinh tổ chức bộ máy kế toán quản trị chi phí để
các doanh nghiệp có thể lựa chọn vận dụng.
(1) Mô hình tổ chức bộ máy kế toán quản trị chi phí dạng kết hợp

Đây là mô hình kết hợp hệ thống kế toán quản trị và hệ thống kế toán tài
chính trong cùng một bộ máy kế toán của đơn vị.
Mô hình tổ chức bộ máy kế toán quản trị chi phí dạng kết hợp thể hiện
qua sơ đồ (phụ lục 1.01)
Theo mô hình này thì tổ chức bộ máy kế toán như sau: Kế toán quản trị
và KTTC được tổ chức thành một hệ thống thống nhất, không phân chia thành
bộ phận KTQT và bộ phận KTTC mà chỉ phân chia thành các bộ phận kế toán
thực hiện từng phần hành công việc kế toán theo chức trách, nhiệm vụ được
phân công. Các bộ phận này vừa làm nhiệm vụ KTQT, vừa làm nhiệm vụ
KTTC.Với kế toán đảm nhiệm phần hành kế toán chi phí theo dõi chi phí phát
sinh để hoàn thành hệ thống thông tin chi phí trên báo cáo tài chính đồng thời
theo dõi chi tiết thông tin chi phí theo yêu cầu quản trị doanh nghiệp, xây
dựng định mức chi phí, lập dự toán chi phí, phân tích chênh lệch chi phí thực
tế so với chi phí định mức...
Theo cách tổ chức bộ máy kế toán trên thì KTTC sử dụng các tài khoản
kế toán tổng hợp, còn KTQT sử dụng các tài khoản kế toán chi tiết và các
phương pháp khác như: thống kê, toán…. Để hệ thống hoá, xử lý và cung cấp
thông tin cho nhà quản trị.


18

Từ các tài khoản kế toán sử dụng trên thì kế toán tài chính ghi sổ kế toán
tổng hợp và sổ kế toán chi tiết, còn KTQT căn cứ vào yêu cầu quản trị cụ thể
đối với từng chỉ tiêu để mở sổ KTQT nhằm thu nhận được các thông tin phục
vụ nhà quản trị.
Căn cứ vào các sổ kế toán sử dụng và do mỗi bộ phận kế toán có chức
năng thu nhận, cung cấp thông tin kế toán ởdạng tổng hợp hay ởdạng chi tiết
theo yêu cầu quản lý. Căn cứ vào các thông tin này, bộ phận kế toán tổng hợp
lập báo cáo tài chính, báo cáo KTQT để cung cấp thông tin phục vụ cho các

đối tượng bên trong và bên ngoài doanh nghiệp.
Tổ chức bộ máy kế toán như trên nên có thể kết hợp giữa quản lý tổng
hợp và quản lý chi tiết từng chỉ tiêu, dễ phân công công việc, chuyên môn hóa
sâu và có điều kiện quản lý chặt chẽ khối lượng công việc của nhân viên kế
toán, thuận lợi cho việc áp dụng các phương tiện kỹ thuật hỗ trợ công việc kế
toán, tạo điều kiện tiết kiệm thời gian và chi phí công việc trong công việc kế
toán tài chính của doanh nghiệp.
Tuy nhiên cách tổ chức này đòi hỏi người tổ chức phân công công việc
phải hiểu được trình độ năng lực cụ thể của nhân viên kế toán và phải xác
định rõ công việc của kế toán tài chính và kế toán quản trị trong từng phần
hành. Ngược lại, cũng yêu cầu nhân viên kế toán cần phải hiểu rõ công việc
của kế toán tài chính và kế toán quản trị.Thông tin không chuyên môn hóa,
việc cung cấp thông tin chưa đảm bảo tính kịp thời.
(2) Mô hình tổ chức bộ máy kế toán quản trị chi phí dạng tách biệt
Mô hình tổ chức bộ máy kế toán quản trị chi phí dạng tách biệt thể hiện
qua sơ đồ(phụ lục 1.02)
Theo mô hình này thì tổ chức bộ máy kế toán: Kế toán quản trị và kế
toán tài chính được tổ chức thành hai hệ thống riêng biệt. Tuỳ vào điều kiện
và nhu cầu của từng doanh nghiệp mà tổ chức nên các phần hành kế toán