Quản lý dạy học môn lịch sử theo hướng phát triển năng lực người học ở trường Trung học phổ thông huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương (LV thạc sĩ)

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN



ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
––––––––––––––––––

HỨA TIẾN NAM

QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN LỊCH SỬ THEO HƯỚNG
PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC NGƯỜI HỌC Ở TRƯỜNG THPT
HUYỆN THANH MIỆN, TỈNH HẢI DƯƠNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2016


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN



ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
––––––––––––––––––

HỨA TIẾN NAM

QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN LỊCH SỬ THEO HƯỚNG
PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC NGƯỜI HỌC Ở TRƯỜNG THPT

HUYỆN THANH MIỆN, TỈNH HẢI DƯƠNG

Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 60 14 01 14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: GS.TS. Trần Hữu Luyến

THÁI NGUYÊN - 2016


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN



LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan rằng đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi và được sự
hướng dẫn khoa học của GS.TS. Trần Hữu Luyến. Các nội dung nghiên cứu, kết quả
trong luận văn này là trung thực và chưa từng được công bố dưới bất kỳ hình thức
nào. Nếu phát hiện có bất kỳ sự gian lận nào tôi xin chịu hoàn toàn trách nhiệm về
nội dung luận văn của mình.
Mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã được cảm ơn và các thông
tin trích dẫn trong luận văn đều được ghi rõ nguồn gốc.
Tác giả luận văn

Hứa Tiến Nam

i

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN



LỜI CẢM ƠN
Với tình cảm chân thành, tác giả xin được bày tỏ lòng biết ơn tới Hội đồng
khoa học của trường Đại học sư phạm Thái Nguyên, các thầy giáo, cô giáo đã tận tình
giảng dạy, tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tác giả trong suốt quá trình học tập, nghiên
cứu và hoàn thành luận văn.
Tác giả xin chân thành cảm ơn các đồng chí trong Ban giám hiệu, các thầy
giáo, cô giáo trường Trung học phổ thông Thanh Miện, trường THPT Thanh Miện II,
Trường THPT Thanh Miện 3 đã tham gia đóng góp ý kiến, cung cấp thông tin giúp
đỡ tác giả trong quá trình điều tra, nghiên cứu.
Xin trân trọng cảm ơn gia đình và bạn bè đã động viên, giúp đỡ tác giả trong
quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Đặc biệt, tác giả xin được bày
tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc tới Giáo sư Trần Hữu Luyến - Người Thầy
đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ, chỉ bảo ân cần cho tác giả trong quá trình nghiên cứu,
hoàn thành luận văn.
Do thời gian và khả năng có hạn, luận văn khó tránh khỏi những thiếu sót.
Kính mong được sự đóng góp, chỉ bảo của các thầy, cô trong Hội đồng khoa học, bạn
bè và đồng nghiệp.
Một lần nữa tác giả xin trân trọng cảm ơn!
Thái Nguyên, tháng 6 năm 2016
Tác giả

Hứa Tiến Nam

ii

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN



MỤC LỤC
Lời cam đoan .................................................................................................................. i
Lời cảm ơn .....................................................................................................................ii
Mục lục ........................................................................................................................ iii
Danh mục các chữ viết tắt............................................................................................. iv
Danh mục các bảng ........................................................................................................ v
Danh mục các biểu đồ ................................................................................................... vi
MỞ ĐẦU .......................................................................................................................1
1. Lý do chọn đề tài .......................................................................................................1
2. Mục đích nghiên cứu .................................................................................................4
3. Khách thể nghiên cứu ................................................................................................ 4
4. Đối tượng nghiên cứu ................................................................................................ 4
5. Giả thuyết khoa học ...................................................................................................4
6. Nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................................................4
7. Phương pháp nghiên cứu ...........................................................................................5
8. Cấu trúc luận văn .......................................................................................................5
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN LỊCH SỬ Ở
TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN
NĂNG LỰC NGƯỜI HỌC ........................................................................................6
1.1. Tổng quan về nghiên cứu vấn đề ............................................................................6
1.2. Một số khái niệm cơ bản ........................................................................................8
1.2.1. Quản lý .................................................................................................................8
1.2.2. Chức năng của quản lý.........................................................................................9
1.3. Dạy học theo hướng phát triển năng lực người học ở trường Trung học
phổ thông.....................................................................................................................11

1.3.1. Năng lực .............................................................................................................11
1.3.2. Năng lực lịch sử .................................................................................................12
1.3.3. Dạy học theo tiếp cận phát triển năng lực người học ........................................13

iii


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN



1.3.4. Nội dung dạy học môn Lịch sử theo hướng phát triển năng lực người học ở
trường Trung học phổ thông ........................................................................................14
1.4. Dạy học môn Lịch sử ở trường Trung học phổ thông theo hướng phát triển
năng lực người học ......................................................................................................14
1.5. Quản lý dạy học môn Lịch sử ở trường Trung học phổ thông theo hướng
phát triển năng lực người học ......................................................................................23
1.5.1. Quản lý dạy học .................................................................................................23
1.5.2. Khái niệm quản lý dạy học môn Lịch sử ở trường Trung học phổ thông
theo hướng phát triển năng lực người học. ..................................................................24
1.5.3. Quản lý dạy học môn Lịch sử ở trường Trung học phổ thông .......................... 24
1.5.4. Nội dung quản lý dạy học môn Lịch sử ở trường Trung học phổ thông theo
hướng phát triển năng lực người học ...........................................................................25
1.5.5. Vai trò của Hiệu trưởng trong quản lý dạy học môn Lịch sử ở trường
Trung học phổ thông theo hướng phát triển năng lực người học ................................ 25
1.5.6. Chức năng, nhiệm vụ của Hiệu trưởng trường Trung học phổ thông ...............26
1.5.7. Hiệu trưởng là chủ thể quản lý dạy học môn Lịch sử theo hướng phát triển
năng lực người học ......................................................................................................27
1.6. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý dạy học môn Lịch sử theo hướng phát
triển năng lực người học .............................................................................................. 27

1.6.1. Những yếu tố thuộc chủ thể quản lý ..................................................................27
1.6.2. Yếu tố thuộc môi trường quản lý .......................................................................28
1.6.3. Yếu tố thuộc khách thể quản lý .........................................................................28
Tiểu kết chương 1 ........................................................................................................29
Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN LỊCH SỬ Ở
TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN THANH MIỆN TỈNH
HẢI DƯƠNG THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC NGƯỜI HỌC .......30
2.1. Sơ lược về điều kiện tự nhiên, kinh tế, văn hóa, xã hội huyện Thanh Miện,
tỉnh Hải Dương ............................................................................................................30

iv


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN



2.2. Thực trạng đội ngũ giáo viên và học sinh học lịch sử môn Lịch sử ở trường
THPT huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương. Những kết quả nghiên cứu được thực
hiện ở phần dưới đây ...................................................................................................30
2.2.1. Qui mô phát triển trường lớp cấp THPT ........................................................... 30
2.2.2. Thực trạng đội ngũ cán bộ quản lý và giáo viên ................................................31
2.2.3. Đội ngũ giáo viên giảng dạy môn Lịch sử .........................................................33
2.2.4. Thực trạng kết quả học tập và hạnh kiểm của năm học 2014 - 2015 ...............33
2.3. Phương pháp nghiên cứu ......................................................................................34
2.3.1. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi .................................................................34
2.3.2. Thang đo ............................................................................................................35
2.3.3. Thang đánh giá...................................................................................................35
2.4. Phương pháp phỏng vấn .......................................................................................35
2.4.1. Mục đích nghiên cứu .........................................................................................35

2.4.2. Nội dung nghiên cứu.........................................................................................35
2.4.3. Cách tiến hành ...................................................................................................35
2.5. Phương pháp nghiên cứu sản phẩm ......................................................................35
2.5.1. Mục đích nghiên cứu .........................................................................................35
2.5.2. Nội dung ............................................................................................................35
2.5.3. Cách tiến hành ...................................................................................................35
2.6. Thực trạng nội dung dạy học môn Lịch sử ở trường Trung học phổ thông
huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương theo hướng phát triển năng lực người học .......36
2.6.1. Thực trạng nhận thức của giáo viên về việc dạy học môn Lịch sử theo
hướng phát triển năng lực của người học tại các trường THPT huyện Thanh
Miện, tỉnh Hải Dương ..................................................................................................36
2.6.2. Thực hiện các mục tiêu dạy học môn Lịch sử theo hướng phát triển năng
lực người học ...............................................................................................................36
2.6.3. Thực hiện các nội dung dạy học môn lịch sử theo hướng phát triển năng
lực người học ...............................................................................................................37
2.6.4. Thực trạng giáo viên Lịch sử sử dụng các phương pháp, kỹ thuật dạy học
theo định hướng phát triển năng lực người học ........................................................... 38

v


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN



2.6.5. Thực hiện các hình thức dạy học lịch sử ........................................................... 40
2.6.6. Thực hiện các kết quả dạy học lịch sử theo hướng phát triển năng lựng
người học .....................................................................................................................41
2.6.7. Những thuận lợi và khó khăn khi thực hiện dạy học theo định hướng phát
triển năng lực người học .............................................................................................. 41

2.6.8. Thực trạng học tập của học sinh theo hướng phát triển năng lực người học
ở trường THPT huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương ..................................................43
2.7. Thực trạng quản lý dạy học môn Lịch sử ở trường Trung học phổ thông
huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương theo hướng phát triển năng lực người học ........47
2.7.1. Thực trạng quản lý lập kế hoạch dạy học môn Lịch sử theo hướng phát
triển năng lực người học .............................................................................................. 47
2.7.2. Thực trạng quản lý việc tổ chức thực hiện kế hoạch dạy học lịch sử theo
hướng phát triển năng lực người học ...........................................................................49
2.7.3. Thực trạng quản lý việc thực hiện chương trình giảng dạy ............................... 50
2.7.4. Quản lý việc thực hiện đổi mới phương pháp dạy học đáp ứng yêu cầu của
dạy học theo hướng phát triển năng lực người học .....................................................52
2.7.5. Thực trạng chỉ đạo dạy học môn Lịch sử theo định hướng phát triển năng
lực người học ...............................................................................................................53
2.7.6. Thực trạng quản lý kiểm tra đánh giá dạy học môn Lịch sử theo hướng
phát triển năng lực học người học ...............................................................................56
2.7.7. Quản lý việc tạo điều kiện, môi trường dạy học môn Lịch sử theo hướng
phát triển năng lực người học ......................................................................................57
2.7.8 Thực trạng quản lý việc khen thưởng giáo viên dạy học môn Lịch sử theo
hướng phát triển năng lực người học ...........................................................................58
2.7.9. Thực trạng quản lý hoạt động học tập của học sinh theo hướng phát triển
năng lực người học ......................................................................................................59
2.8. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động dạy học lịch sử theo
hướng phát triển năng lực người học ...........................................................................61
2.8.1. Yếu tố thuộc chủ thể quản lý .............................................................................61
2.8.2. Yếu tố thuộc khách thể quản lý .........................................................................62

vi


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN

2.8.3. Các yếu tố thuộc môi trường quản lý ................................................................ 62
2.9. Đánh giá tổng quát thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Lịch sử theo
hướng phát triển năng lực người học ở trường trung học phổ thông huyện Thanh
Miện, tỉnh Hải Dương. .................................................................................................63
2.9.1. Mặt mạnh ...........................................................................................................63
2.9.2. Hạn chế ..............................................................................................................65
2.9.3. Thuận lợi ............................................................................................................66
2.9.4. Khó khăn ............................................................................................................66
2.9.5. Nguyên nhân ......................................................................................................67
Tiểu kết chương 2 ........................................................................................................68
Chương 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN LỊCH SỬ THEO
HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC NGƯỜI HỌC Ở TRƯỜNG THPT
HUYỆN THANH MIỆN, TỈNH HẢI DƯƠNG ......................................................69
3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp ...............................................................................69
3.1.1. Đảm bảo tính đồng bộ ........................................................................................69
3.1.2. Đảm bảo tính thực tiễn.......................................................................................69
3.1.3. Đảm bảo tính khả thi .......................................................................................... 70
3.2. Một số biện pháp quản lý dạy học môn Lịch sử theo hướng phát triển năng
lực người học ở trường THPT huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương........................... 70
3.2.1. Biện pháp 1: Tăng cường giáo dục chính trị, tư tưởng, phẩm chất đạo đức
cho đội ngũ giáo viên môn lịch sử ...............................................................................70
3.2.2. Biện pháp 2: Xây dựng đội ngũ giáo viên bộ môn Lịch sử, đủ về số lượng,
chuẩn về chất lượng, giỏi về chuyên môn nghiệp vụ ..................................................72
3.2.3. Biện pháp 3: Đổi mới phương pháp dạy học hướng vào tăng cường nhận
thức, tư duy độc lập, nhất là tư duy sáng tạo của học sinh ..........................................75
3.2.4. Biện pháp 4 : Chú trọng rèn luyện cho học sinh năng lực tự học, tư duy độc
lập, sáng tạo trong học tập môn lịch sử .......................................................................77

3.2.5. Biện pháp 5. Tăng cường bồi dưỡng học sinh giỏi, phụ đạo học sinh yếu,
kém môn Lịch sử theo hướng phát triển năng lực người học ......................................79

vii


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN



3.2.6. Biện pháp 6. Đa dạng hoá hình thức học môn Lịch sử, qua thi tìm hiểu lịch
sử, hoạt động ngoại khoá, tham quan di tích lịch sử ...................................................81
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp và điều kiện thực hiện biện pháp ......................83
3.4. Khảo sát tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp .....................................84
Tiểu kết chương 3 ........................................................................................................87
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ............................................................................88
TÀI LIỆU THAM KHẢO .........................................................................................93
PHỤ LỤC

viii


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN



DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

BGH

: Ban giám hiệu

CBQL

: Cán bộ quản lý

CĐ
CNH - HĐH

: Cao đẳng
: Công nghiệp hoá –Hiện đại hoá

CNXH

: Chủ nghĩa xã hội

CNTT

: Công nghệ thông tin

CSVC

: Cơ sở vật chất

ĐH
GD-ĐT
GV

: Đại học
: Giáo dục và Đào tạo

: Giáo viên

GVBM

: Giáo viên bộ môn

GVCN

: Giáo viên chủ nhiệm

HĐDH

: Hoạt động dạy học

DH
HĐH

: Dạy học
: Hiện đại hoá

HS

: Học sinh

PP

: Phương pháp

PPDH
QL

QLGD

: Phương pháp dạy học
Quản lý
: Quản lý giáo dục

SGK

: Sách giáo khoa

TBDH

: Thiết bị dạy học

THPT

: Trung học phổ thông

TNCSs

: Thanh niên cộng sản

UBND

: Ủy ban nhân dân

iv


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN

DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1. Đội ngũ cán bộ quản lí và tổ trưởng của các trường THPT huyện
Thanh Miện- Hải Dương ............................................................................31
Bảng 2.2. Đội ngũ giáo viên của các trường THPT huyện Thanh Miện- Hải Dương ........ 32
Bảng 2.3. Chất lượng đội ngũ giáo viên của các trường THPT huyện Thanh
Miện- Hải Dương .......................................................................................32
Bảng 2.4. Kết quả học lực của .....................................................................................33
Bảng 2.5. Kết quả hạnh kiểm của ................................................................................34
Bảng 2.6. Kết quả học tập môn Lịch sử ......................................................................34
Bảng 2.7. Các mục tiêu cụ thể trong dạy học lịch sử theo hướng phát triển
năng lực ......................................................................................................36
Bảng 2.8. Các nội dung dạy học Lịch sử theo hướng phát triển năng lực người học .....37
Bảng 2.9. Các phương pháp dạy học đã sử dụng.........................................................38
Bảng 2.10. Các kỹ thuật dạy học đựợc giáo viên sử dụng trong giảng dạy môn
Lịch sử theo hướng phát triển năng lực người học ....................................39
Bảng 2.11. Thực hiện các hình thức dạy học môn Lịch sử theo hướng phát triển
năng lực người học .....................................................................................40
Bảng 2.12. Thực hiện kết quả dạy học môn Lịch sử ...................................................41
Bảng 2.13. Kết quả khảo sát ý kiến giáo viên về thuận lợi và khó khăn khi thực
hiện dạy học môn Lịch sử theo định hướng phát triển năng lực ................42
Bảng 2.14. Động cơ học tập môn Lịch sử của học sinh ..............................................44
Bảng 2.15. Kết quả khảo sát thực trạng về phương pháp học tập của học sinh .........45
Bảng 2.16. Quản lý mục tiêu dạy học môn Lịch sử theo định hướng phát triển
năng lực của người học ..............................................................................47
Bảng 2.17. Quản lý lập kế hoạch dạy học môn Lịch sử theo hướng phát triển
năng lực người học .....................................................................................48
Bảng 2.18. Quản lý việc tổ chức thực hiện kế hoạch dạy học lịch sử .........................49

Bảng 2.19: Thực trạng quản lý việc thực hiện chương trình giảng dạy ......................51
Bảng 2.20. Thực trạng chỉ đạo của Ban giám hiệu về vần đề dạy học theo định
hướng phát triển năng lực của người học ...................................................53

v


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN



Bảng 2.21. Những nội dung Ban giám hiệu đã chỉ đạo giáo viên thực hiện dạy
học theo hướng phát triển năng lực người học ...........................................55
Bảng 2.22. Kiểm tra đánh giá dạy học môn Lịch sử theo hướng phát triển năng
lực học người học .......................................................................................56
Bảng 2.23. Kết quả khảo sát quản lý tạo điều kiện, môi trường dạy học môn Lịch sử .....57
Bảng 2.24. Quản lý khen thưởng giáo viên .................................................................58
Bảng 2.25. Thực trạng các biện pháp quản lý hoạt động học tập của học sinh ..........59
Bảng 3.1: Tổng hợp ý kiến đánh giá của cán bộ quản lý và giáo viên về tính cần thiết
và tính khả thi của các biện pháp ..................................................................84

vi


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN



DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ

Sơ đồ 1.1: Mối quan hệ giữa các chức năng quản lý ...................................................11
Biểu đồ 3.1: Sự tương quan giữa tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp ....85

vi


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN



MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo
dục và đào tạo xác định mục tiêu tổng quát của đổi mới là: Giáo dục con người Việt
Nam phát triển toàn diện và phát huy tốt nhất tiềm năng của mỗi cá nhân; yêu gia
đình, yêu Tổ quốc, hết lòng phục vụ nhân dân và đất nước, có hiểu biết và kỹ năng cơ
bản, khả năng sáng tạo để làm chủ bản thân, sống tốt và làm việc hiệu quả. Xây dựng
nền giáo dục mở, thực học, thực nghiệp, dạy tốt, học tốt, quản lý tốt, có cơ cấu và
phương thức hợp lý, gắn với xây dựng xã hội học tập, đảm bảo các điều kiện nâng
cao chất lượng, hệ thống giáo dục được chuẩn hóa, hiện đại hóa, dân chủ hóa, xã hội
hóa và hội nhập quốc tế, giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa và mang đậm bản sắc
dân tộc....Hướng tới mục tiêu đó cần phải đổi mới đồng bộ về mục tiêu giáo dục,
chương trình giáo dục, phương pháp giáo dục, cách thức kiểm tra, đánh giá và công
tác quản lý giáo dục [1].
Trong những năm qua, phần lớn giáo viên đã tiếp cận với các phương pháp và
kỹ thuật dạy học tích cực. Các thuật ngữ như phương pháp dạy học tích cực, dạy học
dựa trên dự án, dạy học giải quyết vấn đề, phương pháp " bàn tay nặn bột"....:; các kỹ
thuật dạy học tích cực như động não, khăn trải bàn, bản đồ tư duy,.....không còn xa lạ
đối với đông đảo giáo viên hiện nay. Tuy nhiên việc nắm vững và vận dụng chúng
còn hết sức hạn chế, có khi còn máy móc, lạm dụng. Đại đa số giáo viên chưa tìm

được chỗ đứng của mỗi kỹ thuật dạy học trong cả tiến trình tổ chức hoạt động dạy
học. Cũng chính vì thế nên giáo viên vẫn chủ yếu lệ thuộc tiến trình các bài học được
trình bày trong sách giáo khoa, chưa "dám " chủ động trong việc thiết kế tiến trình
xây dựng kiến thức phù hợp với các phương pháp và kỹ thuật dạy học tích cực. Khả
năng khai thác sử dụng thiết bị và tài liệu bổ trợ trong quá trình tổ chức các hoạt động
dạy học trên lớp và tự học ở nhà của còn hạn chế, kém hiệu quả. Phần lớn giáo viên,
những người có mong muốn sử dụng phương pháp dạy học mới đều lúng túng và tỏ
ra lo sợ rằng sẽ bị "cháy giáo án" do không hoàn thành các hoạt động trong giờ học.
Chính vì vậy, mặc dù có cố gắng nhưng việc sử dụng các phương pháp dạy học tích
cực hiện nay thực sự tổ chức các hoạt động nhận thức tích cực, sáng tạo và bồi dưỡng

1


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN



phương pháp tự học cho học sinh; việc tăng cường hoạt động tập thể và học tập hợp
tác còn hạn chế; chưa kết hợp được sự đánh giá của giáo viên và học sinh, sự tự đánh
giá của học sinh trong quá trình dạy học.
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến các hạn chế nói trên nhưng có thể kể đến một
số nguyên nhân chủ yếu sau:
- Sự hiểu biết của giáo viên về các phương pháp dạy học, kỹ thuật dạy học tích
cực còn hạn chế, chủ yếu mới dừng lại ở mức độ " biết" một cách rời rạc, thiếu tính
hệ thống; chưa làm chủ phương pháp mới nên giáo viên "vất vả" hơn khi sử dụng so
với các phương pháp truyền thống, dẫn đến tâm lý ngại sử dụng
- Việc dạy học hiện nay chủ yếu được thực hiện trên lớp theo bài/tiết trong
sách giáo khoa. Trong phạm vi một tiết học, không đủ thời gian cho đầy đủ các hoạt
động của theo tiến trình sư phạm của một phương pháp dạy học tích cực, dẫn đến

nếu có sử dụng phương pháp dạy học tích cực đó thì cũng mang tính hình thức, đôi
khi còn máy móc dẫn đến kém hiệu quả, chưa thực sự phát huy được tính tích cực, tự
lực, sáng tạo của ; hiệu quả khai thác sử dụng các phương tiện dạy học và tài liệu bổ
trợ theo phương pháp dạy học tích cực còn hạn chế.
- Các hình thức kiểm tra kết quả học tập của còn lạc hậu, chủ yếu là đánh giá
sự ghi nhớ của mà chưa đánh giá được khả năng vận dụng sáng tạo, kĩ năng thực
hành và năng lực giải quyết vấn đề của học sinh, vì thế chưa tạo được động lực cho
sự đổi mới phương pháp và hình thức tổ chức dạy học.
Nhằm khắc phục những hạn chế nói trên, cần phải chủ động, sáng tạo xây
dựng nội dung dạy học phù hợp với các phương pháp và kỹ thuật dạy học tích cực. Thay
cho việc dạy học đang thực hiện theo từng bài/tiết trong sách giáo khoa như hiện nay,
các tổ/nhóm chuyên môn căn cứ vào chương trình và sách giáo khoa hiện hành, lựa chọn
nội dung để dạy học phù hợp với việc sử dụng phương pháp dạy học tích cực theo hướng
phát triển năng lực người học trong điều kiện thực tế của nhà trường.
Đã từ lâu hoạt động dạy học nói chung, hoạt động dạy học môn Lịch sử nói
riêng đã bị phê phán, đó là hoạt động dạy học theo lối truyền thụ một chiều, áp đặt
tạo cho người học cách học bị động, hạn chế việc phát triển các phẩm chất linh hoạt,
độc lập sáng tạo của tư duy, khả năng ứng dụng những kiến thức và kỹ năng thu nhận
được áp dụng vào thực tiễn. Với điều kiện phát triển của các phương tiện truyền

2


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN



thông, trong bối cảnh hội nhập, mở rộng giao lưu, đặc biệt là Internet phát triển, học
sinh được tiếp thu nhiều nguồn thông tin đa dạng, phong phú từ nhiều nguồn sử liệu
khác nhau mặt, các em hiểu biết nhiều hơn, linh hoạt và thực tế hơn so với các thế hệ

cùng lứa tuổi trước đây mấy chục năm, đặc biệt là học sinh THPT. Trong học tập, học
sinh không thoả mãn với vai trò của người tiếp thu thụ động, không chấp nhận những
hoạt động dạy học đó nói trên. Vì lẽ đó, đổi mới hoạt động dạy học môn Lịch sử là
điều hết sức cần thiết cùng với đổi mới mục tiêu, nội dung chương trình sách giáo
khoa, đổi mới cách kiểm tra đánh giá.
Trong những năm qua đó có những đề tài nghiên cứu đề cập đến đổi mới hoạt
động dạy học môn lịch sử, nhưng các biện pháp theo hướng tích cực vẫn chưa được
phổ biến trong việc giảng dạy ở các trường THPT. Có rất nhiều nguyên nhân và một
trong những nguyên nhân là việc quản lý chỉ đạo đổi mới hoạt động môn lịch sử chưa
đáp ứng được yêu cầu đổi mới chương trình giáo dục trung học phổ thông hiện nay.
Dẫn đến kết quả thi tốt nghiệp THPT, điểm thi vào đại học môn lịch sử còn thấp.
Tiếp cận từ góc độ quản lý, tác giả nhận thấy hiện tại các cán bộ quản lý
(CBQL) mới dừng lại ở những chủ trương đường lối chung cho tất cả các môn mà
thiếu đi biện pháp cụ thể vào một môn học cụ thể để tác động và tạo ra sự liên kết
giữa người dạy với người học, chưa tổ chức chỉ đạo quá trình hoạt động dạy học một
cách khoa học và hữu hiệu. Vì thế chưa đủ để tạo nên một bước chuyển biến thực sự
về hoạt động dạy học, đặc biệt là môn Lịch sử tại các trường THPT.
Qua thực tế cho thấy, tại huyện Thanh Miện đa số các em học sinh nhận định
môn Lịch sử là môn học khó, học sinh không hứng thú học tập dẫn đến chất
lượng bộ môn, chất lượng thi học sinh giỏi cấp tỉnh, thi THPT quốc gia còn thấp.
Học sinh chưa phát huy được những năng lực cần thiết, tối thiểu cần trang bị
theo mục tiêu bộ môn. Một trong những nguyên nhân cốt yếu đó là hoạt động
dạy của giáo viên còn theo “lối mòn”, giáo viên chưa chú ý dạy học theo hướng
phát triển năng lực người học.
Vấn đề quản lí dạy học môn Lịch sử theo hướng phát triển năng lực người học
chưa được giải quyết. Với vai trò là người phụ trách bộ môn Lịch sử của một trường
THPT huyện Thanh Miện tỉnh Hải Dương bản thân tôi vô cùng trăn trở, mong muốn
tìm được những biện pháp cần thiết, phù hợp nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy bộ

3

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN



môn lịch sử ở trường THPT. Từ các lý do trên tôi chọn đề tài “Quản lý dạy học môn
lịch sử theo hướng phát triển năng lực người học ở trường THPT huyện Thanh
Miện, tỉnh Hải Dương” để nghiên cứu.
2. Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu lý luận và thực trạng quản lý dạy học môn Lịch sử theo hướng
phát triển năng lực người học trên cơ sở đó đề xuất các biện pháp quản lý dạy học
môn lịch sử theo hướng phát triển năng lực người học ở trường THPT huyện Thanh
Miện, tỉnh Hải Dương.
3. Khách thể nghiên cứu
Hoạt động dạy học môn Lịch sử ở các trường THPT huyện Thanh Miện, tỉnh
Hải Dương theo hướng phát triển năng lực người học.
4. Đối tượng nghiên cứu
Quản lý hoạt động dạy học môn Lịch sử theo hướng phát triển năng lực người
học ở các trường THPT huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương.
5. Giả thuyết khoa học
Hoạt động quản lý dạy học môn Lịch sử theo hướng phát triển năng lực người
học ở trường THPT huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương đã đạt được những kết quả
nhất định nhưng vẫn còn nhiều bất cập, chưa đáp ứng đuợc yêu cầu đổi mới của công
tác quản lý môn học ở trường THPT. Nếu đề xuất được các biện pháp quản lý dạy
học môn lịch sử theo hướng phát triển năng lực người học sẽ góp phần nâng cao chất
lượng quản lý dạy học môn lịch sử ở các trường THPT.
6. Nhiệm vụ nghiên cứu
6.1. Xác định cơ sở lý luận nghiên cứu quản lý dạy học môn Lịch sử ở trường
THPT theo hướng phát triển năng lực người học

6.2. Làm rõ thực trạng quản lý dạy học môn Lịch sử ở các trường THPT huyện
Thanh Miện, tỉnh Hải Dương theo hướng phát triển năng lực người học
6.3. Đề xuất, làm rõ tính khả thi, tính cấp thiết một số biện pháp quản lý dạy
học môn Lịch sử ở các trường THPT huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương theo hướng
phát triển năng lực người học

4


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN



7. Phương pháp nghiên cứu
7.1. Các phương pháp nghiên cứu lý luận: phân tích, tổng hợp, so sánh, hệ
thống hóa, khái quát hóa các tài liệu về dạy học theo hướng phát triển năng lực người
học
7.2. Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn bao gồm: Điều tra bằng bảng hỏi,
Phỏng vấn, Quan sát, lấy ý kiến các nhà quản lý, các giáo viên trực tiếp giảng dạy,
tổng kết kinh nghiệm
7.3. Phương pháp xử lý số liệu, phương pháp thống kê toán học
8. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và kiến nghị, danh mục tài liệu tham khảo, phụ
lục, nội dung chính của luận văn được chia làm 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận quản lý dạy học môn Lịch sử ở trường THPT
theo hướng phát triển năng lực người học
Chương 2: Thực trạng quản lý dạy học môn Lịch sử ở trường THPT
huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương theo hướng phát triển năng lực người học
Chương 3: Biện pháp quản lý dạy học môn Lịch sử ở các trường THPT
huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương theo hướng phát triển năng lực người học

5


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN



Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN LỊCH SỬ Ở TRƯỜNG TRUNG
HỌC PHỔ THÔNG THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN
NĂNG LỰC NGƯỜI HỌC
1.1. Tổng quan về nghiên cứu vấn đề
Từ xưa tới nay, giáo dục luôn là một lĩnh vực mà ở bất kỳ thời đại nào, quốc
gia nào cũng giành được nhiều sự quan tâm, nghiên cứu của các nhà khoa học. Tuy
nhiên, nghiên cứu các vấn đề trong giáo dục không phải là điều dễ dàng, bởi lẽ những
vấn đề đó luôn luôn có sự gắn kết, ràng buộc với những lĩnh vực khác trong xã hội
như kinh tế, chính trị, văn hóa-xã hội... Chính vì vậy, nghiên cứu các biện pháp quản
lý HĐDH của Hiệu trưởng nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục là một vấn đề khó
khăn và phức tạp. Thực chất công tác quản lý trường học của Hiệu trưởng chủ yếu là
quản lý HĐDH với mục tiêu cuối cùng là nâng cao chất lượng và hiệu quả giáo dục
của nhà trường.
Để nâng cao chất lượng giáo dục thì trước tiên phải nâng cao chất lượng giảng
dạy trong nhà trường. Để nâng cao chất lượng giảng dạy, vai trò của các biện pháp
quản lý là hết sức quan trọng. Các nhà nghiên cứu trong và ngoài nước đã nghiên cứu
thực tiễn quản lý nhà trường để tìm ra các biện pháp quản lý hiệu quả nhất.
Trong những công trình nghiên cứu của mình, các nhà quản lý giáo dục Xô
Viết đã cho rằng: “Kết quả toàn bộ hoạt động của nhà trường phụ thuộc rất nhiều vào
việc tổ chức đúng đắn và hợp lý công tác hoạt động của đội ngũ giáo viên”.
Tương tự, ở Việt Nam, đã có nhiều công trình nghiên cứu chủ yếu về mặt lý

luận như quản lý và các chức năng quản lý, về tiêu chuẩn và các chức năng cần có
của người quản lý, về vai trò của Hiệu trưởng và đội ngũ CBQL, về sự liên hệ giữa
khoa học quản lý và các khoa học khác. Cũng có những công trình nghiên cứu về
chân dung người cán bộ quản lý nhà trường. Có thể kể đến các công trình của các tác
giả: Nguyễn Văn Lê, Nguyễn Ngọc Quang, Hà Sĩ Hồ, Lê Tuấn... Trong các công
trình đó, các tác giả đã nhấn mạnh vai trò của quản lý trong việc thực hiện mục tiêu
giáo dục. Tác giả Hà Sĩ Hồ và Lê Tuấn cho rằng: “Trong việc thực hiện mục tiêu đào
tạo, việc quản lý dạy và học là nhiệm vụ trung tâm của nhà trường”. Đặc biệt với sự

6


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN



tâm huyết của mình với công tác GD, các tác giả đã nhấn mạnh: Hiệu trưởng phải là
người “biết kết hợp một cách hữu cơ sự quản lý dạy và học (theo nghĩa rộng) với sự
quản lý các quá trình bộ phận, hoạt động dạy và học các môn và các hoạt động khác
hỗ trợ cho hoạt động dạy và học nhằm làm cho tác động giáo dục được hoàn chỉnh
trọn vẹn”. Các tác giả Lê Ngọc Trà, Nguyễn Ngọc Thanh đã nhấn mạnh vai trò công
tác quản lý trong việc nâng cao chất lượng GD như sau: “Các nhà làm công tác quản
lý giáo dục phải không ngừng cải tiến nâng cao chất lượng điều hành và quản lý của
mình để qua đó tác động một cách hiệu quả vào quá trình cải tiến chất lượng ở các
khâu, các bộ phận của hệ thống giáo dục ở cấp vi mô cũng như vĩ mô” [19, tr 67].
Trong những năm gần đây, nhiều cán bộ quản lý (CBQL) trường Trung học
phổ thông (THPT) trong cả nước cũng đã tập trung nghiên cứu về các biện pháp quản
lý nhà trường nhằm nâng cao chất lượng dạy học, chẳng hạn như các Luận văn thạc sĩ
chuyên ngành quản lý giáo dục của các tác giả: Nguyễn Thị Hảo với đề tài “Những
biện pháp quản lý của Hiệu trưởng nhằm nâng cao chất lượng dạy học ở các trường

THPT huyện Trấn Yên tỉnh Yên Bái” (2005) [11].
Luận văn của các tác giả trên đã nêu lên những biện pháp quản lý của Hiệu
trưởng trường THPT, đặc biệt là các biện pháp quản lý HĐDH, đó là những công
trình có giá trị về lý luận và thực tiễn, phù hợp với công việc của các tác giả trong
thực hiện chức trách Hiệu trưởng trường THPT, đồng thời cũng giúp cho cho các
CBQL nhà trường nói chung và các Hiệu trưởng trường THPT khác tham khảo để
vận dụng trong công tác quản lý của mình. Song việc nghiên cứu hoạt động dạy học
của Hiệu trưởng nhằm thực hiện quản lý hoạt động dạy học môn Lịch sử theo hướng
phát triển năng lực người học tại một trường THPT thì chưa có đề tài quản lý giáo
dục nào đề cập đến. Vì vậy, trong khuôn khổ luận văn này tác giả muốn dựa vào cơ
sở lý luận của công tác quản lý hoạt động dạy học, để tìm hiểu thực trạng quản lý
hoạt động dạy học môn Lịch sử theo hướng phát triển năng lực người học của Hiệu
trưởng và các cán bộ quản lý của Trường THPT huyện Thanh Miện - Tỉnh Hải
Dương, từ đó đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động này nhằm thực hiện đổi
mới GD theo yêu cầu hiện nay, vì vậy tôi đã mạnh dạn lựa chọn đề tài : “Quản lý dạy
học môn Lịch sử theo hướng phát triển năng lực người học ở trường THPT huyện
Thanh Miện, tỉnh Hải Dương”.

7


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN



1.2. Một số khái niệm cơ bản
1.2.1. Quản lý
Khái niệm: Trong quá trình hình thành và phát triển của lý luận quản lý, khái niệm
quảm lý đó được các nhà nghiên cứu đưa ra theo nhiều cách khác nhau, tùy theo
những cách tiếp cận khác nhau

Quản lý là một hoạt động quan trọng nhất trong các hoạt động của con người.
Quản lý đúng tức là con người đã nhận thức được quy luật, vận động theo quy luật và
sẽ đạt được những thành công to lớn. Nghiên cứu về quản lý sẽ giúp cho con người
có được những kiến thức cơ bản nhất, chung nhất đối với hoạt động quản lý.
F.W Taylor cho rằng: Quản lý là biết chính xác điều muốn người khác làm và
sau đó thấy họ đã hoàn thành công việc một cách tốt nhất và rẻ nhất. [9]
H. Koontz thì khẳng định: Quản lý là một hoạt động thiết yếu, nó đảm bảo phối
hợp những nỗ lực hoạt động cá nhân nhằm đạt được các mục đích của nhóm. [10]
Theo C.Mác: “Tất cả mọi lao động xã hội trực tiếp hay lao động chung nào
tiến hành trên quy mô tương đối lớn, thì ít nhiều cũng cần đến một sự chỉ đạo. Một
người độc tấu vĩ cầm tự mình điều khiển lấy mình, còn một dàn nhạc thì cần phải có
nhạc trưởng”.[6, tr1]. Như vậy C.Mác đã lột tả được bản chất quản lý là một hoạt
động lao động, một hoạt động tất yếu vô cùng quan trọng trong quá trình phát triển
của loài người.
Theo tác giả Nguyễn Ngọc Quang: Quản lý là tác động có mục đích, có kế
hoạch của chủ thể quản lý đến tập thể những người lao động (nói chung là khách thể
quản lý) nhằm thực hiện được những mục tiêu dự kiến.
Theo tác giả Nguyễn Quốc Chí và Nguyễn Thị Mỹ Lộc: “Quản lý là quá trình
đạt đến mục tiêu của tổ chức bằng cách vận dụng các hoạt động (chức năng) kế
hoạch hóa, tổ chức, chỉ đạo (lãnh đạo) và kiểm tra” [5, tr.3].
Quản lý vừa là khoa học, vừa là một nghệ thuật, chính vì vậy trong hoạt động
quản lý, người quản lý phải hết sức sáng tạo, linh hoạt, mềm dẻo để chỉ đạo hoạt
động của tổ chức đi tới đích.
Những định nghĩa trên đây tuy khác nhau về cách diễn đạt, về góc độ tiếp cận
nhưng đều gặp nhau ở những nội dung cơ bản của khái niệm quản lý, các định nghĩa
trên có thể hiểu:

8

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN



Quản lý là quá trình tác động có tổ chức, có định hướng của chủ thể quản lý
lên khách thể quản lý bằng việc vận dụng các chức năng quản lý, nhằm sử dụng có
hiệu quả nhất các tiềm năng và cơ hội của tổ chức để đạt được mục tiêu đề ra.
Khi xem xét khái niệm quản lý cần chú ý các đặc điểm sau:
- Quản lý là những tác động có mục đích lên những tập thể, nhóm xã hội, tổ chức.
- Quản lý là công tác phối hợp có hiệu quả hoạt động của những nguời cộng sự
khác nhau cùng chung một tổ chức.
- Quản lý là các hoạt động được thực hiện nhằm đảm bảo hoàn thành công
việc qua những nỗ lực của người khác.
Quản lý bao gồm nhiều yếu tố như chủ thể quản, chủ thể quản lý có thể là một
hoặc nhiều người. Còn “Quản lý ai?” hay “Quản lý cái gì?” đó chính là khách thể
quản lý (hay còn gọi là đối tượng quản lý). Chủ thể quản lý và khách thể (đối tượng)
quản lý luôn có mối quan hệ tác động qua lại với nhau. Đây là quan hệ ra lệnh – phục
tùng, không đồng cấp và có tính bắt buộc. Bên cạnh đó phải có một mục tiêu và một
quỹ đạo đã định ra cho chủ thể và khách thể quản lý. Chính mục tiêu này là những
căn cứ để chủ thể tạo ra các tác động.
Như vậy, bản chất của quản lý là sự tác động có mục đích, có kế hoạch của
chủ thể quản lý đến đối tượng quản lý nhằm đạt được những mục tiêu cơ bản của
quản lý.
1.2.2. Chức năng của quản lý
Chức năng QL xác định khối lượng các công việc cơ bản và trình tự các công
việc của quá trình QL, mỗi chức năng có nhiều nhiệm vụ cụ thể, là quá trình liên tục
của các bước công việc tất yếu phải thực hiện.
Các nhà nghiên cứu cho rằng QL có 4 chức năng cơ bản liên quan mật thiết
với nhau, bao gồm: Chức năng kế hoạch, chức năng tổ chức, chức năng chỉ đạo, chức
năng kiểm tra.

* Chức năng kế hoạch hoá: là quá trình xác định các mục tiêu phát triển giáo
dục và quyết định những biện pháp tốt nhất để thực hiện mục tiêu đó. Khi tiến hành
các chức năng kế hoạch, người QL cần hoàn thành nhiệm vụ là xác định đúng các
mục tiêu cần để phát triển giáo dục và quyết định được các biện pháp có tính khả thi.
Chức năng kế hoạch là chức năng đầu tiên của một quá trình QL, nó có vai trò khởi

9


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN



đầu, định hướng cho toàn bộ các hoạt động của quá trình QL và là cơ sở để huy động
tối đa các nguồn lực cho việc thực hiện các mục tiêu và là căn cứ cho việc kiểm tra
đánh giá quá trình thực hiện mục tiêu nhiệm vụ của tổ chức, đơn vị và từng cá nhân.
*Chức năng tổ chức thực hiện: là quá trình phân phối và sắp xếp nguồn lực
theo những cách thức nhất định để đảm bảo thực hiện tốt nhất các mục tiêu đã đề ra.
Chức năng tổ chức là chức năng thứ hai trong quá trình QL nó có vai trò hiện thực
hóa các mục tiêu của tổ chức và đặc biệt là chức năng tổ chức có khả năng tạo ra sức
mạnh mới của tổ chức, cơ quan đơn vị thậm chí của cả hệ thống nếu việc phân phối,
sắp xếp nguồn nhân lực được khoa học và hợp lý.
* Chức năng chỉ đạo: Là quá trình tác động ảnh hưởng tới hành vi, thái độ
của những người khác nhằm đạt tới các mục tiêu với chất lượng cao. Chức năng chỉ
đạo là chức năng thứ ba trong quá trình QL nó có vai trò cùng với chức năng tổ chức
để hiện thực hóa các mục tiêu. Chức năng chỉ đạo được xác định từ việc điều hành và
hướng dẫn các hoạt động nhằm đạt được các mục tiêu có chất lượng và hiệu quả.
Thực chất của chức năng chỉ đạo là quá trình tác động và ảnh hưởng của chủ thể QL
tới những người khác nhằm biến những yêu cầu chung của tổ chức, hệ thống giáo dục
và nhà trường thành nhu cầu của mọi người, trên cơ sở đó mọi người tích cực, tự giác

và mang hết khả năng để làm việc.
* Chức năng kiểm tra: là quá trình đánh giá và điều chỉnh nhằm đảm bảo cho
các hoạt động đạt tới các mục tiêu của tổ chức. Chức năng kiểm tra là chức năng cuối
cùng của một quá trình QL nó có vai trò giúp cho chủ thể QL biết được mọi người
thực hiện các nhiệm vụ ở mức độ tốt, vừa, xấu như thế nào, đồng thời cũng biết được
những quyết định QL ban hành có phù hợp với thực tế không, trên những cơ sở đó điều
chỉnh các hoạt động, giúp đỡ hay thúc đẩy cá nhân, tập thể đạt tới các mục tiêu đã đề ra.
Như vậy, chức năng kiểm tra thể hiện rõ vai trò cung cấp thông tin và trợ giúp các cá
nhân và đơn vị hoàn thành nhiệm vụ theo mục tiêu và kế hoạch đã xác định.
Tóm lại: Các chức năng quản lý tạo thành một hệ thống thống nhất với một
trình tự nhất định, trong đó từng chức năng vừa có tính độc lập tương đối, vừa có mối
quan hệ phụ thuộc với chức năng khác. Quá trình ra quyết định quản lý là quá trình
thực hiện các chức năng quản lý theo một trình tự nhất định. Việc bỏ qua hoặc coi

10


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN



nhẹ bất cứ một chức năng nào trong số các chức năng đều ảnh hưởng xấu tới kết quả
quản lý. Các chức năng tạo thành một chu trình quản lý của một hệ thống, chúng có
mối quan hệ mật thiết với nhau được thể hiện qua sơ đồ sau:
Kế hoạch
hóa

Kiểm tra

Thông tin

quản lí

Tổ chức

Sơ đồ 1.1: Mối quan hệ giữa Ch
cácỉ đạo
chức năng quản lý
1.3. Dạy học theo hướng phát triển năng lực người học ở trường Trung học
phổ thông
1.3.1. Năng lực
- Khái niệm năng lực
Theo P.A. Rudich1, năng lực là tính chất tâm sinh lí của con người chi phối
các quá trình tiếp thu các kiến thức, kỹ năng và kỹ xảo cũng như hiệu quả thực hiện
một hoạt động nhất định [15].
Wainet (2001), năng lực là những khả năng và kỹ xảo học được, hoặc sẵn có
của cá thể nhằm giải quyết các tình huống xác định, cũng như sự sẵn sàng về động
cơ, xã hội … và khả năng vận dụng các cách giải quyết vấn đề một cách có trách
nhiệm và hiệu quả trong những tình huống linh hoạt [20].
De Katele (1995)3 cho rằng năng lực là một tập hợp trật tự các kỹ năng (các
hoạt động) tác động lên một nội dung trong một loại tình huống cho trước để giải
quyết các vấn đề do tình huống này đặt ra [7].
Xavier Roegiers (1996) quan niệm năng lực là một vấn đề tích hợp ở chỗ nó
bao hàm cả những nội dung, những hoạt động cần thực hiện và những tình huống
trong đó diễn ra các hoạt động [21].
Theo Jonh Erpenbeck, năng lực được tri thức làm cơ sở, được sử dụng như
khả năng, được quy định bởi giá trị, được tăng cường qua kinh nghiệm và được thực
hiện hoá qua chủ định [14].

11