MỘT SỐ BIỆN PHÁP MANG DÂN CA ĐẾN VỚI TRẺ MẪU GIÁO 3 4 TUỔI

A. ĐẶT VẬN ĐỀ
Như chúng ta đã biết, âm nhạc là loại hình nghệ thuật xuất hiện rất sớm
trong lịch sử của loài người, nó gắn bó với con ngươì và trở thành nhu cầu
không thể thiếu đối với đời sống của mỗi chúng ta. Âm nhạc phản ánh niềm vui
nỗi buồn, khát vọng, ước mơ của con người.
Đối với trẻ mầm non âm nhạc có vai trò vô cùng quan trọng giúp trẻ nhận
thức thế giới xung quanh, phát triển ngôn ngữ, quan hệ giao tiếp, trao đổi tình
cảm. Âm nhạc đối với trẻ là một thế giới kì diệu đầy cảm xúc.
Để nuôi dưỡng cho các bé có tâm hồn dân tộc, giáo dục nghệ thuật cổ
truyền đóng vai trò hết sức quan trọng nên có một nhà nghiên cứu dân tộc học
đã từng viết “ Dân ca là tiếng mẹ ru ầu ơ thuở ấu thơ, là câu hò điệu lý thắm
đượm tình đời và tình người đã nuôi dưỡng biết bao thế hệ tâm hồn người việt,
làm nên một dáng hình đất nước hùng mạnh và kiên trung.
Dân ca đối với trẻ như là một nghệ thuật tổng hợp nhằm thỏa mãn tính
hình tượng đang phát triển mạnh ở trẻ này trẻ dễ xúc cảm, tâm hồn trẻ đang rất
ngây thơ và trong sáng nên rất dễ tiếp xúc với âm nhạc. Đến với âm nhạc là đến
với thế giới muôn màu, muôn sắc tạo điều kiện cho trẻ phát triển toàn diện:
Tình cảm, đạo đức, thẩm mĩ, thể chất, trí tuệ.
Để hun đúc cho các bé có tâm hồn dân tộc, giáo dục nghệ thuật cổ truyền
đóng vai trò hết sức quan trọng. Những cái hay, cái đẹp, những nét đặc sắc của
dân tộc được lưu truyền từ đời này qua đời khác đã theo các làn điệu dân ca tác
động đến nhiều thế hệ. Chính vì những yếu tố trên mà những làn điệu dân ca,
những sáng tác mang sắc thái dân tộc phải được đến sớm với tuổi thơ, lứa tuổi
hồn nhiên trong sáng. Trẻ mầm non tiếp xúc dân ca quá muộn hoặc không được
nghe dân ca thì khi trưởng thành trẻ sẽ thờ ơ với dân ca hoặc có ưa thích thì
cũng không phải là các làn điệu dân ca.
Dân ca đối với trẻ là tiếp xúc nghệ thuật tổng hợp, thỏa mãn tính hình
tượng đang phát triển ở trẻ. Dân ca nhằm mục đích cho trẻ tiếp thu với nền văn
hóa truyền thống một cách tích cực và phù hợp với hoạt động của trẻ. Đồng thời
1

lời của các bài hát dân ca cho trẻ những nhận biết về đời sống sinh hoạt dân gian
đã tái hiện lại mà trong các sáng tác hiện đại ít gặp.
Trong quá trình giảng dạy chương trình giáo dục mần non Tôi nhận thấy
chủ yếu trẻ được tiếp xúc với dân ca qua hình thức nghe cô hát là chủ yếu chứ
trẻ chưa thật sự được hoạt động nhiều với các khúc đồng dao, ca dao, dân ca…
Tuổi thơ của những thế hệ chúng ta được gắn liền với những dòng sông bến
nước con đò và những lời ru câu hát của bà và của mẹ nhưng còn thế hệ trẻ của
ngày nay thì tất cả những thứ đó chỉ được coi là phù phiếm và xa vời thay vào
đó là những trò chơi hiện đại gắn bó với thế giới ảo trên máy tính, những khúc
đồng dao, ca dao, dân ca được thay vào đó là những dòng nhạc hiện đại pha lẫn
ánh đèn xanh đỏ đủ màu sắc. Đây cũng chính là điều mà khiến tôi trăn trở. Vì
vậy, trong chương trình giảng dạy của mình tôi đã cố gắng lựa chọn, lồng ghép
các bài dân ca sao cho phù hợp với độ tuổi của trẻ và chủ đề mà tôi đang thực
hiện với một hi vọng sẽ mang đến cho trẻ niềm mê say hứng thú. Đó chính là lí
do tôi chọn đề tài “ Một số biện pháp mang dân ca đến với trẻ mẫu giáo 3 - 4
tuổi”.

B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I. Cơ sở lí luận.
Dân tộc Việt Nam một dân tộc anh hùng bất khuất và kiên trung đã hi
sinh biết bao xương máu để bảo vệ và gìn giữ đất nước. Để tưởng nhớ và biết ơn
công lao to lớn đó Bác Hồ đã từng nói: “Các vua Hùng đã có công dựng nước
Bác cháu ta phải cùng nhau giữ lấy nước”. Theo tôi hiểu: giữ lấy nước không
chỉ là giữ vững lãnh thổ mà quên đi phần linh hồn của đất nước đó chính là bản
sắc văn hóa dân tộc và mỗi một dân tộc đều mang cho mình một bản sắc riêng,
một nét văn hóa riêng trong bản sắc đó dân ca đóng góp một phần rất lớn và dân
ca chính là sự kết tinh của văn hoa dân tộc với nền văn hóa lúa nước dân ca luôn
gắn liền với những hình ảnh thân quen như cây đa, giếng nước mái đình, những

2


đêm trăng thanh sáng tỏ đường làng hay những cánh cò lạc vào trong những
giấc mơ êm đềm của bé qua lời ru âu yếm của bà và của mẹ.
Mỗi bài dân ca đều có nết đặc sắc riêng, mỗi một giai điệu, tiết tấu trong
bài dân ca đều mang tính chất trữ tình, phản ánh sinh hoạt, hoạt động, cuộc
sống, tình cảm của nhân dân. Đó chính là nét đẹp của con người Việt Nam và
được lưu truyền từ đời này qua đời khác, gần gũi là vậy, thân thương là vậy mà
dân ca đang dần bị phai nhạt và mất đi hoăc ít người biết đến .Vì sao vậy? và tại
sao lai phải đưa dân ca vào ngay từ bậc học mần non?.Dưới đây chính là một vài
lí do nhằm trả lời được câu hỏi và những thắc mắc trên.
* Hình thành và phát triển nhân cách dân tộc cho trẻ.
Mỗi chúng ta đều có thể khẳng định với nhau rằng: “Âm nhạc là một
món ăn tinh thần”và không những thế âm nhạc được sử dụng như:”Một phương
tiện để giáo dục đạo đức”, Khi tác động đến con người, nó thức tỉnh một cách
đặc biệt mạnh mẽ trong mỗi con người với những gì tốt đẹp nhất, những tình
cảm tâm tư lắng đọng nhất, âm nhạc hướng cho con người ta dịu mát hơn, cao
đẹp và trong sáng, nhân hậu hơn…
Cũng giống như M.Go-Rơ-Ki đã từng nhận định “Âm nhạc có tác động kì
diệu đến tận đáy lòng, nó khám phá ra cái phẩm chất cao quí của con người.
Chính vì vậy người lớn cần đặc biệt quan tâm đến việc giáo dục âm nhạc cho trẻ
càng sớm càng tốt”.
Nội dung của lời ca phong phú trong các bài hát giúp trẻ cảm nhận được
vẻ đẹp trong thiên nhiên, hay sự ngộ nghĩnh đáng yêu của các con vật, sự đoàn
kết gắn bó yêu thương giữa những người thân trong gia đình, bạn bè, đồng thời
giáo dục cho trẻ lòng yêu quê hương đất nước…Từ đó gợi mở cho ntrẻ về cách
ứng xử hay nói cách khác là giáo dục trẻ đạo đức làm người.
Mỗi khi trẻ được tham gia các hoạt động âm nhạc thì cũng đồng nghĩa với
việc trẻ phẩi chấp hành tính tổ chức phải tập trung sự chú ý phản ứng nhanh, biết

kiên nhẫn kiềm chế và rèn luyện sự khéo léo của các vận đọng cũng như các âm
từ khi phát ra sao cho chính xác, trẻ được cùng nhau trải nghiệm và đòi hỏi phải
3


đoàn kết, gắn bó và giúp đỡ lẫn nhau. Qua đó hình thành những hành vi có văn
hóa, nêu cao tinh thần tập thể, tạo điều kiện hình thành những phẩm chất đạo
đức trong lối sống của trẻ.
Âm nhạc được xác định là quan trọng thì âm nhạc dân tộc còn quan trọng
gấp bội nhất là đối với trẻ thơ. Những cái hay cái đẹp, nét đắc sắc của một dân
tộc từ đời này qua đời khác làm cho dân ca ngày càng trong sáng và mượt mà
hơn và nuôi dưỡng thế hệ tâm hồn người việt ngày càng tươi tốt hơn.
* Giáo dục nghệ thuật, bồi dưỡng tình cảm dân tộc.
Dân ca thường là những câu vần, lời thơ gắn liền với âm điệu cao thấp.
Dân ca là một tài sản vô giá cần được gìn giữ, nâng niu.
Dân ca Việt Nam có nhiều từ luyến láy. Từ những làn điệu đơn sơ, qua
quá trình phát triển trở thành những khúc dân ca. Nhịp điệu tiết tấu của dân ca
liên quan chặt chẽ đến nhịp điệu tiết tấu của thơ,với những từ ngữ đa âm trong
tiếng việt như: “Dung dăng dung dẻ, kéo cưa lừa xẻ”…
Cấu trúc dân ca thường có những tiếng đệm vào giữa hoặc cuối câu. Dân
ca Việt rất đa dạng, phong phú về từ cũng như ý nghĩa của câu giúp trẻ cảm
nhận được xâu sắc giúp trẻ dễ tiếp xúc, dễ thuộc, dễ hát, giúp tăng vốn từ cho
trẻ,giúp trẻ hiểu và cảm nhận xâu sắc hơn về con người về phong tục tập quán
của từng vùng miền qua các giai điệu, tiết tấu, động tác múa, trang phục…
Đưa trẻ đến với dân ca là giúp trẻ hình thành tình yêu quê hương đất nước
sâu đậm.
* Nâng cao chất lượng giáo dục âm nhạc cho trẻ.
Âm nhạc và hoạt động với âm nhạc giúp trẻ có đời sống phong phú, rèn
luyện kĩ năng âm nhạc cho trẻ, hát và múa nhuần nhuyễn các bài dân ca, giúp trẻ
thêm gần gũi và yêu làn điệu dân ca hơn.

II. Thực trạng của vấn đề.
Với hi vọng “Mang dân ca đến với trẻ mẫu giáo 3 tuổi” trẻ sẽ được phát
triển toàn diện, hình thành cho trẻ những yếu tố nhân cách đó là việc làm không

4


phải dễ và nhanh chóng có thể thực hiện được luôn. Khi nghiên cứu đề tài này
tôi gặp phải một số thuận lợi cũng như mộtn số khó khăn như sau:
1. Thuận lợi.
- Trường mầm non Nga Trường là một trường nằm ở trung tâm của
UBND xã đã và đang được các cấp, các ban ngành đoàn thể đầu tư về cơ sở vật
chất cũng như trang thiết bị.
- Năm học 2012 - 2013 trường tôi có 8 nhóm lớp, với đội ngũ cán bộ giáo
viên chuẩn về trình độ chuyên môn. Ban giám hiệu nhà trường đều là những
người quản lí năng nổ và vững vàng về chuyên môn. Chính vì vậy mà sự trao
dồi kiến thức ngày càng được củng cố và nâng cao qua các tiết dạy dự giờ và các
cuộc thi trường và thi huyện…
- Năm học này tôi được phân công chủ nhiêm nhóm lớp 3 - 4 tuổi.Với
tổng số trẻ là 40, trong đó có 22 nam và 18 nữ. Có 30 cháu đã qua lớp học nhà
trẻ còn lại 10 cháu chưa là học sinh mới chưa từng qua nhóm lớp nào.
- Trước mỗi tiết dạy tôi luôn chuẩn bị cho trẻ những trang phục và đạo cụ
phù hợp với các làn điệu dân ca nên đã thu hút được sự hứng thú khi tham gia
của trẻ.
- Những bài hát dân ca có lời ca mộc mạc, gần gũi với cuộc sống. Những
nốt nhạc luyến láycủa dân ca tạo nên những âm thanh dễ đi vào long người, tạo
cho trẻ một cảm giác hứng thú, thích thuộc, thích hát và được nghe hát.
2. Khó khăn .
- Mặc dù đã được các cấp các nghành quan tâm nhưng với một xã đồng

chiêm đang còn gặp nhiều khó khăn nên việc cơ sở vật chất đang còn hạn chế,
đồ dùng, đạo cụ hay trang phục biểu diễn đang còn bị hạn chế nên phần nào
chưa thu hút được sự chú ý cũng như hứng thú của trẻ.
- Do trình độ nhận thức của trẻ không đồng đều, 25% số trẻ mới lần đầu
tiên đến lớp, số trẻ nam lại nhiều hơn số trẻ nữ.
- Là trẻ ở nông thôn nên việc dùng tiếng địa phương đang còn phổ biến.
Vấn đề này cũng là một phần không nhỏ ảnh hưởng đến chất giọng của trẻ.
5


- Đặc điểm của dân ca là mang tính chất vùng miền nên đôi khi không
phù hợp với chất giọng ở tất cả các vùng miền khác.
- Phụ huynh đa phần là làm công nhân xí nghiệp hay làm ruộng nên chưa
quan tâm đến việc học của trẻ cũng như sự hiểu biết đối với dân ca để giáo dục
thêm cho trẻ khi ở nhà.
- Những bài hát dân ca có trong chương trình đa phần đều là những bài cô
hát cho trẻ nghe, có rất ít những bài dạy hát cho trẻ.
- Với độ tuổi 3 - 4 tuổi tôi còn gặp phải một số cháu phát âm chưa chuẩn
và cũng chưa mạnh dạn để hát.
* Căn cứ vào thực tế khả năng của nhóm lớp mình, đầu năm tôi đã tiến
hành lập bảng khảo sát đầu năm về dân ca đối với sự phát triển của trẻ như sau:
TT
1
2
3
4
5
6

Nội dung khảo sát

Ngôn ngữ.
Khả năng cảm thụ âm nhạc.
Óc thẩm mĩ.
Trí nhớ.
Trí tưởng tượng.
Tình cảm, tình yêu quê

Trẻ đạt
Khá

Tốt

Chưa đạt
TB

Số

Tỉ lệ

Số

Tỉ lệ

Số

Tỉ lệ

trẻ

%

trẻ

%

trẻ

%

8
10
9
7
8
10

20
25
22.5
17.5
20
25

12
13
14
11
12
15

30
32.5
35
27.5
30
37.5

13
11
10
14
13
10

32.5
27.5
25
35
32.5
25

Số

Tỉ lệ

trẻ

%

7

6
7
8
7
5

17.5
15
17.5
20
17.5
12.5

hương đất nước con người.
III. Giải pháp và tổ chức thực hiện.
Để “ Mang dân ca đến với trẻ mẫu giáo” tôi đã thể hiện một số biện pháp
như sau:
1. Sưu tầm các bài dân ca, viết lời mới sao cho dễ học, dễ nhớ và phù
hợp với chủ đề, phù hợp với lứa tuổi của trẻ ở trường mầm non.
a. Sưu tầm các bài dân ca.
Dân ca Việt Nam mang tính chất vùng miền rõ rệt. Mỗi miền có thể loại
dân ca riêng mà khi hát lên người ta sẽ nhận ra ngay là dân ca miền nào. Điều đó
đã tạo nên nét đặc sắc của dân ca Việt Nam. Dân ca Nam Bộ với những bài như:
6


Lí con khỉ, Lí cây bông, Lí cây khế… nhẹ nhàng đi vào lòng người như một sản
vật trù phú của Nam Bộ. Dân ca Bắc Bộ vui vẻ, hóm hỉnh thể hiện cuộc sống lao
động vất vả của người nông dân Bắc Bộ như bài : Cái Bống, Bà Còng,…Dân ca
Trung Bộ thì sâu lắng và trữ tình hơn như: Lí mười thương, Lí hoài nam…Dân

ca của mỗi miền lại đòi hỏi có các động tác múa và trang phục biểu diễn riêng.
Vì vậy khi tôi chọn đề tài “Mang dân ca đến gần hơn với trẻ mẫu giáo 3-4
tuổi” tôi đã sưu tầm các bài dân ca phù hợp với trẻ để trẻ có thể hát, múa, trải
nghiệm và lớn lên cùng dân ca dân tộc.Đặc biệt các bài hát đó phải được lồng
ghép được vào các chủ đề, chủ điểm của chương trình.
Ví dụ:
* Chủ đề : Thế giới thực vật : Lí cây Bông, Bầu và Bí, Lí cây…
* Chủ đề: Thế giới động vật :Lí chim Sáo, Lí con Khỉ, Câu Ếch…
* Chủ đề Gia đình: Cái Bống, Bà Còng…
Mỗi chủ đề ta đều có thể tích hợp lồng ghép giáo dục trẻ như: Chủ đề thế
giới thực vật giúp trẻ nhận biết thêm về các loại hoa, rau củ quả có tác dụng với
cuộc sống và sự phát triển của cơ thể…Với chủ đề Gia đình giúp trẻ nhận biết
những người thân trong gia đình, biết yêu thương, đoàn kết…
Do tính chất vùng miền của dân ca, nên việc đầu tiên tôi làm là tìm kiếm
những bài hát dân ca, đồng dao phổ nhạc của vùng đồng bằng Bắc Bộ, bởi nói
đến đồng dao là nói đến những gì quen thuộc nhất trong cuộc sống hàng ngày
của trẻ.Như chúng ta đã biết đồng dao mang tính chất truyền khẩu, bản thân trẻ
rất dễ thuộc hoặc đã thuộc những bài đồng dao qua những trò chơi dân gian hay
qua việc truyền khẩu của người lớn.Do đó với những bài đồng dao phổ nhạc trẻ
cũng sẽ nhanh chóng thuộc.Ví dụ: bài Gánh gánh gồng gồng, Rềnh rềnh ràng
ràng, Cái Bống….
Ngoài những bài dạy cho trẻ hát tôi tiếp tục tìm kiếm các bài dân ca ở các
vùng miền khác nhau để hát cho trẻ nghe nhằm mục đích cho trẻ có được sự trải
nghiệm khác nhau như bài: Hoa thơm bướm lượn, Inh lả ơi…qua đó trẻ lại một
lần nữa được trải nghiệm và thêm yêu quê hương đất nước qua lời ca giọng hát.
7


b. Tỡm li mi cho cỏc ln iu dõn ca:
- Nh chỳng ta ó bit, cỏc bi hỏt dõn ca thng khụng mang ni dung

ca tr th. iu tụi mong mun l mang li cho tr ni dung bi hỏt gn gi vi
tr mang tớnh giỏo dc tr d nh v khc sõu i vi tr. Chớnh vỡ th cng
thu hỳt tụi tỡm li mi cho mt s bi hỏt dõn ca sau:
Bài hát:

Trờng tôi

(Dựa theo bài hát Hũ ba lý ")
Bạn ơi nghe lời Thầy Cô, đi học ( Hãy nhớ chăm ngoan, hãy nhớ chăm
ngoan)2. Trờng con rộng khắp xa trông, có đất, có nớc, có vờn cây xanh, thân
thiện với cả mọi ngời. Bạn ơi mà hãy đến trờng lớp vui cùng chúng tôi, (và hãy
nhớ là nhớ trờng tôi)2
Bài hát:
Vui đến trờng
(Dựa theo làn điệu bài "Đi cấy" - Dân ca Thanh Hoá)
Đến trờng con học điều hay, đến trờng con đợc học vui, con đang học làm
ca sĩ diễn viên đi thi hát điệu dân ca, múa điệu dân ca. Cho trờng thêm những
tiếng ca rộn ràng ấy là cùng nhau, Cùng nhau cố gắng, đi thi đạt giải cao.
Đến trờng có nhiều bạn xinh, đến trờng có nhiều bạn ngoan, thi đua học
hành chăm sóc cây xanh, (mong sao cây lớn càng nhanh) 2. Mai ngày cây sẽ tốt tơi hơn nhiều, ấy là (cùng nhau)2 chăm sóc, Cô đã dạy Bạn ơi.
Đến trờng con đợc sạch hơn, đến trờng con đợc khoẻ hơn, tay Cô ơm trồng
nuôi dỡng các con, mong sao (con lớn càng nhanh) 2, Sẽ Làm việc tốt (giúp cô
yên lòng)2 để rồi (ngày mai)2, góp sức cho Dân tộc Việt Nam.
Bài hát:
Mái trờng yêu thơng
(Dựa theo bài hát "Ngày mùa vui")
Đến trờng thích ghê, say mê với bao điều, học chữ kể chuyện đọc thơ múa
ca với nhiều bạn bè. Trờng lớp sạch đẹp khang chúng ta vui mừng liên hoan, lời
cô giáo dạy nhớ ghi giừ gỡn môi trờng sạch - Xanh.
Nhịp nhàng những bớc chân, vang ngân tiếp reo cời, yêu quí lớp học của

cô với bao nhiêu điều mến thơng, vui cùng các bạn nhỏ xinh xứng danh bé giỏi
chăm ngoan, Hàng ngày giữ gìn vệ sinh giúp cho thân hình lớn nhanh.
- T vic tỡm li mi cho cỏc bi hỏt dõn ca ú, tr lp thụi rt hng thỳ
hc tp, ca hỏt v biu din. Tr thớch n lp, yờu õm nhc.
8


2. Sử dụng các phương pháp đưa dân ca gần hơn với trẻ.
a. Phương pháp truyền khẩu.
Đây là một phương pháp được sử dụng nhiều nhất. Trước khi dậy cho trẻ
hát cô cần phải hát cho trẻ nghe trước, đòi hỏi cô phải hát chuẩn lời, phát âm
chuẩn và mở khẩu hình đúng, to, tròn, rõ.
Có thể cho trẻ đọc lời của bài cho thuộc trước cho thuộc sau đó mới ghép
nhạc. Khi hát có thể hát từng câu, từng đoạn hay cả bài tùy thuộc vào độ dài
ngắn của bài.
Trong âm nhạc điều quan trọng nhất là giai điệu và ca từ, mà đối tượng
chúng ta đang muốn hướng tới là trẻ mẫu giáo 3-4 tuổi vì vậy việc chỉnh sửa lời
ca và giai điệu là hết sức quan trọng.
b. phương pháp đàm thoại.
Trước khi hướng trẻ tới bài hát ta cần trao đổi gợi mở cho trẻ về nội dung
của bài về ca từ, giai điệu, tiết tấu. Phương pháp này nhằm kích thích hoạt động
nhận thức của trẻ, đòi hỏi trẻ tự tìm tòi khám phá, trao đổi, bộc lộ suy nghĩ của
mình sau đó cô sẽ là người tóm lược lại những cái chung nhất.
Hãy để cho trẻ tự bộc lộ khả năng cảm thụ của mình, từ đó trẻ thêm hiểu,
thêm yêu các làn điệu dân ca đằm thắm, mượt mà.
c. Phương pháp sử dụng hình tượng trực quan.
Hình tượng trực quan rất quan trọng đối với trẻ vì tư duy của trẻ là tư duy
trực quan hình tượng. Vì vậy khi hướng trẻ đến làn điệu dân ca nào đó đòi hỏi
phỉ có đồ dung trực quan giúp trẻ có khả năng cảm thụ âm nhạc tốt hơn như :
hình ảnh, phim, video…có liên quan đến nội dung của bài dân ca.

Ngoài các hình tượng trực quan trên thì cử chỉ, nét mặt, trang phục biểu
diễn của cô và trẻ là một phương tiện trực quan sinh động nhất mà trẻ có thể
cảm nhận thực tế nhất, khêu gợi cảm xúc thẩm mĩ cho trẻ, góp phần rất quan
trọng vào thành công của tiết học.
Ví dụ: Trong hoạt động Nghe hát bài: Đi cấy.

9


Trước khi bước vào nội dung chính là học và nghe hát trẻ được đến với
một đoạn video clip có hình ảnh các bạn nhỏ đang múa hát bìa đi cấy, sau đó là
sự xuất hiện của các bạn nhỏ với khuôn mặt vui tươi ngộ nghĩnh cùng với đó là
trang phục dân tộc của các bạn ở quê hương Thanh Hóa, trẻ được hát cùng nhau,
thi đua nhau hát và thêm một trải nghiệm nữa là trẻ được nghe cô hát và hát
cùng cô với sự xuất hiện của những vị khách mời đến cùng tham dự trong trang
phục váy áo yếm xinh sắn và điệ đà. Điều này càng làm cho trẻ thực sự được lôi
cuốn.

Hình ảnh trẻ đang xem tranh các bạn múa dân ca
d. Phương pháp sử dụng các trò chơi âm nhạc.
Trong âm nhạc thì trò chơi âm nhạc luôn đóng một vai trò quan trọng. Trò
chơi âm nhạc trẻ được phát triển trí nhớ, rèn luyện khả năng nghe nhìn, sự nhanh
nhẹn năng động của trẻ. Với các trò chơi luôn mang đậm chất dân ca như: Nghe
âm thanh đoán tên nhạc cụ dan tộc, Nghe dân ca đoán tên làn điệu…Để thu hút
được sự hứng thú của trẻ khi tham gia trò chơi thì điều quan trọng là tôi phải
chọn các trò chơi phù hợp với nội dung bài học, đối tượng học, không gian hoạt
động sao cho phù hợp.

10

Hình ảnh 1 trẻ đội mũ chóp, Các bạn ngồi xung quanh

3. Giúp trẻ hiểu được nội dung ngôn ngữ riêng của từng bài
dân ca từ đó làm phong phú thêm vốn từ cho trẻ.
Muốn trẻ yêu dân ca thì trước tiên phải giúp trẻ hiểu được nội dung của
bài dân ca đó từ đó trẻ mới nhận ra được cái hay cái đẹp của dân ca như trong
bài “ Inh lả ơi” dân ca Thái, bài hát ca ngợi vẻ đẹp của núi rừng Tây Bắc khi
mùa xuân về trăm hoa đua nở từ đó giáo dục trẻ yêu thiên nhiên, yêu mùa xuân
với muôn hoa đua sắc thắm. Hay trong bài hát “ Ru em” dân ca XêĐăng, trong
bài hát nói về tình cảm của những người anh người chị yêu thương chăm sóc em
khi cha mẹ đi vắng, từ đó giáo dục trẻ biết yêu thương chăm sóc và giúp đỡ lẫn
nhau…
Ngoài việc giảng nội dung tôi còn hướng trẻ đễn với việc giải nghĩa
những từ khó và cho trẻ nhhắc lại những từ khó đó nhằm cung cấp thêm vốn từ
cho trẻ.
Trong dân ca Việt Nam thường hay có những tiếng đệm ở giữa hoặc cuối
câu để mở rộng khuôn khổ câu như : ối a, í a, i, ơ…với những tiếng đệm này tôi
lại cùng trẻ luyện âm sao cho thật chuẩn.
11


4. Dạy dân ca ở mọi lúc mọi nơi.
Do đặc điểm trẻ ở độ tuổi mẫu giáo “ Học mà chơi, chơi mà học” nên việc
học không thể lúc nào cũng mang ra ép buộc với trẻ cũng như không phải giờ
âm nhạc nào cũng mang dân ca ra để dậy trẻ sẽ khiến trẻ bị nhàm chán, không
có hứng thú vào tiết học. vậy vấn đề đặt ra là làm sao để thu hút trẻ? Để giải
quyết được câu hỏi này đòi hỏi người giáo viên phải biết kết hợp nhuần nhuyễn
và tinh tế vào các môn học khác sao cho thật tự nhiên, trẻ tham gia họt động một
cách thoải mái.

Ví dụ : Trong hoạt động tập thể dục buổi sáng tôi cho trẻ tập thể dục kết
hợp với mở băng đĩa bài : Gà gáy le te ( Dân ca Cống Khao) tạo cho trẻ một
không khí thoải mái, khỏe khoắn và hứng thú khi tập luyện.
Trong hoạt động Khám phá khoa học về các loài hoa tôi kết hợp cho trẻ
hát bài “Lí cây bông” qua bài hát giúp trẻ hiểu thêm được đặc điểm, màu sắc của
các loài hoa…

5. Chuẩn bị trang phục và đạo cụ để trẻ múa minh họa, biểu
diễn các bài dân ca.
Trong âm nhạc chỉ hát và nghe hát thôi thì vẫn chưa đủ làm nên thành
công của hoạt động mà điều quan trọng hơn là phải đưa trẻ thực sự hóa thân vào
nhân vật, có như vậy trẻ mới thực sự cảm nhận được và khắc sâu vào trí nhớ của
trẻ.
Như vậy trang phục và đạo cụ đóng vai trò rất quan trọng, nó khơi nguồn
cảm hứng cho trẻ. Như trong bài: “Trống cơm” trẻ được mặc những bộ quần áo
dài, khăn đóng với trẻ trai, trẻ gái có thể mặc áo tứ thân cùng với dụng cụ như
phách tre, trống…Hay trong bài: “Bà Còng đi chợ” trẻ được đội mũ tôm, cua,
cá, mặc áo tứ thân, đầu vấn khăn…
Những tiết tấu, giai điệu, nhịp điệu mang âm thanh đến với trẻ thì trang
phục sẽ mang đến cho trẻ sự cảm nhận nằhm phát triển thẩm mĩ, khả năng cảm
thụ cái đẹp.

12


Hình ảnh minh hoạ các nhạc cụ dân tộc như: trống, đàn…

6. Kết hợp với phụ huynh tổ chức các hoạt động lễ hội ở
trường.
Nắm bắt được đặc điểm phụ huynh nơi tôi công tác nên với nhiều hình

thức tuyên truyền vận động để phụ huynh hiểu được tác dụng của dân ca với con
mình qua đó phụ huynh sẽ có những hình thức đem dân ca đến với con mình
như: Thường xuyên hát những bài hát dân ca cho trẻ nghe, dạy trẻ cùng hát, cho
trẻ xem các chương trình dân ca trên ti vi, vi tính, hay mở băng, đĩa cho trẻ nghe
và múa hát theo. Đến lớp trẻ lại được hát múa cùng cô và bạn trẻ sẽ càng
thêmthích thú và có niềm đam mê với dân ca.
Ngoài ra trong các dịp lễ hội mà nhà trường tổ chức la cơ hội cho trẻ phát triển
khả năng múa hát của mình cùng các bạn. Sự xuất hiện trước đám đông các bạn
và phụ huynh trẻ sẽ rèn luyện tính mạnh dạn và tự tin hơn cho trẻ.

13


Hình ảnh trẻ đang múa hát dân ca

IV. Kiểm nghiệm.
Sau khi sử dụng các biện pháp trên để “Mang dân ca đến gần hơn với trẻ
tôi đã nhận được kết quả rất khả quan như : trẻ đã thích thú và say mê hát các
bài hát dân ca.
Mặt khác, tôi nhận thấy trẻ nhanh nhẹn, hoạt bát hơn trong các hoạt động
khác. Trẻ hiểu biết hơn về đất nước của mình có nhiều vùng miền, nhiều làn
điệu dân ca.
Nhìn chung các cháu đều phát triển theo chiều hướng tích cực. Tuy nhiên
có một số cháu do tình hình sức khỏe yếu nên phụ huynh không thường xuyên đi
học nên không theo kịp bạn.
* Sau đây là bảng khảo sát tỉ lệ sau khi tôi thực hiện đề tài.
TT
1
2
3

Nội dung khảo sát
Ngôn ngữ.
Khả năng cảm thụ âm nhạc.
Óc thẩm mĩ.

Trẻ đạt
Khá

Tốt

Chưa đạt
TB

Số

Tỉ lệ

Số

Tỉ lệ

Số

Tỉ lệ

trẻ

%

trẻ

%

trẻ

%

12
12
10

30
30
25

16
17
19

40
42.5
47.5

11
11
10

27.5
27.5

25

Số

Tỉ lệ

trẻ

%

1
0
1

2.5
0
2.5
14


4
5
6

Trí nhớ.
Trí tưởng tượng.
Tình cảm, tình yêu quê

9
12

13

22.5
30
32.5

17
17
17

42.5
42.5
42.5

13
11
10

32.5
27.5
25

1
0
0

2.5
0
0

hương đất nước con người.
Ngày nay, giới trẻ đang bị ảnh hưởng của nền văn hóa phương Tây. Lỗi
không phải ở trẻ mà chính là ở người lớn chúng ta. Chúng ta đã cho trẻ biết gì về
văn hóa dân tộc?
Ở tuổi mẫu giáo, xúc cảm thẩm mĩ phát triển mạnh, và một tâm hồn nhạy
cảm.Trẻ nhìn thế giới xung quanh bằng một cặp mắt ngây thơ và trong sáng dễ
xúc cảm.Nên dân ca sẽ dễ thấm nhuần vào tâm hồn trẻ hơn người lớn.
Khi mang dân ca đến gần hơn với trẻ mẫu giáo, nhìn trẻ mê say hát múa
tôi cảm thấy rất vui vì những gì mình trăn trở bấy lâu nay đã có lời giải đáp.
Tôi monh rằng trong thời gian không xa “ tuổi thơ đang bị đánh cắp “ của
trẻ sẽ bị hoàn trả lại những thiếu hụt đã mất đi do điều kiện cuộc sống hiện đại
đưa đến cho trẻ.
Là một giáo viên, đặc biệt là giáo viên mầm non người đặt nền móng cho
thế hệ trẻ, tôi hi vọng trẻ sẽ được phát triển toàn diện nhất.Điều đặc biệt quan
trọng nữa là trong thời gian đất nước đang chuyển mình từ nền nông nghiệp lúa
nước sang nền công nghiệp hóa hiện đại hóa, điều này cũng đồng nghĩa với việc
giới trẻ sẽ được tiếp cận với những công nghệ thông tin hiện đại. Như Bác Hồ đã
từng trăn trở và mong muốn: “Non sông gấm vóc Việt Nam có được trở nên tươi
đẹp,sánh vai với các cường quốc nam châu được hay không chính là nhờ vào
một phần lớn ở công học tập của các cháu”. Hiện đại và phát triển nhưng không
có nghĩa là lớp trẻ sẽ quên đi những gì mà ông cha ta đã gìn giữ và lưu truyền,
đó là những truyền thống tốt đẹp là tinh hoa của dân tộc,qua ững bài hát dân
gian, giọng hò, điệu lí hay những trò chơi dân gian cao đẹp và lành mạnh.
Tôi mong muốn tất cả những tinh hoa của dân tộc đó phải xuất hiện liên
tục và hằng ngày trong đời sống chứ không chỉ trong các ngày lễ tết trẻ mới
hướng về cội nguồn dân tộc.Những trò chơi hiện đại như gêm onlai hay những
15


dòng nhạc dây những ánh đèn xanh đỏ kia sẽ không làm cho thế hệ trẻ lu mờ đi

bản sắc văn hóa dân tộc.
C. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT.
1. Kết luận:
Với câu nói của Bác:
“Vì lợi ích mười năm trồng cây
Vì lợi ích trăm năm trồng người”.
Nghành giáo dục mầm non là một trong những ngành học đặc biệt quan
trọng trong sự nghiệp trồng người.Chinhs vì vậy là một giáo viên mầm non tôi
luôn xác định phẩm chất đạo đức, lối sống, tư tưởng, lập trường vững vàng. Bản
than sẽ luôn xác định lập trường vững vàng, luôn bồi dưỡng và nâng cao nghiệp
vụ sư phạm của mình để mang tri thức thắp sáng thế hệ trẻ Việt Nam.
Qua những tháng thực hiện đề tài “Mang dân ca đến gần hơn với trẻ mẫu
giáo 3-4 tuổi” tôi nhận thấy ở trẻ có niềm say mê thích thú hát,múa và vận động
theo các bài hát. Với các biện pháp khác nhau trong việc đưa các bài hát dân ca
đến với trẻ mẫu giáo ít nhiều làm tăeng vốn bài hát của trẻ, làm phong phú thêm
chương trình hiện hành, làm tăng vốn từ cho trẻ góp phần vàoviệc phát triển
ngôn ngữ và trí tuệ cho trẻ.
Qua kết quả đã trải nghiệm đề tài tôi nhận thấy việc đưa những biện pháp
dạy trẻ các bài hát dân ca khiến trẻ rất thích thú hát những bài hát này và tham
gia hào hứng vào các vận động minh họa theo lời bài hát. Khi đưa các bài hát
dân ca đến với trẻ bằng những hình thức khác nhau trẻ được tiếp xúc với các bài
hát một cách nhẹ nhàng, thoải mái, tự tin. Với nội dung bài hát rát gần gũi và sát
thực với cuộc sống hàng ngày của trẻ như: Cây đa, giếng nước, mái đình hay bà
còng, chiếc nón, cái gậy…nên trẻ nhanh hiểu nội dung bài hát và thuộc lời bài
hát rất nhanh. Lời bài hát rất đơn giản không mang tính trừu tượng nhiều lại
được kết hợp trên nền nhạc rất khỏe khoắn và vui tươi nên đã dễ dàng thu hút trẻ
tham gia vào hoạt động múa làm tăng thêm niềm vui sự hứng thú với trẻ…

16

Tôi nhận thấy việc mang dân ca đến với trẻ ở lứa tuổi mầm non chính là
xây dựng ở trẻ những nét văn hóa hóa dân tộc, mang trẻ trở về với cội nguồn
dân tộc của mình, đưa trẻ đến với nét đẹp của từng vùng miền khác nhau bằng
những lời ca câu hát mộc mạc, giản dị, gần gũi tràn đầy yêu thương.
Chính vì vậy mà việc đưa các bài hát dân ca vào chương trình giáo dục
âm nhạc là rất cần thiết. Cùng với những bài hát dân ca lời mới đã và đang làm
phong phú thêm cho dân ca Việt Nam ngày một phát triển và có tác dụng to lớn
đối với trẻ trong phương pháp cũng như phương hướng giáo dục âm nhạc ở độ
tuổi mầm non. Tất cả đã khuyến khích tôi tìm tòi sáng tạo ra nhiều phương pháp
ngiảng dạy hơn nữa. Mỗi sự cố gắng đều có sự bù đắp xứng đáng, không có gì là
uổng phí khi phải bỏ công sức vì đàn em của mình với một mong muốn rằng
mỗi phương pháp mới sẽ giúp các em ngày càng phát triển toàn diện hơn.
2. Đề xuất.
Sau một thời gian nghiên cứu đề tài này, tuy là kết quả đã có phần chuyển
biến rõ rệt được thể hiện cụ thể song vẫn còn nhiều hạn chế do nhiều yếu tố
mang lại như: Điều kiện cơ sở vật chất còn rất nhiều thiếu thốn, do đa số phụ
huynh làm nông nghiệp và đi làm ăn xa nên không có đủ thời gian để quan tâm
đến trẻ, các trang thiết bị đang còn thiếu thốn như : Máy vi tính, máy chiếu,
băng đĩa, đàn để phục vụ cho môn học. Vì vậy tôi mong các cấp các ban ngành
đoàn thể hãy quan tâm hơn nữa tới nghành học mầm non.
Do trong chương trình có rất ít các bài hát dân ca giành cho trẻ nên tôi
mong các nhà biên soạn sẽ chọn lọc, bổ sung các bài hát dân ca thêm vào
chương trình của nghành học mậm non chúng tôi để làm phong phú hơn tâm
hồn trẻ thơ, hướng trẻ thêm yêu bản sắc văn hóa dân tộc mình.
Mong các bạn đồng nghiệp sẽ có những đóng góp cho đề tài này để đề tài
này có thể hoàn thiện hơn, là giáo viên mà đặc biệt là giáo viên mầm non với
nhiều đặc thù của nghành tôi mong tất cả chúng ta hãy vì đàn em tương lai để
hết lòng cho sự nghiệp giáo dục .
Tôi xin chân thành cảm ơn!

17


XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ Nga sơn, ngày 14 tháng 4 năm 2013

Tôi xin cam kết đây là SKKN của
mình viết, không sao chép nội dung
của người khác.
NGƯỜI VIẾT

Mai Thị Ngoan

18