Một số biện pháp hướng dẫn trẻ 5 6 làm quen với tác phẩm văn học thông qua hoạt động có chủ định

A. ĐẶT VẤN ĐỀ
Văn học là một môn học rất cần thiết và không thể thiếu được trong cuộc
sống con người, đặc biệt là đối với trẻ mầm non. Văn học đem lại cho trẻ những
hiểu biết đầu tiên về bản thân, về cuộc sống xung quanh, văn học không những
nuôi dưỡng trẻ mà con phát triển ở trẻ trí tưởng tượng óc sáng tạo nghệ thuật.
Việc đưa văn học đến với trẻ mầm non là một việc làm rất quan trọng và
cần thiết, vì vậy mà việc đưa các tác phẩm văn học đến với trẻ ta phải nghiên
cứu lựa chọn những tác phẩm hay phù hợp với tâm sinh lý của trẻ. Cô giáo phải
biết sử dụng phương pháp, biện pháp khoa học, biết tìm tòi khám phá sáng tạo
những phương pháp biện pháp tích cực đưa thế giới ông bụt, bà tiên đi vào lòng
trẻ một cách nhẹ nhàng sinh động.
* Về nhận thức: Nhờ có hoạt động làm quen tác phẩm văn học giúp trẻ khám
phá được thế giới xung quanh, từng bước tích luỹ kinh nghiệm sáng tạo và phát
triễn trí tuệ thoã mãn nhu cầu tinh thần của trẻ
* Về thẫm mỹ: Trẻ nhận biết được cái đẹp và khám phá cái đẹp của thế giới
xung quanh qua các tác phẩm văn học góp phần giáo dục thẩm mỹ, trẻ biết cái
hay cái đẹp và hướng tới cái đẹp.
* Về ngôn ngữ: Dạy trẻ làm quen với văn học là một trong những hoạt động
quan trọng, xác thực nhất giúp trẻ học ăn, học nói, đem đến cho trẻ những gì tốt
đẹp nhất về phẩm chất đạo đức, mở rộng từ, cung cấp từ mới phát triển ngôn
ngữ cho trẻ. Dạy trẻ làm quen với văn học còn khuyến khích trẻ đưa ra những
nhận xét đúng sai, những phán quyết xác thực từ hiểu biết của mình qua đó giúp
trẻ cách dùng từ nói đúng câu rõ ràng mạch lạc, diễn đạt một cách biểu cảm làm
giàu ngôn ngữ.
* Về tình cảm quan hệ xã hội: Giúp trẻ hình thành cảm xúc ban đầu trong tâm
hồn trẻ thơ, hiểu một cách sâu sắc về mối quan hệ xã hội. Từ đó có thái độ tình
cảm, các hành vi ứng xử đúng đắn
* Về đạo đức: Hoạt động làm quen với tác phẩm văn học giúp hình thành ở trẻ
có đức tính tốt đẹp như yêu thích văn thơ, đặc biệt là có hành vi tốt với mọi
người trong giao tiếp và ở thế giới xung quanh trẻ.
* Về thể chất và lao động: Thông qua hoạt động làm quen với tác phẩm văn học

giúp trẻ phát triển thể chất biết lao động tự phục vụ mình, yêu lao động. Biết
cách lấy hơi, biết cường độ cao thấp trong khi đọc thơ, trẻ được hoạt động tích
cực trong khi chơi đóng kịch. Biết ăn uống đủ chất cho cơ thể khoẻ mạnh.
Văn học là món ăn tinh thần không thể thiếu đối với trẻ, văn học đem lại cho
trẻ hiểu biết đầu tiên về cuộc sống xung quanh, đồng thời là ngọn lửa khơi dậy
trong tâm hồn trẻ những mơ ước khát vọng dạy trẻ đúng hướng để trẻ có ý chí
vươn lên. Với tất cả những lý do trên đã thôi thúc tôi chọn đề tài “Một số biện
pháp hướng dẫn trẻ 5 - 6 làm quen với tác phẩm văn học thông qua hoạt
động có chủ định” làm đề tài nghiên cứu với mong muốn nâng cao chất lượng
cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học.
B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I. CƠ SỞ LÝ LUẬN
1


Văn học là hoạt động rất quan trọng đối với trẻ mầm non, là phương tiện
phát triển ngôn ngữ cho trẻ có đủ vốn từ để nói năng lưu loát, diễn đạt gãy gọn
biết sữ dụng từ đúng lúc, đúng chỗ, không những thế mà việc dạy trẻ làm quen
với những từ ngữ nghệ thuật như từ tượng hình, từ tượng thanh giúp trẻ phát
triển trí tưởng tượng, óc quan sát, khả năng tư duy độc lập trong suy nghĩ.
Thông qua nội dung các tác phẩm giáo dục trẻ biết yêu quý người hiền lành, biết
ơn và kính yêu ông bà, bố mẹ, anh chị, bạn bè, biết nhường nhịn em nhỏ. Xuất
phát từ những vai trò cụ thể đó cho nên hoạt động dạy trẻ làm quen với văn học
là hoạt động không thể thiếu trong trương trình chăm sóc giáo dục trẻ.
Làm quen với tác phẩm văn học chỉ ra mức độ, giới hạn, yêu cầu của việc
cho trẻ tiếp xúc với tác phẩm văn học qua nghệ thuật đọc và kể chuyện của cô
giáo. Hoạt động văn học nhằm dẫn dắt, hướng dẫn trẻ cảm nhận những giá trị
nội dung, nghệ thuật phong phú trong tác phẩm, khơi gợi ở trẻ sự rung động,
hứng thú dối với văn học, có ấn tượng về những hình tượng nghệ thuật, cái hay
cái đẹp của tác phẩm và thể hiện sự cảm nhận đó qua các hoạt động mang tính

chất văn học nghệ thuật như đọc thơ, kể chuyện, chơi trò chơi đóng kịch góp
phần hình thành và phát triển toàn diện nhân cách trẻ.
Qua tác phẩn văn học, trẻ quen dần tính chất nhiều ý nghĩa và tinh luyện
của ngôn ngữ văn hoá, dần dần tiến tới hiểu được nghĩa thực đến nghĩa bóng, từ
nghĩa văn cảnh đến ý tưởng nhà văn muốn truyền đạt. Khi cho trẻ làm quen với
tác phẩn văn học góp phần mở rộng nhận thức, phát triển trí tuệ, giáo dục đạo
đức, giáo dục thẩm mĩ, phát triển ngôn ngữ, phát triển ở trẻ hứng thú ham “đọc
sách” kỹ năng đọc và kể tác phẩm. Với tầm quan trọng như vậy tôi đã nghiên
cứu và chọn đề tài " Một số biện pháp hướng dẫn trẻ 5 - 6 tuổi làm quen với
tác phẩm văn học qua hoạt động học có chủ định" Nhằm giúp trẻ tham gia tốt
các hoạt động làm quen với văn học.
II. THỰC TRẠNG
1. Thuận lợi
* Cơ sở vật chất
- Lớp có đầy đủ đồ dùng đồ chơi, trang thiết bị phục vụ cho hoạt động văn học.
- Được sự quan tâm sâu sắc của lãnh đạo các cấp, các ban ngành, đoàn thể địa
phương và Ban chấp hành nhà trường luôn chăm lo đến sự nghiệp giáo dục mầm
non xã nhà. Đặc biệt trong năm học 2012 - 2013 trường được xây dựng khang
trang với đầy đủ phòng học, phòng chức năng đáp ứng công tác chăm sóc giáo
dục trẻ.
* Đối với giáo viên
- Là một giáo viên mới vào ngành nhưng không ngừng học hỏi, tham khảo tài
liệu, dự giờ đồng nghiệp để rút ra kinh nghiệm cho bản thân tham gia đầy đủ lớp
tập huấn kiến thức về các chuyên đề.
* Đối với học sinh
- Các cháu đi học đều, ngoan, lễ phép
- Có hội phụ huynh luôn sát cánh cùng với nhà trường cho nên công tác phối kết
hợp giữa gia đình trẻ và cô giáo đã đạt hiệu quả cao.
2

2. Những khó khăn
* Về sơ sở vật chất
- Đồ dùng, đồ chơi đầy đủ nhưng chưa phong phú đa dạng về chủng loại mầu
sắc, hầu hết là đồ dùng, đồ chơi tự làm nên tính khoa học và thẫm mỹ chưa cao.
* Đối với giáo viên
- Năm học 2012 - 2013 tôi được phân công chủ nhiệm lớp 5 - 6 tuổi với tổng số
trẻ trong lớp là 30 trong đó có 10 cháu gái và 20 cháu trai.
- Khả năng cảm nhận các tác phẩm văn thơ, truyện còn hạn chế, giọng đọc và
cách phối hợp ánh mắt, cử chỉ, điệu bộ, minh họa.
- Phương pháp sử dụng đồ dùng trực quan vẫn chưa khoa học đang còn hạn chế,
lung túng, chưa có sáng tạo.
* Đối với học sinh
- Đa số trẻ trong lớp đều là con em gia đình có bố mẹ làm nông nghiệp, nhận
thức và hiểu biết của người dân còn rất hạn chế.
- Sự phát triển khả năng văn học của mỗi trẻ tuy cùng một lứa tuổi nhưng lại ở
mức độ khác nhau.
3. Kết quả của thực trạng trên
Từ những khó khăn của thực trạng ban đầu nên qua khảo sát chất lượng đầu
năm tôi thấy kết quả còn thấp cụ thể là:
Kết quả khảo sát
Đạt
Tổng
Chưa
số trẻ
đạt
Trung
Stt
Nội dung khảo sát
Tốt

Khá
khảo
bình
sát
Số
Số
Số
Số
%
%
%
%
trẻ
trẻ
trẻ
trẻ
Khả năng hứng thú
1 nghe các tác phẩm văn
30
6
20
3
10
9
30 12 40
học
Khả năng trả lời câu
2
30
3

10
6
20 12 40
9 30
hỏi đàm thoại
Khả năng cảm thụ tác
3
30
6
20
9
30
3
10 12 40
phẩm văn học
Khả năng đọc kể diễn
4
30
3
10
6
20
9
30 12 40
cảm tác phẩm văn học
Từ kết quả của thực trạng trên tôi đã tìm ra các giải pháp đạt hiệu quả nhất.
III. CÁC GIẢI PHÁP VÀ TỔ CHỨC THỰC HIỆN
Khi tổ chức hoạt động đọc thơ kể chuyện cho trẻ nghe, để hoạt động thơ,
kể chuyện ở lớp mình đạt được kết quả cao, tôi đã tìm ra một số biện pháp, hình
thức để giúp trẻ hứng thú nghe cô đọc thơ, kể chuyện thông qua hoạt động có

chủ đích một cách tích cực như sau:
1. Tạo hứng thú cho trẻ
Việc tạo hứng thú để dẫn dắt trẻ vào các tác phẩm văn học là một phần rất
cần thiết để trẻ hứng thú trước khi vào bài tôi đưa ra tình huống bất ngờ để trẻ có
3


tâm thế cảm thụ tác phẩm tốt hơn tôi đã tạo hứng thú cho trẻ trong các tác phẩm
văn học như trong truyện “ Tại sao gà trống gáy”
Giọng cô đọc hùng hồn trong lời thơ: “ Ò.. ó.. o.. o”
Ò.. ó.. o.. o
Sáng rồi, công ơi, trả áo cho tôi
Ò.. ó.. o.. o
Đó là lời nói trong tác phẩm nào?
Hay trong truyện " Cuộc phiêu lưu của những chú gà nhí ”
Giọng hoảng hốt kêu cứu của cô Sáo khi thấy đàn gà con sắp chìm.
“ Cứu với ! cứu với
Gà con sắp chết đuối
Cứu.. Cứu”
Ví dụ: Trong bài thơ: “Ăn quả” Tôi lấy một loại quả và đàm thoại với trẻ về bài
thơ.
- Và trong bài thơ “Cây đào” tôi đã làm 1 cây đào cho trẻ quan sát và đàm thoại
- Trong bài thơ “ Rau ngót rau đay” tôi cho trẻ quan sát ở ngoài vườn rau đã
trồng cây rau ngót và rau đay và đàm thoại với trẻ.
Kết quả: 99 % trẻ hứng thú với hoạt động.
2. Đọc thơ, kể chuyện diễn cảm tác phẩm văn học
Đọc thơ kể chuyện diễn cảm cho trẻ nghe là một trong những cách tốt nhất
để khuyến khích trẻ ham đọc sách, phát triển ngôn ngữ trí tưởng tượng và cách
sáng tạo ở trẻ. Trẻ mẫu giáo luôn thích tìm tòi khám phá về thế giới xung quanh
bằng đôi mắt ngạc nhiên, thích thú qua các tác phẩm văn học để giúp trẻ đến

cảm thụ các tác phẩm văn học đạt hiệu quả và làm thoả mãn nhu cầu ham hiểu
biết, thì người đọc kể tác phẩm cần phải thể hiện giọng điệu một cách mượt mà,
truyền cảm có khi du dương ướt át nhưng có khi cao giọng chua cay phù hợp với
tính cách từng nhân vật hoặc giọng điệu của từng tác phẩm, Tùy cách sử dụng
giọng đọc, lời kể kết hợp với cử chỉ, điệu bộ, nét mặt phù hợp để truyền đạt nội
dung, chủ đề của tác phẩm đến với trẻ để tạo ra những rung cảm, xúc cảm, giúp
trẻ làm quen với văn học giàu hình ảnh. Muốn nội dung của tác phẩm đến với trẻ
làm rung động lòng trẻ, gây hứng thú nghe hiểu cho trẻ thì cô giáo phải là người
tìm ra thủ thuật đọc kể diễn cảm. Trước tiên phải xác định loại tác phẩm văn học
thơ hay truyện từ đó tìm hiểu nội dung truyện thơ, luyện giọng điệu, biến giọng
điệu của mình thành giọng điệu của tác phẩm và kết hợp với cử chỉ, điệu bộ nét
mặt.
Chính giọng điệu, cử chỉ, nét mặt đây là phương tiện hỗ trợ cho lời kể, giọng
đọc thêm sinh động, hấp dẫn. Phương pháp đọc kể diễn cảm cô cần tách biệt
giữa đọc và kể ở hoạt động có chủ định.
2.1. Đọc thơ cho trẻ nghe cần phải chú ý ngữ điệu giọng.
Qua giọng đọc diễn cảm sẽ nâng cao năng lực cảm thụ thơ của trẻ, trẻ làm quen
với nhịp điệu và ngôn ngữ hình ảnh trong thơ biết liên kết với hình ảnh cuộc
sống đem đến cho trẻ nhiều cảm xúc những tình cảm cao đẹp.

4


“Quả hồng/ màu đỏ
Đu đủ /chín vàng
Quả bưởi/ mát xanh
Chùm nho/ tim tím
( Màu của quả)
Hay:
“Hoa gạo/ rực đỏ

Bông gạo/ trắng tinh
Gió thổi / rung rinh
Bông bay/ lả tả”
(Cây gạo)
Muốn tiến hành hoạt động dạy thơ đạt kết quả tốt tôi đã chuẩn bị kỹ lưỡng về
nội dung, tư tưởng nghệ thuật của bài thơ, xác định giọng điệu, âm điệu, nhịp
điệu của bài thơ, khi đọc thơ cho trẻ nghe tôi cần phải làm sáng tỏ tư tưởng của
tác phẩm, thể hiện được cảm xúc của tác phẩm và sự hiểu biết của bản thân đối
với tác phẩm. Thơ có đặc điểm riêng, ngôn ngữ làm thơ giàu hàm súc âm hưởng,
vẻ đẹp của bài thơ không chỉ do nhạc điệu, nhịp điệu mà còn do vần điệu nối các
câu thơ thành một bài thơ. Vì vậy cần trao dồi kỹ thuật đọc thơ thì mới có thể
trình bày tác phẩm thơ một cách diễn cảm. Một điều không thể thiếu được trong
cách đọc thơ diễn cảm đó là sự kết hợp giữa giọng đọc và cử chỉ điệu bộ, giúp
trẻ tiếp nhận tác phẩm một cách dễ dàng hơn.
2.2. Kể chuyện cho trẻ nghe cần chú ý đến ngữ điệu giọng
Kể chuyện một cách diễn cảm cho trẻ nghe không như cách đọc chuyện bình
thường chỉ dùng giọng điệu của mình thành giọng điệu của tác phẩm mà trẻ
nghe, cảm nhận như có sự hiện hữu của các nhân vật trong truyện biến nhân vật
trong truyện thành hình ảnh sống động có cá tính.
Ví dụ: Truyện “Ai đáng khen nhiều hơn”
- Giọng của Thỏ mẹ nhẹ nhàng buồn ràu
- Giọng của Thỏ anh chậm rãi
- Giọng Thỏ em nhanh nhảu .
- Giọng của Nhím dễ thương.
- Giọng Gà Mơ hiền từ.
Lúc này không còn là giọng của cô nữa mà chính là giọng của các nhân vật.
Qua đó trẻ sẽ cảm nhận được ngay tính cách của nhân vật và nội dung câu
truyện sẽ được làm sáng tỏ .
Vì vậy tôi luôn phải là người tìm hiểu truyện, tìm ra tính cách của nhân vật để
hòa mình vào nhân vật đó, cuốn mình vào câu truyện để truyền đạt đến trẻ nội

dung câu truyện.
Để kể diễn cảm một câu truyện hay đọc diễn cảm một bài thơ không nhất
thiết phải thuộc từng chữ như trong sách truyện hoặc thơ mà cần phải thể hiện
như cuộc đối thoại giữa nhân vật này với nhân vật khác, nhiều khi lại trở về là
người dẫn truyện, nhưng luôn phải lấy cốt truyện, nội dung truyện làm trọng
tâm.
5


Để làm được điều đó tôi cần có phương pháp kể chuyện hấp dẫn và sáng tạo
để lôi cuốn trẻ, kết hợp với cử chỉ điệu bộ một cách phù hợp.
Ví dụ: Kể chuyện “Bác gấu đen và hai chú thỏ” Ngoài những lúc dùng hình
ảnh (tranh truyện) Tôi còn dùng tay của mình làm điệu bộ, ngoài ánh mắt,
gương mặt giao lưu với trẻ tôi dùng tay gõ xuống bàn khi gõ cửa gọi thỏ…
Như vậy đọc kể diễn cảm có thể nói là hòa trộn giọng đọc, cử chỉ điệu bộ, nét
mặt, ánh mắt của mình với tác phẩm mà tôi sẽ truyền đạt đến trẻ.
Kết quả: Qua giọng đọc và kể diễn cảm của cô 95% trẻ hứng thú với hoạt động.
3. Sử dụng đồ dùng trực quan sinh động
Để đưa một tác phẩm văn học đi vào lòng trẻ thơ việc sử dụng đồ dùng trực
quan là yếu tố không thể thiếu trong hoạt động cho trẻ làm quen với văn học,
xuất phát từ đặc điểm nhận thức của trẻ, từ tư duy trực quan cụ thể đến tư duy
trừu tượng, từ cảm tính đến lý tính và khả năng chú ý của trẻ thiếu bền vững dễ
phân tán, chóng chán, mệt mỏi. Sử dụng đồ dùng trực quan sẽ khắc sâu tác phẩm
một cách dễ dàng. Đồ dùng trực quan phong phú có thể là tranh ảnh, các con rối,
mô hình minh họa và phù hợp mới gây hứng thú cho trẻ và khơi dậy những rung
cảm thẩm mỹ ở trẻ.
a. Sử dụng nghệ thuật múa rối
Việc sử dụng rối trong tiết học gây được sự chú ý, tò mò tạo điều kiện cho trẻ
tiếp cận với nghệ thuật múa rối
- Với câu truyện“ Bác gấu đen và hai chú thỏ” tôi sử dụng mô hình sân khấu là

một ngôi nhà có các cây xanh, nhân vật trong truyện được cách điệu hoá, thỏ
gấu mặc quần áo, đi bằng 2 chân… Khi tôi dạy, tôi điều khiển con rối bằng ba
ngón tay: Ngón cái, trỏ, giữa sao cho những cử chỉ phù hợp với lời thoại trong
truyện…

Hình ảnh nghệ thuật rối trong chuyện" Bác gấu đen và hai chú thỏ"
6


Nhờ vào việc sử dụng nghệ thuật rối trong hoạt động học có chủ định mà số trẻ
có khả năng cảm thụ tác phẩm văn học đạt hiệu quả cao, đa số trẻ nhớ được nội
dung câu truyện, lời thoại của các nhân vật trong truyện và qua đó trẻ biết nhận
xét đánh giá tính cách của nhân vật trong truyện như ai là người xấu? Ai là
người tốt?
b. Ứng dụng công nghệ thông tin.
- Để hoạt động cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học, dù là thơ hay truyện.
Muốn đạt kết quả cao thì việc đầu tiên tôi phải chuẩn bị tốt đồ dùng dạy học, đồ
dùng đẹp hấp dẫn sẽ thu hút sự chú ý của trẻ. Trước đây tôi và các đồng nghiệp
thường sử dụng tranh minh hoạ làm đồ dùng chính trong hoạt động cho trẻ làm
quen với tác phẩm văn học. Song với hình thức đổi mới hiện nay, thời đại ứng
dụng công nghệ thông tin nên tôi đã biết ứng dụng công nghệ thông tin đưa vào
bài giảng kết quả mang lại hiệu quả rất cao. Biện pháp này luôn gây sự chú ý, tò
mò cho trẻ. Vì vậy tôi đã sử dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy để mang
lại kết quả cao.
- Với câu chuyện “Cô bé quàng khăn đỏ” tôi đã xây dựng đoạn phim hoạt hình
về nội dung câu chuyện đó tôi trình chiếu cho trẻ xem. Ngoài ra tôi còn làm
đoạn phim về các con vật kết hợp với nhạc đệm rất hứng thú làm cho trẻ dễ nhớ
nội dung truyện và thấy được nét đặc trưng của các nhân vật.

Hình ảnh về đoạn phim “Cô bé quàng khăn đỏ”

- Với bài thơ “Màu của quả” tôi đã chụp các loại quả có trong bài thơ và in vào
đĩa CD. Sau đó tôi trình chiếu cho trẻ xem trước khi cho trẻ đọc bài thơ “Màu
của quả”. Tôi còn mở cho trẻ xem vào hoạt động chiều, hoạt động đón trẻ để trẻ
được củng cố ôn luyện và đọc lại bài thơ, trẻ thuộc và nhớ nội dung bài thơ rất
nhanh.

7


Hình ảnh chụp minh hoạ cho bài thơ “ Màu của quả”
c. Sử dụng đồ dùng trực quan để tổ chức trò chơi đóng kịch
Hoạt động đóng kịch là trẻ truyền đạt lại nội dung câu truyện, làm sống lại
tâm trạng, hành động ngôn ngữ hội thoại của các nhân vật trong truyện, đồng
thời trẻ biết thể hiện tình cảm và đánh giá các nhân vật trong truyện. Khi đóng
kịch trẻ dễ dàng nắm được nội dung, ý nghĩa của tác phẩm, nắm được tính liên
tục của câu truyện, điều này góp phần đẩy mạnh sự phát triển tư duy, cảm thụ
tác phẩm một cách sâu sắc ở trẻ. Nhằm giúp trẻ phân biệt được giọng điệu lời
nói của các nhân vật. Qua đó trẻ khắc hoạ được tính cách nhân vật. Để trẻ nhớ
được ngôn ngữ, lời thoại của các nhân vật trong truyện để đóng kịch thì trước
hết cho trẻ nhắc lại lời thoại của nhân vật sau đó cho trẻ đóng vai theo tổ hoặc
nhóm.
Ví dụ: Trong truyện “Hai anh em gà con” cho tổ 1 làm Gà mẹ, tổ 2 làm Gà
lông vàng, tổ 3 Gà lông đen để trẻ tự thể hiện hành động, điệu bộ của nhân vật
cho quen và thành thạo. Sau đó phân vai cho từng trẻ theo vai của các nhân vật
trong truyện và cho trẻ nhắc lại lời thoại của nhân vật trong truyện mà trẻ sẽ
đóng. Lúc này tôi là người dẫn truyện và trẻ tự diễn theo nội dung câu truyện.
Khi trẻ diễn xong cho trẻ lên tự nhận xét về vai diễn của mình, của bạn, từ đó trẻ
xác định được thái độ của trẻ đối với nhân vật trong truyện là yêu hay ghét.
Sử dụng đồ dùng trực quan vào lúc nào? Có thể sử dụng lúc giới thiệu bài, có
khi lại minh họa cho lời kể, khi trích dẫn làm rõ ý, có thể sử dụng 2 - 3 đồ dùng

trực quan cho một câu truyện. Với phương pháp đổi mới giáo dục không dừng
lại ở tranh ảnh mà còn nên sử dụng mô hình sân khấu, phim ảnh…Muốn sử
dụng đồ dùng trực quan để đưa tác phẩm đến với trẻ cũng cần phải chau chuốt
8


và điêu luyện tôi tìm hiểu cách sử dụng đồ dùng trực quan đó cho phù hợp. Nếu
dùng tranh minh họa thì khi đến nhân vật nào chỉ vào nhân vật đó, trẻ nhìn và
biết nhân vật đó đang làm gì có giống với tính cách mà tôi vừa kể không. Nếu
dùng rối minh họa thì lại hòa giọng điệu của mình vào nhân vật rối và làm cho
rối sống động hơn…Sử dụng đồ dùng trực quan nào cũng thế, luôn luôn phải
theo trình tự của cốt truyện, hình ảnh nào có trước, hình ảnh nào có sau, tôi luôn
phải linh hoạt, sáng tạo trong khi sử dụng đồ dùng trực quan.
Trò chơi đóng kịch thực sự giúp trẻ cảm nhận tác phẩm văn học một cách sâu
sắc và để đạt được điều đó thì việc trang trí sân khấu và hoá trang cho trẻ rất
quan trọng, với câu truyện “Dê con nhanh trí” tôi làm sân khấu có màn che, rồi
trang trí cảnh phù hợp với câu truyện.
Bên cạnh việc làm mô hình sân khấu thì việc hoá trang cho trẻ đóng kịch
cũng rất cần thiết. Với nhân vật “Dê con nhanh trí” tôi cho trẻ mặc mặt nạ hình
dê con, sói, de mẹ, bao tay, giầy hình chân dê mẹ, dê con, sói và áo quần màu
sắc khác nhau phù hợp với tính cách của từng nhân vật.
Việc hoá trang và bố trí sân khấu phù hợp, trang phục đẹp sẽ giúp trẻ tự tin
khi nhập vai tạo cho trẻ hứng thú hơn với từng vở diễn.
d. Sử dụng đồ dùng trực quan bằng hinh ảnh thật
Sử dụng hình ảnh thật lúc này sẽ là phương tiện tốt nhất giúp trẻ nhớ lâu hơn.
Vì vậy hình ảnh phải thật và gần gũi với trẻ, khi cho trẻ quan sát phải đúng lúc,
đúng chỗ. Do vậy tôi đã tích cực sử dụng hình ảnh thật để gây hứng thú cho trẻ
Ví dụ: Như trong bài thơ “Gà nở” Tôi đã dùng những hình ảnh thật về quả
trứng đang nở và sử dụng trong bài như: Cho trẻ quan sát gà mẹ đang ôm ấp và
bảo vệ những chú gà con xinh xắn, sau đó đàm thoại với trẻ về nội dung bài thơ.

Hình ảnh minh hoạ bài thơ “Gà nở”
9


e. Sử dụng đồ dùng trực quan bằng đồ chơi tự tạo
Ngoài việc sử dụng đồ dùng trược quan bằng hình ảnh thật tôi còn sử dụng
đồ dùng đồ chơi tự tạo bằng các nguyên vật liệu làm từ hội thi chấm đồ dùng đồ
chơi.
Ví dụ: Như trong bài thơ “Đàn gà con” Tôi đã làm được đồ dùng trực quan là
gà mẹ đang ấp trứng và sử dụng trong bài như: Cho trẻ quan sát bằng đồ dùng
trực quan gà mẹ đang ấp ổ trứng và mười chú gà con xinh xắn, sau đó đàm thoại
với trẻ về nội dung bài thơ.

Hình ảnh làm bằng đồ chơi tự tạo minh họa cho bài thơ “ Gà nở”
Kết quả: Qua việc sử dụng đồ dùng trực quan sinh động đã giúp trẻ cảm thụ tốt
các tác phẩm văn học. 99% trẻ hứng thú với hoạt động.
4. Tổ chức cho trẻ hoạt động nghệ thuật qua các tác phẩm văn học.
Hoạt động văn học nghệ thuật là tổ chức cho trẻ kể truyện, đọc thơ, đóng
kịch. Tôi đã sử dụng 3 phương pháp, biện pháp trên thì việc tổ chức hoạt động
văn học nghệ thuật sẽ đơn giản hơn.
* Tổ chức cho trẻ đọc thơ
Yêu cầu trẻ phải thuộc thơ và đọc diễn cảm, cho cả lớp đọc cùng cô 2 - 3
lần, cho tổ thi đua đọc diễn cảm đọc to, nhỏ, nối tiếp để rèn luyện cho trẻ đọc
thuộc thơ, cho 1 - 2 nhóm trẻ lên đọc, cá nhân đọc.
Trong khi trẻ đọc thơ tôi giúp trẻ đọc để trẻ có thể cảm thụ được âm điệu, vần
điệu, nhịp điệu của bài thơ.
Khi tổ chức cho trẻ đọc thơ tôi đã sử dụng những hình ảnh theo trình tự nội
dung của bài thơ sau đó cho trẻ đọc thơ trên màn hình bằng hình ảnh.
Ví dụ: Bài thơ “Mèo đi câu cá”

10


Hình ảnh minh họa nội dung trong bài thơ “ Mèo đi câu cá”
* Tổ chức cho trẻ kể lại truyện
Có thể tập trung cho trẻ kể truyện bằng nhiều cách
- Kể tiếp và kết thúc truyện (Hiểu các bước trình bày ý tưởng và kết thúc câu
truyện)
- Kể truyện theo tranh (Kể theo bộ 4 - 5 tranh hoặc kể theo 1 tranh nhằm tập kể
một câu truyện dựa trên yếu tố trực quan)
- Tả vật (Vật thật, hoặc đồ chơi, tập trình bày ý tưởng dựa trên yếu tố trực quan)
- Kể truyện theo chủ đề (Tập trình bày ý tưởng từ trải nghiệm, kinh nghiệm cá
nhân)
- Kể truyện từ nhân vật do tôi nêu ra (Tập trình bày ý tưởng từ trải nghiệm, kinh
nghiệm cá nhân dựa trên gợi ý qua các nhân vật mà trẻ đã biết)
- Kể truyện sáng tạo (Tự chọn chủ đề …Tập trình bày ý tưởng dựa trên vốn kinh
nghiệm, sự tưởng tượng sáng tạo của cá nhân)

11


- Song để trẻ kể được truyện một cách hấp dẫn thể hiện được giọng điệu diễn
cảm tôi cần chú ý các bước luyện tập cho trẻ kể truyện đó là: Trò chuyện với trẻ
để giúp trẻ lựa chọn ý tưởng và nội dung câu truyện. Đàm thoại để khơi gợi các
hình ảnh liên quan đến nội dung câu truyện. Tôi kể câu truyện theo cách của tôi
coi truyện của tôi kể chỉ là cách kể mẫu cho trẻ tham khảo cho lần kể sau.
Không áp đặt cách kể theo khuân mẫu đối với trẻ.
- Cho trẻ tự kể truyện (Gọi từng trẻ lên kể vì mỗi trẻ có cách kể truyện riêng) và
đặt tên cho câu truyện của mình. Hoặc có thể cho nhóm thảo luận, sau đó cử một

trẻ lên kể, đặt tên truyện của nhóm. Trong cách đặt tên truyện có trẻ lấy tên các
nhân vật trong truyện (Trong tranh) để đặt tên cho câu truyện của mình như:
Tích Chu không vâng lời bà, có thể tập trung cho trẻ kể truyện bằng nhiều cách,
anh nông dân hiền lành, chuyện bạn nhím, bạn ếch…trẻ đã biết sử dụng những
câu có tượng hình, tượng thanh trong câu truyện của mình.
Trẻ tuổi mầm non kinh nghiệm cuộc sống của trẻ có những câu truyện xảy ra
hàng ngày, những điều mắt thấy tai nghe…trẻ đều biết, song cái khó mà trẻ
không biết cách kể thành truyện, chọn gì để kể và kể như thế nào? Hàng ngày có
những lúc trẻ kể gì đó cho bạn bè nghe, cho bố mẹ, ông bà nghe…nhưng kể
thành truyện trẻ còn e ngại. Trẻ kể truyện theo ý thích ngắn gọn, dễ hiểu, các câu
sử dụng là câu đơn. Có trẻ kể theo trình tiết sự việc xảy ra, có trẻ đi sâu vào một
chi tiết. Muốn trẻ kể truyện theo ý thích được tự nhiên, tôi cần biết hướng lái,
biết khơi dậy ở trẻ những tình cảm chân thực, sự quan sát kỹ lưỡng, trí tưởng
tượng bay bổng và biết cách sử dụng từ phong phú thì câu truyện sẽ rất hay.
Với hình thức kể truyện theo ý thích, cho thấy trẻ có sức tưởng tượng cùng vốn
từ phong phú, với kinh nghiệm mà có lẽ trẻ được nghe ở các câu truyện nào đó
nên đã nghĩ ra chuyện mang tính chất hư cấu, hãy tạo cho trẻ sự mạnh dạn tự tin
trong giao tiếp khi nói chuyện thì trẻ sẽ kể truyện mạch lạc hơn.
* Nâng cao khả năng cảm thụ tác phẩm văn học cho trẻ thông qua trò chơi
đóng kịch.
Đóng kịch là hình thức hoạt động chơi đặc biệt và độc lập thực sự của trẻ
nhằm phát triển trí nhớ và giáo dục trẻ tinh thần tập thể. Qua hoạt động này, trẻ
truyền đạt lại nội dung câu chuyện và làm sống lại tâm trạng, hành động và ngôn
ngữ hội thoại của các nhân vật đồng thời trẻ biết thể hiện tình cảm và đánh giá
các nhân vật trong truyện. Khi đóng kịch trẻ dễ dàng nắm được nội dung, ý
nghĩa của tác phẩm, nắm được tính liên tục của câu chuyện, điều này góp phần
đẩy mạnh sự phát triển tư duy và khả năng cảm thụ tác phẩm một cách sâu sắc ở
trẻ.
Trước hết, để có một vở kịch cho trẻ đóng tôi chuyển thể tác phẩm văn học
sang thành kịch. Tôi đã lựa chọn những tác phẩm văn học có nội dung tư tưởng

sáng rõ để chuyển thể thành những kịch bản trò chơi đóng vai ngắn gọn. Nội
dung cốt truyện phát triển mạch lạc, nhân vật giàu màu sắc thẩm mỹ và tính
cách, hành động, ngôn ngữ rõ ràng.
Để giúp trẻ hiểu nội dung câu chuyện, nắm vững cốt truyện theo vai, nhớ
tên nhân vật, tính cách và hình dung ra dáng điệu, nét mặt, hành động của từng
12


nhân vật thì tôi đã cùng trẻ đọc diễn cảm kịch bản và trò chơi về các nhân vật
trong kịch bản để trẻ đưa ra ý kiến nhận xét của mình. Từ đó giúp trẻ có những
biểu tượng đúng đắn hơn về hình tượng trong TPVH, hiểu được tính cách các
nhân vật, tư tưởng tác phẩm và xác định được thái độ của mình đối với các nhân
vật. Trong quá trình trao đổi với trẻ về tác phẩm, tôi đã đưa ra các câu hỏi giúp
trẻ hiểu sâu hơn về diễn biến hành động của các nhân vật.
Ví dụ: Trong truyện “Chú Dê đen”, tôi đưa ra các câu hỏi như:
- Tại sao Chó Sói lại có thể to tiếng quát nạt Dê Trắng như thế ?
- Thái độ của Dê Đen trước con Sói hung ác ấy có giống Dê Trắng không ?
Tại sao ?
- Vở kịch này đã gợi lên cho chúng ta điều gì ?
Khi trao đổi với trẻ về kịch bản, tôi gợi ý trẻ tưởng tượng ra vẻ ngoài của các
nhân vật và phẩm chất, tính cách nhân vật. Trẻ tưởng tượng ra vẻ ngoài của các
nhân vật, khung cảnh của hành động và nhanh chóng có những ấn tượng như đã
xem kịch, trẻ như nhìn thấy được toàn bộ cảnh trong kịch, như thấy mình được
diễn.
Ví dụ: Trong vở kịch “Dê con biết vâng lời mẹ”, qua các chi tiết của truyện, tôi
gợi ý để trẻ tưởng tượng ra vẻ ngoài dữ tợn, giọng nói ồm ồm, tính cách thì gian
xảo, lừa bịp...của Chó Sói, còn các chú Dê con thì có vẻ ngoài và giọng nói non
nớt, hồn nhiên, đáng yêu, ngoan ngoãn nghe lời mẹ dặn nhưng lại tỏ ra rất thông
minh, lanh lợi trước sự xảo quyệt của Sói. Sau khi được đọc và phân tích nội
dung kịch bản cùng cô, trẻ hiểu được nội dung kịch bản và nắm rõ tính cách

nhân vật thì tôi để trẻ tự nhận vai diễn. Tuy nhiên để trẻ có thể nhận được vai
phù hợp hơn với khả năng và tính cách của mình thì tôi luôn giúp trẻ hiểu được
ý nghĩa và tầm quan trọng của tất cả các vai trong vở kịch. Điều cốt lõi tôi luôn
tạo cho trẻ sự thoải mái khi nhận vai và trẻ sẽ cảm thấy hứng thú với vai diễn đó.
Như vậy trẻ mới thực sự tích cực luyện tập và có nhiều cảm xúc để diễn tốt, diễn
sáng tạo hơn .
Ví dụ: Đối với những cháu có tính bạo dạn, cá tính thì tôi gợi ý cho cháu
nhận những vai có tính cách mạnh mẽ như Sói, Cáo, Dê Đen... còn những cháu
nhút nhát, hiền dịu hơn thì tôi thưòng gợi ý cho cháu nhận những vai phù hợp
với tính cách của cháu như vai Thỏ, Bác Gấu, Dê con, Dê mẹ, Dê Trắng...
Trong quá trình trẻ học lời thoại, tôi không bắt trẻ học thuộc từng câu, từng
chữ giống cô mà tôi luôn khuyến khích trẻ tự sáng tạo. Trẻ có thể thêm, bớt từ,
những câu cảm thán, nhấn giọng tùy vào cảm xúc riêng mà trẻ có được trước
hoàn cảnh đó miễn sao không làm sai lệch nội dung cơ bản của tác phẩm đồng
thời tôi gợi ý hướng dẫn trẻ thể hiện sắc thái tình cảm của các nhân vật qua ngữ
điệu giọng nói, nét mặt .
Ví dụ: Với câu chuyện “Con Cáo” thì trẻ phải biết thể hiện giọng của gà
mẹ “Cục ta cục tác, Cáo ác, Cáo ác” vừa to, vừa cao, tiếng kêu như vừa để đe
dọa Cáo không cho nó bắt gà con, vừa để đánh động và gọi mọi người xung
quanh ra giúp mình, nét mặt phải dữ dằn...

13


Hay câu chuyện “Tích Chu” trẻ phải thể hiện được vẻ mặt và giọng nói hốt
hoảng, lo sợ của Tích Chu khi trở về không thấy bà đâu hoặc thể hiện sự hối hận
của Tích Chu khi mong muốn bà trở lại thành người: “Bà ơi, bà trở lại với cháu,
cháu sẽ đi lấy nước cho bà uống, cháu sẽ không hư nữa đâu”, lúc này trẻ phải
điều khiển giọng của mình to hơn bình thường và trẻ có thêm (bớt) lời cho phù
hợp. Khi trẻ nhập vai, để giúp trẻ tưởng tượng sáng tạo tốt hơn, tôi có thể cho trẻ

xem thêm một số tranh minh họa thể hiện nét mặt, dáng vẻ của nhân vật trong
tác phẩm và phân tích nội dung bức tranh đó cho trẻ hiểu .
Ví dụ: Khi đóng kịch “Ai đáng khen nhiều hơn” tôi phân vai cho cháu đóng
nhân vật: Thỏ mẹ, thỏ anh, thỏ em, gà mơ, sóc.

Hình ảnh minh hoạ trẻ phân vai đóng kịch chuyện “Ai đáng khen nhiều hơn”
Trong quá trình trẻ tập kịch, để phát huy được trí tưởng tượng sáng tạo của
trẻ, tôi thường mời một vài trẻ khá thể hiện trước và cho các bạn quan sát, nhận
xét cách thể hiện của bạn. Tôi động viên, khen ngợi những sáng tạo của trẻ đồng
thời tôi gợi ý để trẻ khác chỉ rõ chỗ chưa đạt của bạn và cùng nhau sửa. Đối với
Những trẻ nhút nhát tôi thường diễn mẫu cho trẻ xem để trẻ nắm được cách thể
thể hiện vai diễn.
Để đạt được hiệu quả cao, ngoài việc cho trẻ ôn lại nội dung, phân biệt được
giọng điệu, lời thoại từng nhân vật và cho trẻ tự thể hiện hành động, điệu bộ của
nhân vật theo tổ, nhóm, cá nhân thi tôi đã rất chú trọng tới việc trang trí sân
khấu và hóa trang cho trẻ phù hợp với từng nhân vật.
Ví dụ: Khi tổ chức cho trẻ đóng kịch “Bác gấu đen và hai chú thỏ”, truyện
“Cáo, thỏ và gà trống” hay truyện “Dê đen và dê trắng”, tôi đã cùng trẻ tạo ra
một phông vẽ kết hợp sắp đặt cây cối xung quanh lớp có khung cảnh như một
khu rừng với những dãy núi xa xa, cây cỏ, có những tia nắng ấm áp và những
con chim đậu trên cành cây. Từ những thùng cát tông, thùng xốp hay những
mảnh ghép bằng bìa, tôi đã trang trí tạo ra những ngôi nhà của Thỏ, của
14


Cáo...Tôi tận dụng những chiếc ghế băng của trường trang trí thêm để tạo ra
chiếc cầu sử dụng trong vở kịch “Dê Đen và Dê Trắng”...
Với môi trường giống như thật đó đã rất cuốn hút trẻ vào hoạt động đóng
kịch đồng thời giúp trẻ tái hiện một cách sâu sắc hơn nội dung tác phẩm.
Bên cạnh việc thiết kế sân khấu bằng các hình thức khác nhau thì việc hóa

trang cho trẻ đóng kịch cũng rất cần thiết. Đây cũng là một khâu rất cần được
chú ý, thiếu nó trẻ sẻ mất đi những cảm xúc, hứng thú bước vào cuộc chơi.
Ví dụ: Khi tổ chức cho trẻ đóng kịch tác phẩm “Chú dê đen”, ngoài việc
thiết kế sân khấu có màn che và trang trí cảnh phù hợp với tác phẩm thì tôi cho
trẻ mặc trang phục có màu sắc phù hợp với dê đen, dê trắng và sói…

Hình ảnh sân khấu kịch chuyện “ Chú dê đen”
Hay tác phẩm “Hai anh em”, trích đoạn “Tấm Cám”, tôi đã tạo ra những
chiếc mũ, đôi giày, chòm râu, tóc...hóa trang cho ông Tiên, ông Bụt, công chúa,
hoàng tử vừa rất đơn giản phù hợp lại khiến trẻ rất thích thú...
Việc hóa trang và bố trí sân khấu phù hợp, trang phục đẹp sẽ giúp trẻ tự tin
khi nhập vai và tạo cho trẻ tâm trạng rộn ràng và hứng thú với từng vở diễn.
Trong quá trình trẻ đóng kịch, tôi đã kết hợp với âm thanh, âm nhạc phù
hợp với âm sắc, tình huống của tác phẩm và tâm trạng của nhân vật. Có thể là
tiếng chim hót, tiếng suối chảy róc rách, tiếng muông thú kêu trong khu rừng khi
đóng kịch “Dê đen và Dê trắng”, “Chú Dê đen”, hay tiếng mưa mỗi lúc một to
hơn rõ hơn, tiếng gió thổi ào ào, tiếng cành cây gãy, đổ...trong truyện “Bác gấu
đen và hai chú thỏ”, lúc là một đoạn nhạc gay cấn trong đoạn Gà Trống đuổi
Cáo ra khỏi nhà Thỏ (trong vở kịch “Cáo, thỏ và Gà Trống”), lúc lại là một bản
nhạc tình cảm, nhẹ nhàng trong đoạn Dê mẹ âu yếm các chú Dê con khi đã khôn
ngoan đuổi được Cáo gian ác ra khỏi nhà lúc Dê mẹ đi vắng (trong vở “Dê con
biết vâng lời mẹ”). Sự hòa quyện giữa âm thanh, âm nhạc và cảm xúc sẽ giúp trẻ
hiểu nội dung tác phẩm một cách sâu săc hơn và làm cho vở kịch thêm sống
động và hấp dẫn trẻ hơn.
15


Như vậy tổ chức trò chơi đóng kịch một cách khoa học sẽ trở thành một hình
thức giải trí giúp nâng cao khả năng hưởng thụ tác phẩm văn học cho trẻ và là
một phương tiện giáo dục trẻ thực sự hiệu quả ở trường mầm non đặc biệt trong

lĩnh vực giáo dục nghệ thuật và phát triển ngôn ngữ cho trẻ.
Kết quả: 100% trẻ hứng thú tham gia hoạt động nghệ thuật qua các tác phẩm
văn học.
5. Hệ thống câu hỏi đàm thoại
Đàm thọai là một quá trình hỏi và đáp, trao đổi giữa cô và trẻ, trong đó
cô giữ vai trò chủ đạo giúp trẻ hiểu sâu và nhớ lại tác phẩm văn học. Việc đàm
thoại kết hợp với giảng giải, gợi mở, giúp trẻ hiểu tác phẩm một cách đầy đủ có
hệ thống, nhờ vậy trẻ có thể dễ dàng nhớ tác phẩm phát huy tính tích cực, rèn
luyện óc tư duy tưởng tượng, khơi dậy những rung cảm, xúc cảm thẩm mỹ. Đàm
thoại là cơ hội tốt để trẻ sử dụng từ và diễn đạt một cách chính xác biểu cảm, từ
đó phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ. Để phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho
trẻ qua hoạt động làm quen với tác phẩm văn học thì không thể nào thiếu được
hệ thống câu hỏi đàm thoại. Câu hỏi đóng vai trò quan trọng trong trò chuyện,
đàm thoại, sử dụng câu hỏi với trẻ nhằm gây hứng thú và sự chú ý của trẻ đến sự
vật hiện tượng, cần cho trẻ tìm hiểu khám phá hơn gợi tính tò mò ở trẻ. Giúp trẻ
tìm hiểu kỹ bản chất của sự vật hiện tượng xung quanh. Phát triển ngôn ngữ,
giúp trẻ nghe hiểu nghĩa của từng loại câu hỏi, câu trả lời của người khác với
câu hỏi trong đời thường, do đó tôi cần chuẩn bị các câu hỏi trước trò chuyện,
đàm thoại cùng với trẻ. Câu hỏi được chuẩn bị trước giúp tôi chủ động hỏi trẻ,
đưa ra những câu hỏi chính xác và dễ hiểu đối với trẻ. Trong quá trình trò
chuyện, đàm thoại, chúng ta nên sử dụng các dạng câu hỏi khác nhau.
5.1. Dạng câu hỏi nhận biết
Giúp trẻ tái tạo nội dung truyện, nhớ lại một cách có hệ thống các việc
diễn ra. Loại câu hỏi này dùng cho những trẻ yếu và trung bình trong lớp.
Ví dụ: Khi cho trẻ làm quen với câu chuyện “Ba cô gái”, với chủ đề gia đình,
tôi đã xây dựng hệ thống câu hỏi đàm thoại theo các dạng sau:
+ Các cháu vừa nghe cô kể chuyện gì?
+ Trong câu chuyện cô vừa kể, bà mẹ sinh được bao nhiêu cô con gái?
+ Bà mẹ thương các cô như thế nào?
+ Khi bà mẹ bị ốm, bà nhờ ai mang thư đến cho các con?

Ngoài ra tôi còn dùng dạng câu hỏi nhận biết nâng cao để buộc trẻ phải tư
duy suy nghĩ.
+ Vì sao cô Hai lại bị Sóc biến thành nhện, còn cô chị Cả lại bị biến thành
Rùa?
+ Khi nghe Sóc báo tin mẹ ốm thì cô Út đã làm gì?
5.2. Dạng câu hỏi vận dụng kinh nghiệm
Trẻ vận dụng khả năng hiểu biết của mình để trả lời nhằm giúp trẻ phát triển
trí tưởng tượng và sự sáng tạo của mình. Loại câu hỏi này tôi thường dùng cho
những trẻ khá hơn trong lớp.
Ví dụ: Chuyện “Ba cô gái”
16


+ Theo các cháu, ngoài Sóc ra thì còn cách nào để bà mẹ báo tin cho các
con mình biết?
+ Khi bà mẹ bị ốm thì bà mong muốn điều gì?
+ Vì sao Sóc lại giận dữ biến chị Cả thành con rùa?
Bên cạnh đó tôi dùng dạng câu hỏi vận dụng kinh nghiệm nâng cao để giúp
trẻ phát triển ngôn ngữ và kích thích tư duy trẻ phát triển.
Ví dụ: Chuyện “Ba cô gái”
+ Các cháu có nhận xét gì về tính cách của ba cô gái?
+ Nếu mẹ bị ốm thì các cháu sẽ làm gì?
5.3. Dạng câu hỏi giải thích và phỏng đoán suy luận
Đây là dạng câu hỏi đòi hỏi trẻ phải tận dụng nhiều mẫu câu để trả lời. Dạng
câu hỏi này giúp trẻ tăng vốn từ, phát triển trí tưởng tượng phong phú và kích
thích tư duy của trẻ phát triển. Loại câu hỏi này thường dùng cho những cháu
giỏi trong lớp.
Ví dụ: Chuyện “Ba cô gái”
+ Hành động nào cho cháu biết cô út thật lòng thương mẹ?
+ Nếu cô út không về thăm mẹ thì chuyện gì sẽ xảy ra?

+ Theo cháu cô út sẽ làm gì khi thấy hai chị mình bị biến thành rùa và nhện?
Ngoài những dạng câu hỏi trên, tôi còn sử dụng loại câu hỏi giải thích và
phỏng đoán suy luận nâng cao. Đây là những câu hỏi khó có tính thu hút trẻ và
đòi hỏi trẻ phải có khả năng phỏng đoán, suy luận cao.
Ví dụ: Chuyện “Ba cô gái”
+ Trong ba cô gái, cháu thích cô nào nhất? Vì sao?
+ Theo cháu, cháu hiểu thế nào là người con hiếu thảo?
+ Cháu hãy nghĩ ra một kết thúc khác cho câu chuyện?
+ Cháu hãy đặt ra tên khác cho câu chuyện là gì?
Tôi đưa ra những câu hỏi giúp trẻ suy nghĩ về nội dung tư tưởng của tác
phẩm bằng cách tôi hướng trẻ suy nghĩ vào nhân vật chính, phát hiện ra những
phẩm chất của nhân vật, đưa ra nhận xét về hình tượng nhân vật và xác định thái
độ của mình đối với các nhân vật.
Ví dụ: Chuyện “Tích chu”
Tôi đặt ra các câu hỏi:
- Các con thấy Tích Chu là người như thế nào? (trong truyện “Tích Chu”)
- Các con có nhận xét gì về người anh và người em? (Trong truyện “Hai anh
em”)…
- Con thích nhân vật nào nhất trong câu chuyện “Cáo, Thỏ và Gà Trống?” Vì
sao con lại thích nhân vật đó?
Để giúp trẻ hiểu sâu sắc nội dung tư tưởng của tác phẩm, tôi thường đặt câu
hỏi để tạo cơ hội cho trẻ tự bày tỏ thái độ của mình đối với nhân vật. Trẻ tự đặt
mình vào hoàn cảnh của nhân vật để tìm ra cách giải quyết.
Ví dụ: Trong truyện “Tích Chu” tôi hỏi trẻ
+ Nếu là con, con sẽ làm gì khi ông bà, bố mẹ bị ốm?

17


+ Khi thấy ai đó bị kẻ xấu bắt nạt, con sẽ làm thế nào?(Trong truyện“Cáo,

Thỏ và Gà Trống”)…
+ Khi bố mẹ hay người lớn dặn dò con điều gì thì con phải làm thế nào?
(Trong truyện “Cô bé quàng khăng đỏ”).
Như vậy, bằng việc sử dụng hệ thống câu hỏi đa dạng đi từ đơn giản đến phức
tạp, từ dễ đến nâng cao sẽ kích thích hứng thú và tính tích cực hoạt động của
mọi đối tượng trẻ đồng thời tạo cho trẻ sự mạnh dạn, tự tin và tinh thần học tập
sôi nổi. Cách đưa câu hỏi như vậy sẽ rất phù hợp với khả năng nhận thức của
trẻ. Những cháu khá giỏi trả lời câu hỏi nâng cao sẽ giúp các cháu yếu hơn tích
cực học hỏi, đây chính là cách cho trẻ học qua bạn và trẻ sẽ dần dần bắt chước
bạn chịu suy nghĩ trả lời, làm cho các cháu yếu ngày càng phát triển ngôn ngữ,
mở rộng kiến thức hơn, mạnh dạn và ngày càng tự tin hơn.
Nhờ hệ thống câu hỏi nêu trên mà trẻ cảm thụ truyện kể một cách tích cực
hơn, sâu sắc hơn, trẻ nhớ nội dung câu chuyện lâu hơn và khi cho trẻ đóng kịch
trẻ sẽ tái tạo tính cách nhân vật tự tin hơn, chân thật hơn.
Ngoài ra trong giờ kể chuyện, tôi luôn tạo ra bầu không khí vui tươi giúp trẻ
có tâm trạng thoải mái, từ đó trẻ tích cực trả lời các câu hỏi của cô đưa ra.
Khi trẻ trả lời câu hỏi tôi không bao giờ áp đặt trẻ mà tôi để trẻ tự trả lời theo
ý hiểu của mình, trẻ tự diễn đạt theo ý của trẻ, tạo cho trẻ sự mạnh dạn, tự tin khi
diễn đạt sau đó tôi mới hướng trẻ vào nội dung nhất định. Căn cứ vào khả năng
cảm thụ của trẻ để tôi lần lượt đưa ra từng dạng câu hỏi từ dễ đến khó sao cho
tất cả trẻ trong lớp đều trả lời câu hỏi theo khả năng của mình..
Tất cả trẻ trong lớp đều tham gia tích cực sôi nổi. Khi tôi vừa đặt câu hỏi, tất
cả các cháu đều mạnh dạn giơ tay phát biểu. Những cháu cảm nhận rất tốt trả lời
những câu nâng cao sẽ giúp cho những cháu yếu hơn học hỏi. Đây chính là cách
cho trẻ học qua bạn, dần dần trẻ bắt chước bạn, chịu suy nghĩ trả lời, làm cho
những cháu chậm yếu ngày càng phát triển ngôn ngữ, mở mang kiến thức hơn,
mạnh dạn hơn, đồng thời ngày càng tự tin hơn. Và cũng chính qua hệ thống mà
câu hỏi vừa nêu trên, trẻ đã cảm thụ truyện một cách tích cực hơn, sâu sắc hơn,
trẻ nhớ nội dung câu truyện lâu hơn và khi trẻ đóng kịch, trẻ sẽ tái tạo tính cách
nhân vật một cách tự nhiên, chân thật hơn.

Kết quả: Qua việc sử dụng hệ thống các dạng câu hỏi đã giúp 98 % trẻ
hiểu được nội dung của tác phẩm.
6. Phối hợp với các bậc phụ huynh trong kể chuyện, đọc thơ cho trẻ nghe ở
gia đình.
Phối hợp với phụ huynh là một giải pháp vô cùng quan trọng, lôi cuốn sự
quan tâm của các bậc phụ huynh để họ cùng tham gia thực hiện như mua sắm
đầy đủ 100% đồ dùng học tập cho trẻ, đặc biệt là đồ dùng phục vụ cho hoạt
động làm quen với tác phẩm văn học, mà còn tạo cơ hội để các bậc phụ huynh
hiểu được công tác chăm sóc giáo dục trẻ vất vả như thế nào. Từ đó thực hiện tốt
lượng thông tin hai chiều để phối kết hợp chặt chẽ bằng nhiều hình thức như:
- Tăng cường công tác tuyên truyền để nâng cao nhận thức và tầm quan trọng
của trẻ làm quen với tác phẩm văn học.
18


- Trò chuyện, trao đổi với các bậc phụ huynh, thông qua hoạt động đón trả trẻ
hàng ngày để họ nắm bắt được tình hình sức khoẻ và khả năng nhận thức của
trẻ.
- Bồi dưỡng cho trẻ kết hợp với các bậc phụ huynh thông qua các bài thơ, truyện
tạo điều kiện cho trẻ có khả năng phát triển nhận thức riêng của trẻ và những
tình huống kích thích trẻ để trẻ được mạnh dạn, tự tin, tích cực trong hoạt động.
- Trong chương trình học ở các chủ đề tôi in ấn các bài thơ, câu truyện treo ở
góc trao đổi phụ huynh và gửi về nhà cho phụ huynh nhờ phụ huynh về dạy trẻ
- Tổ chức họp phụ huynh theo định kỳ
Sau một thời gian nghiên cứu và áp dụng thực hiện một số biện pháp, tôi đã
đạt được một số kết quả sau cụ thể qua các bảng khảo sát kiểm nghiệm:
Kết quả khảo sát
Đạt
Tổng
số trẻ

Trung
Chưa đạt
Stt Nội dung khảo sát
Tốt
Khá
khảo
bình
sát Số
Số
Số
Số
%
%
%
%
trẻ
trẻ
trẻ
trẻ
1 Khả năng hứng thú
nghe các tác phẩm
30
9
30
12
40
9
30
0
0

văn học
2 Khả năng trả lời câu
30
9
30
12
40
6
20
3
10
hỏi đàm thoại
3 Khả năng cảm thụ
30
12
40
6
20
9
30
3
10
tác phẩm văn học
4 Khả năng đọc kể
diễn cảm tác phẩm
30
12
40
9
30

6
20
3
10
văn học
Qua bảng khảo sát cho thấy thực trạng cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học
thông qua kể chuyện, đọc thơ kết quả đã được nâng lên.
Thông qua các hoạt động của môn kể chuyện, đọc thơ tôi đã khắc phục được
đáng kể tình trạng nói ngọng, nói lắp ở trẻ, làm cho trẻ có khả năng diễn đạt
mạch lạc và kể được một số câu chuyện ngắn đơn giản. Nhờ kể chuyện đọc thơ
mà chất lượng các môn học khác cũng được nâng lên
C. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT
I. KẾT LUẬN
Qua một thời gian dài nghiên cứu tài liệu, tìm tòi, học hỏi và qua việc thực
hiện các phương pháp nói trên tôi tự rút ra bài học kinh nghiệm cho mình như
sau:
- Giáo viên phải nhiệt tình chịu khó tìm tòi, tham khảo tài liệu và nắm chắc
phương pháp giảng dạy
- Sáng tạo làm nhiều đồ dùng, đồ chơi tự tạo đẹp, đảm bảo an toàn khi trẻ tiếp
xúc, đảm bảo tính trực quan thẩm mĩ để giới thiệu các thủ pháp nghệ thuật như:

19


Đọc diễn cảm, thể hiện đúng ngữ điệu, với cử chỉ ánh mắt, lời nói những động
tác minh hoạ phù hợp với từng nhân vật.
- Tổ chức tốt các hoạt động vui chơi khuyến khích động viên trẻ kịp thời, biết
khai thác khả năng của trẻ, kiên trì kèm cặp những trẻ nhút nhát chậm chạp.
- Tổ chức luyện cho trẻ ở mọi lúc, mọi nơi.
- Làm băng đĩa có hình ảnh về môi trường, vạn vật xung quanh như: Phương

tiện giao thông, con vật, cỏ cây hoa lá…để trẻ được quan sát những hình ảnh
động, khích lệ trí tò mò của trẻ.
- Giáo viên luôn phải trau dồi kiến thức, luôn tìm tòi sáng tạo, rèn luyện giọng
đọc, giọng kể…cách phát âm của mình, tự sửa sang cho mình về ngôn ngữ và
tìm hiểu sâu hơn về cách phát âm, ý nghĩa của từ. Từ đó mới đề ra một số biện
pháp tốt để hướng dẫn cho trẻ.
- Để giúp trẻ đi vào tác phẩm và tạo sự hứng thú thì đồ dùng trực quan là không
thể thiếu. Cần tổ chức cho trẻ được thực hành, trải nghiệm qua các đồ dùng, đồ
chơi mang tính sáng tạo, luôn cải biên tạo ra sự mới lạ hấp dẫn, gây sự chú ý của
trẻ sẽ giúp trẻ ghi nhớ lâu hơn về tác phẩm.
- Cho trẻ được tự tay làm ra các sản phẩm để trẻ được tự kể chuyện, tự chơi với
những đồ chơi do mình làm ra.
- Khuyến khích trẻ nói ra những ý nghĩ của trẻ qua nội dung truyện nhằm giúp
trẻ luyện cách trình bày, diễn đạt ý…
- Tạo môi trường hoạt động ngôn ngữ phong phú phù hợp với trẻ như: Xem
sách, truyện tranh, nghe đọc truyện, kể chuyện, chơi đóng kịch để trẻ nói chuyện
trao đổi với nhau.
- Ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy
- Sử dụng tốt mô hình rối, rối dẹt, rối tay
II. Ý KIẾN ĐỀ XUẤT
- Đối với nhà trường: Ban chấp hành cần tham mưu tốt với lãnh đạo địa phương
cũng như tuyên truyền vận động sự ủng hộ của phụ huynh để bổ xung thêm cơ
sở vật chất và các trang thiết bị phục vụ cho việc học tập của trẻ.
- Phòng giáo dục tổ chức các tiết dạy mẫu của bộ môn văn học cho giáo viên có
điều kiện học hỏi, rút kinh nghiệm.
Để hoàn thành sáng kiến kinh nghiệm này, mặc dù được sự quan tâm giúp
đỡ của các chị em đồng nghiệp và đặc biệt của giáo viên chủ nhiệm lớp. Nhưng
không tránh khỏi những thiếu sót rất mong được sự đóng góp ý kiến của ban
lảnh đạo cấp trên và các bạn đồng nghiệp để sáng kiến ngày càng tốt hơn.
XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ

Nga Lĩnh ngày 2 tháng 4 năm 2013
Tôi xin cam đoan đây là SKKN
của tôi viết trên, không sao chép
của người khác.

Phạm Thị Luận
20


21