Ngữ văn lớp 8 tuần 2

Giáo án ngữ văn
==================================================================
Tuần 2
Tiết 5-6
Ngày soạn : 28/8 Ngày dạy :
Văn bản Trong lòng mẹ
Trích Những ngày thơ ấu Nguyên Hồng
I Mục đích
- Học sinh hiểu và đồng cảm với nỗi đau tinh thần , tình yêu mãnh liệt nồng nàn của chú bé
Hồng đối với ngời mẹ đáng thơng qua ngòi bút hồi kí của Nguyên Hông đợm chất trữ tình và
truyền cảm .
- Bớc đầu hiểu đợc thế nào là hồi kí và nét đặc sắc của thể loại này qua lối tự truyện .
- Rèn kĩ năng phân tích nhân vật Cách kể chuyện có sử dụng phơng thức miêu tả , biểu cảm .
- Giáo dục lòng kính yêu cha mẹ , căm ghét những cổ tục lạc hậu .
II Chuẩn bị
- Thầy : Soạn bài , đọc các tài liệu tham khảo
- Trò : Chuẩn bị bài theo sự hớng dẫn của thầy.
III Tiến trình lên lớp
1, ổ n định lớp (1)
2, k iểm tra bài cũ :
? Tôi đi học Viết theo thể loại nào ? Văn bản sử dụng những phơng thức biểu đạt chính
nào ? Nội dung chính của văn bản là gì ?
- Yêu cầu : Thể loại : Truyện ngắn : Sử dụng phơng thức tự sự , miêu tả , biểu cảm
Nội dung : : Trình bày phần ghi nhớ SGK
3, Bài mới
Giới thiệu bài : Trong lòng mẹ là một chơng truyện cảm động trích trong tác phẩm hồi kí của
nhà văn Nguyên Hồng Vậy thế nào là hồi kí ? Tình cảm của nhà văn đợc thể hiện trong
chơng truyện nh thế nào ? ta cùng tìm hiểu đoạn trích .
? Bằng sự chuẩn bị ở nhà hãy trình bày những hiểu biết của
em về nhà văn Nguyên Hồng ?
- Học sinh trả lơì - GV ghi vắn tắt những ý cơ bản lên bảng

Tác phẩm là quãng đời tuổi thơ của chính tác giả - Tác giả
hồi tởng và ghi lại Hồi kí
Tác phẩm gồm 9 chơng
* Yêu cầu : Đọc chậm , nhấn giọng vào những từ ngữ hình
ảnh thể hiện cảm xúc của nhân vật bé Hồng
- Giọng bà cô : Đay đả , kéo dài rõ sắc thái châm biếm cay
nghiệt .
I Giới thiệu tác giả, tác phẩm
1, Tác giả : (3)
- Nguyên Hồng (1918-1982)
- Là nhà văn lớn
- Có tuổi thơ bất hạnh
- Viết về những ngời cùng khổ
gần gũi
2, Tác phẩm(2) : Những
ngày thơ ấu 1938-1940
- Chơng Trong lòng mẹ là
chơng V của tác phẩm
II Đọc tìm hiểu bố cục và
==================================================================
Giáo án ngữ văn
==================================================================
? Chơng truyện có thể chia làm mấy phầm nh thế nào ?
- Hoàn cảnh , thời gian , không gian , nhân vật , sự việc
chính
- Cuộc gặp gỡ với bà cô
- Cuộc gặp gỡ với mẹ
? hớng dẫn tìm hiểu chú thích trong SGK
? Đọc Tôi đã bỏ cái khăn tang .....bằng cách đó / 15
? Đoạn truyện giúp em hiểu gì về hoàn cảnh của bé Hồng ?

Cha hết tang cha : Cha mất sớm
- Mẹ đi kiếm ăn xa nhà.
? Em hiểu bé hồng sống trong tình cảnh nh thế nào ?
- Bé Hồng sống thiếu tình cha , nghiã mẹ
? Mẹ bé Hồng có cảnh ngộ nh thế nào ?
Chồng chết để con còn thơ dại ở nhà , đi kiếm sống ở tận
Thanh Hoá bằng nghề : Bán bóng đèn vào những phiên
chợ chính , còn bán cả vàng hơng , một ghề buôn bán
nhỏ .
? Em có nhận xét gì về hoàn cảnh của mẹ con bé Hồng ?
GV: Bé Hồng sống côi cút, không đợc sống trong vòng tay
ấp ủ của cha, mẹ, mẹ bé sống goá bụa, nghèo túng Cuộc
đời của Hồng là cuộc đời đau khổ ? Đọc Một hôm ... ngời
ta hỏi đến chứ / 17
? Đoạn truyện kể lại sự việc gì ?
? Nhân vật cô tôi có quan hệ nh thế nào vơúi bé Hồng?
- Quan hệ ruột thịt : là cô ruột của bé hồng
* Bà cô chủ động gọi bé Hồng đén nói chuyện về điều gì ?
? Thái độ của bè cô đợc thể hiện qqua những từ ngữ nào ?
- Cời hỏi : Hồng ! Mày có muốn vào Thanh Hoá chơi với mẹ
mày không ?
GV: Bà cô cời chứ không phải lo lắng hỏi hay nghiêm nghị ,
âu yếm hỏi .
? Qua đó em có nhận xét gì về thái độ và cách xng hô của
bà cô ?
- Nụ cời và thái độ ,câu hỏi có vẻ quan tâm , thơng cháu
nhng cái cời và câu hỏi thăm dò , cách xng hô chẳng chút
tình cảm âu yếm không dấu đợc mục đích hỏi han trò
chuyện không mấy tốt đẹp của bà cô .
? Bé Hồng đã nhận ra điều gì trong nét mặt , giọng nói ,

điệu cời của bà cô ?
- Nhận ra ý nghĩ cay độc trong giọng nói và trên nét mặt
khi cời rất kịch của cô tôi .
từ khó (7)
III Đọc và tìm hiểu ch ơng
1, Hoàn cảnh của mẹ con bé
Hồng (10)
+ Mẹ con bé Hồng có cuộc đời
bất hạnh
2, Cuộc trò truyện gi ã bé
Hồng và bà cô
a, Hình ảnh bà cô(20)
==================================================================
Giáo án ngữ văn
==================================================================
? Cái cời rất kịch là cái cời nh thế nào ?
- cái cời đóng kịch, giả tạo
? Hồng hiểu bà cô có ý định gì trong buổi trò chuyện ?
Chỉ có ý gieo rắc vào đầu tôi những hoai nghi để tôi
khinh miệt và ruồng rẫy mẹ tôi .
? Vì sao bé Hồng cảm nhận thấy trong lời nói đó có những ý
nghĩ cay độc , những rắp tâm tanh bẩn ?
- Bởi từ cái cời đến lời nói , thái độ chứa đựng sự giả dối mỉa
mai , nó khoét sâu nỗi đâu xa mẹ của bé Hồng .
* GV: Hồng đã trả lời là Không ..cũng về , thế mà bà cô
cũng cha tha
? Bà cô tiếp tục có những biểu hiện , cử chỉ , thái độ lời nói
nh thế nào ?
- Sao lại không vào ? Mợ mày phát tài lắm , có nh dạo trớc
đâu ! Giọng ngọt xớt

- Hai con mắt long lanh nhìn chằm chặp
? Bà cô nh muốn thông báo với Hồng điều gì ?
- Giọng nói ngọt xớt , cái nhìn chằm chặp xoi mói khoét sâu
vào nỗi đau gia đình cùng túng của hồng .
GV: Dù Hồng im lặng , cặp mắt cay cay sắp khóc bà cô vẫn
tiếp tục tấn công bằng cử chỉ lời nói nào ?
- Cô tôi liền vỗ vai tôi cời mà nói rằng : Mày dại quá , cứ
vào .... thăm em bé chứ !
? Em hiểu bà cô muốn thông báo cho Hồng điều gì ? Nhận
xét hình thức bên ngoài lời nói ấy?
- Bà cô an ủi , khích lệ , tỏ ra rộng lợng muốn giúp đỡ cháu
Nhng hai tiếng em bé ngân dài , ngọt rõ nh cố ý thông
báo mẹ bé cha hết đoạn tang chồng mà đã thay lòng đổi dạ ,
đã có con với ngời khác .
*GV: Mặc cho đứa cháu côi cút khóc nớc mắt ròng ròng , c-
ời dài trong tiếng nấc bà cô vẫn tiếp tục có thái độ cử chỉ
tháí độ nh thế nào nữa ?
- Cô tôi vẫn cứ tơi cời kể ... mẹ tôi ăn vận rách rới , mặt mày
xanh bủng ,ngời gầy rạc đi...
? Tại sao bà cô lại kể về hoàn cảnh của mẹ bé hồng ?
- Bà cô cố ý nói những điều không hay về mẹ Vừa nói
vừa cời , nh cố ý tìm cách khơi sâu , xoaý sâu vào nỗi đau
của bé Hồng .
? Nhận xét về cử chỉ , thái độ . lời nói , ý đồ của bà cô?
-- Mới đầu và bề ngoài bà cô có vẻ quan tâm đến mẹ con bé
Hồng nhng thực ra là cố ý săm soi , nhục mạ , hành hạ làm
cho bé Hồng đau khổ , khinh ghét mẹ.
==================================================================
Giáo án ngữ văn
==================================================================

? Em cảm nhận thấy bà cô bé Hồng là ngời nh thế nào ?
- GV: Bà cô quả là ngời có tâm địa độc ác , tìm đủ mọi lẽ để
xoáy vào nỗi đau của đứa cháu tội nghiệp . Bà ta vô cảm tr-
ớc nỗi đau của bé Hồng , có ý chia rẽ tình mẹ con của bé
Hồng Bà cô là ngời giả dối , thâm hiểm , tàn nhẫn .
? Vì sao bà cô lại có tâm địa tàn nhẫn nh vậy ?
- Vì theo quan niệm phong kiến ngời phụ nữ chỉ đợc lấy một
chồng Mẹ bé Hồng cha hết tang chồng mà đã đi bứơc
nữa , sinh con là mắc tội không chuyên chính .
* Hình ảnh bà cô là đại diện cho những tập tục lạc hậu trong
xã hội phong kiến
? Hình ảnh bà cô có ý nghĩa gì ?
- Hình ảnh bà cô có ý nghĩa phê phán những hạng ngời giàu
có sống độc ác, tàn nhẫn khiến cho khô héo cả tình máu mủ
ruột rà , phê phán những cổ tục lạc hậu đầy ải ngời phụ nữ
trong xã hội phong kiến .
GV: Tục ngữ có câu : Giặc bên Ngô không bằng bà cô bên
chổng nh ứng nghiệm trong nhân vật bà cô - Đối lập với
bản chất sấu xa của bà cô là tình thơng yêu mãnh liệt của bé
Hồng đối với mẹ . Tình cảm đợc thể hiện nh thế nào , ta tìm
hiểu ở tiết sau.
Củng cố: (1)
Tiết 2
ổn định lớp (1)
kiểm tra bài cũ :
? Hãy phân tích hình ảnh bà cô trong cuộc trò chuyện giữa
bà cô và bé Hồng trong chơng truyên : Trong lòng mẹ
- Yêu cầu : Phân tích thái độ cử chỉ lời nói của bà cô chỉ rõ
đợc
- Bà cô là ngời có tâm địa độc ác ,tàn nhẫn , một con ngời

giả tạo , lạnh lùng ,vô cảm , cố ý hành hạ trên nỗi đau của
những ngời ruột thịt .
- Đây là hình ảnh đại diện cho hạng ngời giàu có trong xã
hội cũ , những tập tục của xã hội phong kiến đã đầy đoạ con
ngời nhất là ngời phụ nữ .
3, Bài mới
GV: Hình ảnh bà cô làm ngời đọc khó chịu , căm ghét , nh-
ng chính hình ảnh này càng làm cho tình cảm của bé Hồng
đợc bộc lỗ rõ hơn Sống với những ngời họ nội giàu có
ghẻ lạnh , sống xa mẹ Hồng giành tình thơng yêu cho ngời
- Bà cô : Tâm địa độc ác , vô
cảm , cố ý chia rẽ tình cảm mẹ
con bé Hồng .
b, Bé Hồng (21)
==================================================================
Giáo án ngữ văn
==================================================================
mẹ tội nghiệp của minhf nh thế nào ? ta tìm hiểu tiếp .
? Khi bà cô hỏi về mẹ lập t
Cs trong kí ức của Hồng đã sồng lại hình ảnh nào ?
- Sống lại : Vẻ mặt rầu rầu và hiền từ của mẹ .
? Hồng có ý định gì ?
- Hồng toan trả lời cô.
? ý nghĩ ấy nói lên tâm trạng gì của bé Hồng khi xa mẹ ?
- Chứng tỏ Hồng rất yêu thờng và kính trọng mẹ .
? Nhng trớc thái độ của bà cô Hồng có cử chỉ gì ? Vì sao
Hồng có cử chỉ ấy ?
- Cúi đầu không đáp vì em đã nhận ra ý nghĩ cay độc của bà
cô trong giọng nói và trên nét mắt với cái cời rất kịch . Vì
Hồng biết bà cô cố ý gieo vào đầu em những hoài nghi để

em khinh miệt và ruồng rẫy mẹ .
? Hồng còn hiểu gì về hoàn cảnh của mẹ ?
- Mẹ tôi là ngời đàn bà bị tội goá chồng nợ nần cùng túng
phải bỏ con đi tha hơng cầu thực ...
? Dòng suy nghĩ ấy biểu hiện tình cảm của Hồng với mẹ nh
thế nào ? Hồng thơng cảm sâu sắc cho hoàn cảnh của mẹ
.
*GV: Thơng yêu nhớ mẹ thông cảm cho hoàn cảnh của mẹ
cho nên khi bà cô thực hiện rắp tâm tanh bẩn chia cắt tình
cảm mẹ con .
? Bé Hồng đã có suy nghĩ , cử chỉ , lời nói nh thế nào ?
- Nghĩ : Nhng đời nào tình thơng yêu và lòng kinhd trọng
mẹ tôi lại bị những rắp tâm tanh bẩn xâm phạm đến .
- Hồng cời đáp : Không ! Cháu không muốn vào . Cuối
năm thế nào mợ cháu cũng về.
? Qua đó em cảm nahận thấy Hồng là đứa con nh thế nào
với mẹ ?
- Hồng là đứa con hiếu thảo với mẹ , ngxa mẹ Hồng thấy th-
ơng nhớ mẹ , thông cảm với hoàn cảnh của mẹ . Tin yêu mẹ
nên Hồng có phản ứng nhạy cảm ,thông minh , giữ vững
tình cảm mẹ con .
* Nhng vì tuổi thơ non nớt nên trớc những lời nói ngọt ngào
mà nh sát muối , nh trâm , nh chích chứa đầy sự mỉa mai
cay độc của bà cô.
? Hồng có biểu hiện gì ? Cảm giác của biểu hiện ấy ?
- Lòng thắt lại , khóe mắt cay cay .
- Nớc mắt ròng ròng rơi xuống hai bên mép rồi chan hoà
đầm đìa ở cằm và cổ Căm giác đau đớn vì tủi nhục , uất
ức
==================================================================

Giáo án ngữ văn
==================================================================
- Hồng cời dài trong tiếng khóc : Sao cô biết mợ con có
con
? Những cảm giác ấy thể hiện tâm trạng gì của bé Hồng ?
- Thể hiện tiếng cời chua chát tỉu cực bị xúc phạm Nỗi
đau kìm nén nay tức tời dâng lên nh bão nổi. ? Chính vì xúc
động mạnh nên Hồng có trạng thái nh thế nào?
- Cổ họng tooi ghẹn ứ , khóc không ra tiếng .
? Em hiểu Hồng đang có tam trạng nh thế nào ?
- Hồng càng th[ng mẹ nỗi đau đớn uất ức càng đang cao nh-
ng bất lực trớc những thành kiến hẹp hòi .
? Khi ấy Hồng có suy nghĩ gì ?
- Giá những cổt tục đầy đoạ mẹ tôi là một vật nh hòn đá
hay cục thuỷ tinh , đầu mẩu gỗ , tôi quyết vồ lấy ngay mà
cắn , mà nhai . mà nghiến cho kì nát vụn mới thôi .
? Tác giả đã dùng phơng thức biểu đạt nào trong khi biểu thị
suy nghĩ của Hồng ?
- Phơng thức biểu cảm
? Nhận xét cách dùng từ , hình ảnh , cảm xúc của tác gải ?
- Dùng một loạt động từ : cắn , nhai , nghiến cùng trong tr-
ờng nghĩa diễn tả tâm trạng căn giận uất ức đến tột cùng
- Hình ảnh so sánh đặc sắc
? Bằng cách kể chuyện , cách miêu tả tâm trạng bé Hồng ,
em cảm nhận đợc gì về tình cảm của bé Hồng đối với mẹ?

*GV: Sống xa mẹ bé Hồng luôn khao khát đợc sống trong
tình mẹ . Đợc gặp mẹ Hồng có tâm trạng nh thế nào ?
? Đọc: Nhng đến ngày .... cho đến hết truyện
? Đoạn truyện kể lại sự việc gì ? Hãy kể tóm tắt cảnh bé

Hồng gặp mẹ
? Bé Hồng đợc gặp mẹ trong hoàn cảnh nh thế nào ? *
- Đã non một năm ròng mẹ tôi không gửi lấy cho tôi một là
th nào, nhắn ngời hỏi thăm tôi lấy một lời và cho tôi lấy một
đồng quà
- Bà cô xúc xiểm nói xấu để tôi hoài ghi khinh miệt và
ruồng rẫy mẹ ..... Tôi vấn tin thế nào mợ cháu cũng về
- Tan học , thoáng nhìn thấy ngời ngồi trên xe kéo giống mẹ
, Hồng gọi mẹ rối rít , chạy theo .
? Em thấy bé Hồng đợc gặp mẹ trong tình huống nh thế
nào ?
- Bé Hồng bất ngờ đợc gặp mẹ
GV: Bất ngờ đợc gặp mẹ , chỉ thoáng Hồng đã nhận ra mẹ
Chứng tỏ bé Hồng đã dành cho ngời mẹ tình cảm nh thế nào
?
- Bé Hồng vô cùng nhớ , kính
trọng , tin yêu , cảm thông sâu
sắc với hoàn cảnh của mẹ Vô
cùng căm ghét những thành
kiến hẹp hòi đã đầy đoạ mẹ.
3, b é Hồng gặp mẹ (18)
==================================================================