Đổi mới nội dung, chương trình giáo dục lý luận chính trị trong các trường đại học, học viện công an nhân dân việt nam hiện nay

1

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu,
kết quả nêu trong luận án là trung thực và chưa từng được công bố trong bất kỳ
công trình nào khác.
Tác giả luận án


2

MỤC LỤC


3

DANH MỤC BẢNG


4

DANH MỤC BIỂU


5

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
ANND
CAND
CNXH

CSND
LLCT
XHCN

:
:
:
:
:
:

An ninh nhân dân
Công an nhân dân
Chủ nghĩa xã hội
Cảnh sát nhân dân
Lý luận chính trị
Xã hội chủ nghĩa


6

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Giáo dục LLCT là một trong những nội dung cơ bản của công tác tư
tưởng, giữ vị trí quan trọng trong hệ thống giáo dục XHCN, bao gồm cả giáo
dục đại học. Đối với giáo dục LLCT ở các trường đại học, vấn đề cốt lõi là trang
bị chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và đường lối, chính sách của
Đảng, Nhà nước cho sinh viên. Giáo dục LLCT ở các trường đại học thể hiện rõ
nét qua hoạt động giảng dạy và học tập các môn LLCT của giảng viên và sinh
viên. Hoạt động này không những giác ngộ và trực tiếp trang bị cho sinh viên cơ

sở khoa học, thế giới quan, phương pháp luận Mác-xít trong nhận thức mà sâu
xa hơn còn củng cố niềm tin vào tiền đồ cách mạng dưới sự lãnh đạo của Đảng;
xác lập tư tưởng chính trị Mác-xít một cách vững chắc; làm nền tảng tư tưởng
và kim chỉ nam cho sinh viên sau khi tốt nghiệp; giúp họ có những phẩm chất
cách mạng, lòng yêu nước, lối sống, đạo đức trong sáng để thực hiện sự
nghiệp dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng và văn minh. Vấn đề này lại
càng quan trọng đối với các cơ sở giáo dục đại học của ngành Công an - nơi
đào tạo ra lực lượng nòng cốt của lực lượng vũ trang nhân dân trong sự
nghiệp bảo vệ an ninh quốc gia và giữ gìn trật tự, an toàn xã hội của Nhà
nước Cộng hoà XHCN Việt Nam.
CAND là lực lượng chịu sự lãnh đạo trực tiếp, toàn diện của Đảng, có
nhiệm vụ tham mưu cho Đảng, Nhà nước về các vấn đề liên quan đến bảo vệ an
ninh quốc gia và giữ gìn trật tự, an toàn xã hội; thực hiện thống nhất quản lý về
bảo vệ an ninh quốc gia và giữ gìn trật tự, an toàn xã hội; đấu tranh phòng,
chống âm mưu, hoạt động của các thế lực thù địch, các loại tội phạm và các vi
phạm pháp luật về an ninh quốc gia trật tự, an toàn xã hội. Do đó, ở họ có những
yêu cầu cao về phẩm chất của người Công an cách mạng, bao gồm phẩm chất
chính trị, phẩm chất đạo đức, phẩm chất tâm lý, phẩm chất nghề nghiệp… trong


7

đó phẩm chất chính trị giữ vai trò quan trọng hàng đầu. Những phẩm chất này,
đặc biệt là phẩm chất chính trị, của người Công an cách mạng được hình thành
và phát triển là do một phần quan trọng ở việc giáo dục các môn LLCT từ khi
đang còn ngồi trên ghế giảng đường đại học. Các Mác đã chỉ rõ: “Lý luận cũng sẽ
trở thành lực lượng vật chất, một khi nó thâm nhập vào quần chúng” [70; tr 580].
Thông qua các hoạt động giáo dục LLCT của đội ngũ giảng viên, các trường đại
học, học viện CAND sẽ giúp cho cán bộ, chiến sĩ Công an tương lai có nhận
thức đúng đắn về mục tiêu, nhiệm vụ, trách nhiệm của mình, có biện pháp tích

cực giải quyết một cách đúng đắn và hiệu quả những nhiệm vụ trong quá trình
thực thi công vụ trước thực tiễn thường xuyên biến đổi rất đa dạng, phức tạp.
Hiện nay, nước ta mở cửa hội nhập với thế giới ngày càng sâu rộng, trong
khi đó tình hình thế giới và khu vực tiếp tục có nhiều diễn biến phức tạp, khó
lường như xung đột sắc tộc, tôn giáo, chủ nghĩa khủng bố, chủ nghĩa bành
trướng… có tác động rất lớn đến chủ quyền lãnh thổ và an ninh quốc gia của
nước ta. Ở trong nước, công cuộc đổi mới dưới sự lãnh đạo của Đảng đã thu
được những kết quả tích cực, lòng tin của nhân dân và cán bộ, chiến sĩ vào độc
lập dân tộc và CNXH được củng cố. Tuy nhiên, những khó khăn của niền kinh
tế đất nước, những tiêu cực trong đời sống xã hội, tác động tiêu cực của mặt trái
cơ chế thị trường, đặc biệt là những âm mưu chống phá của các thế lực thù địch
đang có ảnh hưởng đến sinh viên các trường đại học, học viện CAND. Một số
sinh viên có biểu hiện tư tưởng, lối sống thực dụng, cá nhân, vị kỷ, thậm chí có
hiện tượng vi phạm tư cách về phẩm chất đạo đức, lối sống. Tình hình trên đặt ra
yêu cầu cấp bách và lâu dài đối với việc đổi mới, nâng cao chất lượng giáo dục
LLCT trong các trường đại học, học viện CAND để xây dựng lực lượng CAND
vững mạnh về chính trị.
Thêm vào đó, trước tình hình thông tin bùng nổ cả về khối lượng và chất
lượng, cả về tốc độ và phạm vi, lĩnh vực như hiện nay, yêu cầu đổi mới căn bản,


8

toàn diện giáo dục là hết sức cấp bách để đáp ứng đòi hỏi trong thời kì công
nghiệp hóa, hiệnđại hóa và hội nhập quốc tế. Điều này đòi hỏi giáo dục LLCT
phải giáo dục những vấn đề cơ bản nhất của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ
Chí Minh, đường lối của Đảng; sátvới thực tiễn, không máy móc, giáo điều, khô
cứng; gắn với CNXH và con đường đi lên CNXH ở Việt Nam; và, nội dung này
cần được thiết kế cho phù hợp với từng đối tượng học, từng cấp học, từng bậc học
từthấp đến cao… như Kết luận số 94-KL/TW của Ban Bí thư ngày 28/3/2014 về

việc tiếp tục đổi mới việc học tập lý luận chính trị trong hệ thống giáo dục quốc
dân đặt ra. Tuy nhiên, thời gian qua “công tác lãnh đạo, quản lý các hoạt động lý
luận, chương trình, nội dung, phương pháp giáo dục LLCT trong nhà trường
chậm đổi mới,chưa theo kịp trình độ phát triển và yêu cầu của xã hội” [27; tr 37].
Do đó, đổi mới nội dung, chương trình giáo dục LLCT trong các trường đại học
nói chung, các trường đại học CAND nói riêng là nhiệm vụ quan trọng.
Căn cứ sự chỉ đạo của Đảng, Nhà nước, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ
Công an, những năm gần đây, các trường đại học, học viện CAND cũng luôn coi
trọng đổi mới nhằm nâng cao chất lượng giáo dục LLCT. Song, bên cạnh những
kết quả đáng kể đã đạt được, thực tế vẫn còn tồn tại một số hạn chế nhất định.
Một bộ phận cán bộ, giảng viên còn coi nhẹ vấn đề giáo dục LLCT; còn một bộ
phận sinh viên có lối sống buông thả, suy thoái về đạo đức, mờ nhạt về tư tưởng
cách mạng, biểu hiện của việc chưa hiểu đúng, hiểu đủ và thấm nhuần về LLCT.
Điều này xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó nổi bật là nội
dung, chương trình, phương pháp giáo dục, phương pháp kiểm tra đánh giá…
trong giáo dục LLCT đã bộc lộ những hạn chế, không đáp ứng được yêu cầu
thực tiễn; giáo trình giảng dạy với những nội dung cũ đã được duy trì quá lâu,
trong thời gian dài, ít thông tin cập nhật thực tiễn có thể làm giảm chất lượng
học tập.
Vì vậy, xuất phát từ lý luận, thực tiễn và ý nghĩa của giáo dục LLCT, việc


9

đổi mới nội dung, chương trình giáo dục LLCT trong các trường đại học, học
viện CAND Việt Nam là yêu cầu bức thiết. Yêu cầu này không những trực tiếp
giải quyết, khắc phục những hạn chế và nâng cao chất lượng giáo dục LLCT
trong các trường đại học, học viện CAND Việt Nam mà còn góp phần tích cực
vào công cuộc đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo nước ta đang tích
cực thực hiện.

Với những căn cứ, lý do căn bản trên đây, được sự hướng dẫn của
PGS.TS Phạm Huy Kỳ, tác giả đã lựa chọn đề tài “Đổi mới nội dung, chương
trình giáo dục lý luận chính trị trong các trường đại học, học viện Công an
nhân dân Việt Nam hiện nay” làm Luận án Tiến sĩ ngành Chính trị học chuyên
ngành Công tác tư tưởng.
2. Mục đích nghiên cứu
Luận giải có căn cứ khoa học và hệ thống vấn đề đổi mới nội dung, chương
trình giáo dục LLCT trong các trường đại học, học viện; đánh giá thực trạng đổi
mới nội dung, chương trình giáo dục LLCT cho sinh viên các trường đại học, học
viện CAND hiện nay. Trên cơ sở đó, xác định một số phương hướng và giải pháp
nhằm tiếp tục đổi mới nội dung, chương trình giáo dục LLCT cho sinh viên trong
các trường đại học, học viện CAND trong thời gian tới.
3. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nghiên cứu những vấn đề cơ bản về đổi mới nội dung, chương trình giáo
dục LLCT trong các trường đại học, học viện.
- Khảo sát, phân tích, đánh giá thực trạng đổi mới nội dung, chương trình
giáo dục LLCT cho sinh viên trong các trường đại học, học viện CAND những
năm gần đây.
- Đề xuất một số phương hướng và giải pháp cơ bản nhằm tiếp tục đổi
mới nội dung, chương trình giáo dục LLCT cho sinh viên trong các trường đại
học, học viện CAND trong thời gian tới.


10

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu: Đổi mới nội dung, chương trình giáo dục LLCT
trong các trường đại học, học viện CAND.
- Phạm vi nghiên cứu: Đề tài khảo sát việc đổi mới nội dung, chương trình
các môn LLCT cho sinh viên hệ đại học chính quykhối không chuyên ngành

Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh tại các trường đại học, học viện ngành Công
an từ năm 2009 đến nay.
5. Cơ sở lý luận, thực tiễn và phương pháp nghiên cứu
5.1. Cơ sở lý luận, thực tiễn
- Luận án dựa trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ
Chí Minh, đường lối của Đảng Cộng sản Việt Nam, của Đảng ủy Công an Trung
ương, Bộ Công an về giáo dục LLCT; tiếp thu, kế thừa có chọn lọc kết quả
nghiên cứu của các công trình khoa học có liên quan.
- Luận án được nghiên cứu dựa trên cơ sở thực tiễn về nội dung, chương
trình giáo dục LLCT trong các trường đại học, học viện CAND Việt Nam.
5.2. Phương pháp nghiên cứu
Trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng và duy vật
lịch sử, Luận án sử dụng tổng hợp các phương pháp nghiên cứu khoa học gồm:
- Luận án sử dụng phương pháp phân tích - tổng hợp đểxem xét các tài
tiệu, các công trình khoa học có liên quan đến đề đề tài nghiên cứu.
- Luận án sử dung phương pháp lịch sử - lôgíc để mô tả thực trạng đổi
mới nội dung, chương trình giáo dục LLCT trong các trường đại học, học viện
CAND hiện nay; phân tích tìm ra những ưu điểm, hạn chế và những vấn đề đặt
ra trong đổi mới nội dung, chương trình giáo dục LLCT tại các trường đại học,
học viện CAND.
- Luận án sử dụng phương pháp điều tra xã hội học để thực hiện quan
sát, khảo sát, thăm dò giảng viên và sinh viên các trường đại học, học viện


11

CAND về các vấn đề liên quan; kết quả điều tra được tổng hợp và xử lý bằng
phần mềm SPSS.
- Luận án có sử dụng các nhận định, kết luận nghiên cứu của các công
trình khoa học có liên quan, khi sử dụng đều rút ra kết luận theo góc độ nghiên

cứu của mình.
- Luận án sử dụng phương pháp phỏng vấn chuyên gia để trao đổi với một
số lãnh đạo các đơn vị CAND về một số vấn đề có liên quan.
6. Đóng góp mới về mặt khoa học của Luận án
- Hệ thống hóa, bổ sung, phát triển lý luận về đổi mới nội dung, chương
trình giáo dục LLCT trong các trường đại học; đưa ra hệ thống tiêu chí đánh giá
đổi mới nội dung, chương trình giáo dục LLCT trong các trường đại học cho sinh
viên, bao quát được các khía cạnh của nội dung, chương trình giáo dục LLCT.
- Khái quát thực trạng, xác định một số vấn đề đặt ra đối với đổi mới nội
dung, chương trình giáo dục LLCT trong các trường đại học, học viện CAND
hiện nay.
- Đề xuất một số phương hướng và giải pháp cần thiết nhằm tiếp tục đổi
mới nội dung, chương trình giáo dục LLCT trong các trường đại học, học viện
CAND ở Việt Nam trong thời gian tới.
7. Ý nghĩa lý luận và ý nghĩa thực tiễn của Luận án
7.1. Ý nghĩa lý luận
Sau khi nghiên cứu và bảo vệ thành công, Luận án có thể được sử dụng
trong học tập, giảng dạy nhằm nâng cao nhận thức về đổi mới nội dung, chương
trình giáo dục LLCT trong các trường đại học, học viện CAND hiện nay, hoàn
thiện hơn về nội dung, chương trình giáo dục LLCT trong các trường đại học,
học viện CAND, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động thực tiễn về vấn đề
này. Đồng thời, Luận án còn có thể dùng làm tài liệu tham khảo cho các công
trình nghiên cứu có liên quan.


12

7.2. Ý nghĩa thực tiễn
- Kết quả nghiên cứu góp phần làm cho nội dung, chương trình giáo dục
LLCT trong các trường đại học, học viện CAND khoa học hơn, phù hợp hơn để

tiếp tục đổi mới nội dung, chương trình giáo dục LLCT trong lực lượng Công an
nói riêng và ở nước ta nói chung.
- Kết quả nghiên cứu sẽ làm tài liệu quan trọng cho giáo viên và học viên
nghiên cứu, giảng dạy, học tập LLCT. Đó cũng là tài liệu hữu ích để những
người lãnh đạo, cán bộ làm công tác chính trị nghiên cứu, tham khảo phục vụ
các hoạt động chuyên môn.
8. Kết cấu của Luận án
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục,
Luận án gồm 4 chương, 10 tiết.


13

Chương 1
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU CÓ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI
LUẬN ÁN
Vấn đề đổi mới nội dung, chương trình giáo dục LLCT trong các trường
đại học đã được Đảng ta đặt ra từ khá lâu. Nhiều văn bản chỉ đạo của Đảng và
Nhà nước về giáo dục LLCT đã được ban hành. Trong những năm qua, việc đổi
mới một số vấn đề về nội dung, chương trình giáo dục LLCT trong các trường
đại học đã được thực hiện và đã có một số cuốn sách và một số cuộc hội nghị,
hội thảo của các trường đại học, luận văn, luận án bước đầu đề cập đến vấn đề
đổi mới nội dung và chương trình giáo dục LLCT.
Nhìn chung, tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận án có thể tiếp
cận dưới các góc độ:
Một là các công trình nghiên cứu liên quan đến giáo dục LLCT và nội
dung, chương trình giáo dục LLCT.
Hai là các công trình nghiên cứu liên quan đến giáo dục LLCT và nội
dung, chương trình giáo dục LLCT cho sinh viên.
Ba là các công trình nghiên cứu liên quan đến giáo dục LLCT và nội

dung, chương trình giáo dục LLCT cho sinh viên khối lực lượng vũ trang.
Ngoài ra, nhiều công trình nghiên cứu liên quan đến giáo dục LLCT và
nội dung, chương trình giáo dục LLCT cũng được các học giả, nhà khoa học ở
nước ngoài công bố.
1.1. Các công trình nghiên cứu trong và ngoài nước liên quan đến
giáo dục lý luận chính trị và nội dung, chương trình giáo dục lý luận
chính trị
1.1.1. Các công trình nghiên cứu ở nước ngoài
- Cuốn sách của tác giả E. Phan-cô-vích: Nghệ thuật diễn giảng, Nhà


14

xuất bản Sách giáo khoa Mác-Lênin, năm 1976. Trong cuốn sách, tác giả khẳng
định: một trong những hình thức phổ biến nhất để truyền đạt kiến thức chính trị
là bài giảng. Những bải giảng được chuẩn bị tốt sẽ giúp người nghe tiếp thu nội
dung cần truyền đạt tốt hơn. Theo tác giả, muốn soạn được bài giảng LLCT có
chất lượng, giảng viên phải nắm vững nội dung giảng dạy, kiên định lập trường
của Đảng và có hiểu biết sâu rộng.
- Melvin Richter: Political Theory and Political Education, Princeton
University Press, New Jersey, United States of America, 1980. Trong cuốn sách
này, các tác giả đã trình bày những quan niệm khác nhau để liên kết lý thuyết
chính trị với hoạt động giáo dục. Qua đó, đã gợi mởinhiều vấn nghiên cứu cho
các nhà khoa học chính trị hiện đại.
- Cuốn sách của M.M. Ra-khơ-man-cu-nốp (chủ biên): Tuyên truyền
miệng: Lý luận - Tổ chức - Phương pháp, Nhà xuất bản Sách giáo khoa MácLênin, năm 1983. Theo các tác giả, tuyên truyền miệng là một trong những công
cụ lãnh đạo chính trị có hiệu quả của Đảng Cộng sản, là hình thức quan trọng để
giữ mối liên hệ thường xuyên, liên tục giữa Đảng Cộng sản với quần chúng. Nội
dung của tuyên truyền miệng phải đảm bảo nguyên tắc: tính tư tưởng, tính đảng,
tính khoa học, tính chân thực, gắn liền với cuộc sống, với thực tiễn của công

cuộc xây dựng chủ nghĩa cộng sản. Nếu người tuyên truyền lựa chọn được
những nội dung lý thú, cấp bách, nếu thông tin chính trị được xây dựng trên cơ
sở các sự kiện gần gũi với mọi người và được diễn đạt bằng ngôn ngữ sinh động,
dễ hiểu thì tuyên truyền miệng sẽ đạt được mục đích.
- Cuốn sách của V.A. Xu-khôm-lin-xki: Hình thành niềm tin cộng sản cho
thế hệ trẻ, Nhà xuất bản Thanh niên, năm 1983. Theo tác giả, niềm tin cộng sản
là nguồn gốc sức mạnh ý chí của cá nhân và việc hình thành niềm tin cộng sản là
yêu cầu tất yếu khách quan của sự tiến bộ xã hội và đạo đức. Dưới quan điểm
của một nhà giáo dục, tác giả đã phân tích các yếu tố cấu thành của quá trình


15

hình thành niềm tin cộng sản gắn liền với nội dung và phương thức hoạt động
của các tổ chức chính trị trong nhà trường. Xu-khôm-lin-xki cho rằng, để hình
thành niềm tin cộng sản cho thế hệ trẻ cần gắn lý luận với thực tiễn, học đi đôi
với hành.
- Roberta S. Sigel:Political Learning in Adulthood: A Sourcebook of
Theory and Research, University of Chicago Press, United States of America,
1989. Cuốn sách nghiên cứu việc học tập chính trị ở tuổi trưởng thành ở Mỹ
trong bối cảnh sau Thế chiến thứ II. Trong cuốn sách này, các nhà khoa học xã
hội Mỹ lần đầu tiên xem xét những thay đổi trong quan điểm chính trị và hành
vi diễn ra trong những năm trưởng thành của con người. Trên cơ sở xem xét
những sự kiện đời thường và bất thường ảnh hưởng đến các quan điểm chính trị
của người trưởng thành, cuốn sách cung cấp một cái nhìn khái quát về các vấn
đề lý thuyết và phương pháp luận đặc trưng cho lĩnh vực xã hội hóa chính trị.
- Elizabeth Frazer: Citizenship Education: Anti-political Culture and
Political Education in Britain, Journal of Political Studies, Volume 48, Issue 1,
3/2000, United Kingdom. Bài viết đặt vấn đề về việc cần thiết phải giáo dục
chính trị, giáo dục quyền công dân và dân chủ cho học sinh trong nhà trường

trong nền văn hóa Anh với phổ biến các quan điểm cho rằng con người tự do
trong việc tiếp nhận các lý thuyết về chính trị. Và, bước đầu đưa ra một số đề
xuất để thúc đẩy việc giáo dục chính trị, giáo dục quyền công dân và dân chủ
cho học sinh.
- Cuốn sách của tác giả La Quốc Kiệt: Tu dưỡng đạo đức tư tưởng, Nhà
xuất bản Chính trị quốc gia, năm 2003. Qua cuốn sách, tác giả khẳng định vai
trò chủ nhân tương lai đất nước của sinh viên, người đại diện cho nền giáo dục
xã hội. Do đó, bên cạnh việc dạy kiến thức chuyên môn không thể bỏ qua việc
giáo dục, rèn luyện đạo đức, tư tưởng cho họ. Tu dưỡng đạo đức tư tưởng là một
trong những đặc trưng cơ bản của giáo dục đại học XHCN. Đây là con đường


16

chủ yếu để tiến hành giáo dục lý luận Mác-xít và giáo dục đạo đức cho sinh
viên, qua đó đào tạo họ thành người xây dựng và kế tục sự nghiệp XHCN.
- Bài viết của tác giả Hồ Tự Lực: Tư duy mới về giáo dục LLCT của các
trường đại học, Cao đẳng Thuế - Tài chính Hà Nam học báo (kỳ 2 số 18), năm
2004. Trong bài viết, tác giả đã đề cao vai trò của chủ nghĩa Mác-Lênin trong
việc hình thành và phát triển ý thức chính trị của sinh viên. Tác giả bài viết đã đi
vào tìm hiểu các vấn đề trọng tâm: kiên trì vai trò chỉ đạo không thay đổi chủ
nghĩa Mác-Lênin, bảo đảm phương hướng đúng đắn trong công tác giáo dục đại
học; lấy sự chỉ đạo của chủ nghĩa Mác-Lênin, phát huy tốt hơn nữa công tác
giáo dục LLCT…
- Cuốn Giáo trình đào tạo bồi dưỡng cán bộ tuyên truyền của Cục Cán bộ,
Ban Tuyên huấn Đảng Cộng sản Trung Quốc: Công tác tuyên truyền tư tưởng
trong thời kỳ mới, Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia, Hà Nội, năm 2005. Cuốn
sách đã trình bày một loạt những vấn đề quan trọng liên quan đến công tác tuyên
truyền tư tưởng. Trong đó, đối với công tác lý luận, cuốn sách đã đề ra những
vấn đề cơ bản về nhiệm vụ và yêu cầu đối với công tác giáo dục lý luận. Đối với

việc giảng dạy lý luận chủ nghĩa Mác tại các trường đại học, cao đẳng cuốn sách
nhấn mạnh: “Nay phải đi sâu điều tra, nghiên cứu để chỉ đạo việc biên soạn và
sửa chữa các giáo trình lý luận chủ nghĩa Mác” [20; tr 68].
- Nguyễn Đức Sâm (biên dịch): Những gợi ý từ tuyến đầu giảng dạy lý
luận Mác-xít, tạp chí Những vấn đề chính trị - xã hội số 16/2006. Bài viết đã
phản ánh những khó khăn, hạn chế trong giáo dục LLCT ở các trường đại học
của Trung Quốc (Đại học Bắc Kinh, Đại học Thanh Hoa, Đại học Nhân dân
Trung Quốc, Đại học Nông nghiệp Trung Quốc...) và nêu lên một số giải pháp
nhằm thúc đẩy môn học lý luận Mác-xít.
- Bài viết của Triệu Thanh Mai: Nghiên cứu tâm lý tiếp nhận giáo dục tư
tưởng chính trị của sinh viên đại học hiện nay, Tây Bắc Sư Đại Học Báo, Kỳ 2


17

số 44, năm 2007. Tác giả đã phân tích ba góc độ tâm lý tiếp nhận lý luận tư
tưởng tưởng chính của sinh viên. Trong đó, bên cạnh động cơ học tập và sự
đồng tình với phương thức giáo dục, tác giả cũng nhấn mạnh đến độ tin cậy của
nội dung giáo dục tư tưởng chính trị. Từ đó, tác giả đề ra một số kiến nghị nhằm
đẩy mạnh hoạt động giáo dục tư tưởng chính trị cho sinh viên.
- Luận văn thạc sĩ Khoa học chính trị, chuyên ngành CNXH khoa học của
tác giả Sổmphăn Sỉvôngsay: Nâng cao chất lượng giáo dục LLCT cho sinh viên
ở các trường đại học CAND Lào hiện nay, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí
Minh, Hà Nội năm 2007. Luận văn đã nêu lên cơ sở lý luận và thực tiễn về công
tác giáo dục LLCT ở các trường đại học CAND Lào, đồng thời rút ra những vấn
đề cấp thiết cần quan tâm giải quyết. Qua đó, luận văn đã xác định phương
hướng và những giải pháp cơ bản để tiếp tục nâng cao chất lượng giáo dục
LLCT cho sinh viên ở các trường đại học CAND Lào, góp phần xây dựng đội
ngũ CAND Lào vững mạnh, đáp ứng được yêu cầu xây dựng và bảo vệ đất nước
trong thời kỳ mới.

- Bài viết của tác giả Xaykhăm Munmanyvông: Giảng dạy lý luận MácLênin tại các Trường Chính trị và Hành chính ở Lào hiện nay, Tạp chí LLCT số
5 năm 2013. Tác giả đã trình bày khái quát về các Trường Chính trị và Hành
chính ở Lào và quan điểm của Đảng Nhân dân Cách mạng Lào về công tác giáo
dục lý luận Mác-Lênin ở các trường đó; nêu lên những ưu điểm và hạn chế về
công tác giảng dạy lý luận Mác-Lênin tại các Trường Chính trị và Hành chính ở
Lào trong những năm qua; từ đó đề xuất nội số nội dung để đổi mới phương
pháp giảng dạy lý luận Mác-Lênin tại các Trường Chính trị và Hành chính ở Lào
hiện nay.
- Bài viết của tác giả Kệtmany Phummalạt: Đổi mới phương pháp giảng
dạy các môn LLCT - hành chính ở Học viện Chính trị và Hành chính quốc gia
Lào với nhiều hình thức, Tạp chí LLCT và Hành chính quốc gia Lào, Số 5, năm


18

2014. Tác giả đã trình bày khái quát vị trí, vai trò, chức năng và nhiệm vụ của
Học viện Chính trị và Hành chính quốc gia Lào; làm rõ tầm quan trọng của các
môn LLCT - hành chính ở Học viện; phân tích thực trạng hoạt động giảng dạy
các môn LLCT - hành chính ở Học viện hiện nay; từ đó đề xuất một số kiến nghị
trong việc giảng dạy các môn LLCT - hành chính ở Học viện Chính trị và Hành
chính quốc gia Lào trong những năm tới.
- Luận án tiến sĩ chuyên ngành Giáo dục công tác tư tưởng và lý luận chủ
nghĩa Mác của tác giả Mao Lộ: Giáo dục tư tưởng chính trị cao học và nghiên
cứu xã hội hóa chính trị cho sinh viên trong thời đại mới, Trường Đại học Sư
phạm Hồ Nam, Trung Quốc, năm 2014. Luận án đã đề cập đến các phương pháp
cơ bản trong việc thúc đẩy giáo dục chính trị tư tưởng trong các trường đại học
và các mục tiêu quan trọng trong việc tiến hành xã hội hóa chính trị cho sinh
viên ở Trung Quốc hiện nay. Trên cơ sở phân tích hiện trạng về xã hội hóa chính
trị cho sinh viên Trung Quốc hiện nay, tác giả luận án đã đề xuất một số giải
pháp cơ bản tăng cường giáo dục lý tưởng chính trị, thúc đẩy xã hội hóa giáo

dục chính trị cho sinh viên; triển khai việc giáo dục chính trị tư tưởng, xây dựng
văn hóa học đường, các chương trình ngoại khóa, đa phương tiện dạy học trong
các trường đại học ở Trung Quốc.
- Luận án tiến sĩ chuyên ngành Triết học của tác giả Xaykhăm
Munmanyvông: Giáo dục lý luận Mác-Lênin cho học viên hệ cao cấp ở các
Trường Chính trị và Hành chính nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào hiện
nay, Học viện Chính trị - Hành chính quốc gia Hồ Chí Minh, Hà Nội, năm 2014.
Luận án đã phân tích làm rõ tầm quan trọng của giáo dục lý luận Mác-Lênin làm
cơ sở cho học viên hệ cao cấp ở các Trường Chính trị và Hành chính nước Cộng
hòa Dân chủ Nhân dân Lào, phân tích chỉ rõ thực trạng và những vấn đề đặt ra
trong việc giáo dục lý luận Mác-Lênin cho học viên hệ cao cấp ở các Trường
này hiện nay. Đồng thời, đề xuất một số phương hướng và giải pháp chủ yếu


19

nhằm nâng cao chất lượng giáo dục lý luận Mác-Lênin cho học viên hệ cao cấp
ở các trường này. Đây là những kết quả nghiên cứu vừa cơ bản, vừa thực tiễn về
vấn đề giáo dục lý luận Mác-Lênin cho học viên hệ cao cấp ở các Trường Chính
trị và Hành chính nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào.
- Linda K. Mancillas & Peter W. Brusoe: Born Digital:Integrating Media
Technology in the Political Science Classroom, Journal of Political Science
Education, Issue 4, 2016, United States of America. Bài viết đặt ra những vấn đề
về tích hợp công nghệ truyền thông hiện đại vào giảng dạy trong các lớp học về
khoa học chính trị ở các trường đại học tại Mỹ. Theo các tác giả, đối với những
sinh viên được sinh ra trong thời đại kỹ thuật số, giáo dục đại học phải cung cấp
những kiến thức mới giúp họ có được những kỹ năng cần thiết để trực tiếp tham
gia vào đời sống chính trị phù hợp với sự phát triển nhanh chóng của công nghệ
thông tin.
1.1.2. Các công trình nghiên cứu ở trong nước

1.1.2.1. Các công trình nghiên cứu liên quan đến giáo dục lý luận chính
trị và nội dung, chương trình giáo dục lý luận chính trị
* Đề tài cấp Nhà nước
- Đề tài KX 10-09D do Tô Huy Rứa làm chủ nhiệm: Đổi mới nội dung,
chương trình đào tạo giảng viên LLCT các trường đại học, cao đẳng, Hà Nội,
năm 1994. Đề tài đã đánh giá khái quát năng lực đào tạo lý luận Mác-Lênin của
một số trường đại học tại Hà Nội, Học viện Chính trị Hành chính quốc gia Hồ
Chí Minh. Đồng thời, nhóm tác giả cũng đề xuất một khung chương trình tổng
thể để đào tạo giảng viên các môn lý luận Mác-Lênin.
Mặc dù, kết quả nghiên cứu đã được triển khai thực hiện trong trong các
giai đoạn trước đây. Nhưng, đó là cơ sở khoa học, giúp tác giả có cái nhìn tổng
thể khi sử dụng phương pháp lịch sử, so sánh để nghiên cứu đổi mới nội dung,
chương trình giáo dục LLCT trong các trường đại học, học viện CAND.


20

- Đề tài KX 10-09 do Phạm Tất Dong làm chủ nhiệm: Đổi mới quy hoạch
đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ giảng dạy và nghiên cứu khoa học MácLênin - Kiến nghị và giải pháp, Hà Nội, năm 1996. Đề tài làm rõ thực trạng đào
tạo và giảng dạy của đội ngũ khoa học Mác-Lênin, đồng thời đề xuất những chế
độ, chính sách để phát triển đội ngũ này. Giải pháp và cũng là vấn đề mà các nhà
khoa học đưa ra trong kết quả nghiên cứu đề tài này đã, đang và sẽ vẫn là một
yếu tố chủ đạo trong quá trình nâng cao chất lượng đổi mới nội dung, chương
trình giáo dục LLCT trong các trường đại học, học viện CAND hiện nay. Bởi vì,
đó không hẳn là yếu tố con người nói chung mà là yếu tố người thầy - chủ thể
thực hiện giáo dục, đào tạo LLCT trong các nhà trườnghiện nay.
- Đề tài KX 10-09B của Nguyễn Việt Chiến: Đổi mới phương thức đào
tạo và bồi dưỡng đội ngũ cán bộ giảng dạy và nghiên cứu lý luận Mác-Lênin và
tư tưởng Hồ Chí Minh. Đề tài đã đánh giá thực trạng đào tạo và bồi dưỡng đội
ngũ cán bộ giảng dạy và nghiên cứu lý luận Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí

Minh hiện nay, đề ra các giải pháp cơ bản để đổi mới phương thức đào tạo và
bồi dưỡng đội ngũ cán bộ giảng dạy và nghiên cứu lý luận Mác-Lênin và tư
tưởng Hồ Chí Minh.
* Đề tài cấp Bộ
- Đề tài nghiên cứu khoa học cấp bộ do Hoàng Đình Cúc làm chủ nhiệm:
Đào tạo giảng viên các môn khoa học Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh ở Học
viện Báo chí và Tuyên truyền đáp ứng yêu cầu đổi mới hiện nay, năm 2008. Các
tác giả đã chứng minh luận điểm: chất lượng đào tạo giảng viên các môn LLCT
quyết định chất lượng đội ngũ cán bộ giảng dạy LLCT và do đó chi phối quá
trình dạy - học các môn khoa học lý luận trong các trường đại học. Những kết
luận khoa học từ kết quả nghiên cứu của đề tài vẫn còn giá trị thời sự, mang tính
giải pháp trong quá trình đổi mới nội dung, chương trình giáo dục LLCT trong
các trường đại học, học viện CAND hiện nay.


21

- Đề tài cấp Bộ mã B.08-23 do Ngô Ngọc Thắng làm chủ nhiệm: Vận
dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục vào giáo dục LLCT trong giai đoạn
hiện nay, năm 2008. Công trình trên của tác giả đã khái quát các luận điểm cơ
bản của Hồ Chí Minh về công tác giáo dục LLCT, khảo sát thực trạng vận dụng
tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục vào công tác giáo dục LLCT hiện nay. Từ đó
đưa ra giải pháp vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục LLCT vào giáo
dục LLCT hiện nay.
* Luận văn, luận án
- Luận án tiến sĩ Triết học của Lê Hanh Thông: Đổi mới giáo dục LLCT
cho cán bộ chủ chốt trong hệ thống chính trị cấp xã các tỉnh khu vực Nam Bộ,
Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Hà Nội, năm 2003. Luận án đã trình
bày khái quát các vấn đề lý luận về giáo dục LLCT, tiến hành khảo sát thực
trạng giáo dục LLCT cho cán bộ chủ chốt trong hệ thống chính trị cấp xã khu

vực Nam Bộ, từ đó đưa ra hệ thống các giải pháp thiết thực, cụ thể nhằm đổi
mới, nâng cao chất lượng công tác giáo dục LLCT cho cán bộ chủ chốt trong hệ
thống chính trị cấp xã khu vực Nam Bộ.
- Luận văn Thạc sĩ Chính trị học của Nguyễn Ngọc Khanh: Nâng cao
chất lượng đào tạo LLCT cho cán bộ trong hệ thống chính trị cơ sở tỉnh Thái
Nguyên hiện nay, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Hà Nội, năm 2006.
Đề tài đã đề cập đến chất lượng đào tạo LLCT cho cán bộ trong hệ thống cấp cơ
sở. Trong đó, tác giả nghiên cứu việc đào tạo LLCT trên địa bàn một tỉnh, nêu
các vấn đề về đào tạo LLCT và chất lượng đào tạo LLCT để đưa ra giải pháp
nâng cao chất lượng đào tạo LLCT cho cán bộ trong hệ thống chính trị cơ sở.
* Sách
- Đổi mới công tác giáo dục chính trị tư tưởng cho cán bộ, đảng viên ở cơ
sở trong giai đoạn hiện nay của Vũ Ngọc Am, Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia,
Hà Nội, năm 2003. Những nghiên cứu về giáo dục LLCT vẫn còn giá trị tham


22

khảo của tác giả là xác định giáo dục chính trị tư tưởng là một nội dung quan
trọng của công tác tư tưởng nhằm củng cố, nâng cao lập trường tư tưởng chính
trị Mác-xít cho cán bộ, đảng viên. Đồng thời, trong công trình nghiên cứu này,
tác giả còn nhấn mạnh lập trường tư tưởng chính trị Mác-xít của cán bộ, đảng
viên là một quá trình giác ngộ lâu dài, trong đó yếu tố tự giác là quan trọng nhất.
Điều này đã gợi mở về việc đổi mới nội dung, chương trình giáo dục LLCT cần
phải gắn liền với những phương pháp cho phù hợp với từng đối tượng nhằm
nâng cao chất lượng công tác giáo dục LLCT.
- Lý luận và phương pháp nghiên cứu, giáo dục LLCT do Phạm Huy Kỳ
chủ biên, Nhà xuất bản Chính trị - Hành chính Quốc gia, Hà Nội, năm 2010.
Cuốn sách trình bày một số vấn đề lý luận và phương pháp của công tác nghiên
cứu, giáo dục LLCT và công tác nghiên cứu, biên soạn, giáo dục lịch sử đảng bộ

địa phương. Riêng phần lý luận và phương pháp giáo giáo dục LLCT, cuốn sách
chủ yếu tập trung trình bày lý luận và phương pháp dạy học LLCT - nội dung
hoạt động chủ yếu trong hệ thống giáo dục LLCT của Đảng ta hiện nay.
* Các bài viết trên các tạp chí chuyên ngành
- Nguyễn Phú Trọng: Tạo bước chuyển biến mới trong việc học tập LLCT
của các cán bộ đảng viên, Tạp chí Cộng sản, năm 1999. Tác giả đã nêu lên vị
trí, tầm quan trọng của việc học tập LLCT và những giải pháp nhằm tạo bước
chuyển biến trong việc học tập LLCT.
- Nguyễn Khoa Điềm: Nâng cao hơn nữa chất lượng và hiệu quả công
tác giáo dục LLCT trong tình hình mới, Tạp chí Thông tin Công tác tư tưởng lý
luận, năm 2004. Bài viết đã nêu lên tầm quan trọng của việc học tập LLCT của
cán bộ, đảng viên, những nội dung của công tác giáo dục LLCT, đồng thời nêu
ra một số giải pháp nhằm đảm bảo yêu cầu và nhiệm vụ của công tác giáo dục
LLCT trong tình hình hiện nay.
- Lương Gia Ban: Tư tưởng Hồ Chí Minh về lý luận và học tập lý luận,


23

Tạp chí Triết học, năm 2004. Trong bài viết, tác giả đã nêu lên tư tưởng của Hồ
Chí Minh về lý luận và học tập lý luận. Theo Hồ Chí Minh thì lý luận và thực
tiễn phải gắn liền với nhau, Người nhấn mạnh: Mỗi cán bộ, đảng viên phải học
lý luận, phải đem lý luận áp dụng vào công việc thực tế…
- Mạch Quang Thắng: Công tác LLCT trong quá trình đổi mới, Tạp chí Lý
luận chính trị, năm 2009. Tác giả đã đánh giá sự đóng góp to lớn của công tác lý
luận trên những vấn đề cơ bản như: Khẳng định sức sống của chủ nghĩa MácLênin; nêu cao tư tưởng Hồ Chí Minh; xây dựng đội ngũ cán bộ lý luận. Trên cơ
sở những kết quả và một số vấn đề đặt ra cần phải giải quyết, bài viết đưa ra một
số giải pháp như: Kiên trì chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh nhưng
không giáo điều, mà cần vận dụng sáng tạo và phát triển trong điều kiện mới;
đầu tư các nguồn lực nhiều hơn nữa cho việc nghiên cứu, khảo sát thực tế, tổng

kết thực tiễn để đúc rút những vấn đề lý luận và chú trọng xây dựng đội ngũ cán
bộ nghiên cứu lý luận.
1.1.2.2. Các công trình nghiên cứu liên quan đến giáo dục lý luận chính
trị và nội dung, chương trình giáo dục lý luận chính trị cho sinh viên
* Đề tài khoa học cấp Nhà nước và cấp Bộ
- Ban Tuyên giáo Trung ương (10-2007), Đề tài nghiên cứu khoa học:
Tình hình giảng dạy, học tập các môn khoa học Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí
Minh trong các trường đại học, cao đẳng và chủ trương, giải pháp cho thời gian
tới. Kết quả đề tài nghiên cứu là tổng quan về đội ngũ cán bộ giảng dạy các môn
khoa học Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; đó là một trong những yếu tố quan
trọng, trực tiếp tác động đến chất lượng quá trình dạy và học. Nhóm nghiên cứu
cho rằng, bên cạnh hàng loạt các ưu điểm về gia tăng học hàm, học vị trong đội
ngũ, thì hạn chế lớn nhất của số đông đội ngũ này là sức ì lớn, chậm đổi mới tư
duy, ngại trau dồi kiến thức, ít chịu tìm tòi phương pháp giảng dạy phù hợp với
những đối tượng khác nhau, chậm đổi mới phương pháp giảng dạy. Đặc biệt,


24

tâm lý coi các môn học Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh là môn học phụ, nhất
là trong các trường kỹ thuật cũng là một trong những nguyên nhân cản trở đổi
mới phương pháp.
- Đề tài cấp Bộ mã B.09-27 do Trần Thị Anh Đào làm chủ nhiệm
(2009): Giáo dục lý luận chính trị cho sinh viên Việt Nam hiện nay. Công trình
nghiên cứu đã làm rõ được những khái niệm LLCT, phân tích được vai trò của
giáo dục LLCT đối với sinh viên; tác giả đã đã nắm vững tâm sinh lý của sinh
viên, kết hợp lý luận và thực tiễn khảo sát đưa ra phân tích có cơ sở, cần thiết và
thuyết phục; nhìn thẳng vào bức tranh thực tế mặt tốt - xấu của sinh viên để có
những đánh giá và đưa ra những giải pháp, định hướng nâng cao giáo dục
LLCTcho sinh viên đúng đắn và mang tính khả thi cao.Đây là công trình có

nhiều nội dung tham khảo để nghiên cứu Luận án. Công trình đã phản ánh và có
những đánh giá như sự tổng kết về việc đổi mới nội dung, chương trình giáo dục
LLCT đối với sinh viên Việt Nam trong những năm qua. Đặc biệt là từ khi Bộ
Giáo dục và Đào tạo chuyển đổi chương trình giáo dục LLCT từ các môn Triết
học, Kinh tế chính trị, CNXH khoa học thành môn Những nguyên lý cơ bản của
chủ nghĩa Mác-Lênin.
* Luận văn, luận án
- Luận án Tiến sĩ Triết học của Trần Hùng: Hiệu quả giáo dục lý luận
chính trị cho sinh viên các trường đại học tại Thành phố Hồ Chí Minh: Thực
trạng và giải pháp, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Hà Nội, năm
2000. Luận án đã đi sâu tìm hiểu và làm rõ khái niệm giáo dục LLCT và những
nội dung hợp thành của nó là mục đích, nhiệm vụ và nội dung; phân tích, làm rõ
quan niệm về hiệu quả giáo dục LLCT, đưa ra hệ thống các tiêu chí đánh giá
hiệu quả giáo dục LLCT cho sinh viên các trường đại học. Từ đó, phân tích,
đánh giá thực trạng và hiệu quả giáo dục LLCT cho sinh viên các trường đại học
tại Thành phố Hồ Chí Minh; xác định phương hướng chỉ đạo và giải pháp chủ


25

yếu nhằm nâng cao hiệu quả công tác này tại đây.
- Luận án Tiến sĩ Triết học của Hoàng Anh: Giáo dục lý luận Mác-Lênin
với việc hình thành và phát triển nhân cách của sinh viên Việt Nam trong điều
kiện kinh tế thị trường hiện nay, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Hà
Nội, năm 2006. Luận án đã khái quát có hệ thống các vấn đề lý luận về giáo dục
lý luận Mác-Lênin, sự hình thành và phát triển nhân cách của sinh viên, kinh tế
thị trường. Tác giả tiến hành khảo sát sinh viên các trường đại học ở Hà Nội, từ
đó chỉ ra thực trạng và những vấn đề đặt ra trong giáo dục lý luận Mác-Lênin
cho sinh viên hiện nay. Luận án đã đưa ra được hệ thống 4 giải pháp có ý nghĩa
lý luận và thực tiễn sâu sắc.

* Sách
- Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về dạy và học môn Mác-Lênin và tư
tưởng Hồ Chí Minh trong trường đại học do Nguyễn Duy Bắc chủ biên, Nhà
xuất bản Chính trị Quốc gia, Hà Nội, năm 2004. Công trình là tập hợp những bài
viết có chất lượng của các nhà nghiên cứu lý luận chuyên sâu về dạy và học các
môn LLCT. Các tác giả đã tập trung phân tích chất lượng trong công tác dạy và
học các môn LLCT, thể hiện tiếng nói chung về thực trạng nội dung, chương
trình, phương pháp giảng dạy các môn Mác-Lênin và chất lượng học tập các
môn học này là yếu tố cốt lõi làm nên bức tranh tổng thể của chất lượng giáo
dục, đào tạo các môn LLCT cho sinh viên nước ta hiện nay.
* Các bài viết trên các tạp chí chuyên ngành, kỷ yếu hội thảo khoa học
- Nguyễn Công Hưng: Để thực hiện tốt chương trình đổi mới giáo dục lý
luận Mác-Lênin ở trường đại học và cao đẳng, Tạp chí Tuyên giáo, 6/2010. Bài
viết đưa ra các vấn đề về nội dung, kết cấu môn học và đội ngũ giảng viên:
Về nội dung, tác giả cho rằng với khối lượng nội dung lớn như trong giáo
trình và với thời gian dành cho môn học như vậy thì không thể giảng dạy dàn
trải theo toàn bộ nội dung. Theo tác giả, giảng viên phải truyền đạt và đòi hỏi