Công tác xã hội đối với người nghèo dân tộc thiểu số từ thực tiễn huyện đăk hà, tỉnh kon tum

NGÔ TẤN KHOA

VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

NGÔ TẤN KHOA

CHUYÊN NGÀNH CÔNG TÁC XÃ HỘI

CÔNG TÁC XÃ HỘI ĐỐI VỚI NGƯỜI NGHÈO DÂN TỘC THIỂU SỐ
TỪ THỰC TIỄN HUYỆN ĐĂK HÀ, TỈNH KON TUM

LUẬN VĂN THẠC SĨ CÔNG TÁC XÃ HỘI

KHÓA II

HÀ NỘI, 2017


VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

NGÔ TẤN KHOA

CÔNG TÁC XÃ HỘI ĐỐI VỚI NGƯỜI NGHÈO DÂN TỘC THIỂU
SỐ TỪ THỰC TIỄN HUYỆN ĐĂK HÀ, TỈNH KON TUM

Chuyên ngành: Công tác xã hội
Mã số: 60.90.01.01

LUẬN VĂN THẠC SĨ CÔNG TÁC XÃ HỘI

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC
PGS.TS PHẠM HỮU NGHỊ

HÀ NỘI, 2017


LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan Luận văn cao học về đề tài “Công tác xã hội đối với
người nghèo dân tộc thiểu số từ thực tiễn huyện Đăk Hà, tỉnh Kon Tum” là
công trình do chính tôi thực hiện. Mọi số liệu, kết quả nêu trong luận văn là
trung thực và được trích dẫn tài liệu đã công bố và cập nhật chính xác. Nếu
sai, tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm.

Hà Nội, ngày 23 tháng 3 năm 2017
TÁC GIẢ LUẬN VĂN

Ngô Tấn Khoa


LỜI CẢM ƠN
Tôi xin chân thành gửi lời cảm ơn đến các thầy, cô giáo tham gia giảng
dạy chương trình Thạc sĩ Công tác xã hội, đặc biệt là các thầy, cô giáo của
Khoa Công tác xã hội, Học viện Khoa học xã hội và các thầy, cô giáo của
Học viện Xã hội Châu á đã đào tạo và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình nghiên
cứu, học tập.
Tôi cũng xin chân thành cảm ơn đến Bộ Lao động - Thương binh và Xã

hội, Cục Bảo trợ xã hội và Tổ chức Dịch vụ Gia đình và Cộng đồng Quốc tế
đã hỗ trợ và tạo mọi điều kiện cho tôi tham gia và hoàn thành khóa học một
cách tốt nhất.
Tôi xin được bày tỏ lòng cảm ơn sâu sắc tới PGS.TS Phạm Hữu Nghị,
Khoa công tác xã hội, Học viện Khoa học xã hội đã tận tình hướng dẫn, giúp
đỡ trong quá trình thực hiện Luận văn của mình.
Tôi xin chân thành cảm ơn ủy ban nhân dân huyện Đăk Hà và Phòng
Lao động - Thương binh và Xã hội huyện Đăk Hà đã trợ giúp tôi thu thập
thông tin để thực hiện Luận văn.
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành tới gia đình, bạn bè, đồng nghiệp đã
luôn quan tâm, giúp đỡ và động viên tôi trong suốt quá trình học tập và hoàn
thành luận văn.
Do điều kiện thời gian có hạn, đề tài khó tránh khỏi thiếu sót, rất mong
nhận được sự góp ý của Quý thầy cô, bạn bè, đồng nghiệp để đề tài được hoàn
thiện hơn và có ý nghĩa thực tiễn.
HỌC VIÊN

Ngô Tấn Khoa


MỤC LỤC

MỤC LỤC................................................................................................................. 5
1.5.3. Yếu tố thuộc về cán bộ làm công tác xã hội...........................................33
1.5.4. Yếu tố thuộc về cán bộ lãnh đạo chính quyền địa phương.....................33
THỰC TRẠNG NGƯỜI NGHÈO DÂN TỘC THIỂU SỐ VÀ THỰC TRẠNG
CÔNG TÁC XÃ HỘI ĐỐI VỚI NGƯỜI NGHÈO DÂN TỘC THIỂU SỐ TẠI
HUYỆN ĐĂK HÀ, TỈNH KON TUM....................................................................34
2.1. Thực trạng và nhu cầu của người nghèo dân tộc thiểu số tại huyện Đăk
Hà, tỉnh Kon Tum..............................................................................................34

2.4. Đánh giá kết quả của công tác xã hội đối với người nghèo dân tộc thiểu
số tại huyện Đăk Hà, tỉnh Kon Tum ................................................................46
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................................77
PHỤ LỤC.................................................................................................................. 1


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

CNH – HĐH

Công nghiệp hóa – Hiện đại hóa

CTXH

Công tác xã hội

DTTS

Dân tộc thiểu số

ĐA

Đề án

KHKT

Khoa học kỹ thuật

LĐTB&XH

Lao động- thương binh và xã hội

NVCTXH

Nhân viên công tác xã hội

NVXH

Nhân viên xã hội

TDTT

Thể dục thể thao

TGXH

Trợ giúp xã hội

TTCP

Thủ tướng Chính phủ

UBND

Ủy ban nhân dân

VHVN

Văn hóa – văn nghệ

DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU (CHỊ LÀM GIÚP EM NHÉ)



MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Quá trình công nghiệp hóa hiện đại hóa và hội nhập quốc tế đã đem lại
cho đất nước nhiều thành tựu to lớn về mọi mặt về kinh tế, xã hội, văn hóa,
giáo dục, nhất là những thành tựu của khoa học công nghệ đã khiến mọi
người xiết lại gần nhau hơn, thu hẹp khoảng cách vùng miền, khoảng cách
giữa các quốc gia. Trong bối cảnh hiện nay, những vấn đề như thiên tai, dịch
bệnh, khủng bố, thảm họa, nghèo đói, ô nhiễm môi trường… đã không còn là
riêng của quốc gia đó nữa mà trở thành vấn đề toàn cầu. Bên cạnh những
thành quả tích cực thì quá trình công nghiệp hóa hiện đại hóa và hội nhập
quốc tế ở nước ta cũng đã nảy sinh những tác động tiêu cực, những hệ lụy cho
xã hội và người dân như: sự gia tăng khoảng cách giàu nghèo giữa các vùng,
các khu vực, bất bình đẳng xã hội, tệ nạn xã hội, tội phạm xuyên quốc gia, tỷ
lệ thất nghiệp gia tăng, ô nhiễm môi trường, thiên tai dịch bệnh, tha hóa về
phẩm chất đạo đức lối sống…, khiến nhiều gia đình lâm vào cảnh nghèo đói.
Đặc biệt là người nghèo dân tộc thiểu số (DTTS) đang sinh sống ở vùng sâu,
vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn đang cần sự hỗ trợ của Nhà nước để vươn
lên thoát nghèo.
Để giải quyết được những thách thức trên cần có sự chung tay của toàn
xã hội, trong đó công tác xã hội (CTXH) đóng vai trò rất quan trọng. Ở các
nước phát triển trên thế giới, CTXH đã có hàng trăm năm hình thành và phát
triển với sứ mệnh hỗ trợ những nhóm dễ bị tổn thương trong xã hội, giúp họ
tiếp cận được các cơ hội, nguồn lực trong xã hội, phòng ngừa những rủi ro có
thể đến với họ khi có biến cố xảy ra. Ở Việt Nam, nghề CTXH mới chỉ chính
thức hình thành và phát triển từ khi Thủ tướng Chính phủ (TTCP) ký quyết
định ban hành Đề án phát triển nghề CTXH giai đoạn 2010-2020 (Quyết định

32/2010/QĐ-TTg), còn gọi là Đề án 32. Chỉ từ khi Đề án được ban hành,
Công tác xã hội mới được chính thức coi như một ngành khoa học, một nghề
chuyên môn với việc ban hành mã ngành đào tạo và mã số ngạch viên chức.
Sau hơn 5 năm thực hiện quyết định của TTCP, công tác xã hội đã đạt nhiều
1


kết quả và phát triển ở những vùng thuận lợi, đô thị. Tuy nhiên, hiện nay các
nhóm đối tượng dễ bị tổn thương ở nước ta chủ yếu đang được sự bảo trợ của
ngành Lao động- Thương binh và Xã hội (LĐTB&XH), trong đó có người
nghèo DTTS.
Có thể thấy, trong những năm qua, Đảng và Nhà nước đã dành nhiều
chính sách và nguồn lực ưu tiên phát triển toàn diện kinh tế – xã hội, cơ sở hạ
tầng, giảm nghèo, phát triển nguồn nhân lực và đảm bảo an sinh xã hội đối
với người nghèo DTTS. Bên cạnh những thành tựu đạt được, chính sách an
sinh xã hội đối với người nghèo DTTS còn nhiều bất cập, tồn tại ảnh hưởng
đến hiệu quả của các chính sách, giảm mức độ tiếp cận và thụ hưởng các
chính sách, các dịch vụ xã hội của người nghèo DTTS.
Đăk Hà là huyện miền núi, vùng cao nằm ở phía bắc Kon Tum, được
thành lập lại vào ngày 24 tháng 3 năm 1994; là huyện giáp thành phố Kon
Tum có vị trí chiến lược quan trọng về giao thông và hợp tác phát triển kinh
tế với các huyện trong tỉnh. Tổng diện tích đất tự nhiên là 84.572 ha. Dân số
trung bình năm 2016 ước đạt 69.500 người, DTTS chiếm trên 49% với hơn 13
dân tộc sinh sống, trong đó có 03 tộc người tại chỗ, gồm: Xê Đăng, Ba Na, Sơ
Đrá và các dân tộc phía bắc: Thái, Nùng, Tày, Mường, Giao....
Toàn huyện hiện có 10 xã, 01 thị trấn, 103 thôn, tổ dân phố; có 04 xã
đặc biệt khó khăn, xã biên giới, xã an toàn khu; 23 thôn đặc biệt khó khăn
vùng dân tộc và miền núi thuộc diện đầu tư của Chương trình 135 giai đoạn
2011 - 2016. Công tác xã hội đã được qua tâm và đã phát triển bước đầu về tổ
chức và một số đối tượng yếu thế đã được thu hưởng như: người cao tuổi,

người khuyết tật, trẻ mồi côi, trẻ bị bỏ rơi... song công tác xã hội đối với
người nghèo DTTS vẫn còn nhiều khó khăn, bất cập, hạn chế.
Công tác xã hội đối với người nghèo nói chung, công tác xã hội đối với
người nghèo DTTS nói riêng là một nhiệm vụ rất quan trọng và cần thiết,
trong quá trình đất nước hội nhập và phát triển, nó góp phần bảo đảm công
bằng xã hội, đảm bảo an sinh xã hội và là nền tảng để đất nước ta tiến hành
công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế. Chính vì vậy mà tôi chọn
2


đề tài: “Công tác xã hội đối với người nghèo dân tộc thiểu số từ thực tiễn
huyện Đăk Hà, tỉnh Kon Tum” để làm luận văn thạc sỹ ngành Công tác xã
hội.
2. Tình hình nghiên cứu của đề tài
Trong những năm qua, vấn đề giảm nghèo và công tác xã hội vẫn luôn
thu hút sự quan tâm của nhiều học giả với nhiều bài viết trên các báo, tạp chí,
nhiều luận văn, các đề tài khoa học và các công trình dưới dạng tài liệu tham
khảo như:
- Đề tài luận văn thạc sĩ chuyên ngành kinh tế phát triển “Chính sách
xóa đói giảm nghèo trên địa bàn tỉnh Kon Tum” của Nguyễn Minh Định
(2011): Đề tài đã nghiên cứu cơ sở lý luận về chính sách xóa đói giảm nghèo;
phân tích kết quả thực hiện và đánh giá các chính sách xóa đói giảm nghèo
trên địa bàn tỉnh Kon Tum, tìm ra được những tồn tại và nguyên nhân của
từng chính sách; đề ra được một số giải pháp để hoàn thiện chính sách xóa đói
giảm nghèo của tỉnh Kon Tum đến năm 2015.
- Đề tài luận văn thạc sỹ kinh tế chuyên ngành quản lý nguồn nhân lực
“Nghề công tác xã hội ở Việt Nam” của Nguyễn Thị Hà (2010): Đã nghiên
cứu một số lý luận và thực tiễn về nghề công tác xã hội; đánh giá về pháp
luật, cơ chế chính sách về công tác xã hội, thực trạng nghề công tác xã hội ở
Việt Nam. Trên cơ sở đó đề xuất định hướng và giải pháp phát triển nghề

công tác xã hội ở Việt Nam như: Hoàn thiện thể chế, chính sách; xây dựng
các tiêu chuẩn cơ sở bảo trợ ở Việt Nam; đào tạo đội ngũ cán bộ nhân viên
công tác xã hội và phát triển, nâng cấp mạng lưới các cơ sở cung cấp dịch vụ
công tác xã hội.
- Đề tài luận văn thạc sĩ kinh tế “Giải pháp xóa đói giảm nghèo trên địa
bàn huyện Nông Sơn, tỉnh Quảng Nam” của Đỗ Thị Dung (2011): Đã nghiên
cứu một số vấn đề lý luận về xóa đói giảm nghèo; thực trạng xóa đói giảm
nghèo trên địa bàn huyện Nông Sơn, tỉnh Quảng Nam; nghiên cứu kết quả đạt
được của từng chính sách, đánh giá những tồn tại, hạn chế, nguyên nhân trong
3


công tác xóa đói giảm nghèo; đưa ra được phương hướng và giải pháp xóa đói
giảm nghèo trên địa bàn huyện Nông Sơn, tỉnh Quảng Nam.
- Trong sách chuyên khảo “Chính sách xóa đói giảm nghèo - Thực
trạng và giải pháp” của PGS.TS. Lê Quốc Lý chủ biên, xuất bản năm 2012:
Đã nêu một số lý luận về xóa đói, giảm nghèo; những chủ trương, đường lối
của Đảng và chính sách của Nhà nước về xóa đói, giảm nghèo; Thực trạng
đói nghèo ở Việt Nam; chính sách xóa đói, giảm nghèo ở Việt Nam giai đoạn
2001-2010; một số chương trình xóa đói giảm nghèo điển hình của Việt Nam
thời gian qua; đánh giá tổng quát thực hiện chính sách xóa đói, giảm nghèo
của Việt Nam giai đoạn 2001-2010; định hướng và mục tiêu xóa đói, giảm
nghèo ở Việt Nam trong thời gian tới; một số cơ chế nhằm thực hiện có hiệu
quả chính sách xóa đói, giảm nghèo ở Việt Nam; giải pháp xóa đói, giảm
nghèo ở Việt Nam thời gian tới. Đây là cuốn sách bổ sung luận cứ cho công
tác hoạch định chính sách xóa đói, giảm nghèo, bổ sung tư liệu cho công tác
đào tào, nghiên cứu về chính sách xóa đói, giảm nghèo ở Việt Nam.
Song, các công trình, đề tài nghiên cứu nêu trên chỉ dừng lại ở một khía
cạnh như: Chính sách giảm nghèo, hoặc là công tác xã hội, chưa thấy có công
trình nào nghiên cứu đầy đủ: Công tác xã hội đối với người nghèo DTTS.

Đề tài: “Công tác xã hội đối với người nghèo dân tộc thiểu số từ thực
tiễn huyện Đăk Hà, tỉnh Kon Tum” là một lĩnh vực mới mẽ trong bối cảnh
Việt Nam đang tập trung xây dựng và phát triển công tác xã hội thành một
nghề chuyên nghiệp, tập trung nguồn lực để thực hiện có hiệu quả mục tiêu
giảm nghèo bền vững, phấn đấu đưa đất nước đến năm 2020 phát triển thành
một nước công nghiệp theo hướng hiện đại.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1.Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu lý luận và thực tiễn về công tác xã hội đối với người nghèo
DTTS từ thực tiễn huyện Đăk Hà, tỉnh Kon Tum và những yếu tố tác động
4


đến hoạt động này. Từ đó đề xuất, khiến nghị các định hướng, giải pháp nhằm
tăng cường công tác xã hội đối với người nghèo DTTS.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Xây dựng cơ sở lý luận về công tác xã hội đối với người nghèo DTTS
trong việc tiếp cận các chính sách, các dịch vụ và các yếu tố ảnh hưởng tới
vấn đề này.
- Phân tích thực trạng công tác xã hội trong việc cung cấp các chính
sách, các dịch vụ cho người nghèo DTTS tại huyện Đăk Hà, tỉnh Kon Tum và
những yếu tố ảnh hưởng tới việc tiếp cận các chính sách, các dịch vụ của
người nghèo DTTS .
- Đề xuất một số định hướng và giải pháp giúp nhóm người nghèo
DTTS trong việc tiếp cận các chính sách, các dịch vụ tốt nhất.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu: Công tác xã hội đối với người nghèo dân
tộc thiểu số từ thực tiễn huyện Đăk Hà, tỉnh Kon Tum
4.2.Phạm vi nghiên cứu
- Phạm vi về nội dung nghiên cứu: Luận văn nghiên cứu những vấn đề

lý luận và thực trạng công tác xã hội đối với người nghèo DTTS tại huyện
Đăk Hà, tỉnh Kon Tum, các yếu tố ảnh hưởng đến vấn đề này.
- Phạm vi không gian nghiên cứu: Khảo sát được tiến hành tại huyện
Đăk Hà, tỉnh Kon Tum.
- Phạm vi về thời gian nghiên cứu liên quan đến thực tiễn: Từ năm
2011 đến năm 2016.
5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
5.1. Phương pháp luận nghiên cứu
Đề tài vận dụng các phương pháp phân tích, tổng hợp để thu thập, phân
tích và khai thác thông tin từ các nguồn có sẵn liên quan đến đề tài nghiên
cứu, bao gồm các văn kiện, giáo trình, tài liệu, Nghị quyết, Quyết định của
Đảng, Nhà nước, bộ ngành ở Trung ương và địa phương; các công trình
5


nghiên cứu, các báo cáo, tài liệu thống kê của chính quyền, ban ngành đoàn
thể, tổ chức, cá nhân liên quan trực tiếp hoặc gián tiếp tới vấn đề công tác xã
hội đối với người nghèo nói chung và người nghèo DTTS nói riêng. Đồng
thời, thu thập các tài liệu của các tổ chức và học giả trong và ngoài nước liên
quan đến đề tài trong thời gian qua.
Đồng thời, Luận văn còn sử dụng một số thuyết để phục vụ cho việc
nghiên cứu. Các thuyết đó là: Thuyết nhu cầu của Maslow và một số lý thuyết
khác sử dụng trong nghiên cứu đề tài. Việc sử dụng các thuyết trên vào trong
nghiên cứu nhằm giúp chúng ta có cơ sở, hiểu sâu hơn về tâm, sinh lý, đặc
điểm, nhu cầu và quá trình phát triển của con người, nhất là người nghèo
DTTS, cũng như những yếu tố có thể ảnh hưởng, tác động tích cực, tiêu cực
tới quá trình phát triển của người nghèo DTTS.
5.2. Phương pháp nghiên cứu
Luận văn sử dụng các phương pháp nghiên cứu như: Phương pháp phân
tích tổng hợp; Phương pháp phỏng vấn sâu; Phương pháp điều tra bằng bảng

hỏi.
- Phương pháp phân tích tổng hợp: Là phương pháp thu thập thông tin
từ các công trình nghiên cứu và các tài liệu có sẵn của các tác giả trong và
ngoài nước. Phương pháp này được áp dụng phân tích các tài liệu như: Các
văn bản pháp luật liên quan đến công tác xã hội đối với người nghèo nói
chung và người nghèo DTTS nói riêng; Các quy định, chính sách của cơ
quan, tổ chức trong lĩnh vực quản lý công tác xã hội…
Ngoài ra luận văn còn phân tích một số báo cáo khoa học, khoá luận tốt
nghiệp có liên quan.
- Phương pháp phỏng vấn sâu: Phỏng vấn sâu là những cuộc đối thoại
được lặp đi lặp lại giữa nhà nghiên cứu và người cung cấp thông tin nhằm tìm
hiểu thực trạng, những mong muốn nguyện vọng, kinh nghiệm và nhận thức
của người cung cấp thông tin thông qua chính ngôn ngữ, thái độ của người ấy.
Trong luận văn này, phương pháp phỏng vấn sâu là phương pháp chính nhằm
6


thu thập những thông tin cần thiết để từ đó đưa ra những khuyến nghị và giải
pháp về nội dung CTXH đối với người nghèo DTTS. Trong đó:
+ Nghiên cứu sẽ tập trung phỏng vấn 16 cán bộ là lãnh đạo, quản lý cấp
huyện, xã đối với người nghèo DTTS để đánh giá về:
- Các hoạt động quản lý công tác xã hội đối với người nghèo DTTS đang
được triển khai như thế nào?
- Những khó khăn nào mà cán bộ quản lý đang phải đối mặt trong việc
thực hiện quản lý CTXH đối với người nghèo DTTS?
- Những yếu tố nào tác động, ảnh hưởng tới hoạt động này và hiệu quả
của những hoạt động này?
- Những đề xuất và giải pháp nào để nâng cao hiệu quả trong công tác
quản lý CTXH đối với người nghèo DTTS?
+ Nghiên cứu cũng sẽ phỏng vấn 12 cán bộ phụ trách Lao động –

Thương binh và Xã hội cấp xã để tìm hiểu về:
- Tác động, hiệu quả của hoạt động quản lý tới công việc của họ;
- Những bất cập, thuận lợi ở khía cạnh quản lý ảnh hưởng tới công việc
của họ như thế nào;
- Những đề xuất khuyến nghị của họ nhằm nâng cao hiệu quả quản lý từ
đó giúp cho công việc của họ được thực hiện tốt hơn.
+ Nghiên cứu cũng sẽ phỏng vấn 100 hộ nghèo DTTS để tìm hiểu về:
- Thực trạng tình hình quản lý CTXH đối với người nghèo DTTS tại địa
phương
- Những mong muốn, nhu cầu và kiến nghị của người nghèo DTTS tại
địa phương.
- Phương pháp điều tra xã hội học bằng bảng hỏi: Tiến hành điều tra
bằng bảng hỏi đối với 100 hộ nghèo DTTS ở các xã, thị trấn trên địa bàn
huyện Đăk Hà, tỉnh Kon Tum và 28 cán bộ công chức cấp huyện, xã gồm
lãnh đạo huyện, xã và cán bộ làm công tác Lao động – Thương binh và xã hội
huyện và các xã, thị trấn.
Kết hợp cùng với các phương pháp thống kê, khái quát thực tiễn, phương
7


pháp phân tích định tính, suy luận logic, diễn giải trong quá trình phân tích,
đánh giá công tác xã hội đối với người nghèo DTTS.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
6.1. Ý nghĩa lý luận
Luận văn xác định khung lý thuyết nghiên cứu công tác xã hội đối với
người nghèo DTTS trong việc tiếp cận các chính sách, các dịch vụ cho người
nghèo như: các khái niệm, nhu cầu, quan niệm, nguyên tắc, nội dung, phương
pháp, kỹ năng cơ bản của công tác xã hội đối với người nghèo DTTS trong
việc tiếp cận các chính sách, các dịch vụ dành cho người nghèo, các yếu tố
ảnh hưởng tới công tác xã hội đối với người nghèo DTTS trong việc tiếp cận

các chính sách, các dịch vụ. Luận văn sẽ bổ sung một số vấn đề lý luận cơ bản
về công tác xã hội với nhóm người nghèo nói chung và người nghèo DTTS
nói riêng.
6.2. Ý nghĩa thực tiễn
Luận văn sẽ chỉ ra thực trạng tiếp cận các chính sách, các dịch vụ dành
cho người nghèo DTTS tại huyện Đăk Hà, tỉnh Kon Tum, luận văn cũng đánh
giá thực trạng công tác xã hội đối với người nghèo DTTS tại huyện Đăk Hà,
tỉnh Kon Tum trong tiếp cận các chính sách, các dịch vụ cho người nghèo và
các yếu tố ảnh hưởng đến vấn đề này.
Luận văn sẽ đề xuất các định hướng, các giải pháp nhằm tăng cường và
nâng cao nhận thức và khả năng tiếp cận các chính sách, các dịch vụ dành cho
người nghèo DTTS nhằm giúp họ nâng cao nhận thức và khả năng tiếp cận
các chính sách, các dịch vụ dành cho người nghèo một cách tốt nhất.
Ngoài ra, luận văn cũng có thể là tài liệu tham khảo cho các cơ quan
(trong đó có ngành Lao động TB & XH – cơ quan thường trực thực hiện DA
32/CP) thực hiện chính sách, cung cấp các dịch vụ cho người nghèo nói
chung và người nghèo DTTS nói riêng, các nhân viên công tác xã hội, các cơ
quan đoàn thể liên quan tới cung cấp các chính sách, các dịch vụ cho người
nghèo DTTS, cộng đồng và đặc biệt là chính quyền các cấp từ tỉnh đến cơ sở
8


trong việc thực hiện, cung cấp các chính sách, các dịch vụ cho người nghèo
nói chung và cho người nghèo DTTS nói riêng.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu và kết luận, Luận văn được kết cấu như sau:
Chương 1: Những vấn đề lý luận về công tác xã hội đối với người
nghèo dân tộc thiểu số
Chương 2: Thực trạng người nghèo dân tộc thiểu số và thực trạng thực
hiện công tác xã hội đối với người nghèo dân tộc thiểu số tại huyện Đăk Hà,

tỉnh Kon Tum
Chương 3: Định hướng và giải pháp tăng cường công tác xã hội đối
với người nghèo dân tộc thiểu số từ thực tiễn huyện Đăk Hà, tỉnh Kon Tum

9


Chương 1
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ CÔNG TÁC XÃ HỘI
ĐỐI VỚI NGƯỜI NGHÈO DÂN TỘC THIỂU SỐ
1.1. Người nghèo dân tộc thiểu số: khái niệm, đặc điểm, nhu cầu
1.1.1. Khái niệm, đặc điểm của người nghèo dân tộc thiểu số
- Khái niệm nghèo, người nghèo, người nghèo dân tộc thiểu số.
Hiện nay có nhiều quan niệm về nghèo đói đang được sử dụng trên thế
giới:
Theo Liên hợp quốc (UN): “Nghèo là thiếu năng lực tối thiểu để tham
gia hiệu quả vào các hoạt động xã hội. Nghèo có nghĩa là không có đủ ăn, đủ
mặc, không được đi học, không được đi khám bệnh, không có đất đai để
trồng trọt hoặc không có nghề nghiệp để nuôi sống bản thân, không được tiếp
cận tín dụng. Nghèo cũng có nghĩa là không an toàn, không có quyền, và bị
loại trừ của các cá nhân, hộ gia đình và cộng đồng. Nghèo có nghĩa là dễ bị
bạo hành, phải sống ngoài lề xã hội hoặc trong các điều kiện rủi ro, không
được tiếp cận nước sạch và công trình vệ sinh an toàn”.
Tại Hội nghị về chống nghèo đói do Uỷ ban Kinh tế - Xã hội Khu vực
Châu Á - Thái Bình Dương (ESCAP) tại Bangkok, Thái Lan vào tháng 9 năm
1993, các quốc gia trong khu vực đã thống nhất cao rằng: "Nghèo khổ là tình
trạng một bộ phận dân cư không có khả năng thoả mãn những nhu cầu cơ bản
của con người mà những nhu cầu ấy phụ thuộc vào trình độ phát triển kinh tế
- xã hội, phong tục tập quán của từng vùng và những phong tục ấy được
xã hội thừa nhận".

Theo Amartya Kumar Sen, nhà Kinh tế học Ấn Độ (đoạt giải Nobel
Kinh tế): để tồn tại, con người cần có những nhu cầu vật chất và tinh thần tối
thiểu; dưới mức tối thiểu này, con người sẽ bị coi là đang sống trong nghèo
nàn.
Các khái niệm trên cho thấy sự thống nhất cao của các quốc gia, các tổ
chức quốc tế cho rằng nghèo là một hiện tượng đa chiều, tình trạng nghèo
10


cần được nhìn nhận là sự thiếu hụt/ không được thỏa mãn các nhu cầu cơ
bản của con người.
Vì vậy, nghèo đa chiều có thể được hiểu là tình trạng con người không
được đáp ứng ở mức tối thiểu một số nhu cầu cơ bản trong cuộc sống.
Ở Việt Nam, hiện nay Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số
59/2015/QĐ-TTg ngày 19 tháng 11 năm 2015 về việc ban hành chuẩn nghèo
tiếp cận đa chiều áp dụng cho giai đoạn 2016 – 2020, trong đó nêu: Hộ
nghèo, là hộ có thu nhập bình quân đầu người/tháng từ chuẩn nghèo chính
sách trở xuống; hoặc có thu nhập bình quân đầu người/tháng cao hơn chuẩn
nghèo chính sách nhưng thấp hơn chuẩn mức sống tối thiểu và thiếu hụt từ
1/3 tổng số điểm thiếu hụt tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản trở lên. Được
chia làm 3 nhóm:
- Hộ nghèo nhóm 1: là nhóm hộ nghèo cùng cực, vừa thiếu hụt thu
nhập vừa thiếu hụt đa chiều, bao gồm các hộ có thu nhập bình quân đầu người
từ chuẩn nghèo chính sách trở xuống và thiếu hụt từ 1/3 tổng số điểm thiếu
hụt tiếp cận các dịch vụ xã hội trở lên.
- Hộ nghèo nhóm 2: là những hộ nghèo về thu nhập nhưng không thiếu
hụt đa chiều về tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản, bao gồm các hộ gia đình
có thu nhập bình quân đầu người dưới chuẩn nghèo chính sách và thiếu hụt từ
1/3 tổng số điểm thiếu hụt các dịch vụ xã hội cơ bản trở xuống.
- Hộ nghèo nhóm 3: là nhóm hộ không nghèo về thu nhập nhưng thiếu

hụt đa chiều về tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản, bao gồm những hộ gia
đình có thu nhập bình quân đầu người/tháng cao hơn chuẩn nghèo chính sách
nhưng thấp hơn chuẩn mức sống tối thiểu, và thiếu hụt từ 1/3 tổng số điểm
thiếu hụt tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản trở lên.
Người nghèo DTTS là người có tên trong sổ chứng nhận hộ nghèo/sổ
theo dõi quản lý hộ nghèo ở cấp xã, theo chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều của
Chính phủ, nghĩa là: người nghèo DTTS có thu nhập bình quân từ
700.000đ/tháng ở khu vực nông thôn và 900.000đ/tháng ở khu vực thành thị.
Hoặc có thu nhập bình quân cao hơn 700.000đ/tháng ở khu vực nông thôn và
11


cao hơn 900.000đ/tháng ở khu vực đô thị nhưng thấp hơn chuẩn mức sống tối
thiểu và thiếu từ 1/3 tổng số điểm thiếu hụt tiếp cận các dịch vụ cơ bản: y tế,
giáo dục, nhà ở, nước sạch và vệ sinh môi trường, thông tin liên lạc.
- Đặc điểm của người nghèo DTTS.
Việt Nam là một quốc gia đa thành phần dân tộc. Trong 54 dân tộc, có
tới 53 DTTS. Các thành phần DTTS có số dân gần 11 triệu người, chiếm
hơn 13% dân số cả nước. Các dân tộc sống đoàn kết, thân ái, tương trợ
với nhau, tạo nên sức mạnh đại đoàn kết, có bản sắc văn hóa đa dạng và
phong phú trong cộng đồng các dân tộc Việt Nam.
Các thành phần DTTS cư trú phân tán, ở tất cả các tỉnh, thành phố
trong cả nước; cư trú xen kẽ. Trong 1 đơn vị hành chính, có nhiều thành phần
dân tộc cùng sinh sống. Địa bàn có đông DTTS cư trú là vùng miền núi, biên
giới, với diện tích tự nhiên chiếm 2/3 diện tích cả nước; đây là vùng có vị trí
địa lý, kinh tế và quốc phòng quan trọng. Vùng Tây Nguyên: Tỷ lệ dân số
DTTS chiếm trên 33% dân số của vùng và khoảng 13% dân số DTTS của cả
nước.
Người nghèo DTTS chiếm số đa trong các DTTS, họ có trình độ dân trí
thấp, sinh sống trong vùng có trình độ phát triển kinh tế - xã hội không đều

nhau. Ở một số khu vực thuộc vùng Tây Nguyên với địa hình chia cắt, phức
tạp, đất đai khô cằn, nhiều đồi dốc, khí hậu khắc nghiệt, thường xuyên xảy ra
thiên tai, canh tác rất khó khăn, đời sống các DTTS càng khó khăn hơn, tỷ lệ
hộ nghèo cao hơn, kinh tế chậm phát triển hơn.
Người nghèo DTTS sinh sống trong cộng đồng có những sinh hoạt, di
sản văn hoá đa dạng, bản sắc riêng, trong đó có những di sản văn hoá vật thể
và phi vật thể rất độc đáo, mang tầm quốc gia, quốc tế. Tuy vậy, trong sinh
hoạt, vẫn còn những ảnh hưởng của chế độ mẫu hệ, còn nhiều phong tục tập
quán lạc hậu.
Người DTTS, trong đó có người nghèo, có truyền thống đoàn kết, gắn
bó với nhau trong cuộc kháng chiến chống ngoại xâm cũng như công cuộc đổi
mới đất nước, thủy chung son sắt với nhau, với Nhà nước; có nền văn hóa cực
12


kỳ đặc sắc và hấp dẫn. Xuất phát điểm thấp nên đời sống của đồng bào DTTS
ở Việt Nam nói chung và Tây Nguyên nói riêng hiện vẫn còn nhiều khó khăn,
đặc biệt vùng sâu, vùng xa còn nghèo, lạc hậu. Tình trạng đồng bào DTTS do
thiếu kinh nghiệm sản xuất, trình độ canh tác còn lạc hậu nên hiệu quả kinh tế
thấp, làm cho mức sống so với đồng bào người Kinh còn nhiều chênh lệch.
Nguyên nhân chủ yếu của tình trạng trên là:
Đa số người nghèo DTTS sống ở vùng sâu, vùng xa, miền núi nên có
sự hạn chế về cơ sở hạ tầng và ảnh hưởng bởi tính biệt lập về địa bàn cư trú.
Do nhận thức và năng lực tự vươn lên thoát nghèo của người DTTS còn hạn
chế, một số có tính tự ti mặc cảm, một số khác còn trông chờ, ỷ lại vào Nhà
nước. Người đồng bào dân tộc thuộc diện nghèo ở các khu vực: Tây Nguyên,
Tây Bắc, Tây Nam bộ đang thiếu thốn đáng kể về hầu hết các nguồn lực cho
sản xuất như: đất, vốn, lao động có kỹ thuật. Mặt khác, do tập quán sản xuất
mang tính tự cung tự cấp, ít giao thương buôn bán với bên ngoài nên thu nhập
thấp, thêm vào đó người nghèo DTTS ở các khu vực này thường đông con, đa

phần có từ 5 đến 6 con; lao động chính của hộ gia đình có học vấn rất thấp, rất
khó có cơ hội tìm được việc làm có thu nhập khá và ổn định. Việc sản xuất và
canh tác phụ thuộc chủ yếu vào điều kiện tự nhiên. Công tác giảm nghèo
trong người DTTS diễn ra với tốc độ chậm. Nghèo, tuổi thọ, tình trạng dinh
dưỡng và những chỉ số đo mức sống khác của họ vẫn còn ở mức thấp.
Cho đến nay vẫn chưa có một kết quả nghiên cứu hay tài liệu cụ thể
nào nói rõ về đặc điểm đời sống tâm lý - xã hội của người nghèo DTTS, thông
thường người ta dựa trên tâm lý của người yếu thế nói chung và những nét
biểu hiện thực tế của người nghèo DTTS để phác họa một số nét tâm lý - xã
hội cơ bản của người nghèo DTTS.
Về đời sống tâm lý: Nhìn chung người nghèo DTTS thường mặt cảm,
tự ti do hoàn cảnh, số phận của mình, sống thụ động trông chờ, ỷ lại vào sự hỗ
trợ từ các chính sách giảm nghèo, trong đó có chính sách cho không của nhà
nước, điều kiện sống của người nghèo DTTS luôn thấp hơn mặt bằng chung
của cộng đồng nơi mình sinh sống. Đối với người nghèo DTTS họ luôn trong
13


tình trạng thiếu hụt các nhu cầu xã hội cơ bản từ những nhu cầu thiết yếu
nhất, do đó họ gặp rất nhiều nguy cơ trong cuộc sống, phải đối mặt với nhiều
khó khăn và thách thức trong cuộc sống do phải bảo đảm chi phí đắt đỏ cho
các dịch vụ y tế, nhà ở, giáo dục, đi lại và sinh hoạt tối thiểu. Do mặt cảm với
cuộc sống nên một số người nghèo DTTS ngại giao tiếp và tham gia vào các
hoạt động tập thể của cộng đồng, không mạnh dạn tham gia đề xuất ý kiến,
cho rằng lời nói của mình không có trọng lượng, không được cộng đồng chấp
nhận không dám đấu tranh, không dám bộc lộ bản thân. Bên cạnh đó có một
bộ phận không nhỏ người nghèo DTTS vẫn còn tư tưởng trông chờ ỷ lại,
buông xuôi, ngại thay đổi, phó mặc cho số phận và chưa thực sự quyết tâm
vươn lên để thoát nghèo bền vững.
Về đặc điểm kinh tế: Đa số người nghèo DTTS có những đặc điểm như

thiếu phương tiện sản xuất, đặc biệt là đất đai. Đại bộ phận người nghèo
DTTS sống ở nông thôn và chủ yếu tham gia vào hoạt động nông nghiệp;
Không có vốn hay rất ít vốn, thu nhập mà họ nhận được là từ lao động tự tạo
việc làm. Thu nhập bình quân đầu người thấp, sức mua thực tế trên đầu người
thấp; Trình độ giáo dục thấp, tuổi thọ thấp, tỉ lệ trẻ sơ sinh tử vong cao; Thiếu
việc làm hoặc việc làm không ổn định, bấp bênh do trình độ học vấn thấp;
Khả năng tiếp cận các dịch vụ xã hội của người nghèo thấp, đặc biệt là người
nghèo là DTTS.
1.1.2. Nhu cầu của người nghèo dân tộc thiểu số
Hộ nghèo DTTS thường là những hộ khó khăn, thiếu nguồn lực cho
việc đáp ứng nhu cầu cơ bản của các thành viên trong gia đình, họ không đáp
ứng được nhu cầu cho cuộc sống tối thiểu như thiếu ăn, mặc, chỗ ở, không có
điều kiện chữa bệnh, con cái không được đi học... Tình trạng nghèo làm cho
người lớn gặp căng thẳng triền miên, sự thiếu thốn liên tục, những nhu cầu
không thỏa mãn được, nó trở thành những trở ngại, những đe dọa đến phúc lợi
của họ. Hộ người nghèo DTTS có vấn đề liên quan đến khả năng tiếp cận và
sử dụng các nguồn lực cũng như quan hệ hôn nhân, đó là: Thiếu thốn về vật
chất như không có nhà ở, không có việc làm thu nhập không ổn định, không
14


đảm bảo nhu cầu tối thiểu của cuộc sống; Thiếu cơ hội tiếp cận với giáo dục,
dạy nghề và học tập các kỹ năng sống; Chưa đủ khả năng đảm đương vai trò
xã hội; Có vấn đề về sức khỏe.
Thiếu kiến thức, kỹ năng quản lý gia đình và nuôi dạy con cái; Sống
trong tình trạng bất hòa, mâu thuẫn, bạo lực; Không có sự hỗ trợ từ người
thân, họ hàng, các tổ chức cộng đồng và các hệ thống khác...
Mặt khác, lại có một bộ phận người nghèo DTTS do những nguyên
nhân như trên mà còn thụ động, chấp nhận số phận, họ cảm thấy sự tuyệt
vọng, họ tự cô lập họ đối với người khác (sự co rút vai trò) dẫn đến tình trạng

không muốn tìm việc làm, không muốn đi học, không muốn giao tiếp, không
muốn hợp tác...
Tóm lại, người nghèo DTTS có rất nhiều nhu cầu cần đáp ứng, đặc
biệt là các nhu cầu cơ bản như: giáo dục, y tế, nhà ở, vệ sinh môi trường,
thông tin liên lạc và điều kiện sống.
1.2. Khái niệm, mục tiêu, vai trò, các nguyên tắc của công tác xã hội
đối với người nghèo dân tộc thiểu số
1.2.1. Khái niệm công tác xã hội đối với người nghèo dân tộc thiểu số
Công tác xã hội đối với người nghèo DTTS là một hoạt động chuyên
nghiệp nhằm trợ giúp người nghèo DTTS nâng cao năng lực, đáp ứng những
nhu cầu thiết yếu về sức khỏe, tinh thần, vật chất và những nhu cầu xã hội cơ
bản khác. Đồng thời, công tác xã hội cũng có vai trò thúc đẩy môi trường xã
hội, kết nối nguồn lực nhằm giúp người nghèo DTTS có khả năng tiếp cận các
chính sách giảm nghèo và các dịch vụ xã hội cần thiết, từ đó vươn lên, chủ
động thoát nghèo bền vững, góp phần đảm bảo an sinh xã hội.
1.2.2. Mục tiêu, vai trò của công tác xã hội đối với người nghèo dân
tộc thiểu số
1.2.2.1. Mục tiêu công tác xã hội đối với người nghèo dân tộc thiểu số
Mục tiêu cuối cùng của CTXH đối với nghèo DTTS là giúp họ học
cách thực hiện chức năng của mình để đáp ứng các nhu cầu phát triển cả về
mặt tâm lý, tình cảm và xã hội cho tất cả các thành viên trong gia đình. Đó là:
15


Tăng cường sức mạnh của cá nhân và gia đình để mọi người sẵn sàng cho
những thay đổi tốt hơn; Cung cấp thêm những dịch vụ can thiệp cá nhân, gia
đình và cộng đồng để duy trì thực hiện chức năng một cách hiệu quả; Tạo ra
những thay đổi cụ thể trong việc thực hiện chức năng của gia đình nhằm duy
trì hoạt động để đảm bảo cuộc sống của mọi thành viên trong gia đình được
tốt hơn.

1.2.2.2. Vai trò của công tác xã hội đối với người nghèo dân tộc thiểu
số
Công tác xã hội đã và đang có vai trò quan trọng đối với sự phát triển
bình đẳng và tiến bộ của mỗi quốc gia và nhân loại. Đặc biệt, CTXH góp
phần giải quyết các vấn đề xã hội liên quan đến đời sống của từng cá nhân,
từng nhóm nhỏ và cộng đồng yếu thế, cộng đồng người nghèo, trong đó có
người nghèo DTTS.
Theo Đề án 32 của Chính phủ về phát triển nghề CTXH ở Việt Nam,
CTXH là một nghề góp phần giải quyết hài hòa mối quan hệ giữa con người
và con người, hạn chế phát sinh các vấn đề xã hội, nâng cao chất lượng cuộc
sống của thân chủ trong xã hội, hướng tới một xã hội lành mạnh, công bằng,
hạnh phúc cho người dân và xây dựng hệ thống an sinh xã hội tiên tiến.
Công tác xã hội có vai trò hết sức quan trọng đối với người nghèo
DTTS, đó là:
- Với vai trò là người xúc tác: Nhân viên công tác xã hội nắm vững
tình trạng nghèo đói của người nghèo DTTS và cộng đồng nơi họ sinh sống,
từ đó tạo điều kiện, khuyến khích hỗ trợ họ tăng năng lực, phát huy nội lực
của cộng đồng và người nghèo, giúp họ vươn lên thoát nghèo.
- Vai trò là người biện hộ: Nhân viên công tác xã hội đại diện cho tiếng
nói của người nghèo, người nghèo DTTS đề đạt với cấp thẩm quyền, các tổ
chức cơ quan ban ngành những vấn đề về việc làm, đào tạo nghề, phát triển
sản xuất... của người nghèo, người nghèo DTTS, từ đó kêu gọi sự hưởng ứng,
hỗ trợ của họ cho công tác giảm nghèo bền vững.

16


- Vai trò là người nghiên cứu: Nhân viên công tác xã hội cùng với
những người nòng cốt trong cộng đồng thu thập tình hình tại cộng đồng, về
tình trạng nghèo, nguyên nhân nghèo của người nghèo DTTS, các giải pháp

giảm nghèo đã áp dụng... giúp họ phân tích tình hình của cộng đồng người
nghèo DTTS và xây dựng chương trình hành động, xây dựng dự án giảm
nghèo hiệu quả, bền vững cho cộng đồng người nghèo DTTS.
- Vai trò là người huấn luyện: Nhân viên công tác xã hội tham gia huấn
luyện cho các nhóm, cộng đồng người nghèo DTTS, chuyển giao cho họ kiến
thức, kỹ năng để thoát nghèo thông qua các chương trình hành động, dự án
giảm nghèo bền vững.
- Vai trò là người lập kế hoạch: Nhân viên công tác xã hội hỗ trợ người
nghèo DTTS về phương pháp và yêu cầu của một kế hoạch, đồng thời tạo
điều kiện để người nghèo DTTS tham gia đóng góp quyết định những nội
dung của kế hoạch, đảm bảo tính khoa học, tính thực tiễn và vai trò tự quyết
của họ trong cộng đồng về kế hoạch theo tinh thần: “làm với cộng đồng chứ
không phải làm cho cộng đồng”.
- Vai trò kết nối: Công tác xã hội huy động, liên kết và phát huy nguồn
lực trong và ngoài cộng đồng để trợ giúp cho người nghèo DTTS, nhằm thỏa
mãn nhu cầu vật chất và tinh thần cho người nghèo DTTS.
- Thông qua các phương pháp tác nghiệp chuyên nghiệp, nhân viên
CTXH sẽ trực tiếp giải quyết các vấn đề của người nghèo DTTS, hỗ trợ giải
quyết các vấn đề về việc làm, thu nhập, lao động, các vấn đề xã hội nảy sinh
khác cho người nghèo DTTS. Sự trợ giúp này mang tính lâu dài, bền vững.
Như vậy, vai trò trợ giúp chuyên nghiệp của người làm CTXH sẽ tạo ra
sự tương tác giữa người trợ giúp, nguồn lực trợ giúp với đối tượng trợ giúp.
Vì vậy, người nghèo DTTS sẽ tự nhận ra được vấn đề của mình, xác định
nguyên nhân, đề xuất giải pháp và nỗ lực thực thi trên cơ sở phát huy điểm
mạnh, tiềm năng, nội lực của mình với các nguồn lực bên ngoài để giải quyết
vấn đề, cải thiện hoàn cảnh, vươn lên thoát nghèo bền vững.

17

1.2.3. Các nguyên tắc của công tác xã hội đối với người nghèo dân
tộc thiểu số
Áp dụng những nguyên tắc căn bản của công tác xã hội để vận động sự
tham gia của người nghèo DTTS, đó là:
- Hãy giành thời gian để xây dựng lòng tin: Do sự thiếu thốn vật chất
triền miên người nghèo DTTS thường tự ti, mặc cảm; Để thiết lập được một
mối quan hệ tốt, cần có thời gian và kiên nhẫn; Cần phải trực tiếp đến gia
đình hoặc thường xuyên tiếp cận cũng như tìm hiểu quan sát những hành vi
và cuộc sống đời thường của họ, từ đó thể hiện sự quan tâm của mình.
- Thực hiện đúng những gì đã thỏa thuận hoặc hứa với họ: Không có gì
hủy hoại một mối quan hệ cho bằng việc nuốt lời và thất hứa; Chúng ta phải
luôn giữ đúng lời hứa của mình để có thể xây dựng được lòng tin; Vì vậy chỉ
hứa hẹn hoặc thỏa thuận những gì thực tế và khả thi.
- Tạo bầu không khí thoải mái bằng một số hình thức khuyến khích,
động viên: Các hình thức khuyến khích, động viên có thể được phát triển dựa
vào tình hình thực tiễn của đối tượng; Những biện pháp khuyến khích, động
viên dưới hình thức như tặng thực phẩm, hay vật lưu niệm cũng có tác dụng
xây dựng mối quan hệ bền vững; Mời họ tham gia vào các hoạt động giao tiếp
bên ngoài để tạo môi trường giúp họ có thể trò chuyện cởi mở về những vấn
đề của bản thân.
- Làm việc vào thời gian và địa điểm phù hợp với người nghèo DTTS:
Xây dựng mối quan hệ với họ dựa trên thời gian biểu của họ và tiếp xúc với
họ vào thời gian và địa điểm phù hợp với họ.
- Đảm bảo tính bảo mật: Cần giữ kín tất cả các thông tin, kể cả hình
ảnh, có thể ám chỉ đến họ, không chia sẻ những thông tin của họ khi chưa
được sự đồng ý của họ; Bảo mật là một nguyên tắc đạo đức quan trọng trong
công tác xã hội đối với người nghèo DTTS.
- Hãy tôn trọng họ và thể hiện tính chuyên nghiệp: Trò chuyện với họ
về quan điểm, khiếm khuyết của họ giúp ta hiểu được những điểm yếu của họ,
nhưng đồng thời cũng gợi nỗi đau cho những người liên quan. Chúng ta cần

18