Nâng cao vai trò giám sát và phản biện của mặt trận tổ quốc việt nam tại thành phố hồ chí minh tt

VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

Ầ

Ồ

Ệ
Ố

CỦA MẶT TRẬN TỔ QUỐC
Ồ

LUẬ

RIẾT HỌC

Hà Nội - 2017


Công trình được hoàn thành tại Học viện khoa học xã hội
Người hướng dẫn khoa học: TS

n

Phản biện 1: ……………………………………………………
Phản biện 2: ……………………………………………………

Luận văn được bảo vệ tại hội đồng chấm luận văn Thạc sĩ họp tại Học
viện khoa học xã hội lúc…giờ…ngày...tháng...năm 2017

Có thể tìm hiểu luận văn tại thư viện: Học viện khoa họ

ộ


Ở ĐẦU
1. ín ấp t ết ủ đề tà
Văn kiện Đại hội lần thứ XI của Đảng đã nêu rõ: “Mặt trận Tổ quốc
Việt Nam và các tổ chức thành viên… thực hiện chức n n i m s t v
ph n iện của nhân dân đối với công tác và đạo đức, lối sốn của cán ộ,
đ n viên, công chức, đại iểu dân cử và các cơ quan Nhà nước; i i
quyết nhữn mâu thuẫn trong nội ộ nhân dân” [26, tr.77]. Bộ Chính trị
(khóa XI) đã có Quy t định s 217- Đ T
an hành uy ch giám sát và
phản iện ã hội của
t trận t qu c Việt Nam và các đoàn thể ch nh trị ã hội; uy t định s 218- Đ T
an hành uy định v
t trận t qu c
Việt Nam, các đoàn thể chính trị - xã hội và nhân dân tham gia góp ý xây
dựng Đảng, xây dựng chính quy n.
Nhiệm v giám sát, phản iện ã hội của
t trận t qu c Việt Nam
và các t chức thành vi n c ng đã được hi n định trong i n pháp Nước
Cộng h a ã hội Chủ Nghĩa Việt Nam năm 2013. uật
t trận t qu c
Việt Nam thông qua tại
họp thứ 9 u c hội kh a
, năm 2015 c
quy định c thể v hoạt động giám sát của

t trận t qu c Việt Nam tại
Chư ng V ; hoạt động phản iện ã hội của
t trận t qu c Việt Nam
tại Chư ng VI). Đây là nh ng c s pháp l quan trọng để
t trận t
qu c Việt Nam và các t chức thành viên thực hiện nhiệm v giám sát và
phản iện xã hội.
Đ n nay, thực hiện uy ch giám sát và phản iện ã hội của
t
trận t qu c Việt Nam và các đoàn thể chính trị - ã hội, y an Trung
ư ng
t trận t qu c Việt Nam tại Thành ph
ồ Ch Minh và các t
chức thành viên đã và đang ph i hợp triển khai 8 chư ng trình giám sát, c
thể là: Chư ng trình t ng rà soát việc thực hiện chính sách ưu đãi đ i với
người có công với cách mạng; Chư ng trình ph i hợp giám sát việc thực
hiện pháp luật v ảo hiểm xã hội trong các loại hình doanh nghiệp;
Chư ng trình ph i hợp giám sát việc thực hiện pháp luật v sản uất, kinh
1


doanh vật tư nông nghiệp giai đoạn 2014 – 2020; Chư ng trình ph i hợp
giám sát việc chấp hành pháp luật của các c s y t tư nhân; Chư ng trình
ph i hợp giám sát và nâng cao hiệu quả việc giải quy t khi u nại, t cáo
c s ; Chư ng trình ph i hợp giám sát việc thực hiện uật Khoa học và
Công nghệ và Nghị quy t Trung ư ng 6 (khóa XI) v phát triển khoa học
và công nghệ; Chư ng trình ph i hợp v giám sát việc thực hiện nh ng
nhiệm v , giải pháp chủ y u nh m cải thiện môi trường kinh doanh, nâng
cao năng lực cạnh tranh Thành ph trong lĩnh vực thu và hải quan. Nình
chung, các chư ng trình, nội dung giám sát uất phát t thực ti n cuộc

s ng và nh ng y u cầu, ức c của nhân dân. ua đ , công tác giám sát
của
t trận t qu c Việt Nam đã có ước chuyển i n mới và thu được
một s k t quả ước đầu quan trọng.
Đối với hoạt độn ph n iện xã hội,
t trận t qu c Việt Nam và
các đoàn thể chính trị - xã hội đã thường xuyên ti n hành nhiệm v phản
iện xã hội đ i với các dự thảo văn ản v chủ trư ng, đường l i của
Đảng, chính sách, pháp luật, các quy hoạch, k hoạch, chư ng trình, dự án
phát triển kinh t - ã hội của Nhà nước. y an Trung ư ng
t trận t
qu c Việt Nam đã thành lập 7 hội đồng tư vấn bao gồm nhi u chuyên gia
trên các lĩnh vực, các nhà khoa học để ti n hành tham gia góp ý, phản iện
xã hội.
ng năm, y an Trung ư ng
t trận t qu c Việt Nam tham
gia góp ý, phản iện trung bình t 20 - 30 văn ản quy phạm pháp luật; các
t chức thành viên c ng góp ý, phản iện hàng trăm dự án và các dự thảo
văn ản quy phạm pháp luật. Nhi u ản g p của y an
t trận t
qu c Việt Nam Thành ph ồ Ch Minh và các t chức thành viên do phát
huy được trí tuệ của đội ng tư vấn, cộng tác viên mà có chất lượng cao,
được c quan soạn thảo ti p thu, góp phần làm cho các văn ản pháp luật
được ban hành ngày càng sát với thực ti n, khả thi h n. [51, tr.22]
B n cạnh nh ng thành tựu đạt được, hoạt động giám sát của
t
trận t qu c Việt Nam Thành ph
ồ Ch Minh c ng c nh ng hạn ch
nhất định, hoạt động giám sát của

t trận t qu c Việt Nam và các đoàn
2


thể chính trị - xã hội chưa có quy trình ch t chẽ theo quy định của pháp
luật, phạm vi đ i tượng giám sát được quy định trong các văn ản pháp
luật còn chung chung, do vậy, hoạt động giám sát còn mang tính hình thức,
hiệu lực pháp lý chưa cao; hiệu quả pháp l sau khi
t trận giám sát chưa
được quy định r , các ki n nghị sau giám sát của
t trận đ i với c quan
Nhà nước c l c, c n i không được trả lời, giải quy t thấu đáo; các hoạt
động phản iện ã hội của
t trận t qu c Việt Nam Thành ph
ồ Ch
Minh và các t chức chính trị - xã hội mới chỉ d ng việc góp ý ki n vào
nh ng đ án, dự thảo do các c quan Đảng, Nhà nước chuyển đ n, chưa
đáp ứng được nh ng yêu cầu đ t ra trong giai đoạn đ i mới và c ng không
thực hiện được trách nhiệm phản hồi ý ki n phản iện xã hội.
B n cạnh đ chất lượng và hiệu quả hoạt động giám sát và phản
iện của M t trận còn thấp, chưa đáp ứng mong đợi và nh ng đ i hỏi của
nhân dân. Hoạt động giám sát của M t trận trong thực t còn hình thức,
hiệu quả pháp l chưa cao, chủ y u mới thể hiện qua các phát hiện, nêu ý
ki n nhẹ nhàng tại các k họp, phiên họp của các c quan, t chức thuộc
đ i tượng giám sát, chưa c phư ng thức giám sát đ ng nghĩa, chưa được
quan tâm thực hiện thường xuyên, liên t c. Đ c biệt chức năng giám sát và
phản iện của
t trận t qu c cấp quận, Thành ph c n nhi u thi u sót,
dẫn tới nhi u sai lầm. Trong quá trình hội nhập nước ta hiện nay, h n
bao giờ h t cần phải chú trong nâng cao chức năng giám sát của

t trận
t qu c các c s .
t khác, trong tình hình dân chủ hoá ã hội, uất phát t nguy n
tắc quy n lực nhà nước thuộc v nhân dân, giám sát và phản iện của
t
trận T qu c tại Thành ph
ồ Ch
inh là đ i hỏi cấp ách và tất y u.
Tr n c s đ ây dựng n n hành ch nh của Thành ph trong sạch, v ng
mạnh, tinh gọn và thuận tiện tránh thực trạng mất dân chủ, cửa quy n, lạm
quy n, quan li u, tham nh ng, lãng ph , sách nhi u nhân dân của một s c
quan, cán ộ, công chức nhà nước. Nh ng công trình khoa học v hoạt
động giám sát của

t trận T qu c Việt Nam Thành ph
3

ồ Ch

inh đã


được nhi u nhà nghi n cứu thực hiện nhưng đ n nay vẫn chưa c một
nghi n cứu nào c thể v giám sát và phản iện của
t trận T qu c Việt
Nam tại Thành ph
ồ Ch inh. T nh ng căn cứ và l do tr n, tác giả
chọn đ tài N n cao vai tr i m s t v ph n iện của Mặt trận Tổ quốc
Việt Nam tại Th nh phố
h Minh làm luận văn Thạc s Tri t học,

với mong mu n góp một phần của mình vào vào việc nâng cao chất lượng
hoạt động giám sát và phản iện ã hội của
t trận t qu c các cấp tại
Thành ph
ồ Ch inh n i ri ng và của
t trận t qu c Việt Nam n i
chung, để M t trận thực sự là t chức đại diện cho quy n lợi của nhân dân
lao động.
2. ìn ìn ng ên ứu
Trong nh ng năm gần đây, đã c nhi u nhà khoa học, nhà nghiên
cứu v các đ tài li n quan đ n việc thực hiện chức năng giám sát ã hội
m t trận t qu c thuộc các chuy n nghành như ch nh trị học, luật học, tri t
học và dưới nhi u g c độ khác nhau giúp các nhà chính trị, nhà quản lý có
cách ti p cận c thể để nâng cao chức năng giám sát và phản iện ã hội
của
t trận t qu c Việt Nam trong hoạt động thực ti n. Trong thời gian
v a qua, có các công trình nghiên cứu tiêu biểu sau:
Nguy n Hải ong 2006 , với luận văn “Giám sát xã hội đối với
quyền lực nh nước ở Việt Nam
Nguy n Thọ nh 2010 , với tác ph m “Thực hiện chức n n i m
sát và ph n biện xã hội của mặt trận tổ quốc Việt Nam .
Nguy n Thị Phư ng 2013 , với ài vi t “nhận thức về chức n n ,
nhiệm vụ của mặt trận tổ quốc Việt Nam trong tình hình mới , Tạp chí
M t trận s 121,122, tr.57-61.
Nguy n Thị Thủy 2013 , với ài vi t “ c điều kiện b o đ m cho
hoạt động giám sát và ph n biện xã hội của mặt trận đạt hiệu qu , Tạp
chí m t trận s 121, 122, tr.62-65.
Nguy n Thanh Bình 2014 , với ài vi t “Mặt trận tổ quốc Việt
Nam với công tác giám sát và tham gia gi i quyết khiếu nại tố cáo trong
thời kỳ đổi mới , Tạp chí M t trận s 123, tr.41-45.

4


Hà Ngọc Thảnh 2014 , với ài vi t “Phát huy trách nhiệm của mặt
trận tổ quốc Việt Nam v c c đo n thể nhận dân trong giám sát hoạt động
của c c đại biểu dân cử , Tạp chí m t trận s 129, 130, tr.62-66.
Đỗ Phư ng 2014 , Lại bàn về giám sát và ph n biện Tạp chí
t trận s 133, tr.4-7
Trần Ngọc Nhẫn 2014 , “Vai trò mặt trận tổ quốc Việt Nam trong
xây dựng chính sách, pháp luật và giám sát việc thực hiện chính sách,
pháp luật Tạp chí m t trận s 129, 130, tr.21-24.
Qua các công trình nghiên cứu, các ài đăng tr n các tạp chí nêu
tr n đã cung cấp cho chúng ta một cái nhìn tư ng đ i v việc thực hiện
hoạt động giám sát ã hội của
t trận t qu c Việt Nam, đồng thời đ ng
góp quan trọng v m t lý luận và thực ti n đ i với hoạt đông giám sát và
phản biện của m t trận, các ài vi t, tác ph m tr n là nguồn tư liệu quan
trọng gi p tác giả đi sâu nghi n cứu v vai tr giám sát và phản iện của
t trận t qu c tại Thành ph

ồ Ch

inh hiện nay.

3. ụ đí và n ệm vụ ng ên ứu
3.1 ụ đí ng ên ứu
Tr n c s nghiên cứu lý luận v giám sát và phản iện của

t trận

T qu c, tác giả luận văn đánh giá đ ng thực trạng hoạt động giám sát và
phản iện ã hội của m t trận t qu c các cấp tại Thành ph
T đ đ xuất các phư ng hướng và giải pháp c
quả hoạt động giám sát và phản iện của
Ch

ồ Ch

inh.

ản nh m nâng cao hiệu

t trận t qu c

Thành ph

ồ

inh trong thời gian tới.

3.2
ệm vụ ng ên ứu
Nghiên cứu c s lý luận của hoạt động giám sát và phản iện của
M t trận t qu c Việt Nam
Đánh giá thực trạng và nh ng vấn đ thực ti n đ t ra trong quá trình
thực hiện hoạt động giám sát và phản biện của M t trận T qu c Việt Nam
Thành ph
ồ Ch inh. Phân t ch nguy n nhân nh ng tồn tại của hoạt
5

động giám sát và phản iện của

t trận t qu c Việt Nam tại Thành ph

ồ Ch

inh
T đ đ uất phư ng hướng và các giải pháp thích hợp để nâng
cao hiệu quả hoạt động giám sát và phản iện của
t trận t qu c Việt
Nam tại Thành ph

ồ Ch

inh trong thời gian tới.

4. Đố tƣợng và phạm vi nghiên cứu
4.1 Đối tượng
uận văn nghi n cứu việc vai tr giám sát và phản iện của
trận t qu c Việt Nam tại Thành ph ồ Ch inh

t

4.2 Phạm vi nghiên cứu
uận văn tập trung nghiên cứu hoạt động giám sát và phản iện của
M t trận t qu c Việt Nam Thành ph
ồ Ch
inh trong thời gian t
năm 2010 – 2016

Nghiên cứu đánh giá thực trạng việc thực hiện vai tr giám sát
và phản biện ã hội của M t trận T qu c Việt Nam tại Thành ph
ồ
Ch
inh
T đ đưa ra quan điểm và các giải pháp thích hợp để phát huy,
nâng cao hiệu quả hoạt động giám sát và phản iện của
t trận t qu c
Việt Nam tại Thành ph ồ Ch inh trong thực ti n hiện nay
5. ơ sở lý luận và p ƣơng p áp ng ên ứu đề tài
5.1 Cơ sở lý luận
uận văn vận d ng l luận chủ nghĩa ác – nin, tư tư ng Hồ Chí
Minh v dân chủ, v kiểm soát quy n lực, quan điểm của Đảng Cộng Sản
Việt Nam v thực thi quy n lực của nhân dân, v vai trò của nhân dân, của
t trận t qu c và các đoàn thể chính trị xã hội trong vệc giám sát và phản
iện hoạt động của bộ máy Đảng và Nhà nước tại Thành ph ồ Ch inh
5.2 Phương pháp nghiên cứu
uận văn sử d ng phư ng pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện
chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử của chủ nghĩa ác – Lênin.

6


Ngoài ra, để thực hiện được m c tiêu nghiên cứu, luận văn sử d ng
t ng hợp các phư ng pháp như: phư ng pháp logic – lịch sử, phư ng pháp
so sánh, phư ng pháp phân tích – t ng hợp, phư ng pháp tra cứu tài liệu,
phư ng pháp thu thập và xử l thông tin…
6. Ý ng ĩ lý luận và thực tiễn củ luận v n
uận văn cung cấp c s lý luận v hoạt động giám sát và phản iện
xã hội của

t trận t qu c
t quả nghi n cứu của luận văn sẽ g p th m cho công tác tuy n
truy n, nâng cao nhận thức v vai trò của
t trận t qu c đ i với việc
thực hiện quy n làm chủ của nhân dân nước ta hiện nay, nhất là vai tr
giám sát và phản iện ã hội của
t trận t qu c
uận văn c thể d ng làm tài liệu tham khảo cho việc nghiên cứu
và giảng dạy, học tập lý luận cho cán bộ của
t trận t qu c và các
cấp đoàn thể
7. ết ấu củ luận v n
Ngoài phần m đầu, k t luận và danh m c tài liệu tham khảo, luận
văn gồm 2 chư ng 6 ti t.

7


ƢƠ

1

GIÁM SÁT
Ệ XÃ
Ủ
Ặ
Ậ
Ổ QUỐ
Ệ
Ộ Ố Ấ ĐỀ Ý UẬ

1.1
ín tr

trí, v

trò ủ M t trận tổ quố

1.1.1. Vị trí của Mặt trận tổ quố

ệt

Ộ
–

m trong ệ t ống

thống

chính trị
Trong các văn kiện quan trọng của Đảng ngày càng ti p t c kh ng
định vị tr quan trọng của M t trận trong hệ th ng chính trị.
Hi n pháp năm 2013 n u r : Mặt trận Tổ quốc Việt Nam là tổ
chức liên minh chính trị, liên hiệp tự nguyện của tổ chức chính trị, các tổ
chức chính trị - xã hội, tổ chức xã hội và các cá nhân tiêu biểu trong các
giai cấp, tầng lớp xã hội, dân tộc, tôn i o, n ười Việt Nam định cư ở
nước ngoài. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam l cơ sở chính trị của chính quyền
nh n d n; đại diện, b o vệ quyền và lợi ích hợp ph p, ch nh đ n của
Nhân dân; tập hợp, phát huy sức mạnh đại đo n kết toàn dân tộc, thực
hiện dân chủ, t n cườn đ ng thuận xã hội; giám sát, ph n biện xã hội;
tham gia xây dựn Đ n , Nh nước, hoạt độn đối ngoại nhân dân góp

phần xây dựng và b o vệ Tổ quốc [54, tr.35]. Đi u đ kh ng định M t
trận T qu c Việt Nam là một bộ phận không thể thi u của hệ th ng chính
trị nước ta.
1.1.2 Vai trò của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam
Một l , củng c và tăng cường kh i đại đoàn k t toàn dân, xây dựng
và bảo vệ T qu c của M t trận T qu c Việt Nam
ai l , t chức tập hợp, đoàn k t rộng rãi các lực lượng chính trị,
các t chức chính trị - xã hội của M t trận T qu c Việt Nam
Ba là,
t trận T qu c là c s chính trị của chính quy n nhân dân

8


1.2 Giám sát, p ản

ện xã hội ủ

1.2.1 Khái niệ giá sát
Mặt trận Tổ quốc Việt Nam
1.2.1.1 Khái niệm i m s t

t trận ổ quố

ệt

m

h i v h ạt đ ng giám sát xã h i của
hội

Theo luật
t trận T qu c Việt Nam năm 2015 quy định thì
Gi m s t của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam là việc Ủy ban Mặt trận Tổ
quốc Việt Nam các cấp trực tiếp hoặc đề nghị các tổ chức thành viên của
Mặt trận Tổ quốc Việt Nam theo dõi, em ét, đ nh i , kiến nghị đối với
hoạt động của cơ quan, tổ chức, đại biểu dân cử, cán bộ, công chức, viên
chức trong việc thực hiện chính sách, pháp luật. Giám sát của Mặt trận Tổ
quốc Việt Nam mang tính xã hội; đại diện, b o vệ quyền và lợi ích hợp
ph p, ch nh đ n của Nhân dân, kịp thời phát hiện và kiến nghị xử lý sai
phạm, khuyết điểm; kiến nghị sửa đổi, bổ sung chính sách, pháp luật; phát
hiện, phổ biến những nhân tố mới, c c điển hình tiên tiến và những mặt
tích cực; phát huy quyền làm chủ của Nhân dân, góp phần xây dựng nhà
nước trong sạch, vững mạnh. Hoạt độn i m s t được thực hiện theo
nguyên tắc b o đ m phát huy dân chủ, sự tham gia của nhân dân, thành
viên của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; xuất phát từ yêu cầu, nguyện vọng
của Nhân dân; thực hiện công khai, minh bạch, không ch ng chéo; không
làm c n trở hoạt động của cơ quan, tổ chức, c nh n được i m s t.
1.2.1.2 Hoạt động giám sát xã hội của Mặt trân Tổ quốc Việt Nam
Hoạt động giám sát của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam là hoạt động
giám sát xã hội, là việc quan sát, phát hiện, xem xét, ki n nghị với c quan
có th m quy n v hoạt động của các c quan Đảng, Nhà nước và cán bộ,
công chức đảng viên trong việc thực hiện các chủ trư ng, ch nh sách,
pháp luật, các chư ng trình, đ án, dự án và quy ch quy định có hiệu lực
của c quan, t chức có th m quy n; việc thực hiện chức trách, nhiệm v ,
ph m chất, đạo đức, l i s ng của cán bộ đảng viên.
1.2.2 Khái niệm, chức năng, điều kiện nền tảng để hình thành
phản iện

h i của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam

9


1.2.2.1 Khái niệm ph n iện

hội

Ph n biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam là sự phản biện
n i chung, nhưng c quy mô và lực lượng rộng rãi h n của xã hội, của
nhân dân và các nhà khoa học, phản biện mang tính nhân dân và chỉ mức
nhận ét, đánh giá, n u ch nh ki n, ki n nghị đ i với dự thảo các chủ
trư ng, đường l i của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước để các c
quan, t chức tham khảo. Việc ti p thu ý ki n phản biện xã hội đ n đâu,
đánh giá việc nhận xét, ki n nghị phản biện xã hội của
t trận T qu c
Việt Nam như th nào là quy n của c quan, t chức được phản biện. Chủ
thể phản biện xã hội không được áp đ t ý chí của mình đ i với đ i tượng
phản biện.
1.2.2.2 hức n n của ph n iện xã hội trong đời sốn thực tiễn
Một l , phản iện xã hội giúp đi u ti t xung đột lợi ích gi a các
nhóm xã hội để tạo ra đồng thuận xã hội
ai l , phản iện xã hội góp phần khắc ph c nh ng khi m khuy t
của các ki n tạo chính sách - thể ch , qua đ nâng cao chất lượng quản trị
của ộ máy nhà nước
a l , phản iện xã hội góp phần nâng cao trách nhiệm xã hội của
cộng đồng, phát triển ý thức v quy n và nghĩa v của công dân, qua đ
t ng ước hình thành môi trường xã hội dân chủ.
1.2.2.3 Các điều kiện nền t n để hình thành ph n iện xã hội
- Hệ th ng thể ch minh ạch, dân chủ, ti n ộ
- Sự hiện diện của xã hội dân sự

- Trình độ dân trí của cộng đồng
1.2.3 Mối quan hệ giữ giá sát
h i v phản biện xã h i của
Mặt trận Tổ quốc Việt Nam
Hoạt động giám sát và phản biện xã hội của M t trận T qu c Việt
Nam luôn có m i liên hệ mật thi t với nhau. Có thể nói, giám sát là tiền
đề của ph n biện, l điều kiện cần thiết để đẩy mạnh chất lượng và hiệu
qu của hoạt động ph n biện xã hội. Trong giám sát c đánh giá, th m
10


định, tức là phản biện. Ngược lại, phản biện là hoạt động li n quan đ n
giám sát, hỗ trợ giám sát.
Như vậy, giám sát và phản biện xã hội là nh m tăng cường m i
quan hệ máu thịt gi a nhân dân với Đảng và gi a nhân dân với Nhà nước.
àm t t hoạt động phản iện sẽ nâng cao hiệu quả hoạt động giám sát của
M t trận T qu c Việt Nam. Giám sát, phản biện xã hội càng t t, càng
hiệu quả thì Đảng càng mạnh, Nhà nước càng trong sạch, kh i đại đoàn k t
toàn dân càng được tăng cường, ch độ xã hội càng v ng chắc.
ỂU Ế
ƢƠ
1
Nghị quy t Đại hội I của Đảng đ ra nhiệm v : Mặt trận Tổ
quốc v c c đo n thể nh n d n tiếp tục t n cườn tổ chức, đổi mới nội
dun , phươn thức hoạt độn , khắc phục tình trạn h nh ch nh hóa, ph t
huy vai tr n n cốt tập hợp, đo n kết nh n d n y dựn cơ sở ch nh trị
của ch nh quyền nh n d n; thực hiện d n chủ, i m s t v ph n iện
hội; tham ia y dựn Đ n , Nh nước tron sạch, vữn mạnh; tổ chức
c c phon tr o thi đua yêu nước, vận độn c c tần lớp nh n d n thực
hiện c c nhiệm vụ ph t triển kinh tế, v n hóa, hội, quốc ph n , an ninh,

đối n oại . Chức năng giám sát và phản iện ã hội của
t trận T qu c
Việt Nam c ng được kh ng định trong Đi u 9 i n pháp 2013. Ngày
12 12 2013 Bộ Ch nh trị c
uy t định s 217- Đ T
an hành uy ch
giám sát và phản iện ã hội của
t trận T qu c Việt Nam và các đoàn
thể ch nh trị - ã hội. Như vậy, giám sát và phản iện ã hội tr thành một
chức năng c ản của
t trận T qu c Việt Nam.
Giám sát và phản iện ã hội là trọng trách của
t trận đ i với đất
nước, với dân, với Đảng. Đảng v a là thành vi n, v a là người lãnh đạo
t trận T qu c, Đảng cần tạo mọi đi u kiện để
t trận hoàn thành
nhiệm v lịch sử: đưa giám sát và phản iện ã hội vào cuộc s ng, tr
thành n p sinh hoạt thường uy n. Chỉ c dân thông qua
t trận thực
hiện t t việc giám sát và phản iện ã hội mới c thể gi p Đảng và Nhà
nước ch ng tham nh ng, ch ng đ i nghèo, ch ng t t hậu c hiệu quả.
11


ƢƠ
Ự
Ủ

,
Ặ

Ậ

2

Ữ

Ấ ĐỀ ĐẶ
GIÁM SÁT,
Ổ QUỐ
Ệ
Ồ

Ệ

2.1. Thực trạng việc thực hiện v

Ệ XÃ

Ộ
Ố

Y

trò g ám sát và p ản biện

ộ ủa M t trận ổ quố
ệt m tạ
àn p ố ồ
í n

2.1.1 Quá trình triển khai thực hiện vai t giá sát v phản biện
h i của Mặt trận ổ uốc iệt
tại h nh phố
Ch inh
2.1.1.1 Quá trình triển khai thực hiện vai tr i m s t
Một là, giám sát việc thực hiện pháp luật về b o hiểm xã hội trong
các loại hình doanh nghiệp đ là chư ng trình ph i hợp gi a i n đoàn
ao động Việt Nam thành ph
ồ Ch inh với Ban Thường trực y an
Trung ư ng
t trận t qu c Việt Nam, Bộ ao động - Thư ng inh và
Xã hội, Thanh tra Chính phủ và Bảo hiểm xã hội Việt Nam.
Hai là, giám sát việc thực hiện pháp luật về s n xuất, kinh doanh
vật tư nôn n hiệp theo Chư ng trình ph i hợp gi a Trung ư ng ội
Nông dân Việt Nam với Ban Thường trực y an
t trận t qu c Việt
Nam thành ph
ồ Ch inh,
Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và
Công Thư ng đã k k t ngày 17-7-2014, nh m phát hiện, ngăn ch n,
xử l đ i với t chức, cá nhân vi phạm pháp luật v sản xuất, kinh doanh,
sử d ng vật tư nông nghiệp giả, kém chất lượng, ngoài danh m c lưu hành,
không rõ nguồn g c.
Ba là, giám sát việc thực hiện pháp luật của c c cơ sở khám, chữa
bệnh ngoài công lập.
Bốn là, giám sát việc thực hiện Luật Khoa học và Công nghệ và
Nghị quyết Hội nghị Trun ươn 6 khóa XI Ph t triển khoa học và công
nghệ phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa tron điều kiện
kinh tế thị trườn định hướng xã hội chủ n hĩa v hội nhập quốc tế .
12

N m l , Mặt trận tổ quốc Th nh phố

h Minh tổ chức trực tiếp

i m s t 4 nội dun , c thể là giám sát T ng rà soát việc thực hiện ch nh
sách ưu đãi đ i với người c công với cách mạng; giám sát thực hiện giải
quy t các thủ t c hành ch nh theo mô hình một cửa, một cửa li n thông
cấp phường, ã; giám sát thực hiện các quy định v hỗ trợ ây dựng nông
thôn mới và giám sát thực hiện ch nh sách giảm nghèo giai đoạn 20112015.
t trận t qu c đã đ nghị, ki n nghị cấp ủy, ch nh quy n các cấp
nhi u nội dung thi t thực.
2.1.1.2 Quá trình triển khai thực hiện vai tr ph n iện hội
Tham gia g p
ây dựng Đảng, ây dựng ch nh quy n của
t trận
t qu c Thành ph ồ Ch inh đã t ng ước được triển khai thực hiện t
Thành ph đ n c s . Tham gia đ ng g p ki n vào dự thảo văn kiện,
nghị quy t của Đảng, ội đồng nhân dân, quy t định của y an nhân
dân, các đ án, chư ng trình phát triển kinh t - ã hội của Thành ph
ồ
Ch
inh, g p phần nâng cao chất lượng các chư ng trình, đ án, quy
hoạch, nh ng ch nh sách của Thành ph
ồ Ch
inh, làm c s phát
triển kinh t ã hội địa phư ng. h ng định vai tr của
t trận t qu c
trong việc tham gia đ ng g p ki n vào dự thảo Văn kiện Đại hội Đảng

các cấp, các cấp u Đảng đ u giao cho y an
t trận t qu c phản iện
dự thảo Văn kiện Đại hội Đảng ộ các cấp nhiệm k 2016-2021.
2.1.2 Những th nh công ước đầu khi thực hiện v i t giá sát
và phản biện
h i của Mặt trận ổ uốc iệt
tại h nh phố
Ch inh
2.1.2.1 Nhữn th nh côn ước đầu
Thứ nhất,
t trận ngày một thể hiện r vai tr chủ thể giám sát và
phản iện ã hội
Thứ hai,
t trận T qu c Thành ph
ồ Ch
inh đã phát huy
được vai tr của các t chức thành vi n và nhân dân trong hoạt động giám
sát và phản iện ã hội

13


Thứ a, qua việc thực hiện giám sát và phản iện ã hội,

t trận

T qu c đã làm t t h n công tác vận động, tập hợp, đoàn k t các tầng
lớp nhân dân.
. . . Nhữn n uyên nh n th nh côn
Một l , nh ng thành tựu trong công cuộc đ i mới đất nước đã và

đang tạo động lực cho các tầng lớp nhân dân t ch cực tham gia quản l nhà
nước và quản l ã hội., thắng lợi của các phong trào, cuộc vận động đã
tạo môi trường cho hoạt động giám sát và phản iện ã hội.
ai l , vị tr , vai tr , chức năng, nhiệm v , trách nhiệm, quy n hạn
của
t trận t qu c Việt Nam các cấp được hi n định và đ cao.
a l , tình hình kinh t , xã hội địa phư ng ngày càng n định và
phát triển, an ninh trật tự xã hội ngày càng gi v ng đem lại lòng tin v ng
chắc trong tầng lớp nhân dân.
2.1.3 Những hạn chế khi thực hiện v i t giá sát v phản biện
h i của Mặt trận ổ uốc iệt
tại h nh phố
Ch inh
Về chủ thể nhận sự ph n iện, không t t chức đảng và c quan nhà
nước các cấp vẫn chưa thức được một cách đầy đủ và đ ng đắn v vai
tr và tác d ng giám sát và phản iện ã hội của
an
t trận T qu c
Việt Nam tại Thành ph ồ Ch inh và các t chức thành vi n.
Về đối tượn i m s t v ph n iện
hội, nhi u chủ trư ng, ch nh
sách, đ án quan trọng li n quan tới quy n và nghĩa v c ản của người
dân nhất là cấp địa phư ng và c s đã được c quan c th m quy n an
hành mà chưa c sự tham gia giám sát và phản iện ã hội của
t trận
T qu c Việt Nam
Về cơ chế i m s t v ph n iện
hội, c ch ph i hợp gi a
an
t trận T qu c các cấp với các t chức thành vi n trong thực hiện

chức năng giám sát và phản iện ã hội c n chưa r ; c ch ph i hợp gi a
chủ thể phản iện với các c quan, t chức với tư cách n nhận sự phản
iện c n chưa được ác định đầy đủ;

14


2.1.4 gu ên nh n củ những hạn chế khi thực hiện v i t

giá

sát và phản biện
h i của Mặt trận ổ uốc iệt
tại h nh phố
Ch inh
Thứ nhất, nhận thức của một s cấp u , ch nh quy n và c quan nhà
nước các cấp v vai tr , tác d ng giám sát, phản iện ã hội của
t trận
t qu c và các đoàn thể chưa đầy đủ.
Thứ hai, thi u các quy định pháp luật v giám sát và phản iện ã
hội của
t trận T qu c.
Thứ a, sự quan tâm lãnh đạo của các cấp u đảng, sự chủ động ph i
hợp và tạo đi u kiện của chính quy n các cấp để M t trận T qu c Việt nam
và các đoàn thể chính trị-xã hội hoạt động có hiệu quả còn hạn ch .
Thứ tư, một s chính sách của Nhà nước an hành chưa đồng bộ,
hướng dẫn chưa kịp thời, tác động không thuận tới sản xuất, kinh doanh và
đời s ng, làm cho đoàn vi n, hội viên và nhân dân bất bình, ảnh hư ng đ n
công tác vận động quần chúng.
Thứ n m, nội dung, phư ng thức lãnh đạo của Đảng đ i với hoạt

động của hệ th ng chính trị chậm đ i mới.
Thứ s u, thi u sự ph i hợp ch t chẽ trong hoạt động của M t trận t
qu c và các đoàn thể các cấp một s phong trào, cuộc vận động lớn, cho
nên có sự trùng lắp, chồng chéo, hiệu quả thấp. Còn nhi u c quan ch nh
quy n nhà nước, cán bộ, công chức coi M t trận T qu c và các đoàn thể
như một t chức ph thuộc và thi u sự ph i hợp trong t chức hoạt động
phong trào quần chúng.
Thứ y, t chức bộ máy, cán bộ của M t trận T qu c và các đoàn
thể còn nhi u bất cập.
2.2 Những vấn đề đ t r trong quá trìn

oạt động g ám sát và

p ản ện
ộ ủ
t trận ổ quố
ệt
m tạ
í n
Một l , công tác giám sát và phản iện ã hội của
c n mang t nh hình thức
15

àn p ố

ồ

t trận T qu c

ai l , c n thi u môi trường pháp l r ràng cho công tác giám sát
và phản iện ã hội của
t trận T qu c
a l , phạm vi giám sát và phản biện còn bị giới hạn
ốn l , hoạt động giám sát và phản biện xã hội của M t trận t qu c
Việt Nam c n chưa hướng vào nh ng vấn đ kinh t - xã hội bức xúc
2.3

á g ả p áp n ầm n ng o v trò g ám sát, p ản ện
hộ ủ
t trận Tổ quố
ệt m tạ
àn p ố ồ
í n
Một l , đ i mới, nâng cao chất lượng hoạt động của
t trận t
qu c và các đoàn thể đi vào chi u sâu, tránh hình thức nh m tập hợp, phát
huy sức mạnh đại đoàn k t toàn dân xây dựng Thành ph
ồ Ch inh c
chất lượng s ng t t
ai l , ph i hợp ti p t c t chức triển khai thực hiện t t công tác
dân vận của hệ th ng chính trị
a l , ti p t c củng c , kiện toàn hệ th ng M t trận và các đoàn thể
theo hướng thi t thực, hiệu quả; đ i mới công tác thi đua tập trung hướng
v c s
ốn l , ti p t c đ i mới phư ng thức hoạt động của
qu c Việt Nam
2.4 Những đề xuất để n ng

ov

t trận T

trò g ám sát, p ản

ện

hộ ủ

t trận Tổ quốc Việt m tạ
àn p ố ồ
í n
Một l , m t trận t qu c và các đoàn thể các cấp tại Thành ph
ồ
Ch inh cần ti p t c đ y mạnh công tác tuy n truy n, quán triệt v uy
ch giám sát và phản iện ã hội để th ng nhất v nhận thức trong các cấp,
các ngành.
Hai là, h ng năm
t trận t qu c và các đoàn thể cần chủ động lựa
chọn nh ng nội dung, vấn đ ức c mà ã hội đang quan tâm c li n
quan trực ti p đ n quy n, lợi ch hợp pháp, ch nh đáng của hội vi n, đoàn
vi n và nhân dân để ây dựng k hoạch triển khai công tác giám sát và
phản iện ã hội.

16


Ba là, trước khi t chức giám sát phải chu n ị t t các đi u kiện
ph c v cho đoàn giám sát.
ốn l , đoàn giám sát phải thực hiện đầy đủ đ ng quy trình, ph

hợp với chức năng nhiệm v t khâu lựa chọn nội dung, áo cáo in ki n
cấp ủy, ây dựng k hoạch, thành lập đoàn giám sát, t chức giám sát, t ng
hợp áo cáo, thông áo k t quả giám sát... phải đảm ảo đ ng m c đ ch
y u cầu đ t ra.
N m l , cần
tr , lựa chọn nh ng cán ộ c chuy n môn sâu, năng
lực nhìn nhận, phân t ch, đánh giá vấn đ , c tư duy độc lập và năng lực
t ng hợp, phản iện, c ản lĩnh ch nh trị v ng vàng, tinh thần trách nhiệm
đ i với công việc.
Sáu là, cần ph i hợp ch t chẽ gi a
t trận T qu c và các đoàn thể
với cấp u đảng, ch nh quy n các cấp trong việc cung cấp thông tin, đảm
ảo để
t trận T qu c và các đoàn thể thực hiện t t chức năng giám sát
và phản iện ã hội theo đ ng các quy định hướng dẫn.
ỂU Ế
ƢƠ
2
M t trận t qu c Việt Nam là t chức đoàn k t rộng rãi toàn dân, tập
hợp mọi lực lượng trong xã hội để đưa đường l i, chủ trư ng, ch nh sách,
pháp luật của Đảng, Nhà nước, các chư ng trình kinh t , văn h a ã hội,
qu c phòng an ninh vào cuộc s ng, góp phần tạo nên sự đồng thuận trong
xã hội; đồng thời đại diện cho quy n lợi hợp pháp của nhân dân để phản
ánh mọi ý nguyện với Đảng và Nhà nước.
Nh ng năm qua hoạt động giám sát, phản biện của m t trận đã đạt
được một s k t quả nhất định trong việc tham gia vào quá trình xây dựng
chủ trư ng, ch nh sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước. Tuy vậy, đ n
nay vẫn c n không t lĩnh vực giám sát của M t trận t qu c Việt Nam
chưa được pháp luật c thể h a thành c ch , năng lực giám sát phản biện
còn y u, hoạt động giám sát, phản biện còn g p nhi u kh khăn n n hiệu

quả chưa được bao nhiêu, n u không nói là còn mang tính hình thức.

17


M t khác, việc giám sát và phản biện xã hội của m t trận t qu c là
một nhiệm v mới và kh nhưng c ng rất nhạy cảm, vì th m t trận t
qu c cần phải chủ động đ xuất với Đảng và Nhà nước không chỉ chủ
trư ng mà cần có các chỉ thị, nghị quy t c thể được thể ch hóa b ng văn
bản pháp luật trong đ quy định v đ i tượng, phạm vi, nội dung, hình
thức, c ch và đi u kiện c thể để m t trận t qu c c đủ đi u kiện thực
hiện t t vai trò giám sát và phản biện của mình.
Phạm vi, nội dung giám sát và phản biện cần tập trung vào nh ng
chủ trư ng, ch nh sách pháp luật c li n quan đ n quy n, lợi ch và nghĩa
v ch nh đáng của đông đảo các tầng lớp nhân dân; t chức bộ máy và cán
bộ chủ ch t các cấp trong hệ th ng chính trị; nh ng chính sách c thể đ i
với các giai cấp, các tầng lớp xã hội, các dân tộc, các tôn giáo… Việc giám
sát cần làm thường xuyên toàn diện và mọi n i, c n việc phản biện thì
chủ y u đ i với các t chức Đảng và Nhà nước các cấp có th m quy n xây
dựng các đ án và việc phản biện phải được ti n hành t khi kh i thảo và
trong quy trình xây dựng đ án.
Việc giám sát và phản biện cần được ti n hành công khai, được t
chức chu đáo với ý thức trách nhiệm đầy đủ của nh ng t chức được giám
sát và phản biện. Các ý ki n của m t trận t qu c nêu ra cần được ghi nhận
và ti p thu, có hồi âm tr lại kịp thời. Cần tránh tình trạng khi được giám
sát, phản biện thì tỏ ra quan trọng, nhưng rồi trong thực t thì nh ng đ i
tượng được giám sát, phản biện lại không ti p thu nghi m t c, đầy đủ
không sửa ch a nh ng sai sót kịp thời mà “đâu lại vào đ ”.
Để làm t t công tác giám sát và phản biện thì bản thân M t trận t
qu c tại Thành ph

ồ Ch
inh phải nâng cao năng lực của mình một
cách thực chất. Cán bộ chủ ch t c ng như ộ máy và cán bộ nhân viên của
M t trận t qu c phải c trình độ, đủ năng lực, đủ bản lĩnh để giám sát và
phản biện. Phải tập hợp đầy đủ ý ki n của nhân dân, của các tầng lớp xã
hội v nh ng nội dung giám sát và phản biện để phản ánh đ ng ti ng nói
thực chất của nhân dân v nh ng vấn đ đ . uá trình t chức giám sát và
18


phản biện xã hội phải đảm bảo t nh đ ng, t nh nhân dân, t nh trung thực,
tính khách quan và khoa học; h t sức đ phòng sự lợi d ng giám sát và
phản biện để nêu ra nh ng quan điểm lệch lạc, với nh ng động c c
đồ
xấu hòng làm lung lạc ý chí của toàn Đảng, toàn dân tr n con đường thực
hiện công cuộc đ i mới hiện nay.
Đi u mong mu n của nhân dân là hoạt động giám sát và phản biện
xã hội của M t trận t qu c Việt Nam thật sự góp phần làm cho chủ
trư ng, ch nh sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước sát hợp với đời s ng
xã hội; bộ máy và cán bộ trong hệ th ng chính trị ngày càng được nâng
cao v năng lực c ng như ph m chất đạo đức, tác phong công tác, ch ng
quan li u, tham nh ng lãng ph … để ngày càng đáp ứng t t h n công cuộc
đ i mới của đất nước, c ng như nâng cao vị th của m t trận, củng c
ni m tin của nhân dân với Đảng với ch độ.
KẾT LUẬN
Hệ th ng chính trị nước ta bao gồm các bộ phận c ản: Đảng cộng
sản Việt Nam, Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, M t trận T
qu c Việt Nam và các đoàn thể nhân dân. Để đảm bảo cho sự lãnh đạo của
Đảng là đ ng đắn phù hợp với ý chí nguyện vọng của nhân dân thì mọi hoạt
động của bộ máy nhà nước, của cán bộ công chức nhà nước, của mọi t chức

Đảng và Đảng vi n đ u phải đ t dưới sự giám sát của nhân dân, trong đ
giám sát và phản iện của m t trận T qu c Việt Nam là một trong nh ng
đi u kiện tiên quy t để nhân dân thực thi quy n làm chủ của mình.
Nhận thức r được tầm quan trọng và vai trò to lớn của chức năng
giám sát và phản iện ã hội của M t trận T qu c Việt Nam, thời gian
qua m t trận t qu c Thành ph
ồ Ch
inh đã thưc hiện t t các chủ
trư ng, đường l i của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước, các
chư ng trình kinh t , văn h a, ã hội, qu c ph ng, an ninh và đ i ngoại;
kịp thời phát hiện nh ng sai sót, khuy t điểm, y u kém và ki n nghị sửa
19


đ i, b sung các chính sách cho phù hợp; phát hiện, ph bi n nh ng nhân
t mới, nh ng m t tích cực; phát huy quy n làm chủ của nhân dân, góp
phần xây dựng Đảng, Nhà nước trong sạch, v ng mạnh. Bên cạnh nh ng
thành t ch đáng khen ngợi mà M t trận T qu c Thành ph
ồ Ch inh
đã đạt được trong nh ng năm qua thì công tác giám sát của m t trận vẫn
c n không t kh khăn, nhất là v kinh nghiệm, năng lực chuyên môn, ki n
thức của cán bộ M t trận, nhận thức của một s cấp ủy đảng, chính quy n
v nhiệm v này vẫn còn hạn ch , chưa được quan tâm đ ng mức. Công
tác ph i hợp gi a các c quan chức năng với M t trận để phát huy t t vai
tr giám sát c l c, c n i c n chưa được quan tâm đ ng mức.
Để thực sự phát huy và làm t t được chức năng giám sát và phản
iện của M t trận t qu c Việt Nam tại thành ph
ồ Ch inh, cần thực
hiện một cách đồng ộ và không ng ng quán triệt các giải pháp c thể sau:
Một l , đ i mới, nâng cao chất lượng hoạt động của

t trận t
qu c và các đoàn thể đi vào chi u sâu, tránh hình thức nh m tập hợp, phát
huy sức mạnh đại đoàn k t toàn dân xây dựng Thành ph
ồ Ch inh c
chất lượng s ng t t
ai l , ph i hợp ti p t c t chức triển khai thực hiện t t công tác
dân vận của hệ th ng chính trị trong toàn ộ các đ n vị hành ch nh, sự
nghiệp tr n tất cả các m t tại Thành ph ồ Ch inh
a l , ti p t c củng c , kiện toàn hệ th ng M t trận và các đoàn thể
theo hướng thi t thực, hiệu quả; đ i mới công tác thi đua tập trung hướng
v c s
ốn l , ti p t c đ i mới phư ng thức hoạt động của
t trận T
qu c Việt Nam tại thành ph ồ Ch inh
Thực hiện t t chức năng giám sát và phản iện của M t trận sẽ góp
phần đảm bảo cho mọi hoạt động của Nhà nước thể hiện đ ng và đầy đủ ý
chí, nguyện vọng của nhân dân góp phần hình thành, phát triển và hoàn
thiện n n kinh t thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa

20