Các nhân tố ảnh hưởng đến quyết định lựa chọn phần mềm kế toán của các doanh nghiệp vừa và nhỏ tại thành phố hồ chí minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN THỊ THANH HOA

CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN QUYẾT
ĐỊNH LỰA CHỌN PHẦN MỀM KẾ TOÁN
CỦA CÁC DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ
TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

TP.HỒ CHÍ MINH - NĂM 2017


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN THỊ THANH HOA

CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN QUYẾT
ĐỊNH LỰA CHỌN PHẦN MỀM KẾ TOÁN CỦA
CÁC DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ TẠI
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
Chuyên ngành: Kế toán
Mã ngành: 60340301
LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. TRẦN ANH HOA

TP.HỒ CHÍ MINH - NĂM 2017

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan luận văn này là công trình nghiên cứu của riêng tôi và được
thực hiện dưới sự hướng dẫn khoa học của TS.Trần Anh Hoa. Các số liệu, kết quả
nghiên cứu trong luận văn là trung thực và chưa từng được công bố trong công trình
nào khác.
TP. Hồ Chí Minh, tháng 11 năm 2016
Người thực hiện luận văn

Nguyễn Thị Thanh Hoa


MỤC LỤC
TRANG PHỤ BÌA
LỜI CAM ĐOAN
MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU
DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, SƠ ĐỒ
PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................................ 1
1.

Tính cấp thiết của đề tài ......................................................................................................... 9

2.

Mục tiêu nghiên cứu: .............................................................................................................. 2

3.

Câu hỏi nghiên cứu: ................................................................................................................ 2

4.

Phạm vi và đối tượng nghiên cứu: ......................................................................................... 2

5.

Phương pháp nghiên cứu: ....................................................................................................... 2

6.

Đóng góp của đề tài ................................................................................................................ 3

7.

Kết cấu của đề tài ................................................................................................................... 4

CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU ......................................................... 5
1.1.

Các nghiên cứu nước ngoài ..................................................................................................... 5

1.2.

Các nghiên cứu trong nước ..................................................................................................... 7

1.3.

Khe hổng nghiên cứu: ........................................................................................................... 15

Kết luận chương 1 ............................................................................................................................ 17

CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT ...................................................................... 18
2.1.

2.2.

Lý luận chung về phần mềm kế toán .................................................................................... 18
2.1.1.

Khái niệm phần mềm kế toán.................................................................................... 18

2.1.2.

Phân loại phần mềm kế toán ..................................................................................... 18

2.1.3.

Lợi ích của việc sử dụng PMKT ............................................................................... 19

2.1.4.

Các tiêu chuẩn đánh giá và lựa chọn PMKT. ............................................................ 20

2.1.5.

Quy trình lựa chọn PMKT ........................................................................................ 22

Lý thuyết nền ........................................................................................................................ 23

2.2.1.

Thuyết hành vi dự định (Theory of planned behaviour -TPB).................................. 24

2.2.2.

Lý thuyết hợp nhất chấp nhận và sử dụng công nghệ (UTAUT) .............................. 25


Kết luận chương 2 ............................................................................................................................. 28

CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .................................................. 29
3.1.

Thiết kế nghiên cứu ............................................................................................................... 29
3.1.1.

Quy trình nghiên cứu................................................................................................. 29

3.1.2.

Phương pháp nghiên cứu ........................................................................................... 30

3.2.1.

Mô hình nghiên cứu đề xuất ...................................................................................... 30

3.2.2.

Thang đo nháp ........................................................................................................... 31

3.2.2.1.

Yêu cầu của người sử dụng: .............................................................................. 31

3.2.2.2.

Tính năng của phần mềm: ................................................................................. 33

3.2.2.3.

Nhà cung cấp phần mềm: .................................................................................. 35

3.2.2.4.

Chi phí sử dụng phần mềm: .............................................................................. 37

3.2.2.5.

Điều kiện hỗ trợ: ............................................................................................... 38

3.2.2.6.

Ảnh hưởng xã hội:............................................................................................. 39

3.2.2.7.

Quyết định lựa chọn PMKT .............................................................................. 40

3.3.

Nghiên cứu sơ bộ (định tính) ................................................................................................ 41

3.4.

Mô hình nghiên cứu chính thức ............................................................................................ 41

3.5.

Nghiên cứu chính thức (định lượng) ..................................................................................... 44
3.5.1.

Thiết kế bảng câu hỏi khảo sát .................................................................................. 44

3.5.2.

Mẫu và phương pháp chọn mẫu ................................................................................ 45

3.5.3.

Công cụ thu thập và phân tích dữ liệu ....................................................................... 46

3.5.3.1.

Phân tích mô tả .................................................................................................. 46

3.5.3.2.

Kiểm định và đánh giá thang đo........................................................................ 46

3.5.3.3.

Phân tích hồi quy bội......................................................................................... 48

3.5.3.4.

Kiểm định sự khác biệt...................................................................................... 49

Kết luận chương 3 ............................................................................................................................. 50

CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN ................................. 51
4.1.

Kết quả nghiên cứu định tính ................................................................................................ 51

4.2.

Kết quả nghiên cứu định lượng ............................................................................................. 54
4.2.1.

Kết quả thống kê mô tả ............................................................................................. 54

4.2.1.1.

Kết quả thống kê mô tả đặc điểm mẫu .............................................................. 54

4.2.1.2.

Kết quả thống kê mô tả thang đo....................................................................... 56

4.2.2.

Kết quả kiểm định và đánh giá thang đo ................................................................... 57

4.2.2.1.

Kết quả kiểm định độ tin cậy Cronbach Alpha ................................................. 57


4.2.2.2.
4.2.3.

Kết quả phân tích hồi quy bội ................................................................................... 64

4.2.3.1.

Phân tích tương quan......................................................................................... 64

4.2.3.2.

Kết quả phân tích hồi quy bội ........................................................................... 65

4.2.3.3.

Kiểm định giả thuyết nghiên cứu ...................................................................... 67

4.2.3.4.

Dò tìm các vi phạm giả định của mô hình......................................................... 69

4.2.4.
4.3.

Kết quả phân tích nhân tố khám phá ................................................................. 59

Kết quả kiểm định sự khác biệt ................................................................................. 71

Bàn luận ................................................................................................................................ 72

Kết luận chương 4 ............................................................................................................................. 75

CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ......................................................... 76
5.1.

Kết luận ................................................................................................................................. 76

5.2.

Kiến nghị ............................................................................................................................... 77

5.2.

Hạn chế và hướng nghiên cứu tiếp theo ................................................................................ 80

Kết luận chương 5 ............................................................................................................................. 82

KẾT LUẬN .............................................................................................................. 83
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
Từ viết tắt

Từ gốc

ANOVA

Analysis of Variance

BCTC

Báo cáo tài chính

CNTT

Công nghệ thông tin

DN

Doanh nghiệp

EFA

Exploratory Factor Analysis

ERP

Enterprise Resource Planning

NCC

Nhà cung cấp

PMKT

Phần mềm kế toán

TPB

Theory of Planned Behaviour

TP.HCM

Thành phố Hồ Chí Minh

TRA

Theory of Reasoned Action

UTAUT

Unified Theory of Acceptance and Use of Technology


DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU
Bảng 1.1: Tổ ng hơ ̣p các công trình nghiên cứu liên quan ....................................... 10
Bảng 3.1: Thang đo yêu cầu của người sử dụng ..................................................... 33
Bảng 3.2: Thang đo tính năng của phần mềm ......................................................... 35
Bảng 3.3: Thang đo nhà cung cấp phần mềm.......................................................... 36

Bảng 3.4: Thang đo chi phí sử dụng phần mềm ...................................................... 38
Bảng 3.5: Thang đo điều kiện hỗ trợ ....................................................................... 38
Bảng 3.6: Thang đo ảnh hưởng xã hội..................................................................... 39
Bảng 3.7: Thang đo quyết định lựa chọn PMKT .................................................... 40
Bảng 4.1: Tổng hợp ý kiến chuyên gia .................................................................... 51
Bảng 4.2: Mức độ tác động của các nhân tố đến quyết định lựa chọn PMKT ........ 52
Bảng 4.3: Thống kê thông tin mẫu khảo sát ............................................................ 54
Bảng 4.4: Thống kê mô tả thang đo......................................................................... 56
Bảng 4.5: Bảng kết quả kiểm định thang đo............................................................ 58
Bảng 4.6: Bảng kết quả kiểm định thang đo biến yêu cầu của người sử dụng sau khi
loại bỏ biến YC1 ...................................................................................................... 59
Bảng 4.7: Kết quả kiểm định KMO and Bartlett's Test của biến độc lập................ 60
Bảng 4.8: Tổng phương sai trích của biến độc lập .................................................. 60
Bảng 4.9: Ma trận nhân tố xoay .............................................................................. 61
Bảng 4.10: Kết quả kiểm định KMO and Bartlett's Test của biến phụ thuộc ......... 63
Bảng 4.11: Tổng phương sai trích biến phụ thuộc .................................................. 63
Bảng 4.12: Kết quả phân tích nhân tố biến phụ thuộc ............................................. 64
Bảng 4.13: Ma trận hệ số tương quan Pearson ........................................................ 64
Bảng 4.14: Kiểm định sự phù hợp cho mô hình hồi quy......................................... 65
Bảng 4.15: Kết quả kiểm định ANOVA .................................................................. 66
Bảng 4.16: Kết quả phân tích hồi quy bội ............................................................... 66
Bảng 4.17: Phân tích sự khác biệt theo các thuộc tính ............................................ 71


DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, SƠ ĐỒ
Hình 4.1: Đồ thị phân tán Scatterplot ...................................................................... 69
Hình 4.2: Đồ thị Histogram và Q-Q Plot................................................................. 70
Sơ đồ 2.1: Mô hình TPB .......................................................................................... 24
Sơ đồ 2.2: Mô hình UTAUT .................................................................................... 25
Sơ đồ 2.3: Mô hình UTAUT2 .................................................................................. 26

Sơ đồ 3.1: Quy trình nghiên cứu .............................................................................. 29
Sơ đồ 3.2: Mô hình nghiên cứu đề xuất ................................................................... 31
Sơ đồ 3.3: Mô hình nghiên cứu chính thức ............................................................. 42


1

PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Nền kinh tế Việt Nam đang vận hành theo cơ chế thị trường với nhiều thuận
lợi bên cạnh những khó khăn, thách thức. Để có thể hội nhập và tham gia thị
trường cạnh tranh ngày càng gay gắt, các DN cần phải nâng cao năng lực quản lý,
nắm bắt thông tin kịp thời, chính xác. PMKT là công cụ hỗ trợ đắc lực cho người
làm kế toán trong quá trình thu thập, ghi nhận, xử lý dữ liệu kế toán và cung cấp
thông tin kế toán hữu ích theo yêu cầu quản lý của DN. Cùng với sự phát triển của
CNTT thì các DN cũng đã sử dụng các PMKT để hỗ trợ cho công tác kế toán. Tuy
nhiên, vẫn còn nhiều DN chưa sử dụng hoặc chưa hài lòng với PMKT mà DN
đang dùng. Số lượng DN mới thành lập ngày càng gia tăng, theo số liệu thống kê
về đăng ký doanh nghiệp của Bộ Kế hoạch và Đầu tư thì lũy kế 9 tháng đầu năm
2016 có 81.451 DN mới thành lập. Các DN mới thành lập chưa sử dụng PMKT
trong tương lai sẽ phát sinh nhu cầu sử dụng và các DN đang sử dụng PMKT cũng
có thể phát sinh nhu cầu sử dụng PMKT khác nếu PMKT hiện tại không đáp ứng
được yêu cầu quản lý, cung cấp thông tin cho DN. Việc lựa chọn PMKT phù hợp
đã trở thành một trong những quyết định quan trọng đối với hầu hết các DN trong
môi trường kinh doanh thay đổi nhanh chóng. Do đó, PMKT mà DN chọn nên là
phần mềm đáp ứng tốt nhất nhu cầu hiện tại và có thể dễ dàng điều chỉnh để đáp
ứng nhu cầu trong tương lai của DN để cung cấp thông tin và báo cáo tài chính,
phi tài chính. DN không nên xem nhẹ việc lựa chọn PMKT. Nếu lựa chọn sai
PMKT thì DN sẽ phải đối mặt với việc bỏ ra rất nhiều thời gian và tiền bạc để
mua và sử dụng một phần mềm mới. Vì vậy, việc nhận biết và đo lường mức độ

ảnh hưởng các nhân tố đến việc lựa chọn PMKT để định hướng cho các DN trở
nên cấp thiết, đặc biệt là các DN vừa và nhỏ bởi vì DN vừa và nhỏ chiếm tỷ lệ lớn
trong tổng số DN ở Việt Nam và đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế nước
ta. TP.HCM là nơi tập trung phần lớn các DN đang hoạt động ở nước ta do đó tác
giả lựa chọn TP.HCM để tiến hành nghiên cứu. Từ những lý do trên, tác giả chọn


2

nghiên cứu đề tài “Các nhân tố ảnh hưởng đến quyết định lựa chọn phần mềm
kế toán của các DN vừa và nhỏ tại TP.HCM”.
2. Mục tiêu nghiên cứu:
Mục tiêu tổng quát: Nhận diện và đo lường mức độ tác động của các nhân
tố đến quyết định lựa chọn PMKT của các DN vừa và nhỏ tại TP.HCM.
Mục tiêu cụ thể:
 Xác định các nhân tố ảnh hưởng đến quyết định lựa chọn PMKT của các DN
vừa và nhỏ tại TP.HCM.
 Đo lường mức độ tác động của các nhân tố ảnh hưởng đến quyết định lựa
chọn PMKT của các DN vừa và nhỏ tại TP.HCM.
3. Câu hỏi nghiên cứu:
 Câu hỏi thứ 1: Các nhân tố nào ảnh hưởng đến quyết định lựa chọn PMKT của
các DN vừa và nhỏ tại TP.HCM?
 Câu hỏi thứ 2: Mức độ tác động của các nhân tố ảnh hưởng đến quyết định lựa
chọn PMKT của các DN vừa và nhỏ tại TP.HCM như thế nào?
4. Phạm vi và đối tượng nghiên cứu:
 Phạm vi nghiên cứu: Nghiên cứu được thực hiện trên địa bàn TP.HCM và
khảo sát trong khoảng thời gian từ tháng 07/2016 đến tháng 10/2016.
 Đối tượng nghiên cứu: các nhân tố ảnh hưởng đến quyết định lựa chọn
PMKT của các DN vừa và nhỏ tại TP.HCM.
 Đối tượng khảo sát: Các DN vừa và nhỏ tại TP.HCM có ý định sử dụng

hoặc đang sử dụng PMKT.
5. Phương pháp nghiên cứu:
 Phương pháp định tính: Tổng hợp, phân tích kết quả của các nghiên cứu
trước và dựa trên cơ sở lý thuyết nền để xác định các nhân tố ảnh hưởng đến
quyết định lựa chọn PMKT của các DN vừa và nhỏ tại TP. Hồ Chí Minh. Từ
đó lập mô hình nghiên cứu, các thang đo và tham khảo ý kiến của các chuyên
gia có kinh nghiệm trong việc lựa chọn, sử dụng PMKT.
 Phương pháp định lượng:


3

 Chọn mẫu khảo sát: Lựa chọn theo phương pháp thuận tiện phi xác suất kết
hợp với phát triển mầm.
 Phương pháp thu thập dữ liệu: gửi bảng in câu hỏi khảo sát trực tiếp cho
đối tượng khảo sát và gửi mail bảng khảo sát được qua ứng dụng Google
Docs.
 Nguồn dữ liệu: Đề tài sử dụng hai nguồn dữ liệu sơ cấp và thứ cấp. Nguồn
thứ cấp: các bài báo, nghiên cứu đã thực hiện trong nước và ngoài nước có
liên quan đến quyết định lựa chọn PMKT. Nguồn sơ cấp: thông qua phỏng
vấn và bảng câu hỏi khảo sát được thu trực tiếp và qua ứng dụng Google
Docs.
 Phương pháp xử lý dữ liệu:
 Dữ liệu nghiên cứu sau khi được thu thập sẽ được xử lý, phân tích bằng phần
mềm SPSS 20.
 Thực hiện thống kê mô tả.
 Kiểm định, đánh giá thang đo bằng phương pháp phân tích độ tin cậy
Cronbach alpha – α và phân tích nhân tố khám phá EFA (Exploratory Factor
Analysis).
 Kiểm định mô hình và giả thuyết sử dụng mô hình hồi quy tuyến tính; dò tìm

các vi phạm giả định của mô hình.
 Kiểm định sự khác biệt.
6. Đóng góp của đề tài
 Về mặt khoa học: Đề tài làm rõ hơn về các nhân tố ảnh hưởng và mức độ tác
động của các nhân tố đến quyết định lựa chọn PMKT của DN vừa và nhỏ. Đề
tài có thể làm tài liệu tham khảo cho các nghiên cứu tương lai có liên quan
đến việc lựa chọn PMKT.
 Về mặt thực tiễn: Đề tài sẽ giúp ích cho các nhà quản lý của các DN vừa và
nhỏ nghiên cứu tham khảo khi quyết định lựa chọn PMKT để ứng dụng vào
công tác kế toán. Bên cạnh đó, nghiên cứu này cũng sẽ giúp các NCC phần


4

mềm xác định được các nhân tố mà DN quan tâm khi lựa chọn PMKT từ đó
có những giải pháp để đáp ứng nhu cầu của DN.
7. Kết cấu của đề tài
Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo và phụ lục kèm theo thì nội
dung chính của luận văn nghiên cứu gồm có 5 chương:
Chương 1: Tổng quan nghiên cứu
Chương 2: Cơ sở lý thuyết
Chương 3: Phương pháp nghiên cứu
Chương 4: Kết quả nghiên cứu và bàn luận
Chương 5: Kết luận và kiến nghị


5

CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU
1.1.

Các nghiên cứu nước ngoài
Nghiên cứu thứ nhất, nghiên cứu “Firm characteristics and selection of

international accounting software” của Ajay Adhikari et al (2004). Nhóm tác giả
nghiên cứu tập trung vào đặc điểm công ty và sự lựa chọn PMKT quốc tế của các
công ty quốc tế Hoa Kỳ. Trước khi nghiên cứu chính thức, nhóm nghiên cứu đã gửi
một bản thảo của các câu hỏi đến những người điều hành của 10 công ty Hoa Kỳ có
kinh doanh quốc tế. Sau đó các câu hỏi đã được sửa đổi dựa trên những phản hồi
nhận được từ nhóm thử nghiệm. Sau khi gửi mail bảng câu hỏi khảo sát cho các
công ty nhóm tác giả nhận được phản hồi với 132 công ty hiện đang sử dụng/xem
xét việc mua PMKT quốc tế. Nhóm tác giả điều tra các mối quan hệ giữa các đặc
điểm công ty (kích thước và mức độ quốc tế hóa), các tính năng quốc tế của PMKT
(đa tiền tệ, đa báo cáo, đa ngôn ngữ), và các tiêu chí lựa chọn chung (hỗ trợ và bảo
mật, phần cứng, nền tảng điều hành, tính linh hoạt và chi phí). Kết quả nghiên cứu
này chỉ ra rằng các công ty quốc tế Hoa Kỳ xem xét chức năng đa tiền tệ và đa báo
cáo là các tính năng quan trọng nhất trong việc lựa chọn PMKT quốc tế. Kết quả
cũng cho thấy tầm quan trọng của các tính năng của PMKT quốc tế khác nhau tùy
theo quy mô và mức độ quốc tế hóa. Trong số các tiêu chí lựa chọn chung, vấn đề
bảo mật và hỗ trợ được coi là quan trọng nhất. Đặc điểm công ty là một yếu tố quan
trọng trong việc lựa chọn và thiết kế PMKT quốc tế.
Nghiên cứu thứ hai, nghiên cứu “The Determinates Of Selecting Accounting
Software: A Proposed Model” của Ahmad A. & Abu-Musa (2005). Mục đích của
bài nghiên cứu là để điều tra, phân tích và đánh giá các yếu tố chính của một tổ
chức cần xem xét trong quyết định của mình để chọn PMKT phù hợp. Nghiên cứu
này giới thiệu một khuôn khổ lý thuyết tổng hợp cho các yếu tố chính ảnh hưởng
đến việc lựa chọn một gói PMKT phù hợp cho một tổ chức. Phương pháp suy diễn
được sử dụng để xây dựng mô hình đề xuất cho một tổ chức để chọn PMKT phù
hợp nhất mà sẽ đáp ứng nhu cầu hiện tại và tương lai của nó cho việc cung cấp
thông tin và báo cáo tài chính và phi tài chính. Trong bài nghiên cứu tác giả giới

6

thiệu một số yếu tố quan trọng như: nhu cầu hiện tại và tương lai của người sử dụng,
loại hình kinh doanh, quy mô, các tính năng và thuộc tính của PMKT, cơ sở hạ tầng
CNTT và môi trường, và độ tin cậy của NCC nên được xem xét trước khi sử dụng
phần mềm. Tuy nhiên mô hình này chỉ áp dụng thích hợp với các tổ chức mua mới
phần mềm hoặc chuyển từ thủ công sang sử dụng PMKT. Đối với tổ chức đã có
PMKT mà không đáp ứng nhu cầu hiện tại và tương lai của họ về thông tin và báo
cáo tài chính và phi tài chính, hoặc không phù hợp với các mục tiêu và chiến lược
thì mô hình đề xuất sẽ chỉ áp dụng trong trường hợp tổ chức đó quyết định chấm
dứt PMKT hiện có của họ và thay thế nó hoàn toàn bằng một phần mềm mới. Mô
hình đề xuất không xem xét việc thay thế sửa chữa hoặc nâng cấp PMKT hiện có để
tái sử dụng nó.
Nghiên cứu thứ ba, nghiên cứu “Accounting Software Selection And User
Satisfaction Relevant Factors for Decision Makers” của Elikai et al (2007). Nhóm
tác giả nghiên cứu về các yếu tố và các tính năng phần mềm quan trọng nhất cho
người dùng liên quan đến lựa chọn phần mềm, sự hài lòng, sự duy trì và sự thay đổi.
Bảng câu hỏi chi tiết được gửi đi và được theo dõi với các cuộc phỏng vấn điện
thoại. Tổng cộng có 57 cá nhân tham gia. Trong nghiên cứu này tác giả đã tìm ra
một số điểm nổi bật đó là chức năng yếu tố quan trọng trong việc lựa chọn PMKT
kế đến là chi phí và khả năng tương thích. Trong số các chức năng, tính linh hoạt
(tùy biến) được đánh giá là tính năng quan trọng nhất. Chi phí bao gồm: chi phí
mua ban đầu và chi phí hoạt động hàng năm là quan trọng hơn so với chi phí cài đặt
và chi phí đào tạo. Đối với khả năng tương thích thì khả năng tương thích với hệ
điều hành được đánh giá là có ý nghĩa hơn khả năng tương thích với phần cứng
hoặc phần mềm khác. Đáng ngạc nhiên, nghiên cứu cho thấy người sử dụng đánh
giá sự hỗ trợ của NCC có tầm quan trọng khá thấp.
Nghiên cứu thứ tư, nghiên cứu “Evaluating and selecting software packages:

A review” của Anil S. Jadhav & Rajendra M. Sonar (2009). Mục đích của bài
nghiên cứu này là cung cấp một cơ sở để cải thiện quá trình đánh giá và lựa chọn
các gói phần mềm. Nghiên cứu này tổng hợp lại một cách có hệ thống các bài báo


7

đăng trên các tạp chí và hội nghị có liên quan đến phương pháp lựa chọn PMKT,
tiêu chí đánh giá phần mềm, kỹ thuật đánh giá phần mềm, hệ thống/công cụ hỗ trợ
ra quyết định trong việc đánh giá các gói PMKT. Tác giả đã tổng hợp và phân loại
các tiêu chí đánh giá, lựa chọn phần mềm gồm: nhóm tiêu chí liên quan đến đặc
điểm phần mềm (đặc điểm chức năng và đặc điểm chất lượng) và nhóm tiêu chí liên
quan đến NCC, chi phí và lợi ích, phần cứng và phần mềm, ý kiến, đặc điểm đầu ra.
Đặc điểm chất lượng của gói phần mềm như: chức năng, độ tin cậy, khả năng sử
dụng, hiệu quả, bảo trì, tính linh hoạt đã được sử dụng là nhóm tiêu chí đánh giá
trong nhiều nghiên cứu. Các tiêu chí liên quan đến: NCC, yêu cầu phần cứng và
phần mềm, chi phí và lợi ích của gói phần mềm cũng thường được sử dụng trong
nhiều nghiên cứu. Tuy nhiên, tiêu chí liên quan đến đặc điểm đầu ra của các gói
phần mềm chỉ được thảo luận trong ba bài báo và tiêu chí liên quan đến ý kiến về
các gói phần mềm chỉ được thảo luận trong một bài báo. Nghiên cứu này đã cung
cấp một cái nhìn tổng quan về các tài liệu liên quan đến việc đánh giá và lựa chọn
PMKT.

1.2.

Các nghiên cứu trong nước
Nghiên cứu thứ nhất, nghiên cứu “Các tiêu chí lựa chọn phần mềm kế toán

áp dụng phù hợp cho DN vừa và nhỏ - Nghiên cứu trên địa bàn quận Tân Phú
thành phố Hồ Chí Minh” của Thái Ngọc Trúc Phương (2013). Kết quả khảo sát về

nhân tố tác động đến việc sử dụng PMKT của DN vừa và nhỏ trên địa bàn quận Tân
Phú cho thấy có 2 nhóm nhân tố chính tác động: nhóm nhân tố tác động từ bên
trong và nhóm nhân tố tác động từ bên ngoài. Nhóm nhân tố từ bên trong bao gồm:
trình độ của người sử dụng PMKT, trang thiết bị máy móc, sự quan tâm của ban
lãnh đạo, công tác tổ chức quản lý. Nhóm nhân tố bên ngoài bao gồm: dịch vụ sau
bán hàng và khung pháp lý. Nhóm nhân tố tác động từ bên trong có mức độ tác
động cao hơn so với nhóm nhân tố tác động từ bên ngoài và mức độ tác động của
các nhân tố giảm dần theo thứ tự liệt kê ở trên. Tác giả đưa ra hai nhóm tiêu chí lựa
chọn PMKT cho các DN vừa và nhỏ đó là phần mềm phải phù hợp với yêu cầu của


8

người sử dụng và phần mềm phải có khả năng đáp ứng phần lớn các tính năng như:
linh hoạt, xử lý chính xác số liệu, bảo mật thông tin và an toàn dữ liệu. Tuy nhiên,
các tiêu chí được tác giả đề xuất chủ yếu để giúp các DN nhỏ và vừa mới thành lập
có ý định tổ chức công tác kế toán trong điều kiện tin học hóa; cũng như các DN
vừa và nhỏ đang hoạt động nhưng muốn chuyển từ thủ công hoặc sử dụng dịch vụ
kế toán sang hệ thống kế toán trên máy vi tính trong việc lựa chọn PMKT phù hợp.
Tác giả không xem xét các tiêu chí ở các DN muốn sửa chữa hoặc nâng cấp PMKT
hiện tại.
Nghiên cứu thứ hai, nghiên cứu “Định hướng lựa chọn phần mềm kế toán
phù hợp cho các DN nhỏ và vừa tại Việt Nam” của Võ Văn Nhị và cộng sự (2014).
Nghiên cứu xác định tiêu chí quan trọng để các DN vừa và nhỏ lựa chọn PMKT
thông qua việc đo lường mức độ thỏa mãn của các DN vừa và nhỏ trong ứng dụng
PMKT. Nghiên cứu được thực hiện dựa trên mô hình chất lượng dịch vụ
SERVQUAL. Kết quả nghiên cứu có hai nhân tố chính tác động đến mức độ thỏa
mãn của DN vừa và nhỏ khi sử dụng PMKT bao gồm: khả năng hỗ trợ DN của
NCC PMKT và tính khả dụng của PMKT. Tiêu chí chất lượng liên quan đến bản
thân PMKT không tác động mạnh đến mức độ thỏa mãn của DN vừa và nhỏ ứng

dụng phần mềm. Tuy nhiên, nghiên cứu chỉ giới hạn trong các tiêu chí liên quan
đến tiêu chí chất lượng phần mềm và NCC dịch vụ trong quá trình ứng dụng phần
mềm mà chưa xem xét đến các tiêu chí lựa chọn PMKT khác như: tiêu chí về chi
phí và lợi ích, tiêu chí liên quan đến đặc điểm đầu ra, tiêu chí liên quan đến ý tưởng
thiết kế PMKT.
Nghiên cứu thứ ba, nghiên cứu “Lựa chọn phần mềm kế toán phù hợp với
DN trong ngành giao thông vận tải” của Nguyễn Văn Điệp (2014). Nghiên cứu đề
cập đến bốn nội dung cơ bản: PMKT và mô hình hoạt động, các tiêu chí sử dụng để
lựa chọn PMKT, thực trạng sử dụng PMKT hiện nay và một số hạn chế thường gặp
của PMKT. Tác giả đưa ra các tiêu chí lựa chọn PMKT phù hợp với các DN gồm:
nguồn gốc xuất xứ của phần mềm, các vấn đề liên quan đến quá trình sử dụng (các
khoản chi phí đầu tư liên quan, chi phí triển khai, chi phí tư vấn, chi phí bảo trì),


9

tính dễ sử dụng, khả năng hỗ trợ thích hợp cho các cải tiến tương lai (khả năng phát
triển, thiết kế và khả năng nâng cấp, khả năng kết nối với các phần mềm khác).
Nghiên cứu này này xem xét thực trạng lựa chọn PMKT cũng đưa ra những hạn chế
cơ bản của các PMKT thông qua khảo sát 200 DN hoạt động trong ngành giao
thông vận tải. Qua đó giúp cho NCC phần mềm có thể khắc phục những hạn chế đó
trong tương lai.
Nghiên cứu thứ tư, nghiên cứu “Các nhân tố ảnh hưởng đến quyết định lựa
chọn phần mềm kế toán của các DN nhỏ và vừa tại Thành phố Hồ Chí Minh” của
Huỳnh Thị Hương (2015). Tác giả tiến hành nghiên cứu tại 230 DN vừa và nhỏ trên
địa bàn TP.HCM. Kết quả nghiên cứu cho thấy có 6 yếu tố tác động đến quyết định
lựa chọn PMKT bao gồm: yêu cầu của người sử dụng, tính năng phần mềm, trình
độ chuyên môn của nhân viên công ty phần mềm, sự chuyên nghiệp của công ty
phần mềm, dịch vụ sau bán hàng và giá phí của phần mềm. Trong đó nhân tố tính
năng phần mềm có ảnh hưởng mạnh mẽ nhất đến quyết định lựa chọn PMKT, nhân

tố sự chuyên nghiệp của công ty phần mềm có sự tác động yếu nhất trong mô hình.
Nghiên cứu thứ năm, nghiên cứu “Ảnh hưởng của chi phí sử dụng phần mềm
kế toán đến quyết định sử dụng phần mềm kế toán ở những DN nhỏ và vừa trên địa
bàn thành phố Hồ Chí Minh” của Phạm Thị Tuyết Hường (2016). Tác giả nghiên
cứu thực trạng và tác động của các thành phần chi phí sử dụng PMKT trong các giai
đoạn lựa chọn PMKT (giai đoạn nghiên cứu sơ bộ, giai đoạn phân tích yêu cầu, giai
đoạn đánh giá, lựa chọn NCC PMKT, giai đoạn triển khai sử dụng PMKT, giai
đoạn bảo trì và nâng cấp hệ thống). Việc sử dụng PMKT tại các DN vừa và nhỏ
chịu tác động của nhiều yếu tố, ngoài hai yếu tố (chất lượng PMKT và NCC
PMKT) theo nghiên cứu của Võ Văn Nhị và cộng sự (2014) thì nghiên cứu này bổ
sung thêm một nhân tố đó là chi phí sử dụng PMKT.


10

Bảng 1.1: Tổ ng hơ ̣p các công trình nghiên cứu liên quan

Tên tác
STT

giả, năm

Tên công trình

nghiên

nghiên cứu

Nội dung nghiên cứu

Biến

Kết quả nghiên cứu

cứu
1

Firm characteristics Nghiên cứu đặc điểm Tính bảo mật và hỗ trợ, chi Trong các tiêu chí lựa chọn

Ajay

Adhikari et and
al (2004)

selection

of công ty và sự lựa phí và tính linh hoạt, phần chung, vấn đề bảo mật và hỗ trợ

international

chọn PMKT quốc tế cứng và nền tảng điều hành

accounting software

của các công ty quốc

được coi là quan trọng nhất.

tế Hoa Kỳ.
2

Ahmad A The
&

Determinates Phân tích và đánh giá Nhu cầu hiện tại và tương Các yếu tố đề xuất đều nên được

Abu- Of

Selecting các yếu tố chính của lai của người sử dụng, loại xem xét khi lựa chọn sử dụng

Musa

Accounting

(2005)

Software:
Proposed Model

một tổ chức cần xem hình kinh doanh, quy mô, PMKT
A xét trong quyết định tính năng và thuộc tính của
của mình để chọn PMKT, cơ sở hạ tầng
PMKT phù hợp.

CNTT và môi trường, độ
tin cậy của NCC


11

3

Nghiên cứu về các Chức năng của PMKT, chi Chức năng là yếu tố quan trọng

Elikai et al Accounting

Software Selection yếu tố và các tính phí, khả năng tương thích, trong việc lựa chọn PMKT kế

(2007)

And

User năng phần mềm quan sự hỗ trợ của NCC, tính ổn đến là chi phí và khả năng tương
trọng nhất cho người định của NCC

Satisfaction

Relevant Factors for dùng liên quan đến
Decision Makers

thích. Sự hỗ trợ của NCC có tầm
quan trọng khá thấp.

lựa chọn phần mềm,
sự hài lòng, sự duy trì
và sự thay đổi.

4

Anil

S. Evaluating

Jadhav

& selecting

Rajendra
M.

Sonar

(2009)

and Tổng hợp và phân Đặc điểm chất lượng của đặc điểm chất lượng của phần
software loại các tiêu chí đánh phần

packages: A review

mềm, NCC

phần mềm, NCC phần mềm, yêu cầu

giá phần mềm và lựa mềm, chi phí và lợi ích, phần cứng và phần mềm, chi phí
chọn phần mềm.

phần cứng và phần mềm, ý và lợi ích của gói phần mềm
kiến, đặc điểm đầu ra.

thường được sử dụng trong

nhiều nghiên cứu, các yếu tố còn
lại cũng được đề cập xem xét khi
đánh giá và lựa chọn PMKT.

5

Thái Ngọc Các tiêu chí lựa Khảo sát nhân tố tác Nhóm nhân tố từ bên trong Nhóm nhân tố tác động từ bên
Trúc

chọn phần mềm kế động đến việc lựa (trình độ của người sử dụng trong có mức độ tác động cao


12

Phương

toán áp dụng phù chọn sử dụng PMKT PMKT, trang thiết bị máy hơn so với nhóm nhân tố tác

(2013)

hợp cho DN vừa và của DN vừa và nhỏ móc, sự quan tâm của ban động từ bên ngoài. Đưa ra tiêu
nhỏ - Nghiên cứu trên địa bàn quận Tân lãnh đạo, công tác tổ chức chí lựa chọn PMKT cho DN vừa
trên địa bàn quận Phú.

quản lý) và nhóm nhân tố và nhỏ: phù hợp với yêu cầu của

Tân Phú TP.HCM

bên ngoài (dịch vụ sau bán người sử dụng, đáp ứng phần lớn
các tính năng: linh hoạt, xử lý

hàng và khung pháp lý)

chính xác số liệu, bảo mật thông
tin và an toàn dữ liệu.
6

Võ

Văn Định

hướng

lựa Xác định tiêu chí Khả năng hỗ trợ DN của Có hai nhân tố chính tác động

Nhị

và chọn phần mềm kế quan trọng để các DN NCC, tín tin cậy của NCC, đến mức độ thỏa mãn của DN

cộng

sự toán phù hợp cho vừa và nhỏ lựa chọn tính khả dụng của PMKT, vừa và nhỏ khi sử dụng PMKT

(2014)

các DN nhỏ và vừa PMKT thông qua việc khả
tại Việt Nam

năng

duy trì

của bao gồm: khả năng hỗ trợ DN

đo lường mức độ thỏa PMKT, PMKT cung cấp của NCC PMKT và tính khả
mãn của các DN vừa chức năng phù hợp, tính tin dụng của PMKT.
và nhỏ trong ứng cậy của PMKT, tính cá
dụng PMKT.

nhân hóa của PMKT, tính
mở của PMKT, khả năng
thay thế của PMKT.


13

7

Nguyễn
Văn

Lựa chọn phần mềm Nghiên cứu các nội Nguồn gốc xuất xứ của Các tiêu chí được đề cập nên

Điệp kế toán phù hợp với dung: PMKT và mô phần mềm, những vấn đề được DN xem xét khi lựa chọn

(2014)

DN

trong

ngành hình hoạt động, các liên quan đến quá trình sử sử dụng PMKT.

giao thông vận tải

tiêu chí sử dụng để dụng, những vấn đề cần
lựa chọn PMKT, thực quan tâm trong công tác
trạng sử dụng PMKT triển khai và kỹ thuật, khả
hiện nay và một số năng hỗ trợ thích hợp cho
hạn chế thường gặp các cải tiến trong tương lai
của PMKT.

8

Huỳnh Thị Các nhân tố ảnh Nghiên cứu các nhân Yêu cầu của người sử 6 nhân tố đều có tác động đến
Hương

hưởng

đến

quyết tố ảnh đến quyết định dụng, tính năng phần mềm, quyết định lựa chọn PMKT,

(2015)

định lựa chọn phần lựa chọn PMKT của trình độ chuyên môn của nhân tố tính năng của PMKT là
mềm kế toán của các DN nhỏ và vừa tại nhân viên công ty phần có ảnh hưởng mạnh nhất, nhân
các DN nhỏ và vừa TP.HCM

mềm, sự chuyên nghiệp tố sự chuyên nghiệp của công ty

tại TP.HCM

của công ty phần mềm, phần mềm có tác động yếu nhất.
dịch vụ sau bán hàng và giá
phí của phần mềm.


14

9

Phạm Thị Ảnh hưởng của chi Nghiên

cứu

thực Thành phần chi phí ở giai Chi phí sử dụng PMKT có tác

Tuyết

phí sử dụng phần trạng và tác động của đoạn nghiên cứu sơ bộ, động đến quyết định sử dụng

Hường

mềm kế toán đến các thành phần chi phân tích yêu cầu, tìm và PMKT.

(2016)

quyết định sử dụng phí sử dụng PMKT lựa chọn NCC, triển khai
phần mềm kế toán ở trong các giai đoạn sử dụng và giai đoạn bảo trì

những DN nhỏ và lựa chọn PMKT.

và nâng cấp.

vừa trên địa bàn
TP.HCM
Nguồn: Tổng hợp của tác giả


15

1.3.

Khe hổng nghiên cứu:
Từ việc tổng hợp và phân tích các công trình nghiên cứu trên đã phầ n nào

mang la ̣i cái nhìn tổ ng quan về các nghiên cứu liên quan đế n các nhân tố tác động
đến việc lựa chọn PMKT ở trong và ngoài nước.
Các nghiên cứu về các nhân tố tác động đến việc lựa chọn PMKT của các DN
ở nước ngoài tương đối đầy đủ hơn khi xem xét đến nhiều nhân tố như nhu cầu của
người sử dụng, quy mô, tính năng của phần mềm, cơ sở hạ tầng CNTT và môi
trường, chi phí sử dụng phần mềm, độ tin cậy của NCC, ý kiến đánh giá… Tuy
nhiên, do sự khác biệt về các quy định của pháp luật, sự phát triển của nền kinh tế
cũng như khác biệt về quy mô của DN vừa và nhỏ có thể dẫn đến sự khác biệt khi
các DN vừa và nhỏ ở Việt Nam đánh giá và lựa chọn PMKT.
Các nghiên cứu về việc lựa chọn, sử dụng PMKT cho các DN vừa và nhỏ ở
Việt Nam hiện nay cũng đã được thực hiện khá nhiều. Tuy nhiên các nghiên cứu
trước đây chủ yếu mới chỉ nghiên cứu về các nhân tố ảnh hưởng liên quan đến các
nhóm tiêu chí chung như chất lượng phần mềm, chất lượng dịch vụ và chi phí sử
dụng phần mềm và sự hỗ trợ của NCC phần mềm. Tác giả nhận thấy các nghiên cứu

ở Việt Nam chưa xem xét đầy đủ các nhân tố tác động đến quyết định lựa chọn
PMKT của DN. Chính vì vậy, tác giả đã lựa chọn thực hiện nghiên cứu này trong
phạm vi DN vừa và nhỏ tại TP.HCM trên cơ sở kế thừa những nhân tố: yêu cầu của
người sử dụng, tính năng của phần mềm, chi phí sử dụng phần mềm, sự hỗ trợ của
NCC phần mềm từ kết quả nghiên cứu của Thái Ngọc Trúc Phương (2013),Võ Văn
Nhị (2014), Huỳnh Thị Hương (2015), Phạm Thị Tuyết Hường (2016). Bên cạnh đó
tác giả xem xét thêm mức độ ảnh hưởng hai nhân tố đó là (1) nhân tố ảnh hưởng xã
hội (ý kiến đánh giá về PMKT) chưa được đề cập trong các nghiên cứu trước đây
tại Việt Nam và (2) nhân tố điều kiện hỗ trợ (liên quan đến môi trường và cơ sở hạ
tầng CNTT) chỉ mới được đề cập ở nghiên cứu của Thái Ngọc Trúc Phương (2013)
thông qua kết quả khảo sát các DN vừa và nhỏ nhưng chưa được phân tích hồi quy.
Hai nhân tố này đã được xem xét là có ảnh hưởng đến việc lựa chọn PMKT của các


16

DN ở nghiên cứu nước ngoài, vì vậy tác giả muốn nghiên cứu sự ảnh hưởng của hai
nhân tố nêu trên đến quyết định lựa chọn PMKT của các DN vừa và nhỏ ở Việt
Nam. Với mong muốn kết quả nghiên cứu cho thấy nhân tố điều kiện hỗ trợ và ảnh
hưởng xã hội cũng là những nhân tố có ảnh hưởng đến quyết định lựa chọn PMKT
mà các DN vừa và nhỏ cần xem xét khi lựa chọn PMKT để sử dụng. Từ đó có thể
tìm ra những nhân tố có ảnh hưởng đến quyết định lựa chọn PMKT của các DN vừa
và nhỏ tại Việt Nam một cách đầy đủ nhất.