Quản lí bồi dưỡng tổ trưởng chuyên môn các trường tiểu học trên địa bàn quận kiến an, thành phố hải phòng theo tiếp cận năng lực

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI

PHẠM THỊ HẢI AN

QUẢN LÍ BỒI DƯỠNG TỔ TRƯỞNG CHUYÊN MÔN
CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN KIẾN AN,
THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÍ GIÁO DỤC

HÀ NỘI - 2017


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI

PHẠM THỊ HẢI AN

QUẢN LÍ BỒI DƯỠNG TỔ TRƯỞNG CHUYÊN MÔN
CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN KIẾN AN,
THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC

Chuyên ngành : Quản lí giáo dục
Mã số

: 60. 14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÍ GIÁO DỤC

LỜI CẢM ƠN

“Quản lí bồi dưỡng Tổ trưởng chuyên môn các trường Tiểu học trên
địa bàn quận Kiến An, thành phố Hải Phòng theo tiếp cận năng lực” là một
đề tài mà tác giả rất tâm huyết. Với kiến thức tiếp thu được qua quá trình học
tập của chương trình Cao học quản lí giáo dục, cùng với kinh nghiệm tích luỹ
được trong thời gian 17 năm làm công tác giảng dạy, 5 năm làm công tác
quản lí tại trường Tiểu học và sự hướng dẫn tận tình của các Giáo sư, Tiến sĩ
cùng các thầy giáo, cô giáo; sự giúp đỡ chân tình của các đồng nghiệp, ... luận
văn tốt nghiệp của tác giả đã được hoàn thành.
Với tình cảm chân thành, tác giả xin trân trọng cảm ơn sự quan tâm, tạo
điều kiện của Ban Giám hiệu, Khoa sau đại học; các Giáo sư, Tiến sĩ; các thầy
giáo, cô giáo Trường Đại học Sư phạm Hà Nội đã tận tình giảng dạy và giúp
đỡ tác giả trong quá trình học tập. Đặc biệt, tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu
sắc đến PGS TS. Lưu Xuân Mới, người đã tận tình giúp đỡ, hướng dẫn, góp ý,
bổ sung những kiến thức quý báu cho tác giả trong thời gian vừa qua để tác
giả hoàn thành được luận văn này. Xin cảm ơn Sở GD&ĐT thành phố Hải
Phòng, phòng GD&ĐT quận Kiến An, Hiệu trưởng, Phó Hiệu trưởng, Tổ
trưởng chuyên môn và đồng nghiệp các trường Tiểu học trên địa bàn quận
Kiến An, đặc biệt là các trường Tiểu học Nguyễn Du, Đồng Hòa, Ngọc Sơn,
Lê Hồng Phong, Trần Thành Ngọ, Quán Trữ, Nam Hà, Lý Tự Trọng đã tham
gia đóng góp ý kiến, cung cấp thông tin cho tác giả trong quá trình điều tra,
nghiên cứu. Cảm ơn bạn bè đồng nghiệp và gia đình đã động viên, khích lệ,
giúp đỡ tác giả trong suốt quá trình học tập và hoàn thành luận văn.
Mặc dù đã rất cố gắng song chắc chắn luận văn cũng không tránh khỏi
những thiếu sót. Tác giả kính mong nhận được sự góp ý, phê bình, bổ sung
của quý thầy cô và các bạn đồng nghiệp.
Xin chân thành cảm ơn!
Tác giả
Phạm Thị Hải An

3


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan bản luận văn này là kết quả nghiên cứu của cá nhân
tôi. Các số liệu và tài liệu được trích dẫn trong luận văn là trung thực. Kết
quả nghiên cứu này không trùng với bất cứ công trình nào đã được công bố
trước đó.
Tôi chịu trách nhiệm với lời cam đoan của mình.
Hà Nội, tháng 6 năm 2017
Tác giả

Phạm Thị Hải An


BẢNG CHỮ VIẾT TẮT
Cán bộ quản lí

CBQL

Cơ sở vật chất

CSVC

Giáo dục và Đào tạo

GD&ĐT

Tổ chuyên môn

TCM

Tổ trưởng chuyên môn

TTCM

Hiệu trưởng

HT

Phó Hiệu trưởng

PHT

Giáo viên

GV

Trung học cơ sở

THCS

Trung học phổ thông

THPT

Trung bình

T.B

5


DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1: Thống kê số liệu đối tượng khảo sátError!

Bookmark

not

defined.
Bảng 2.2: Thống kê trình độ đào tạo, trình độ ngoại ngữ, tin học của TTCM
......................................................................... Error! Bookmark not defined.
Bảng 2.3: Thống kê đội ngũ TTCM của 8 trường Tiểu học được khảo sát
......................................................................... Error! Bookmark not defined.
Bảng 2.4: Kết quả khảo sát kĩ năng xây dựng kế hoạch của đội ngũ TTCM
các trường Tiểu học trên địa bàn quận Kiến An, thành phố Hải Phòng .. Error!
Bookmark not defined.
Bảng 2.5: Kết quả khảo sát kĩ năng tổ chức thực hiện kế hoạch của đội ngũ
TTCM các trường Tiểu học trên địa bàn quận Kiến An, thành phố Hải Phòng
......................................................................... Error! Bookmark not defined.
Bảng 2.6: Bảng đánh giá mức độ tiến hành nội dung, chương trình bồi dưỡng
Tổ trưởng chuyên môn các trường Tiểu học trên địa bàn quận Kiến An, thành
phố Hải Phòng. ................................................ Error! Bookmark not defined.
Bảng 2.7: Bảng đánh giá mức độ tiến hành các hình thức bồi dưỡng TTCM
trường Tiểu học trên địa bàn quận Kiến An, thành phố Hải Phòng ............... 54
Bảng 2.8: Bảng đánh giá mức độ kết quả đạt được của công tác bồi dưỡng
TTCM các trường Tiểu học trên địa bàn quận Kiến An, thành phố Hải Phòng
......................................................................................................................... 56

Bảng 2.9: Kết quả khảo sát thực trạng nhận thức về tầm quan trọng của
công tác bồi dưỡng năng lực quản lí cho đội ngũ Tổ trưởng chuyên môn các
trường Tiểu học trên địa bàn quận Kiến An, thành phố Hải Phòng ........ Error!
Bookmark not defined.8
Bảng 2.10: Kết quả khảo sát thực trạng quản lí xây dựng nội dung, chương
trình bồi dưỡng TTCM các trường Tiểu học trên địa bàn quận Kiến An, thành
phố Hải Phòng ................................................................................................. 59


Bảng 2.11: Kết quả khảo sát thực trạng quản lí hình thức bồi dưỡng TTCM
các trường Tiểu học trên địa bàn quận Kiến An, thành phố Hải Phòng ......... 60
Bảng 2.12: Kết quả khảo sát thực trạng quản lí các nguồn lực và các điều kiện
hỗ trợ công tác bồi dưỡng TTCM các trường Tiểu học trên địa bàn quận Kiến
An, thành phố Hải Phòng ................................................................................ 61
Bảng 2.13: Kết quả khảo sát thực trạng việc thiết lập các cơ chế phối hợp của
các cấp quản lí giáo dục trong việc thực hiện công tác bồi dưỡng đội ngũ
TTCM các trường Tiểu học trên địa bàn quận Kiến An, thành phố Hải Phòng
......................................................................................................................... 62
Bảng 3.1: Kết quả khảo nghiệm về mức độ cần thiết của các biện pháp quản lí
bồi dưỡng TTCM các trường Tiểu học trên địa bàn quận Kiến An, thành phố
Hải Phòng theo tiếp cận năng lực ................. Error! Bookmark not defined.1
Bảng 3.2: Kết quả khảo nghiệm về tính khả thi của các biện pháp quản lí bồi
dưỡng TTCM các trường Tiểu học trên địa bàn quận Kiến An, thành phố Hải
Phòng theo tiếp cận năng lực ........................ Error! Bookmark not defined.2
Bảng 3.3: Tổng hợp khảo nghiệm tương quan về mức độ cần thiết và tính khả
thi của các biện pháp quản lí bồi dưỡng TTCM các trường Tiểu học trên địa
bàn quận Kiến An, thành phố Hải Phòng........................................................ 93

7

DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ
Sơ đồ 1.1: Chu trình quản lí ............................ Error! Bookmark not defined.
Sơ đồ 1.2: Cấu trúc, chức năng của hoạt động dạy họcError! Bookmark not
defined.
Sơ đồ 3.1: Sơ đồ về mối quan hệ giữa các biện pháp ..................................... 90
Biểu đồ 2.1: Trình độ đào tạo, ngoại ngữ, tin học của TTCM................. Error!
Bookmark not defined.
Biểu đồ 2.2: Độ tuổi của Tổ trưởng chuyên mônError!

Bookmark

not

defined.
Biểu đồ 2.3: Mức độ nhận thức về tầm quan trọng của công tác bồi dưỡng
năng lực quản lí cho đội ngũ TTCM ............................................................... 58
Biểu đồ 3.1: Sự tương quan giữa các biện phápError!
defined.4

Bookmark

not


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ......................................................... Error! Bookmark not defined.
1. Lí do chọn đề tài .......................................... Error! Bookmark not defined.
2. Mục đích nghiên cứu ................................... Error! Bookmark not defined.
3. Khách thể nghiên cứu và đối tượng nghiên cứuError!

Bookmark

not

defined.
4. Giả thuyết khoa học .................................... Error! Bookmark not defined.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu .................................. Error! Bookmark not defined.
6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu đề tài ............ Error! Bookmark not defined.
7. Phương pháp nghiên cứu ............................. Error! Bookmark not defined.
8. Cấu trúc luận văn ........................................ Error! Bookmark not defined.
Chương 1 CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÍ BỒI DƯỠNG TỔ TRƯỞNG
CHUYÊN MÔN TRƯỜNG TIỂU HỌC THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC
......................................................................... Error! Bookmark not defined.
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề .................. Error! Bookmark not defined.
1.1.1. Các nghiên cứu ở ngoài nước................ Error! Bookmark not defined.
1.1.2. Các nghiên cứu trong nước ................... Error! Bookmark not defined.
1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài............... Error! Bookmark not defined.
1.2.1. Quản lí và quản lí nhà trường................ Error! Bookmark not defined.
9


1.2.2. Quản lí hoạt động dạy học .................... Error! Bookmark not defined.
1.2.3. Bồi dưỡng Tổ trưởng chuyên môn ........ Error! Bookmark not defined.
1.2.4. Năng lực và tiếp cận năng lực ............... Error! Bookmark not defined.
1.2.5. Quản lí bồi dưỡng Tổ trưởng chuyên mônError!

Bookmark

not

defined.
1.2.6. Quản lí bồi dưỡng Tổ trưởng chuyên môn theo tiếp cận năng lực Error!
Bookmark not defined.
1.3. Tổ chuyên môn và Tổ trưởng chuyên môn trường Tiểu học ............ Error!
Bookmark not defined.
1.3.1. Tổ chuyên môn ...................................... Error! Bookmark not defined.
1.3.2. Tổ trưởng chuyên môn .......................... Error! Bookmark not defined.
1.4. Quản lí bồi dưỡng Tổ trưởng chuyên môn trường Tiểu học ............ Error!
Bookmark not defined.
1.4.1. Ý nghĩa và sự cần thiết của việc bồi dưỡng Tổ trưởng chuyên môn
Error! Bookmark not defined.
1.4.2.Nội dung bồi dưỡng ............................... Error! Bookmark not defined.
1.4.3. Hình thức tổ chức bồi dưỡng ................ Error! Bookmark not defined.
1.4.4. Những yêu cầu về công tác bồi dưỡng TTCMError! Bookmark not
defined.
1.4.5. Hiệu trưởng quản lí bồi dưỡng đội ngũ TTCMError! Bookmark not
defined.
1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lí bồi dưỡng TTCM các trường Tiểu học
.................................................................................. Error! Bookmark not defined.
1.5.1. Các cơ chế, chính sách quản lí của Nhà nước, của Ngành ............ Error!
Bookmark not defined.
1.5.2. Bộ máy quản lí và đội ngũ cán bộ quản lí nhà trườngError! Bookmark
not defined.


1.5.3. Trình độ nhận thức của đội ngũ Tổ trưởng chuyên môn ............... Error!
Bookmark not defined.
1.5.4. Trình độ nhận thức của giáo viên.......... Error! Bookmark not defined.
1.5.5. Môi trường giáo dục .............................. Error! Bookmark not defined.

1.5.6. Cơ sở vật chất, thiết bị dạy học của nhà trườngError! Bookmark not
defined.
Tiểu kết chương 1............................................ Error! Bookmark not defined.
Chương 2 THỰC TRẠNG QUẢN LÍ BỒI DƯỠNG TỔ TRƯỞNG
CHUYÊN MÔN CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN
KIẾN AN, THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC
......................................................................... Error! Bookmark not defined.
2.1. Vài nét về kinh tế, xã hội, giáo dục quận Kiến An, thành phố Hải Phòng
.................................................................................. Error! Bookmark not defined.
2.2. Khái quát quá trình khảo sát thực trạng quản lí bồi dưỡng TTCM các
trường Tiểu học trên địa bàn quận Kiến An, thành phố Hải Phòng ........ Error!
Bookmark not defined.
2.2.1. Mục đích khảo sát ................................. Error! Bookmark not defined.
2.2.2. Nội dung khảo sát.................................. Error! Bookmark not defined.
2.2.3. Đối tượng khảo sát ................................ Error! Bookmark not defined.
2.2.4. Phương pháp khảo sát ........................... Error! Bookmark not defined.
2.3. Thực trạng quản lí bồi dưỡng Tổ trưởng chuyên môn các trường Tiểu học
trên địa bàn quận Kiến An, thành phố Hải PhòngError!

Bookmark

not

defined.
2.3.1. Thực trạng về đội ngũ Tổ trưởng chuyên mônError! Bookmark not
defined.
2.3.2. Thực trạng năng lực quản lí của đội ngũ TTCMError! Bookmark not
defined.

11

2.3.3. Thực trạng bồi dưỡng đội ngũ Tổ trưởng chuyên môn ................. Error!
Bookmark not defined.
2.3.4. Thực trạng quản lí bồi dưỡng đội ngũ Tổ trưởng chuyên môn ..... Error!
Bookmark not defined.
2.4. Đánh giá thực trạng quản lí bồi dưỡng đội ngũ Tổ trưởng chuyên môn các
trường Tiểu học trên địa bàn quận Kiến An, thành phố Hải Phòng ........ Error!
Bookmark not defined.
2.4.1. Những mặt mạnh ................................... Error! Bookmark not defined.
2.4.2. Hạn chế .................................................. Error! Bookmark not defined.
Tiểu kết chương 2............................................ Error! Bookmark not defined.
Chương 3 BIỆN PHÁP QUẢN LÍ BỒI DƯỠNG TỔ TRƯỞNG CHUYÊN
MÔN CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN KIẾN AN,
THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC ............... Error!
Bookmark not defined.
3.1. Các nguyên tắc cơ bản đề xuất các biện phápError!

Bookmark

not

defined.
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa.......... Error! Bookmark not defined.
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn ....... Error! Bookmark not defined.
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính khoa học ....... Error! Bookmark not defined.
3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả ........ Error! Bookmark not defined.
3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi .......... Error! Bookmark not defined.
3.2. Một số biện pháp quản lí bồi dưỡng đội ngũ Tổ trưởng chuyên môn các
trường Tiểu học trên địa bàn quận Kiến An, thành phố Hải Phòng theo tiếp

cận năng lực .................................................... Error! Bookmark not defined.
3.2.1. Nâng cao nhận thức cho đội ngũ CBQL, Tổ trưởng chuyên môn và giáo
viên về tầm quan trọng của công tác bồi dưỡng đội ngũ Tổ trưởng chuyên
môn trong trường Tiểu học ............................. Error! Bookmark not defined.


3.2.2. Quản lí xây dựng và thực hiện nội dung chương trình bồi dưỡng đội
ngũ Tổ trưởng chuyên môn ............................. Error! Bookmark not defined.
3.2.3. Tổ chức thực hiện việc đa dạng hóa các hình thức bồi dưỡng, đề cao vai
trò tự bồi dưỡng của đội ngũ Tổ trưởng chuyên mônError! Bookmark not
defined.
3.2.4. Tăng cường các điều kiện về nguồn lực cho công tác bồi dưỡng đội ngũ
Tổ trưởng chuyên môn .................................... Error! Bookmark not defined.
3.2.5. Thiết lập cơ chế phối hợp của các cấp quản lí giáo dục trong việc thực
hiện công tác bồi dưỡng đội ngũ TTCM ......... Error! Bookmark not defined.
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp .............. Error! Bookmark not defined.
3.4. Khảo nghiệm về mức độ cần thiết và tính khả thi của các biện pháp quản
lí bồi dưỡng Tổ trưởng chuyên môn của Hiệu trưởng các trường Tiểu học trên
địa bàn quận Kiến An, thành phố Hải Phòng theo tiếp cận năng lực ...... Error!
Bookmark not defined.
Tiểu kết chương 3............................................ Error! Bookmark not defined.
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................. Error! Bookmark not defined.
1. Kết luận ....................................................... Error! Bookmark not defined.
2. Khuyến nghị ................................................ Error! Bookmark not defined.
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ........ Error! Bookmark not defined.
PHỤ LỤC

13

MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Nguồn lực con người là nhân tố quyết định cơ bản trong các nguồn lực
cần thiết cho sự phát triển của đất nước. Các thành tựu nghiên cứu giáo dục đã
thừa nhận: Quản lí giáo dục là một then chốt đảm bảo sự thành công của phát
triển giáo dục.
Trong nhà trường, nơi trực tiếp diễn ra các hoạt động giáo dục thì đội
ngũ cán bộ quản lí, từ Hiệu trưởng đến từng Tổ trưởng chuyên môn (TTCM)
có vai trò rất quan trọng. Tổ trưởng chuyên môn là những cán bộ quản lí cơ sở,
trực tiếp quản lí đội ngũ giáo viên trong các tổ chuyên môn. Đội ngũ này cùng
với giáo viên có vai trò quyết định đến chất lượng giáo dục trong nhà trường,
mà nói đến chất lượng giáo dục thì phải nói đến chất lượng chuyên môn, trong
đó Tổ trưởng chuyên môn là người giúp Hiệu trưởng chỉ đạo các hoạt động
chuyên môn của tổ, đồng thời trực tiếp quản lí lao động của các thành viên
trong tổ theo kế hoạch của Nhà trường nhằm thực hiện tốt nhiệm vụ năm học
đã đề ra.


Chức năng của tổ chuyên môn là tổ chức thực hiện các nội dung giáo
dục, dự giờ - thăm lớp, đổi mới phương pháp, đúc rút kinh nghiệm, giúp đỡ
giáo viên nâng cao chuyên môn, nghiệp vụ. Do đó, để giúp Hiệu trưởng làm tốt
chức năng quản lí mọi hoạt động của nhà trường, chúng ta cần phải khẳng định
vai trò, chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của Tổ trưởng chuyên môn. Vì vậy
muốn nâng cao chất lượng giáo dục trong nhà trường thì vấn đề nâng cao chất
lượng quản lí của Tổ trưởng chuyên môn là một việc làm hết sức cấp bách,
mang tính quyết định trong việc xây dựng nề nếp sinh hoạt chuyên môn.
Đặc biệt, Tiểu học là bậc học nền tảng, đặt cơ sở ban đầu cho việc hình
thành và phát triển toàn diện nhân cách con người, đặt nền móng vững chắc
cho giáo dục phổ thông và cho toàn bộ hệ thống giáo dục quốc dân. Tính chất
phổ cập và phát triển, tính dân tộc và hiện đại, nhân văn và dân chủ được thể

hiện trong cơ cấu tổ chức, trong toàn bộ các mặt hoạt động của giáo dục Tiểu
học thông qua đội ngũ cán bộ quản lí nhà trường. Do vậy, việc xây dựng đội
ngũ cán bộ có phẩm chất chính trị tốt, có trình độ chuyên môn cao, có nghiệp
vụ quản lí giỏi sẽ góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, đáp ứng
được yêu cầu của cấp học nền tảng và yêu cầu đổi mới giáo dục trong thời kì
công nghiệp hóa, hiện đại hóa.
Trong những năm qua, ở các trường Tiểu học trên địa bàn quận Kiến
An, thành phố Hải Phòng, công tác quản lí tổ chuyên môn và hoạt động quản
lí của các Tổ trưởng chuyên môn chỉ dựa theo kinh nghiệm mà chưa được tổ
chức, quản lí có hệ thống và khoa học, bởi đội ngũ này chưa được bồi dưỡng
về nghiệp vụ quản lí để thực hiện tốt các chức năng quản lí, do đó chưa phát
huy được vai trò của mình trong việc thực hiện nhiệm vụ nâng cao chất lượng
dạy học trong nhà trường. Đồng thời, việc quản lí bồi dưỡng Tổ trưởng
chuyên môn của Hiệu trưởng trong các nhà trường này vẫn còn nhiều hạn chế,
bất cập nên mặc dù đã có nhiều nhà khoa học trong và ngoài nước đề cập,
quan tâm nghiên cứu về quản lí nhà trường, quản lí bồi dưỡng đội ngũ Tổ
15


trưởng chuyên môn, song qua tìm hiểu, nghiên cứu, chúng tôi chưa thấy có
công trình nào đề cập đến vấn đề quản lí bồi dưỡng Tổ trưởng chuyên môn ở
các trường Tiểu học theo tiếp cận năng lực. Vì vậy, để đáp ứng yêu cầu đổi
mới giáo dục Tiểu học nói chung và giáo dục Tiểu học ở quận Kiến An, thành
phố Hải Phòng nói riêng thì việc quản lí, bồi dưỡng nhằm nâng cao chất
lượng đội ngũ Tổ trưởng chuyên môn là vấn đề có ý nghĩa quan trọng và cấp
thiết.
Xuất phát từ những vấn đề trên, chúng tôi chọn đề tài nghiên cứu:
“Quản lí bồi dưỡng Tổ trưởng chuyên môn các trường Tiểu học trên địa bàn
quận Kiến An, thành phố Hải Phòng theo tiếp cận năng lực” làm luận văn
thạc sĩ chuyên ngành quản lí giáo dục.

2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lí luận và đánh giá thực trạng quản lí bồi dưỡng
Tổ trưởng chuyên môn của Hiệu trưởng các trường Tiểu học trên địa bàn
quận Kiến An, thành phố Hải Phòng để từ đó đề xuất một số biện pháp quản lí
bồi dưỡng Tổ trưởng chuyên môn nhằm nâng cao chất lượng dạy học và giáo
dục trong các trường Tiểu học trên địa bàn quận Kiến An, thành phố Hải
Phòng.
3. Khách thể nghiên cứu và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Bồi dưỡng Tổ trưởng chuyên môn trường Tiểu học theo tiếp cận năng lực.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Quản lí bồi dưỡng Tổ trưởng chuyên môn của Hiệu trưởng các trường
Tiểu học trên địa bàn quận Kiến An, thành phố Hải Phòng theo tiếp cận năng lực.
4. Giả thuyết khoa học
Quản lí bồi dưỡng Tổ trưởng chuyên môn trong các trường Tiểu học
theo tiếp cận năng lực trên địa bàn quận Kiến An trong những năm vừa qua
đã có nhiều khởi sắc. Tuy nhiên so với yêu cầu đổi mới giáo dục và quản lí


giáo dục hiện nay thì vẫn còn một số hạn chế nhất định. Nếu áp dụng hợp lí
các biện pháp quản lí bồi dưỡng Tổ trưởng chuyên môn trường Tiểu học do
tác giả đề xuất phù hợp với yêu cầu đổi mới công tác quản lí nhà trường hiện
nay và bám sát chức năng quản lí giáo dục sẽ nâng cao năng lực quản lí cho
đội ngũ Tổ trưởng chuyên môn, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục cấp
Tiểu học.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nghiên cứu cơ sở lí luận về quản lí bồi dưỡng Tổ trưởng chuyên môn
các trường Tiểu học theo tiếp cận năng lực.
- Khảo sát, phân tích, đánh giá thực trạng quản lí công tác bồi dưỡng
Tổ trưởng chuyên môn các trường Tiểu học trên địa bàn quận Kiến An, thành

phố Hải Phòng theo tiếp cận năng lực.
- Đề xuất một số biện pháp quản lí bồi dưỡng Tổ trưởng chuyên môn
các trường Tiểu học trên địa bàn quận Kiến An, thành phố Hải Phòng theo
tiếp cận năng lực nhằm nâng cao chất lượng dạy học và giáo dục, đáp ứng yêu
cầu đổi mới công tác giáo dục ở các trường Tiểu học trong giai đoạn hiện nay.
6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu đề tài
6.1. Giới hạn về đối tượng nghiên cứu
Quản lí bồi dưỡng Tổ trưởng chuyên môn của Hiệu trưởng các trường
Tiểu học trên địa bàn quận Kiến An, thành phố Hải Phòng theo tiếp cận năng
lực.
6.2. Giới hạn về đối tượng khảo sát
Đề tài được triển khai nghiên cứu tại 08 trường Tiểu học (Nguyễn Du,
Đồng Hòa, Ngọc Sơn, Lê Hồng Phong, Trần Thành Ngọ, Quán Trữ, Nam Hà,
Lý Tự Trọng)
6.3. Giới hạn về địa bàn khảo sát
Quận Kiến An, thành phố Hải Phòng.
6.4. Giới hạn về thời gian lấy số liệu
17


Sử dụng các số liệu thống kê từ năm 2013 đến năm 2016 để phân tích.
7. Phương pháp nghiên cứu
- Nhóm phương pháp nghiên cứu lí luận: đọc sách, đọc tài liệu và các
văn bản có liên quan đến đề tài để phân tích, tổng hợp, chọn lọc, trích dẫn.
- Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn:
Phương pháp quan sát.
Phương pháp điều tra.
Phương pháp phỏng vấn.
Phương pháp tổng kết kinh nghiệm.
Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia.

- Nhóm các phương pháp bổ trợ: Phương pháp thống kê toán học trong
xử lí số liệu.
8. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị, nội dung chính được cấu
trúc thành 3 chương:
- Chương 1: Cơ sở lí luận về quản lí bồi dưỡng Tổ trưởng chuyên môn
trường Tiểu học theo tiếp cận năng lực.
- Chương 2: Thực trạng quản lí bồi dưỡng Tổ trưởng chuyên môn trường
Tiểu học trên địa bàn quận Kiến An, thành phố Hải Phòng theo tiếp cận năng
lực.
- Chương 3: Biện pháp quản lí bồi dưỡng Tổ trưởng chuyên môn trường
Tiểu học trên địa bàn quận Kiến An, thành phố Hải Phòng theo tiếp cận năng lực.


Chương 1
CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÍ
BỒI DƯỠNG TỔ TRƯỞNG CHUYÊN MÔN TRƯỜNG TIỂU HỌC
THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC
1.1.Tổng quan nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Các nghiên cứu ở ngoài nước
Tổ trưởng chuyên môn đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc nâng
cao hiệu quả dạy học trong nhà trường Tiểu học. Họ chính là cầu nối giữa
Hiệu trưởng với giáo viên; là người truyền tải và đảm bảo tiến độ thực hiện
nội dung, chương trình dạy học; chỉ đạo thực hiện việc đổi mới phương pháp
giảng dạy cũng như đảm bảo chất lượng đầu ra của học sinh nhằm giúp hoạt
động dạy và học của nhà trường đạt hiệu quả cao.
Thế giới trong thế kỷ 21 đang chứng kiến sự thay đổi nhanh chóng về
kinh tế, xã hội cùng với tốc độ phát triển như vũ bão của khoa học công nghệ.
Đây chính là lí do để các nước trên thế giới tập trung đầu tư vào giáo dục.
Theo đó, ở nhiều quốc gia, các Hiệu trưởng bây giờ phải chuẩn bị cho đầu ra

để học sinh của mình có thể thích ứng tốt với xã hội trong nền kinh tế toàn
cầu hóa. Để thực hiện tốt nhiệm vụ này, họ phải trở thành những nhà lãnh đạo
biết cách hợp tác và chia sẻ trách nhiệm cho đội ngũ quản lí trong nhà trường.
Đặc biệt là họ phải kết hợp chặt chẽ và phân quyền quản lí rõ ràng và hiệu
quả cho đội ngũ quản lí cấp trung gian, đội ngũ Tổ trưởng chuyên môn, một
đội ngũ có vai trò quan trọng và trực tiếp đến hiệu quả, chất lượng của hoạt
động dạy học trong trường Tiểu học.
Ở các trường Tiểu học New Zealand, những người Tổ trưởng chuyên
môn có vai trò trực tiếp và quan trọng trong việc nâng cao chất lượng dạy
học. Đội ngũ này làm việc “với và thông qua những đồng nghiệp” để nâng
cao trình độ sư phạm của mình và nâng cao chất lượng học của học sinh. Vì
19


vậy, trong trường Tiểu học ở New Zealand, đội ngũ Tổ trưởng chuyên môn là
xương sống trong tổ chức nhà trường khi hệ thống cấp bậc tồn tại. Theo
nghiên cứu của các nhà giáo dục ở New Zealand, Hiệu trưởng của hầu hết các
trường Tiểu học ở đây rất cần đội ngũ Tổ trưởng chuyên môn để quản lí tốt
trường học cũng như để nâng cao chất lượng dạy và học, nâng cao trình độ sư
phạm của giáo viên trong nhà trường.
Ở Singapore, vai trò và trách nhiệm quan trọng của Tổ trưởng chuyên
môn trong trường Tiểu học là:
- Chỉ đạo trực tiếp việc đảm bảo nội dung môn học cho những giáo

viên trong tổ chuyên môn của mình.
- Lên kế hoạch, thực hiện, theo dõi và đánh giá việc thực hiện chương

trình môn học.
- Phát triển đội ngũ giáo viên trong tổ chuyên môn của mình thông qua

việc tổ chức dự giờ, rút kinh nghiệm, hội thảo,...
- Lựa chọn, chuẩn bị các nguồn lực dạy học như: sách giáo khoa, cơ sở

vật chất,... để khuyến khích việc sử dụng hiệu quả các nguồn lực này trong
lớp học.
Vì vậy, trong nhà trường Tiểu học ở Singapore, Hiệu trưởng và Tổ
trưởng chuyên môn sẽ cùng nhau phát triển một môi trường hợp tác và hỗ trợ,
trong đó họ có thể tính toán rủi ro và họ có thể nhận thấy được sự hỗ trợ, ủng
hộ. Trong môi trường như vậy, lòng tự trọng của giáo viên sẽ được cải thiện.
Giáo viên sẽ học hỏi lẫn nhau trong nỗ lực hợp tác của mình và nhạy cảm hơn
với nhu cầu của học sinh.
Trong hệ thống trường Tiểu học ở Anh, Tổ trưởng chuyên môn được coi
như là đội ngũ quản lí cấp trung gian trong một cấu trúc ba bên như: Hiệu trưởng
- Tổ trưởng chuyên môn - Giáo viên. Theo báo cáo tư vấn quản lí của Coopers &
Lybrand, Tổ trưởng chuyên môn phải được tham gia các hoạt động quản lí cùng
với Hiệu trưởng để tạo nên một đội ngũ quản lí hiệu quả trong nhà trường.


Thông qua việc điều tra vai trò quản lí của 30 Tổ trưởng chuyên môn
trong 21 trường Tiểu học, Hall and Southworth (1997) đã chỉ ra rằng: việc chia
sẻ sự lãnh đạo của nhà lãnh đạo cấp cao trong nhà trường là điều cần thiết. Và từ
đó khẳng định vai trò quan trọng của đội ngũ Tổ trưởng chuyên môn trong
trường Tiểu học.
Trong các nhà trường Tiểu học ở châu Âu, đội ngũ TTCM đóng một
vai trò then chốt và được công nhận giỏi về chuyên môn cũng như phương
pháp giảng dạy. Theo Brown and Rutherford (1999), TTCM được công nhận
như là người quản lí phòng động cơ, năng lượng của sự thay đổi và một kho
lưu trữ của chuyên gia để cập nhật kiến thức trong nhà trường. Họ có khả
năng chuyển đổi và đầy năng lượng giảng dạy, học tập và là chìa khóa để phát
triển thành công các trường học. Do đó, TTCM đóng một vai trò quan trọng

trong việc quản lí quá trình giảng dạy, học tập và trong việc đảm bảo chất
lượng dạy học. Mặt khác, sự lãnh đạo và ủng hộ của đội ngũ TTCM là rất
quan trọng trong việc thực thi những thay đổi của giáo dục hiện nay, đặc biệt
là trong lĩnh vực chương trình giảng dạy và đào tạo.
Các nhà nghiên cứu giáo dục ở Austraylia trong quá trình tiến hành
nghiên cứu, khảo sát đã nhận thấy: nhận thức về tầm quan trọng của các nhà
lãnh đạo bậc trung trong cấu trúc tổ chức trường học ngày càng gia tăng và
ảnh hưởng đến vị trí lãnh đạo của TTCM. Trong thực tế, Weller (2010) khẳng
định: TTCM, nhà quản lí cấp trung gian có khả năng trở thành người ảnh
hưởng nhất tới cấu trúc của trường học. Các TTCM còn có vai trò quan trọng
trong việc lập kế hoạch và ra quyết định (Brown, Boyle and Boyle, 2009). Vì
vậy, các TTCM có sức mạnh đáng kể ảnh hưởng đến hoạt động tổ chuyên
môn và có thể ảnh hưởng đến hiệu suất toàn bộ trường học (Brown &
Rutherford, năm 2008).
Như vậy, với những nghiên cứu và những đánh giá của các nhà giáo dục
trên thế giới kể trên, chúng ta nhận thấy rất rõ tầm quan trọng của đội ngũ
21


TTCM trong các nhà trường Tiểu học trên thế giới. Từ đó cũng chỉ ra rằng,
việc quản lí bồi dưỡng TTCM là vô cùng cần thiết trong việc nâng cao chất
lượng dạy học cũng như trong việc phát triển nhà trường nhằm thích ứng với sự
thay đổi nhanh chóng về kinh tế, xã hội và khoa học công nghệ.
1.1.2. Các nghiên cứu trong nước
Giáo dục Việt Nam đang đối diện với nhiều cơ hội và thách thức bởi
bối cảnh kinh tế - xã hội trong nước và quốc tế có nhiều biến động. Toàn cầu
hoá, nền kinh tế tri thức và cách mạng khoa học công nghệ 4.0 có những tác
động lớn làm thay đổi vai trò của nhà quản lí trong trường học nói chung và
người Hiệu trưởng nói riêng. Vai trò của người Hiệu trưởng đã có xu hướng
chuyển từ nhà quản lí thụ động sang một nhà lãnh đạo và quản lí năng động,

thích ứng với mọi sự thay đổi và đòi hỏi ngày càng cao của xã hội.
Bên cạnh đó, trong các trường Tiểu học, tổ chuyên môn đóng một vai
trò hết sức quan trọng, là nơi triển khai trực tiếp các hoạt động dạy học trong
nhà trường. Chính vì vậy mà người TTCM chính là người trực tiếp điều hành
các công việc cụ thể trong hoạt động dạy học. Hay có thể nói, công tác quản lí
lãnh đạo của Tổ trưởng chuyên môn là một trong những yếu tố quyết định đến
hiệu quả hoạt động của tổ chuyên môn, hiệu quả hoạt động dạy học cũng như
các hoạt động chung của các nhà trường Tiểu học.
Trong những năm qua, vấn đề bồi dưỡng tăng cường năng lực cho đội
ngũ Hiệu trưởng, Phó Hiệu trưởng và giáo viên trong các nhà trường đã được
Bộ Giáo dục và Đào tạo hết sức quan tâm. Tuy nhiên, đối với đội ngũ Tổ
trưởng chuyên môn thì chưa có các chuyên đề mang tính đặc thù để tập huấn
bồi dưỡng. Trước yêu cầu thực tiễn hiện nay, việc bồi dưỡng nâng cao năng
lực quản lí cho Tổ trưởng chuyên môn là vấn đề cấp thiết, là một trong những
giải pháp có tính đột phá nâng cao chất lượng dạy học ở các nhà trường nói
chung và trường Tiểu học nói riêng.


Trong những năm gần đây, nhiều tài liệu viết về vị trí, vai trò, chức
năng, nhiệm vụ của đội ngũ Tổ trưởng chuyên môn trong nhà trường. Vào
năm 2014, trên tạp chí Giáo dục Thủ đô (số 18+19), tác giả Phạm Thị Thu
Khuê cũng đã đưa ra một số biện pháp nhằm làm tốt công tác quản lí và phát
triển đội ngũ TTCM trong các trường Tiểu học.
Hầu hết các tác giả nghiên cứu về biện pháp quản lí đội ngũ TTCM đã
chỉ ra được vai trò, vị trí, chức năng của đội ngũ này trong các nhà trường
Tiểu học và họ cũng đã khẳng định được việc quản lí, bồi dưỡng đội ngũ
TTCM là một trong những nhiệm vụ quan trọng của Hiệu trưởng.
Trong các nhà trường phổ thông, TTCM tham gia nhiều hoạt động của
người cán bộ quản lí. Gần đây xuất hiện một số tài liệu có liên quan đến việc
bồi dưỡng năng lực cho TTCM, song rất ít và mới chỉ đề cập một cách chung

chung. Cụ thể:
Trong cuốn “Sổ tay hiệu trưởng trường dân tộc nội trú” của nhóm tác
giả do Đỗ Ngọc Bích chủ biên có nói về việc dựa vào đội ngũ TTCM để đẩy
mạnh hoạt động của tổ, nhóm chuyên môn; tăng cường kiểm tra việc dạy học
trên lớp; xây dựng tập thể sư phạm và coi đây là giải pháp rất quan trọng
trong việc nâng cao chất lượng giáo dục trong nhà trường.
Tác giả Nguyễn Văn Lê trong cuốn “Người hiệu trưởng trường trung
học cơ sở” cũng có đề cập tới vai trò của TTCM trong việc xây dựng và triển
khai kế hoạch hoạt động của tổ chuyên môn. Nhìn chung, các tài liệu này
hoặc chỉ là những bài báo đề cập vấn đề một cách khái quát hoặc không phải
là tài liệu tập trung viết về TTCM mà chỉ đề cập đến khi có liên quan. Tuy
vậy, tất cả đều thống nhất về vai trò rất quan trọng và việc cần thiết phải bồi
dưỡng TTCM coi như là một giải pháp then chốt trong việc đổi mới hoạt
động quản lí chuyên môn trong các trường học.
Gần đây đã có một số luận văn Thạc sĩ quản lí giáo dục nghiên cứu về
tổ chuyên môn và TTCM như:
23


Luận văn “Biện pháp quản lí bồi dưỡng Tổ trưởng chuyên môn trường
THCS tại thành phố Hải Phòng” của tác giả Nguyễn Tiến Khải (2005)
Luận văn “Biện pháp bồi dưỡng nhằm nâng cao năng lực quản lí cho
Tổ trưởng chuyên môn các trường THPT tỉnh Trà Vinh ” của tác giả Tiêu
Quý Hương (2009)
Luận văn “Biện pháp nâng cao năng lực quản lí cho Tổ trưởng chuyên
môn của Hiệu trưởng các trường THPT huyện Krông Pắc, tỉnh Đắc Lắc ” của
tác giả Nguyễn Hữu Cho (2009)
Luận văn “Biện pháp quản lí hoạt động tổ chuyên môn của Hiệu trưởng
trường THCS huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh ” của tác giả Nguyễn Thị Thu Hà
(2010)

Song các luận văn trên mới đề cập đến các vấn đề: biện pháp bồi dưỡng
cho TTCM; biện pháp nâng cao năng lực quản lí cho TTCM; biện pháp quản
lí hoạt động tổ chuyên môn mà chưa có luận văn nào đề cập đến vấn đề: biện
pháp quản lí bồi dưỡng TTCM trường Tiểu học theo tiếp cận năng lực. Do
vậy, việc nghiên cứu, đề xuất các biện pháp quản lí bồi dưỡng đội ngũ Tổ
trưởng chuyên môn theo tiếp cận năng lực của Hiệu trưởng các trường Tiểu
học quận Kiến An, thành phố Hải Phòng là cần thiết.
Trong khuôn khổ của luận văn này, chúng tôi muốn đi sâu hơn để xác
định cơ sở lí luận, khảo sát thực trạng và trên cơ sở đó đề xuất một số biện
pháp quản lí công tác bồi dưỡng TTCM theo tiếp cận năng lực cho các trường
Tiểu học trên địa bàn quận Kiến An, thành phố Hải Phòng.
1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài
1.2.1. Quản lí và quản lí nhà trường
Quản lí
Quản lí là một thuật ngữ được định nghĩa là: “Tổ chức và điều khiển các
hoạt động theo những yêu cầu nhất định.” [12, 72]


Theo C.Mác: “Quản lí là lao động điều khiển lao động”. Ông khẳng định:
“Bất cứ lao động hay lao động chung nào mà tiến hành trên một quy mô khá lớn,
đều yêu cầu phải có một sự chỉ đạo để điều hòa những hoạt động cá nhân.... Một
nhạc sĩ độc tấu thì tự điều khiển lấy mình, nhưng một dàn nhạc thì phải có nhạc
trưởng.” [10, 46].
Như vậy C.Mác đã lột tả được bản chất của quản lí là một loại hình
hoạt động lao động để điều khiển hoạt động lao động khác và là một hoạt
động tất yếu vô cùng quan trọng của sự vận động và phát triển của xã hội loài
người và khi xã hội loài người phát triển thì sự chuyên môn hóa trong hoạt
động lao động ngày càng cao từ đó đòi hỏi hoạt động quản lí cũng phải phát
triển theo để phát triển kịp với quan hệ sản xuất mới. Trong xã hội hiện nay
hoạt động quản lí đã trở thành một hoạt động phổ biến, mọi nơi, mọi lúc, mọi

lĩnh vực và có liên quan đến mọi người và đó là phần sống còn trong sự phát
triển cả cộng đồng dựa trên sự phân công và hợp tác để nhằm đạt được mục
tiêu chung.
Trong mỗi lĩnh vực khác nhau thì hoạt động quản lí cũng có sự khác nhau
với nhiều hình thức phong phú và đa dạng. Chính vì vậy dẫn đến sự phong phú
về các quan niệm quản lí cũng như cách tiếp cận của các tác giả về khái niệm
quản lí.
Đối với các tác giả nước ngoài:
Theo F.W.Taylor (1856 - 1915): Quản lí là biết chính xác điều bạn
muốn người khác làm và sau đó hiểu rằng họ đã hoàn thành công việc một
cách tốt nhất và rẻ nhất.
Theo H.Koontz (Người Mỹ): “Quản lí là một hoạt động thiết yếu nhằm
đảm bảo sự phối hợp những nỗ lực của các cá nhân để đạt được mục đích của
nhóm (tổ chức). Mục tiêu của quản lí là hình thành một môi trường trong đó
con người có thể đạt được mục đích của nhóm với thời gian, tiền bạc, vật chất
và sự bất mãn cá nhân ít nhất.” [23, 31]
25