LUẬN văn THẠC sĩ VAI TRÒ của các cơ sở y tế NGOÀI CÔNG lập TRÊN địa bàn QUẬN hà ĐÔNG, THÀNH PHỐ hà nội

MỤC LỤC
MỞ ĐẦU
Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ VAI TRÒ CỦA CÁC CƠ SỞ Y
TẾ NGOÀI CÔNG LẬP

1.1. Những vấn đề chung về y tế ngoài công lập
1.2. Quan niệm, nội dung biểu hiện vai trò của các cơ sở y
tế ngoài công lập ở quận Hà Đông, thành phố Hà Nội
Chương 2.

Trang
3
11
11
16

THỰC TRẠNG VAI TRÒ CỦA CÁC CƠ SỞ Y TẾ
NGOÀI CÔNG LẬP TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN HÀ
ĐÔNG, THÀNH PHỐ HÀ NỘI

34

2.1. Tổng quan về các cơ sở y tế ngoài công lập trên địa
bàn quận Hà Đông, thành phố Hà Nội
2.2. Kết quả, hạn chế, nguyên nhân và vấn đề đặt ra về vai

34

trò của các cơ sở y tế ngoài công lập trên địa bàn quận
Hà Đông, thành phố Hà Nội từ năm 2010 đến nay
Chương 3.

38

QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP PHÁT HUY VAI TRÒ
CỦA CÁC CƠ SỞ Y TẾ NGOÀI CÔNG LẬP TRÊN
ĐỊA BÀN QUẬN HÀ ĐÔNG, THÀNH PHỐ HÀ NỘI
NHỮNG NĂM TỚI

69

3.1. Quan điểm phát huy vai trò của các cơ sở y tế ngoài công lập
trên địa bàn quận Hà Đông, thành phố Hà Nội những năm tới
3.2. Những giải pháp chủ yếu phát huy vai trò của các cơ sở y tế

69

ngoài công lập trong các dịch vụ khám chữa bệnh trên địa bàn
quận Hà Đông, thành phố Hà Nội những năm tiếp theo
KẾT LUẬN
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC

75
83
85
91


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài

Để phục vụ công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước trong thời kỳ đổi
mới, Đảng và Nhà nước ta đã điều chỉnh các chủ trương và các biện pháp
chăm sóc sức khỏe nhân dân theo hướng khai thác các tiềm năng dịch vụ y tế
trong xã hội, phát huy vai trò của các cơ sở dịch vụ y tế ngoài công lập trong
hoạt động dịch vụ khám chữa bệnh cho người dân.
Sự ra đời và phát triển của các cơ sở y tế ngoài công lập đã làm tăng
khả năng tiếp cận dịch vụ y tế của nhân dân, đặc biệt là dịch vụ khám bệnh,
chữa bệnh thông thường ở cơ sở, chia sẻ bớt gánh nặng về sự quá tải trong
các cơ sở y tế công lập, đáp ứng một phần nhu cầu khám bệnh, chữa bệnh
ngày càng cao của nhân dân theo hướng đa dạng hóa các loại hình dịch vụ và
thành phần kinh tế trong chăm sóc sức khỏe cho người dân, …
Luật Khám bệnh, chữa bệnh năm 2009; Luật Bảo hiểm y tế sửa đổi
năm 2014 được ban hành với mục tiêu chung nhằm huy động các nguồn lực
(vốn, tài sản, sức lao động, trí tuệ,…) trong toàn xã hội tham gia đóng góp,
đồng thời tạo điều kiện thuận lợi để mọi người dân, đặc biệt là đối tượng
chính sách và người nghèo, tiếp cận được với các dịch vụ y tế cơ bản và có
chất lượng. Động thái đó đã góp phần làm cho vai trò của các cơ sở y tế
ngoài công lập được khẳng định.
Quận Hà Đông trước đây là đô thị trung tâm của một tỉnh, có một số
Bệnh viện lớn đóng trên địa bàn nên lượng người dân đến khám bệnh, chữa
bệnh rất đông làm cho các bệnh viện công lập trở nên quá tải. Nhu cầu khách
quan đó cùng với chủ trương xã hội hóa và đa dạng hoá ngành y tế của Đảng
và Nhà nước đã dẫn đến sự xuất hiện, tồn tại và phát triển số lượng lớn các
cơ sở y tế ngoài công lập trên địa bàn quận Hà Đông. Sự xuất hiện của các cơ
sở y tế ngoài công lập đã làm cho thị trường dịch vụ y tế ở quận Hà Đông có
sự phát triển cả về chiều rộng và chiều sâu. Tạo điều kiện cho người dân tiếp

3

cận các dịch vụ y tế, chia sẻ trách nhiệm khám chữa bệnh và giảm tải cho các
cơ sở y tế công lập, cạnh tranh bình đẳng với các cơ sở khám chữa bệnh công
lập, để người dân ngày càng có thêm nhiều cơ hội được lựa chọn các dịch vụ
y tế tiện lợi theo nhu cầu; thu hút được nguồn nhân lực chất lượng cao, tạo ra
nhiều việc làm và gia tăng nguồn thu cho ngân sách nhà nước. Tuy nhiên
cùng với mặt tích cực này, do những tác động từ mặt trái của cơ chế thị
trường, đã xuất hiện những hiện tượng tiêu cực ở một số các cơ sở y tế ngoài
công lập như: quảng cáo quá phạm vi chuyên môn được thực hiện; lạm dụng
các xét nghiệm trong chẩn đoán bệnh; vừa khám bệnh, vừa bán thuốc; cung
cấp dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh mà không có Giấy phép hoạt động... Hiện
trạng đó còn làm xuất hiện hiện tượng cạnh tranh không lành mạnh, tạo ra
nhiều bất cập trong chất lượng dịch vụ y tế tại quận Hà Đông, thành phố Hà
Nội gây ảnh hưởng tiêu cực đến chủ trương khai thác và phát huy vai trò của
các cơ sở y tế ngoài công lập trong khám chữa bệnh cho người dân. Chính
quyền và các cơ quan chức năng quận Hà Đông đã có những biện pháp tích
cực để hạn chế và đi đến chấm dứt hiện trạng trên. Song, thực tiễn cho thấy
cần phải có thêm thời gian, cùng những biện pháp quyết liệt và đồng bộ hơn.
Tình hình đó cho thấy cùng với những biện pháp hiện hành, cần có sự góp
sức từ những công trình nghiên cứu với tính cách là việc tìm kiếm những con
đường, biện pháp khả thi để giải quyết vấn đề nói trên của thực tiễn. Xuất
phát từ nhu cầu thực tiễn trên, vấn đề “Vai trò của các cơ sở y tế ngoài công
lập trên địa bàn quận Hà Đông, thành phố Hà Nội” đã được người học lựa
chọn cho đề tài luận văn thạc sĩ của mình dưới góc độ của chuyên ngành kinh
tế chính trị học.
2. Tình hình nghiên cứu có liên quan đến đề tài
Sự xuất hiện của y tế ngoài công lập, đồng nghĩa với sự xuất hiện dịch
vụ chăm sóc sức khỏe từ các cơ sở y tế ngoài công lập là một xu hướng
khách quan trong đời sống xã hội nước ta. Quá trình phát triển của nó chịu

4

những tác động từ các quy luật của kinh tế thị trường và các chế định của nhà
nước đối với khu vực y tế ngoài công lập. Với nhiều quốc gia trên thế giới, y
tế ngoài công lập đã xuất hiện từ lâu, thậm chí từ rất lâu, do vậy nó là vấn đề
không mới. Với nước ta, tuy y tế ngoài công lập cũng không còn là vấn đề
mới lạ như hai chục năm về trước, nhưng cũng còn khá nhiều vấn đề cần
được nghiên cứu thấu đáo, vì đây là lĩnh vực liên quan chặt chẽ đến sự phát
triển của nòi giống của một dân tộc, việc trị bệnh cứu người mang bản chất
của chủ nghĩa nhân văn, nhưng khi đã chịu sự chi phối của cơ chế thị trường
nó sẽ như thế nào, trên thực tế vai trò của khu vực này đến đâu, cần có thêm
những chính sách, chế tài nào.... Do vậy, có khá nhiều công trình bài viết, đề
tài của các tác giả nghiên cứu có liên quan tới vấn đề này.
- Phùng Kim Bảng, Lê Quang Hoành (chủ biên), Hồ Hữu Anh (1997),
Y tế công cộng và chăm sóc sức khoẻ ban đầu, Nxb Y học [5], cuốn sách
trình bày lý luận chung của y học xã hội và tổ chức y tế, y tế cộng đồng và
chăm sóc sức khoẻ ban đầu...Lịch sử y học, tâm lý học, đạo đức học. Y tế
công cộng và công tác y tế. Thống kê y tế. Chăm sóc sức khoẻ ban đầu và
giáo dục sức khoẻ. Pháp luật trong ngành y tế. Tổ chức và hoạt động của
ngành y tế. Quản lý y tế - kinh tế y tế.
- Nguyễn Nguyệt Nga (1997), Sự phát triển của khu vực y tế và cải
cách kinh tế trong một nền kinh tế đang chuyển đổi: Việt Nam 1989-1997
[27]: Luận án PTS KH Kinh tế. Luận án trình bày vấn đề các chính sách thu
viện phí, chính sách bảo hiểm y tế và sự phát triển của khu vực y tế tư nhân
và ảnh hưởng của nó đến việc sử dụng các dịch vụ y tế và hoạt động của
ngành y tế.
- Nguyễn Trung sưu tầm (2001), Những quy định về chính sách xã hội
hoá các hoạt động trong lĩnh vực giáo dục, y tế, văn hoá, thể thao, Nxb Lao
động [39], công trình tập hợp những văn bản pháp luật về chính sách xã hội
hoá các hoạt động giáo dục, văn hoá, y tế, thể thao, các chính sách khuyến

5


khích, quản lý tài chính đối với các cơ sở ngoài công lập hoạt động trong các
lĩnh vực y tế, thể thao, giáo dục...
Bên cạnh việc tồn tại hệ thống y tế công là sự tồn tại của hệ thống y tế
tư nhân, hệ thống này cũng có những đặc điểm, cơ chế hoạt động riêng, vấn
đề về y tế tư nhân đã được nghiên cứu ở một số tác phẩm sau:
- Scientific works: Scientific works of prof. Pham Huy Dung in English
1988-1998/Pham Huy Dung - 1998-Vol.2. Cuốn sách tập hợp các công trình
khoa học của PGS, PTS. Phạm Huy Dũng từ năm 1988-1998 về một số vấn
đề y tế tư nhân: Vai trò của thành phần y tế tư nhân ở Việt Nam, sự phát triển
của y tế tư nhân tại Việt Nam, chi phí cho các dịch vụ y tế và người nghèo ở
Việt Nam
- Lê Văn Bào (2002) “Nghiên cứu hoạt động hành nghề y tư nhân ở
Hà Nội; đề xuất mô hình quản lý hành nghề y tư nhân ở tuyến xã”, Học viện
quân y Bộ Quốc phòng [4], Luận án tiến sĩ nghiên cứu về chất lượng hoạt
động dịch vụ của y tế tư nhân để đánh giá đúng vai trò của y tế tư nhân và
làm thế nào để kiểm soát và quản lý được các hoạt động của hành nghề y tư
nhân theo đúng pháp luật.
- Trịnh Minh Hoan (2004), Vai trò y tế tư nhân qua nghiên cứu các
trường hợp tại thành phố Đà Nẵng: LATS xã hội học: 5.01.09. [22] Luận Án
nêu nên thực trạng vai trò y tế tư nhân trong chăm sóc sức khoẻ hiện nay.
Những tác nhân ảnh hưởng đến hoạt động của y tế tư nhân và dự báo xu
hướng biến đổi của y tế tư nhân theo định hướng đẩy mạnh công nghiệp hoá,
hiện đại hoá
- Quy trình và danh mục thanh tra hành nghề y tư nhân (2007), Bộ Y
tế. Giới thiệu các văn bản pháp luật về qui trình và danh mục thanh tra hành
nghề y tế tư nhân.

- Nguyễn Hoàng Long (2007) và nhóm đồng tác giả trong chương trình
hợp tác y tế Việt Nam – Thụy điển [25] “Thực trạng, vai trò và tiềm năng

6


của y tế tư nhân” Báo cáo nghiên cứu thực trạng hành nghề y dược tư nhân ở
Việt Nam, đánh giá vai trò và tiềm năng của y tế tư nhân trong cung ứng dịch
vụ y tế, đáp ứng nhu cầu bảo vệ và chăm sóc sức khỏe ngày càng cao của
nhân dân.
- Trần Văn Tiến (2009), “Y tế tư nhân và kỳ vọng về khả năng đáp ứng
của y tế tư nhân cho mục tiêu hiệu quả trong chăm sóc sức khỏe nhân dân”
[38], Viện Chiến lược và Chính sách y tế. Bài viết đã làm rõ mặt trái của hệ
thống cung ứng dịch vụ khám chữa bệnh tư nhân vì lợi nhuận trong chăm sóc
sức khỏe nhân dân.
- Lê Thị Hồng Minh (2011), “Phát triển dịch vụ y tế tư nhân ở Việt
Nam” [26], Luận văn Thạc sĩ nghiên cứu vai trò của y tế tư nhân trong cung
cấp dịch vụ y tế, làm rõ bản chất của kinh tế tư nhân trong việc cung cấp dịch
vụ công từ đó đưa ra những giải pháp để thúc đẩy y tế tư nhân phát triển vì
lợi ích của người dân và xã hội.
- Bùi Thị Hằng (2011) “Đẩy mạnh phát triển dịch vụ y tế tư nhân trên
địa bàn tỉnh Bình Định” [21], Luận văn Thạc sĩ tại Đại học Đà Nẵng nghiên
cứu ý nghĩa của y tế tư nhân trong hệ thống y tế nói riêng, phát triển kinh tế xã hội nói chung, từ đó đề xuất các giải pháp để phát triển dịch vụ y tế tư nhân.
- Võ Quốc Trường (2011), “Áp dung mô hình hợp tác công tư trong xã
hội hóa lĩnh vực y tế tại thành phố Hà Chí Minh” [40], Công ty đầu tư tài chính
Nhà nước thành phố Hồ Chí Minh. Luận văn Thạc sĩ của tác giả nghiên cứu mô
hình hợp tác công tư lĩnh vực y tế trong quá trình xã hội hóa, nhà nước và tư
nhân cùng nhau góp vốn trên cơ sở nhân đôi lợi ích và chia sẻ rủi ro với nhau,
góp phần nâng cao chất lượng trong lĩnh vực y tế, an sinh và phúc lợi xã hội.
- Đặng Thị Lệ Xuân (2011) “Xã hội hóa y tế ở Việt Nam: Lý luận - thực

tiễn và giải pháp” [59], Luận án Tiến sĩ nghiên cứu về khía cạnh tài chính mà
chưa bàn một cách toàn diện về vai trò của các cơ sở trong cung ứng dịch vụ
y tế.

7


- Trương Bảo Thanh (2013), “Chính sách cạnh tranh trong cung ứng
dịch vụ y tế ở Việt Nam” [33], Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội.
Luận án Tiến sĩ nghiên cứu thực trạng về vấn đề cạnh tranh và chính sách
cạnh tranh trong cung ứng dịch vụ y tế ở Việt Nam, từ đó đưa ra một số quan
điểm và các giải pháp hoàn thiện chính sách cạnh tranh trong cung ứng dịch
vụ y tế ở Việt Nam.
Nhìn chung, các công trình đều nghiên cứu về kinh tế tư nhân, dịch vụ
y tế, nhưng hai vấn đề này được nghiên cứu riêng rẽ, độc lập với nhau. Và có
một số tác phẩm khác thì nói về dịch vụ y tế tư nhân nhưng theo quan điểm
của nhà xã hội học chứ không phải là trên giác độ kinh tế chính trị. Hơn nữa,
sự nhìn nhận, đánh giá về y tế ngoài công lập từ thực tiễn và lý luận vẫn có
nhiều luồng tư tưởng khác nhau. Mỗi công trình, bài viết có một góc nhìn
riêng về vai trò của các cơ sở y tế ngoài công lập, tuy phong phú, đa dạng, đề
cập đến nhiều góc độ của y tế tư nhân, nhưng chưa bàn rộng ra y tế ngoài
công lập, cũng chưa thấy có công trình nào bàn về “Vai trò của các cơ sở y tế
ngoài công lập trên địa bàn quận Hà Đông, thành phố Hà Nội” , vì vậy đề tài
mà tác giả lựa chọn không trùng lặp với các công trình đã công bố và là vấn
đề có tính cấp thiết.
3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu
* Mục đích nghiên cứu
Luận giải cơ sở lý luận và thực tiễn về vai trò của các cơ sở y tế ngoài
công lập trên địa bàn quận Hà Đông, thành phố Hà Nội; đề xuất quan điểm
và giải pháp nhằm phát huy vai trò của các cơ sở y tế ngoài công lập trên địa

bàn quận Hà Đông, thành phố Hà Nội trong những năm tới.
* Nhiệm vụ nghiên cứu
- Luận giải cơ sở lý luận về vai trò của các cơ sở y tế ngoài công lập
trên địa bàn quận Hà Đông, thành phố Hà Nội trong các hoạt động dịch vụ
khám, chữa bệnh và chăm sóc sức khỏe cho người dân.

8


- Phân tích, đánh giá thực trạng vai trò của các cơ sở y tế ngoài công
lập trên địa bàn quận Hà Đông, thành phố Hà Nội trong các hoạt động dịch
vụ khám, chữa bệnh và chăm sóc sức khỏe cho người dân thời gian qua.
- Đề xuất quan điểm và giải pháp nhằm phát huy vai trò của các cơ sở
y tế ngoài công lập trên địa bàn quận Hà Đông, thành phố Hà Nội trong các
hoạt động dịch vụ khám, chữa bệnh và chăm sóc sức khỏe cho người dân
trong giai đoạn hiện nay và trong những năm tới.
4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu
* Đối tượng nghiên cứu: vai trò của các cơ sở y tế ngoài công lập.
* Phạm vi nghiên cứu
- Phạm vi nghiên cứu về nội dung: nghiên cứu vai trò của các cơ sở y tế
ngoài công lập trên địa bàn quận Hà Đông, thành phố Hà Nội tại các cơ sở cung
cấp dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh tư nhân và đầu tư nước ngoài (cả đông và tây
y). Không nghiên cứu các cơ sở cung ứng thuốc chữa bệnh và thiết bị y tế
- Phạm vi nghiên cứu về thời gian: Thời gian nghiên cứu từ năm 2010
đến năm 2015.
- Phạm vi nghiên cứu về không gian: Địa bàn quận Hà Đông, thành
phố Hà Nội.
5. Cơ sở lý luận, thực tiễn và phương pháp nghiên cứu
* Cơ sở lý luận và thực tiễn của đề tài
Đề tài dựa trên quan điểm chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí

Minh, đường lối quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam và các văn bản pháp
quy của nhà nước, các Nghị quyết của Đại hội đại biểu Đảng bộ Thành phố Hà
Nội, các nghị quyết của Quận ủy, Hội đồng nhân dân, các quyết định của Ủy ban
nhân dân quận Hà Đông về kinh tế tư nhân và sự phát triển, hành nghề của các
cơ sở y tế ngoài công lập; đồng thời đề tài cũng sử dụng số liệu báo cáo của cơ
quan chức năng nhà nước về quản lý các hoạt động y tế và công tác y tế quận Hà

9


Đông, tham khảo các tài liệu có liên quan và kế thừa kết quả nghiên cứu của các
công trình khoa học có liên quan đã công bố.
* Phương pháp nghiên cứu
Trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng và
chủ nghĩa duy vật lịch sử, đề tài sử dụng các phương pháp nghiên cứu đặc thù
của kinh tế chính trị Mác - Lê nin và các phương pháp khác như: trừu tượng
hóa khoa học; kết hợp lôgíc và lịch sử, phân tích, tổng hợp, thống kê, so sánh
và phương chuyên gia.
6. Ý nghĩa của đề tài
Đề tài được nghiên cứu thành công sẽ có ý nghĩa lý luận và thực tiễn nhất
định, đề tài có thể được sử dụng làm tài liệu tham khảo cho các cơ quan
nghiên cứu, các ban, ngành liên quan của quận Hà Đông, thành phố Hà Nội
trong đánh giá, nhìn nhận về vai trò của các cơ sở ý tế ngoài công lập trong
cung cấp các dịch vụ y tế và trong hoạch định cơ chế, chính sách về quản lý
loại hình y tế này.
Luận văn cũng có thể sử dụng tham khảo cho các lớp đào tạo giảng
viên, các lớp cao học chuyên ngành kinh tế chính trị tại Học viện Chính trị.
7. Kết cấu của đề tài
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục,
luận văn được kết cấu thành 3 chương (6 tiết).

10


Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ VAI TRÒ CỦA CÁC CƠ SỞ Y TẾ NGOÀI CÔNG
LẬP TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN HÀ ĐÔNG, THÀNH PHỐ HÀ NỘI

1.1. Những vấn đề chung về y tế ngoài công lập
1.1.1. Quan niệm, bản chất và đặc điểm của y tế ngoài công lập
* Quan niệm về y tế ngoài công lập
Theo quan điểm macxits, trong đời sống của mình, dù với tư cách cá
nhân hay với tư cách cộng đồng, con người trước khi tiến hành các hoạt động
chính trị, kinh tế, văn hóa, tôn giáo...người ta cần phải ăn, vì vậy con người
phải tiến hành các hoạt động sản xuất nhằm tạo ra của cải vật chất để nuôi
sống chính mình [7]. Thế nhưng để có thể tiến hành các hoạt động sản xuất
của cải vật chất xã hội, trong mỗi cá thể người cũng như trong các cộng đồng
do những cá thể đó tập hợp nhau lại mà thành, mỗi con người cũng như cả
cộng đồng đều cần phải có một trạng thái thể lực cần thiết để đáp ứng. Nghĩa
là mỗi con người và cả cộng đồng đều phải có một trạng thái sức khỏe cần
thiết nhất định. Vì vậy mà trong đời sống của con người xuất hiện nhu cầu
được chăm sóc sức khỏe. Các hoạt động chăm sóc sức khỏe cho con người –
hoạt động y tế, những hoạt động được tiến hành nhằm chăm sóc về mặt y tế
cho con người vì thế khách quan xuất hiện.
Có hai hình thức hoạt động chăm sóc sức khỏe cho con người đã tồn
tại song hành cùng với nhau trong mỗi cộng đồng dân tộc, hoặc mỗi quốc
gia: hoạt động y tế công, do các cộng đồng hoặc nhà nước tổ chức ra (y tế
công lập) và hoạt động y tế ngoài hệ thống y tế công đó, do các cá nhân hoặc
nhóm những cá nhân tổ chức ra, đó là y tế ngoài công lập. Như vậy: Y tế
ngoài công lập là hình thức y tế được tiến hành bởi các cơ sở y tế ngoài hệ

thống y tế công lập. Hình thức cung ứng các hoạt động chăm sóc sức khỏe
người bệnh là dịch vụ có thu tiền (không mang hình thái dịch vụ công ích).
Trong xã hội hiện đại, nói đến y tế ngoài công lập, thực chất là nói đến

11


các hoạt động y tế của các cơ sở y tế (các bệnh viện, phòng khám, việc hành
nghề của các bác sĩ gia đình,... ) không nằm trong hệ thống các cơ sở y tế do
nhà nước lập ra, chịu sự chi phối bởi hệ thống chính sách khám chữa bệnh
theo quy định của nhà nước, mang tính chất hoạt động công ích là chính. Còn
các cơ sở y tế ngoài công lập do tư nhân lập ra, nó thuộc kinh tế tư nhân, việc
khám chữa bệnh cho người bệnh theo hình thức của loại hình kinh tế dịch vụ.
Đây là một dạng thức dịch vụ mang tính đặc thù bởi đối tượng phục vụ của nó
là sức khỏe của mỗi con người. Do đó, mục tiêu trước hết của các hoạt động y tế
này – y tế ngoài công lập là lợi ích của người cung cấp dịch vụ. Nội dung hành
nghề y tế (việc chăm sóc sức khỏe cho người bệnh) chỉ là phương tiện. Sự chăm
sóc y tế đó đưa đến cho người cung cấp dịch vụ những giá trị kinh tế nhất định.
Tuy nhiên, quy luật của sự vận động kinh tế buộc người cung cấp dịch vụ y tế
muốn đạt đến mục tiêu là những giá trị kinh tế thì phải cung cấp những hoạt
động dịch vụ có chất lượng. Nghĩa là trước khi thực hiện mục tiêu giá trị thì
người hay tổ chức tiến hành cung cấp các dịch vụ y tế phải thực hiện các giá trị
sử dụng theo đúng nghĩa của thuật ngữ này. Còn người thụ hưởng các dịch vụ y
tế trước khi được chăm sóc về mặt sức khỏe, tức muốn có những giá trị sử dụng
đó, nhất định phải thực hiện giá trị cho những giá trị sử dụng đó, tức những sự
chăm sóc y tế đó.
Như vậy, mục tiêu của các cơ sở y tế ngoài công lập khi tiến hành cung
cấp các dịch vụ y tế khám chữa bệnh cho người dân, chính là lợi nhuận, và lợi
nhuận đó được thực hiện thông qua việc hoàn thành những dịch vụ khám chữa
bệnh, nghĩa là tuân theo sự dẫn dắt của các quy luật kinh tế của cơ chế kinh tế

thị trường.
Ở nước ta, do những vấn đề của lịch sử, các cơ sở y tế ngoài công lập do
tư nhân lập ra, thuộc quyền điều khiển của các chủ cơ sở thuộc kinh tế tư nhân
như đã nói, trước đây (1986) chưa được thừa nhận và vì vậy các cơ sở y tế kiểu
dạng thức đó không tồn tại trong đời sống xã hội. Sau đổi mới, loại hình tổ chức

12


y tế ngoài công lập mới bắt đầu phát triển, tuy nhiên, do nhiều nguyên nhân
khác nhau, sự phát triển loại dạng cơ sở y tế này vẫn còn chưa mạnh mẽ, tương
xứng với tiềm năng hiện có trong đời sống xã hội.
Theo Hội hành nghề y tư nhân Việt Nam, ở thời điểm tháng 11/2015,
cả nước hiện có 178 bệnh viện đa khoa tư nhân và hơn 30 nghìn phòng khám
tư nhân, mỗi năm khám, chữa bệnh cho khoảng 2 triệu lượt người; phẫu
thuật, thủ thuật cho 50 nghìn bệnh nhân; Ngoài việc cung cấp các dịch vụ
khám chữa bệnh có thu tiền, các cơ sở y tế ngoài công lập trên cả nước còn
điều trị miễn phí cho người bệnh với kinh phí khoảng 5 tỷ đồng/năm.… góp
phần cùng các cơ sở y tế công lập thực hiện công tác chăm sóc và bảo vệ sức
khỏe của người dân [57].
Sự xuất hiện, tồn tại và phát triển của các cơ sở y tế ngoài công lập đã làm
cho dịch vụ khám chữa bệnh được đa dạng hóa, là sự bổ sung đáng kể cho hệ
thống y tế công cộng. Trong điều kiện cụ thể ở nước ta hiện nay, y tế ngoài công
lập có môi trường thuận lợi hơn bất kỳ thời kỳ nào trước đây để phát triển và
phát huy vai trò của mình khi Đảng ta coi, kinh tế tư nhân là bộ phận cấu thành
quan trọng và là động lực quan trọng của nền kinh tế [19 tr.32].
Trong tương lai gần, khi những chủ trương, chính sách của Đảng và
Nhà nước về phát triển kinh tế tư nhân nói chung, khu vực y tế ngoài công
lập nói riêng được thể chế hóa đồng bộ, khu vực y tế ngoài công lập ở nước
ta trong đó có quận Hà Đông, thành phố Hà Nội tuy vẫn là bộ phận bổ sung,

hỗ trợ cho hệ thống y tế công cộng của Nhà nước chứ không phải là bộ phận
chủ chốt của nền y tế quốc dân, nhưng đó là sự bổ sung ngày càng lớn và có
tính toàn diện cao hơn.
Tuy nhiên, khi nói đến các cơ sở y tế ngoài công lập, cũng cần nhận thức
rõ rằng, cũng như khu vực kinh tế tư nhân nói chung, do những tác động tiêu
cực từ mặt trái của cơ chế thị trường, nên cùng với sự hiện diện của những đóng
góp tích cực, khu vực này cũng luôn tồn tại và chứa đựng những tiềm ẩn mang

13


tính tiêu cực nhất định. Do đó cùng với việc khuyến khích phát triển cần tăng
cường kiểm soát chặt chẽ chất lượng và giá cả dịch vụ khám chữa bệnh tại các
cơ sở y tế ngoài công lập. Nhà nước và chính quyền địa phương các cấp nơi có
các cơ sở y tế ngoài công lập hành nghề các dịch vụ khám chữa bệnh cần có các
quy định cụ thể về tiêu chí chất lượng, định mức giá cả, nếu không có thể xảy ra
những bất lợi cho người dân, gây nguy hiểm cho xã hội.
* Bản chất của y tế ngoài công lập
Xét vấn đề một cách tổng quát, bản chất của các hoạt động y tế ngoài công
lập là hình thức hoạt động của y tế thuộc khu vực tư nhân và đầu tư nước ngoài. Đó
là hoạt động của các cơ sở y tế thuộc quyền sở hữu của hộ cá thể, doanh nghiệp tư
nhân trong nước, hay doanh nghiệp có yếu tố nước ngoài lập ra, lấy hoạt động
cung cấp dịch vụ là phương tiện, lợi nhuận thu được là mục tiêu hướng tới.
Bản chất đó thể hiện trên các vấn đề cụ thể sau:
Một là, hoạt động của các cơ sở y tế ngoài công lập diễn ra dưới hình
thức các dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh - nghĩa là chỉ hoạt động theo cơ chế
cung cấp các dịch vụ với tính cách là các sản phẩm hàng hóa, người thụ
hưởng các dịch vụ phải trả tiền khi sử dụng các sản phẩm của dịch vụ đó.
Hai là, không làm các dịch vụ công ích về khám chữa bệnh (trừ trường
hợp có những đợt huy động mang tính bắt buộc do chính quyền yêu cầu khi có

tình huống bất thường, hoặc những đợt tiến hành các hoạt động thiện nguyện).
* Đặc điểm của y tế ngoài công lập
Y tế ngoài công lập có các đặc điểm sau:
Về quy mô, các cơ sở y tế ngoài công lập ít cơ sở lớn, nên thường nằm ở
phân khúc thị trường chăm sóc sức khỏe người bệnh (thường tiến hành các dịch
vụ khám bệnh, ít có cơ sở vừa khám bệnh vừa trực tiếp thu dung điều trị).
Về tính chất, các cơ sở y tế ngoài công lập hoạt động khá năng động,
đáp ứng nhanh chóng nhu cầu của khách hàng. Mặc dù vẫn mang tính nhân
văn (trị bệnh cứu người) nhưng bị chi phối trực tiếp bởi cơ chế lợi nhuận.

14


Về cấu trúc, với tính cách là một hệ thống, các cơ sở y tế ngoài công lập
thường có dạng thức tổ chức gồm: Bệnh viện đa khoa; Bệnh viện chuyên khoa;
phòng khám đa khoa; phòng khám chuyên khoa; phòng khám cận lâm sàng
(phòng xét nghiệm, phòng chẩn đoán hình ảnh siêu âm - X.Quang); phòng chẩn
phòng trị y học cổ truyền; nhà hộ sinh; cơ sở giám định y khoa; cơ sở dịch vụ
tiêm (chích), thay băng, đếm mạch, đo nhiệt độ, đo huyết áp; cơ sở dịch vụ làm
răng giả; cơ sở dịch vụ chăm sóc sức khỏe tại nhà; cơ sở dịch vụ kính thuốc; cơ
sở dịch vụ cấp cứu, hỗ trợ vận chuyển người bệnh. Nhìn từ góc độ các thành
phần kinh tế thì các cơ sở y tế ngoài công lập gồm: kinh tế tư nhân, kinh tế có
vốn đầu tư nước ngoài, kinh tế cá thể. Và loại hình này chủ yếu là các cơ sở
khám bệnh, chữa bệnh tư nhân có quy mô nhỏ và của hộ cá thể.
1.1.2. Đặc điểm của các cơ sở y tế ngoài công lập trên địa bàn quận
Hà Đông, thành phố Hà Nội
Các cơ sở y tế ngoài công lập trên địa bàn quận Hà Đông, thành phố
Hà Nội có các đặc điểm sau:
Một là, về quy mô: Các cơ sở y tế ngoài công lập trên địa bàn quận Hà
Đông, thành phố Hà Nội chủ yếu là các phòng khám chuyên khoa của các hộ

kinh doanh có quy mô nhỏ, tận dụng một phòng của gia đình hoặc đi thuê sửa
sang nâng cấp thành phòng khám.
Hai là, về hình thức tổ chức: Các cơ sở y tế ngoài công lập trên địa bàn
quận Hà Đông, thành phố Hà Nội có các hình thức tổ chức chủ yếu sau:
Bệnh viện đa khoa;
Phòng khám đa khoa;
Phòng khám chuyên khoa;
Phòng chẩn trị y học cổ truyền;
Cơ sở dịch vụ y tế.
Ba là, về nhân lực : nhân lực chủ chốt của hai Bệnh viện đa khoa trên chủ
yếu là các Giáo sư, Tiến sĩ, Bác sĩ đã từng công tác tại các Bệnh viện Trung
ương trong và ngoài quân đội đã nghỉ hưu tham gia khám bệnh, chữa bệnh.

15


Các phòng khám chuyên khoa do 01 Bác sĩ có chứng chỉ hành nghề
khám bệnh, chữa bệnh đăng ký với UBND quận và được cấp Giấy chứng
nhận đăng ký hộ kinh doanh với ngành nghề kinh doanh là khám bệnh, chữa
bệnh chuyên khoa (ví dụ: Khám bệnh, chữa bệnh chuyên khoa Nội; Khám
bệnh, chữa bệnh chuyên khoa Ngoại ...) Sau khi các phòng khám này đủ điều
kiện về nhân sự, cơ sở vật chất, trang thiết bị y tế, đảm bảo điều kiện về xử lý
rác thải y tế theo quy định thì được Sở Y tế Hà Nội cấp Giấy phép hoạt động
kèm theo phạm vi chuyên môn được phép làm tại phòng khám.
Đối với các phòng khám đa khoa cũng tương tự như trên, Bác sĩ đứng
tên trên Giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh phụ trách một chuyên khoa,
các chuyên khoa còn lại mỗi chuyên khoa do một bác sĩ phụ trách.
Hầu hết các phòng khám chuyên khoa đều có thêm một đến hai nhân
viên giúp việc. Còn các phòng khám đa khoa thì có nhiều nhân viên giúp việc
theo các chuyên khoa và thêm bộ phận hành chính, kế toán ... tùy theo quy

mô từng phòng khám.
Hà Đông là quận nội thành Hà Nội, gần trung tâm của Thủ đô, nơi có
nhiều Bệnh viện lớn tuyến Trung ương (cả trong và ngoài quân đội) và các
Bệnh viện tuyến tỉnh nên số lượng Bác sĩ mở phòng khám tư, làm thêm giờ
tại quận Hà Đông rất nhiều, người dân quận Hà Đông và các địa phương lân
cận được sử dụng dịch vụ y tế với chất lượng cao.
1.2. Quan niệm, nội dung biểu hiện vai trò của các cơ sở y tế ngoài
công lập ở quận Hà Đông, thành phố Hà Nội
1.2.1. Quan niệm về vai trò của các cơ sở y tế ngoài công lập ở quận
Hà Đông, thành phố Hà Nội
* Quan niệm về các cơ sở y tế ngoài công lập ở quận Hà Đông, thành
phố Hà Nội.
Các cơ sở y tế ngoài công lập ở quận Hà Đông, thành phố Hà Nội là
các cơ sở dịch vụ y tế được UBND quận Hà Đông (đối với hộ kinh doanh)

16


hoặc Sở Kế hoạch và Đầu tư thành phố Hà Nội (đối với doanh nghiệp) cấp
Giấy chứng nhận Đăng ký kinh doanh. Được Sở Y tế Hà Nội cấp Giấy phép
hoạt động trên cơ sở bảo đảm các điều kiện về nhân lực và cơ sở vật chất
theo quy định của pháp luật bao gồm các cơ sở hành nghề khám, chữa bệnh
đa khoa, chuyên khoa (lâm sàng, cận lâm sàng, nội, ngoại, sản, nhi...) và các
cơ sở khám, chữa bệnh bằng y học cổ truyền (không bao gồm các cơ sở hành
nghề dịch vụ cung ứng thuốc chữa bệnh). Các hoạt động khám chữa bệnh đó,
diễn ra dưới hình thức các hoạt động dịch vụ có thu tiền (không mang hình
thái dịch vụ công ích).
Đến hết năm 2015, toàn quận Hà Đông có 204 cơ sở hành nghề khám
bệnh, chữa bệnh (bao gồm cả các phòng chẩn trị y học cổ truyền). Về phân
loại cụ thể xem phụ lục số 3.

Như vậy, các cơ sở y tế ngoài công lập trên địa bàn quận Hà Đông là
các cơ sở y tế thuộc khu vực kinh tế tư nhân trên địa bàn quận, thực hiện các
dịch vụ khám, chữa bệnh với nhiều hình thức đa dạng, phong phú; các dịch
vụ được cung ứng dựa trên cơ sở sự chi trả bằng tiền của người bệnh theo
giá thị trường; được hành nghề theo quy định của pháp luật; do chính quyền
quận Hà Đông, hoặc cơ quan chức năng có thẩm quyền của thành phố Hà
Nội cấp phép.
* Quan niệm về vai trò của các cơ sở y tế ngoài công lập trên địa bàn
quận Hà Đông, thành phố Hà Nội.
Để nhận rõ vai trò của các cơ sở y tế ngoài công lập trên địa bàn quận
Hà Đông, trước hết cần có nhận thức chung về dịch vụ y tế và hàm nghĩa của
thuật ngữ “vai trò” trong tiếng Việt:
Về dịch vụ y tế.
Theo Tổ chức y tế thế giới (WHO), dịch vụ y tế bao gồm tất cả các
dịch vụ về chẩn đoán, điều trị bệnh tật và các hoạt động chăm sóc, phục hồi
sức khoẻ. Chúng bao gồm các dịch vụ y tế cá nhân và các dịch vụ y tế công

17


cộng. Dịch vụ y tế được hiểu là một ngành dịch vụ trong đó người cung ứng
và người sử dụng quan hệ với nhau thông qua giá dịch vụ. Dịch vụ y tế là kết
quả mang lại nhờ các hoạt động tương tác giữa người cung cấp dịch vụ và
khách hàng để đáp ứng nhu cầu về sức khỏe như: khám bệnh, chữa bệnh;
giáo dục sức khỏe; tư vấn sức khỏe …và thu tiền từ các dịch vụ đó.
Cũng như các loại hình dịch vụ khác, dịch vụ y tế có đặc điểm sau:
- Tính chất vô hình của dịch vụ: Dịch vụ xuất hiện đa dạng nhưng
không tồn tại ở một mô hình cụ thể như đối với sản xuất hàng hoá.
- Tính chất đúng thời điểm và không thể dự trữ, không thoả mãn hai
điều kiện này dịch vụ trở nên không có giá trị.

- Do phụ thuộc quá nhiều yếu tố: Không gian, thời gian, trạng thái tâm
lý, hoàn cảnh của các bên tham gia... nên chất lượng dịch vụ mang tính chất
không đồng đều.
- Do tính chất không thể dự trữ và không đồng đều nên gặp khó khăn
trong việc tiêu chuẩn hoá dịch vụ. Tuy nhiên vẫn có thể xác định được một
mức độ phục vụ nhất định nào đó.
- Dịch vụ không thể tồn tại độc lập mà gắn liền với người tạo dịch vụ.
Khác với hàng hoá, dịch vụ là sự gắn chặt song hành giữa dịch vụ với người
tạo ra dịch vụ.
- Chính từ sự yêu cầu của người sử dụng mà dịch vụ hình thành và quá
trình tạo ra dịch vụ cũng chính là quá trình tiêu dùng dịch vụ. Đó là sự ảnh
hưởng mật thiết của người tiêu dùng tới sự tồn tại của dịch vụ.
Tuy nhiên, không giống các loại dịch vụ khác, dịch vụ y tế có một số
đặc điểm riêng, đó là:
- Mỗi người đều có nguy cơ mắc bệnh và nhu cầu chăm sóc sức khoẻ ở
các mức độ khác nhau. Chính vì không dự đoán được thời điểm mắc bệnh
nên thường người ta gặp khó khăn trong chi trả các chi phí y tế không lường
trước được.

18


- Dịch vụ y tế là loại hàng hoá mà người sử dụng (người bệnh)
thường không tự mình lựa chọn được mà chủ yếu do bên cung ứng (cơ sở
y tế) quyết định. Nói một cách khác, ngược lại với thông lệ “Cầu quyết
định cung” trong dịch vụ y tế “Cung quyết định cầu”. Cụ thể, người bệnh
có nhu cầu khám chữa bệnh nhưng điều trị bằng phương pháp nào, thời
gian bao lâu lại do bác sĩ quyết định. Như vậy, người bệnh chỉ có thể lựa
chọn nơi điều trị, ở một chừng mực nào đó, bác sĩ điều trị chứ không được
chủ động lựa chọn phương pháp điều trị.

- Dịch vụ y tế là loại hàng hoá gắn liền với sức khoẻ, tính mạng con
người nên không giống các nhu cầu khác, khi bị ốm, mặc dù không có tiền
nhưng người ta vẫn phải mua (khám chữa bệnh) đây là đặc điểm đặc biệt
không giống các loại hàng hóa khác.
- Dịch vụ y tế nhiều khi không bình đẳng trong mối quan hệ, đặc biệt
trong tình trạng cấp cứu: Không thể chờ đợi được và chấp nhận dịch vụ bằng
mọi giá.
- Bên cung cấp dịch vụ có thể là một tổ chức hay cũng có thể là một cá
nhân. Để được là bên cung cấp dịch vụ y tế thì phải có giấy phép hành nghề
theo quy định của Nhà nước.
Dịch vụ y tế là một ngành dịch vụ có điều kiện, tức là có sự hạn chế
nhất định đối với sự gia nhập thị trường của các nhà cung ứng dịch vụ y
tế, cụ thể: Nhân lực, n guồn vốn, mặt bằng, trang thiết bị…
Về hàm nghĩa của thuật ngữ “vai trò” trong tiếng Việt
Trong từ điển Tiếng Việt, vai trò được hiểu là “tác dụng, chức năng
trong sự hoạt động, sự phát triển của cái gì đó” [41, tr. 1057].
Điều dó có nghĩa là, khi nói đến vai trò của một sự vật, hiện tượng nào
đó, hàm ý của người Việt Nam muốn nói đến sự vật, hiện tượng đó có tác
dụng thúc đẩy gì, thúc đẩy như thế nào đối với sự hoạt động một sự vật hiện
tượng khác. Vậy vai trò của các cơ sở y tế ngoài công lập trên địa bàn quận

19


Hà Đông là sự đóng góp của chúng đối với cái gì, thúc đẩy sự vật khác thì đó
là sự vật gì? Từ tất cả những điều đã bàn luận, có thể khẳng định rằng, nói
đến vai trò của các cơ sở y tế ngoài công lập nói chung, các cơ sở y tế ngoài
công lập trên địa bàn quận Hà Đông nói riêng, là thông qua các kết quả khám
chữa bệnh của cho người dân, các cơ sở y tế ngoài công lập khẳng định được
là chúng là một thực thể có tác dụng thúc đẩy các hoạt động chăm sóc sức

khỏe cho người dân trên địa bàn ngày một tốt hơn, thuận tiện hơn.
Trên cơ sở quan niệm về các cơ sở y tế ngoài công lập, dịch vụ khám
chữa bệnh và hàm nghĩa của thuật ngữ vai trò đã trình bày, có thể hiểu vai trò
của các cơ sở y tế ngoài công lập trên địa bàn quận Hà Đông, thành phố Hà
Nội là bằng sự hiện diện và những kết quả cung ứng dịch vụ khám chữa bệnh
cho người dân, các cơ sở y tế ngoài công lập trên địa bàn quận đã đóng góp
thiết thực vào việc chăm sóc sức khỏe cho người dân bằng các dịch vụ y tế có
chất lượng cao; khai thác tối đa các nguồn lực xã hội tham gia vào hoạt động
chăm sóc sức khỏe nhân dân, có tác dụng thúc đẩy thiết lập môi trường cạnh
tranh bình đẳng với các cơ sở y tế công lập và giảm sự quá tải cho các cơ sở
y tế công lập; đồng thời góp phần tăng thu cho ngân sách nhà nước.
Nội hàm của quan niệm trên chỉ rõ các vấn đề sau:
Thứ nhất, nói đến vai trò của các cơ sở y tế ngoài công lập trên địa bàn
quận Hà Đông, thành phố Hà Nội là nói đến việc các cơ sở y tế đó tạo ra sự
đóng góp cho các hoạt động khám chữa bệnh dưới hình thức cung ứng dịch
vụ y tế với chất lượng cao trên cơ sở toàn dụng nguồn lực xã hội và trang
thiết bị y tế hiện đại. Góp phần tạo lập môi trường cạnh tranh lành mạnh giữa
các chủ thể cung ứng dịch vụ cả trong và ngoài công lập; là tác nhân bổ sung
cho y tế công lập; mục tiêu hướng tới là lợi nhuận.
Thứ hai, nội dung của sự biểu hiện đó là những kết quả cụ thể, biểu
hiện sự đóng góp của các cơ sở y tế ngoài công lập đối với việc chăm sóc sức
khỏe cho người dân trên địa bàn quân Hà Đông thông qua các hoạt dộng

20


cung ứng các dịch vụ khám chữa bệnh cụ thể.
Thứ ba, chủ thể cung ứng các dịch vụ khám chữa bệnh là các thể nhân
và pháp nhân hành nghề theo quy định của pháp luật, việc hành nghề trên cơ
sở được chính quyền cấp phép, có nghĩa vụ đóng thuế tạo nguồn thu cho

ngân sách nhà nước.
Thứ tư, phương thức vận động của quan hệ giữa người cung ứng dịch
vụ và người bệnh là quan hệ hàng hóa - tiền tệ theo cơ chế thị trường, những
người thụ hưởng các dịch vụ khám chữa bệnh tại các cơ sở y tế ngoài công
lập phải trả chi phí cho các thụ hưởng dịch vụ đó theo cơ chế thị trường.
Các cơ sở y tế ngoài công lập trên địa bàn quận Hà Đông thành phố Hà
Nội có vai trò quan trọng trong các hoạt động dịch vụ khám chữa bệnh cho
dân cư trên địa bàn quận và của một số người dân thuộc các địa bàn khác
trong và ngoài địa bàn thành phố Hà Nội.
Vai trò quan trọng trong các hoạt động dịch vụ khám chữa bệnh của
các cơ sở y tế ngoài công lập trên địa bàn quận Hà Đông có thể tiếp cận từ
hai góc độ:
Tiếp cận tầm quan trọng của vai trò đó từ góc độ của lĩnh vực y tế có
thể thấy vai trò của các cơ sở y tế ngoài công lập trên địa bàn quận Hà Đông ,
thành phố Hà Nội như sau:
Cũng như các cơ sở y tế ngoài công lập khác trong cả nước, vai trò của
các cơ sở y tế ngoài công lập (gọi tắt là khu vực y tế ngoài công lập) trên địa
bàn quận Hà Đông thành phố Hà Nội có đóng góp tích cực vào công tác
khám chữa bệnh ban đầu, tư vấn sức khỏe, chăm sóc y tế, phát hiện dịch bệnh
sớm... Đáp ứng những trường hợp mắc bệnh thông thường, góp phần giảm sự
quá tải của cơ sở y tế nhà nước. Đáp ứng các nhu cầu thiết yếu của người dân
ở cộng đồng trong khám chữa bệnh, đồng thời giải quyết được những trường
hợp phải sử dụng kỹ thuật tương đối cao. Mặt khác, sự hiện diện của các cơ
sở y tế ngoài công lập trong hệ thống y tế xã hội sẽ tạo ra áp lực cạnh tranh,

21


buộc các cơ sở y tế công phải thực hiện tốt hơn nữa các hoạt động khám chữa
bệnh của mình.

Tiếp cận tầm quan trọng của vai trò đó từ góc độ của lĩnh vực kinh tế
có thể thấy vai trò của các cơ sở y tế ngoài công lập trên địa bàn quận Hà
Đông, thành phố Hà Nội, đó là các vấn đề sau:
Thứ nhất, khu vực y tế ngoài công lập góp phần huy động nguồn vốn
nhàn rỗi tham gia vào lĩnh vực y tế, góp phần chia sẻ gánh nặng tài chính với
khu vực y tế công. Tạo thêm nhiều việc làm đồng thời làm gia tăng nguồn thu
cho ngân sách nhà nước.
Thứ hai, khu vực y tế ngoài công lập làm tăng cầu về bác sỹ, điều
dưỡng, y tá…, vì vậy đã tạo động lực kích thích nguồn cung các lực lượng
này. Đồng thời toàn dụng được nguồn nhân lực chuyên môn hành nghề y, đặc
biệt là những người có trình độ chuyên môn cao đã từng công tác ở những
Bệnh viện lớn nay đã nghỉ hưu.
Thứ ba, khu vực kinh tế tư nhân, kinh tế đầu tư nước ngoài tham gia
thị trường dịch vụ y tế đã làm tăng thêm sự lựa chọn cho người có nhu cầu
khám chữa bệnh, tạo môi trường cạnh tranh trong cung cấp dịch vụ y tế. Góp
phần khắc phục tình trạng quá tải tại các cơ sở khám chữa bệnh công lập,
người dân được thụ hưởng dịch vụ theo đúng nghĩa với chi phí phù hợp.
1.2.2. Nội dung biểu hiện vai trò của các cơ sở y tế ngoài công lập
trên địa bàn quận Hà Đông, thành phố Hà Nội
Trong đời sống xã hội nước ta hiện nay, trong đó có quận Hà Đông,
thành phố Hà Nội, chăm sóc sức khỏe cho người dân luôn là mục tiêu hướng
tới của xã hội, được định hướng bởi quan điểm của Đảng và Nhà nước ta là
hướng tới sự phát triển của con người, nòi giống; coi con người vừa là động
lực vừa là nguồn gốc, là trung tâm và mục tiêu của sự phát triển [8]. Do đó,
cung cấp các dịch vụ y tế kịp thời và có chất lượng cho người dân là trách
nhiệm và nghĩa vụ cao quý, thiêng liêng của ngành y tế. Dưới ánh sáng của

22

các quan điểm và chủ trương đó, cùng với các cơ sở y tế công lập, các cơ sở y
tế ngoài công lập trên địa bàn quận Hà Đông luôn có vai trò quan trọng trong
việc cung ứng các dịch vụ khám, chữa bệnh và chăm sóc sức khỏe cho người
dân. Thể hiện trên ba vấn đề sau:
Một là, vai trò của các cơ sở y tế ngoài công lập trên địa bàn quận Hà
Đông biểu hiện ở những kết quả cung ứng các dịch vụ y tế, tạo cơ chế sử
dụng cán bộ y tế và là tác nhân bổ sung cho y tế công lập, làm gia tăng tính
cạnh tranh với các cơ sở y tế công lập. Theo đó chúng bao gồm:
- Sự thỏa mãn các yêu cầu của người sử dụng dịch vụ và tạo cơ chế
tuyển chọn, sử dụng và đào thải cả cán bộ chuyên môn và người quản lý.
Cũng như y tế ngoài công lập nói chung, các cơ sở y tế ngoài công lập
trên địa bàn quận Hà Đông, thành phố Hà Nội, trong các hoạt động dịch vụ
khám chữa bệnh cho người dân luôn hướng đến chất lượng dịch vụ và hiệu
quả. Từ đó kỹ thuật, công nghệ mới được áp dụng và phát triển, thỏa mãn các
yêu cầu của người sử dụng dịch vụ và tạo cơ chế tuyển chọn, sử dụng và đào
thải cả cán bộ chuyên môn và người quản lý.
Các cơ sở y tế ngoài công lập trên địa bàn quận Hà Đông hiện đang thu
hút rất nhiều người bệnh đến khám và điều trị.
Đón tiếp người bệnh:
Bệnh nhân được các nhân viên y tế tận tình hướng dẫn; phòng chờ
luôn có đủ ghế ngồi, quạt mát, nhiều cơ sở trang bị điều hòa không khí, mát
về mùa hè, ấm về mùa đông để người bệnh luôn cảm thấy như được ở chính
gia đình mình, không còn cảnh xếp hàng từ sáng sớm, chen lấn, xô đẩy, nóng
nực, chật trội như ở một số bệnh viện công lập.
Thiết bị y tế phục vụ việc khám và điều trị:
Các phòng khám được trang bị đầy đủ các dụng cụ khám chuyên khoa
(Bệnh viện đa khoa 16A, phòng khám đa khoa Quốc tế AA, phòng khám đa
khoa 3A … đều được trang bị các thiết bị y tế hiện đai như: máy chụp cộng

23

hưởng từ GE trị giá 26 tỷ đồng, máy GE này có nhiều tính năng đặc biệt,
chụp cho kết quả nhanh chóng do có sử dụng một nam châm với từ trường
cực mạnh cộng hưởng với các xung tần số radio kết hợp với máy điện toán
nên có thể chỉ định chụp chẩn đoán cho thai phụ nhằm sớm phát hiện dị tật
bẩm sinh của thai nhi; những bệnh về thần kinh mà không tìm ra nguyên
nhân; các bệnh về xương khớp, hệ tiêu hóa, tuyến vú, tuyến tiền liệt, các
động mạch máu, những rối loạn về trí nhớ v.v…). Máy còn chụp phát hiện
sỏi trong gan và mật, bệnh lý tim mạch. Máy có nhiều phần mềm hiện đại
cho phép tạo ảnh nhanh, rõ, đa dạng giúp chẩn đoán được một số bệnh lý đặc
biệt mà các phương pháp chụp cắt lớp thông thường trước đây bị hạn chế.
Ngoài máy chụp cộng hưởng từ, các cơ sở y tế trên còn được trang bị
máy siêu âm màu 4D R7 thế hệ mới trị giá trên 600 triệu; máy xét nghiệm
sinh hóa tự động AU 5400 trị giá 2,6 tỷ đồng …máy chụp cắt lớp điện toán
(CT scan), máy xét nghiệm sinh hóa, huyết học tự động, bán tự động, máy
siêu âm màu 3D, 4D, máy chụp XQ kỹ thuật số …
Chất lượng nguồn nhân lực:
Bệnh nhân đến khám và điều trị luôn hài lòng với phong cách phục vụ
của các nhân viên y tế, được các Giáo sư, Tiến sĩ có trình độ chuyên môn cao
trực tiếp khám, tư vấn, kê đơn điều trị.
Với cơ chế thông thoáng trong tuyển dụng, đào tạo và sử dụng, với
nhiều chế độ đãi ngộ xứng đáng, các cơ sở y tế ngoài công lập trên địa bàn
quận Hà Đông thu hút được rất nhiều các y bác sĩ có chuyên môn cao tham
gia làm việc, tạo cơ chế cạnh tranh ngay chính trong lực lượng này nhằm sử
dụng hợp lý nguồn nhân lực chất lượng cao và đào thải những người có
chuyên môn, y đức kém, không đáp ứng được với yêu cầu của công việc. Đây
là vấn đề rất lớn mà các cơ sở y tế công lập đang gặp mà chưa có hướng giải
quyết triệt để.

24


- Y tế ngoài công lập là tác nhân bổ sung cho y tế công lập, làm gia
tăng tính cạnh tranh với các dịch vụ khám chữa bệnh tại các cơ sở y tế công
lập, buộc các cơ sở y tế công lập phải nâng cao chất lượng khám chữa bệnh,
đổi mới phương thức cung cấp dịch vụ theo hướng thuận tiện, kịp thời và
hiệu quả hơn, đảm bảo cho người bệnh giữ vị trí trung tâm.
Những năm trước đây, với cơ chế bao cấp nên khám chữa bệnh không
phải mất tiền. Bước sang thời kỳ đổi mới, xã hội có nhiều thành phần kinh tế,
có sự phân hóa giàu nghèo, nhu cầu khám chữa bệnh của nhân dân ngày càng
tăng và đa dạng: giá thành khám chữa bệnh ngày càng đắt do sử dụng nhiều
phương tiện hiện đại, nhiều kỹ thuật mới, thuốc mới.
Trong cơ chế mới, mối quan hệ giữa cơ sở khám chữa bệnh với người
bệnh đã chuyển từ mối quan hệ phục vụ và được phục vụ sang mối quan hệ
giữa người cung cấp dịch vụ và người sử dụng dịch vụ. Cho nên không còn
khái niệm y tế phục vụ, có chăng đó là vấn đề thực hiện hai giá viện phí: Giá
theo qui định và giá xã hội hóa [15]. Các cơ sở y tế công lập có cơ sở hạ tầng,
tài sản nhà nước đầu tư, nguồn lực của bệnh viện công đưa vào xã hội hóa
chưa được hạch toán rõ ràng, rành mạch, tạo nên sự cạnh tranh bất bình đẳng
giữa hệ thống bệnh viện công lập và ngoài công lập, tạo thế độc quyền dẫn
đến những hệ lụy kéo theo về y đức: gây khó khăn cho người bệnh, chuyển
bệnh nhân bảo hiểm y tế sang dịch vụ và tệ nạn phong bì trong ngành y tế…
Y tế công lập quận Hà Đông cũng không nằm ngoài những vấn đề
chung của toàn ngành y tế. Tư duy của một bộ phận không nhỏ cán bộ y tế
công lập chưa thực sự thay đổi, vẫn với thái độ thờ ơ, hách dịch, cửa quyền
mà người bệnh nhiều khi không có sự lựa chọn, bắt buộc phải sử dụng dịch
vụ mà bản thân không được hài lòng.
Ngược lại với y tế công lập, các cơ sở y tế ngoài công lập quận Hà
Đông luôn chủ trương phục vụ người bệnh là chính, chính người bệnh mang

lại cho họ sự rèn luyện trong chuyên môn đồng thời mang về cho họ nguồn

25


thu nhập cao, chính đáng mà không phải ngành dịch vụ nào cũng có. Bởi vậy,
hơn ai hết, họ là những người ngoại đạo trong hoạt động kinh doanh nhưng
họ luôn hiểu được điều gì làm nên sự thành công.
Với sự thể hiện vai trò của các cơ sở y tế ngoài công lập trên địa bàn
quận Hà Đông hiện nay, đặc biệt là phong cách, thái độ phục vụ, chất lượng
điều trị đang là những đối thủ cạnh tranh đáng phải quan tâm của các cơ sở y
tế công lập. Y tế ngoài công lập có tính năng động, uyển chuyển, tự cân đối,
tự điều chỉnh, luôn tạo ra cơ hội cho sáng tạo, tìm cách cải tiến lề lối làm
việc, rút kinh nghiệm thành công hay thất bại để không ngừng nâng cao chất
lượng dịch vụ. Tạo sự cạnh tranh là một động lực quan trọng trong nâng cao
chất lượng dịch vụ, đảm bảo cho người bệnh giữ vị trí trung tâm.
Hai là, vai trò của các cơ sở y tế ngoài công lập biểu hiện ở những kết
quả trên lĩnh vực kinh tế. Theo đó chúng bao gồm:
- Góp phần toàn dụng lao động của ngành y tế.
Các cơ sở y tế ngoài công lập trên địa bàn quận Hà Đông góp phần thu
hút được thêm nhiều nguồn nhân lực, đặc biệt là nguồn lực có chất lượng cao,
vừa đáp ứng nhu cầu khám chữa bệnh đa dạng phong phú của người dân, vừa
tạo thêm nhiều việc làm, toàn dụng được nguồn nhân lực chuyên môn hành
nghề y, đồng thời làm gia tăng nguồn thu cho ngân sách nhà nước.
Y tế ngoài công lập là đơn vị kinh tế dịch vụ, giá trị sản phẩm phụ
thuộc vào trình độ đáp ứng yêu cầu của người sử dụng dịch vụ (bệnh nhân),
mà nhu cầu phong phú, đa dạng, cấp độ của dịch vụ không có giới hạn cuối
cùng. Do những đặc điểm đó ngay cả các nước phát triển cũng chỉ có nguồn
tài chính nhất định cho chăm sóc sức khỏe, cho nên nguồn tài chính từ hệ
thống y tế tư nhân góp phần tăng thêm nguồn lực cho chăm sóc sức khỏe.

Là những tổ chức, cá nhân cung cấp dịch vụ, y tế ngoài công lập trên
địa bàn quận Hà Đông cũng là những đơn vị kinh tế tham gia vào những hoạt
động đầu tư, kinh doanh của xã hội, tạo việc làm cho nhiều lao động, đặc biệt

26