LUẬN văn THẠC sĩ NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG các ĐẢNG bộ xã ở TỈNH bạc LIÊU HIỆN NAY

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong suốt quá trình lãnh đạo cách mạng, Đảng ta luôn coi trọng và
thực hiện nhiệm vụ xây dựng, chỉnh đốn Đảng, nâng cao năng lực lãnh đạo và
sức chiến đấu của các tổ chức cơ sở đảng. Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn
quốc lần thứ XII của Đảng xác định: “Tập trung củng cố, nâng cao năng lực
lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức cơ sở Đảng, đổi mới nội dung, hình thức,
phương pháp, tạo chuyển biến về chất lượng hoạt động của các loại hình tổ
chức cơ sở Đảng”.[45, tr.204]
Tổ chức cơ sở đảng nói chung, các đảng bộ xã ở tỉnh Bạc Liêu nói
riêng có vị trí vai trò quan trọng trong hệ thống tổ chức và hoạt động của
Đảng. Đảng bộ xã là nơi trực tiếp gắn bó với nhân dân, là cầu nối giữa Đảng
với dân, là hạt nhân chính trị lãnh đạo ở cơ sở, nơi trực tiếp đưa đường lối,
chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước vào cuộc sống;
đồng thời là nơi tổ chức các hoạt động củng cố, xây dựng đảng bộ xã trong
sạch vững mạnh, có chất lượng ngày càng cao, là nhân tố quan trọng hàng đầu
bảo đảm thực hiện thắng lợi các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách,
pháp luật của Nhà nước.
Nhận thức được vị trí tầm quan trọng đó, Tỉnh ủy đã đặc biệt chú trọng
nâng cao chất lượng các tổ chức cơ sở đảng, trong đó có các đảng bộ xã.
Nhiều đảng bộ xã lãnh đạo có hiệu quả nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội,
cải thiện đời sống nhân dân, xây dựng kết cấu hạ tầng, thực hiện quy chế dân
chủ ở cơ sở, xây dựng đời sống văn minh ở khu dân cư… Tuy nhiên, thực tiễn
cũng cho thấy so với yêu cầu xây dựng và chỉnh đốn đảng theo tinh thần Nghị
quyết TW 4 khóa XI, XII, yêu cầu của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại
hóa, chuyển dịch cơ cấu kinh tế và nhiệm vụ xây dựng hệ thống chính trị ở
địa phương, chất lượng các đảng bộ xã ở nói chung, trong đó có các đảng bộ
xã ở tỉnh Bạc Liêu nói riêng chưa ngang tầm với yêu cầu, nhiệm vụ.
Là hạt nhân chính trị lãnh đạo ở các xã với nhiều lợi thế và tiềm năng.
Những năm qua các đảng bộ xã đã có nhiều chuyển biến tích cực về năng lực
3

lãnh đạo, sức chiến đấu; tạo bước chuyển biến đáng kể về phát triển kinh tế xã hội ở các xã. Tuy nhiên, chất lượng của không ít đảng bộ xã còn thấp, chưa
đáp ứng tốt yêu cầu nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội trong tình hình mới.
Tình trạng nhiều tổ chức đảng được công nhận “trong sạch, vững mạnh”,
nhưng trên thực tế hiệu quả lãnh đạo nhiệm vụ chính trị còn thấp, cơ cấu kinh
tế chuyển dịch chậm, thiếu bền vững, có xã đời sống nhân dân còn gặp khó
khăn. Trình độ, năng lực của không ít cán bộ, đảng viên chưa đáp ứng yêu cầu
nhiệm vụ, không ít tổ chức đảng nề nếp sinh hoạt, chế độ tự phê bình và phê
bình duy trì chưa thường xuyên, nghiêm túc; nguyên tắc tập trung dân chủ
còn bị vi phạm; việc quản lý đảng viên còn lỏng lẻo. Hoạt động của chính
quyền, mặt trận các đoàn thể nhân dân ở nhiều xã hiệu chưa cao. Trong khi đó
trước yêu cầu nâng cao hiệu lực lãnh đạo đối với các lĩnh vực kinh tế, chính
trị, văn hóa, xã hội, quốc phong, an ninh của các đảng bộ xã có bước phát
triển mới; trước sự tác động mặt trái của kinh tế thị trường, sự phân hóa giàu
nghèo trên địa bàn các xã ngày càng gia tăng, sự tác động của những tệ nạn,
tiêu cực xã hội, sự chống phá quyết liệt của các thế lực thù địch bằng chiến
lược “diễn biến hòa bình”, bạo loạn lật đổ. Tình hình đó đang đặt ra yêu cầu
trực tiếp phải nâng cao chất lượng các đảng bộ xã. Vì vậy, nghiên cứu Nâng
cao chất lượng các đảng bộ xã ở tỉnh Bạc Liêu hiện nay là vấn đề cơ bản có ý
nghĩa, lý luận thực tiễn sâu sắc và mang tính cấp thiết.
2. Tình hình nghiên cứu có liên quan đến đề tài
Xây dựng, chỉnh đốn Đảng nói chung, nâng cao chất lượng của các cấp
ủy, tổ chức cơ sở đảng nói riêng đã được Đảng ta đề cập trong các văn kiện,
nghị quyết qua các kỳ đại hội và luôn được các nhà khoa học quan tâm nghiên
cứu dưới nhiều góc độ, cấp độ, phạm vi khác nhau. Trong những năm gần đây
có một số công trình tiêu biểu liên quan đến đề tài như:
* Các đề tài khoa học, luận văn, luận án, sách, báo bàn về xây dựng,
nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của các tổ chức đảng.
4

Sách “Nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng trong
thời kỳ mới” do GS, TS Nguyễn Phú Trọng, PGS, TS Tô Huy Rứa, PGS, TS
Trần Khắc Việt (Đồng chủ biên), Nxb CTQG, H, 2004. Trong công trình các
tác giả đã dành một phần quan trọng luận bàn về vị trí, vai trò đặc điểm,
nhiệm vụ và đề xuất các giải pháp nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến
đấu của các đảng bộ xã, phường, thị trấn trong thời kỳ mới.
Đề tài “Đổi mới phương thức lãnh đạo của cấp ủy cơ sở đảng xã,
phường, thị trấn ở tỉnh Đồng Nai”. Đề tài do Ban Tổ chức tỉnh ủy Đồng Nai
chủ trì, năm 2004, đề tài đã luận giải làm rõ một số vấn đề cơ bản về lý luận,
thực tiễn đổi mới nâng cao chất lượng của các tổ chức cơ sở đảng, nhất là
đảng bộ xã, phường, thị trấn ở tỉnh Đồng Nai.
Sách “Hệ thống chính trị cơ sở - Thực trạng và một số giải pháp đổi
mới”, do Viện nghiên cứu khoa học tổ chức nhà nước, Bộ Nội vụ biên soạn,
TS Chu Văn Thành chủ biên, H, 2005. Các tác giả đã tập trung luận giải
những vấn đề cơ bản về lý luận, thực tiễn đổi mới hệ thống chính trị cơ sở,
trong đó đặc biệt chú trọng đến việc đổi mới, chỉnh đốn các đảng bộ xã,
phường, thị trấn, đánh giá rõ thực trạng, phân tích nguyên nhân của thực trạng
tổ chức và hoạt động của các tổ chức trong hệ thống chính trị cơ sở, nhất là
đảng bộ xã, phường, thị trấn và đề xuất các giải pháp khả thi nhằm đổi mới
các tổ chức đó đáp ứng yêu cấu của công cuộc đổi mới.
“Công tác vận động giáo dân của tổ chức cơ sở đảng (cấp xã) đồng
bằng Bắc Bộ nước ta hiện nay”. Luận án tiến sĩ lịch sử của Hoàng Mạnh Điền
(2001). Luận án đã phân tích thực trạng công tác vận động giáo dân của tổ
chức sơ sở đảng (cấp xã) đồng bằng Bắc Bộ, chỉ ra những đặc thù và sự cấp
thiết phải tăng cường công tác vận động giáo dân của tổ chức cơ sở đảng, đề
xuất các giải pháp khả thi vận động giáo dân của các tổ chức cơ sở đảng (cấp
xã) ở đồng bằng Bắc Bộ hiện nay.
“Nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của các tổ chức cơ sở

đảng ở các doanh nghiệp thuộc Tổng cục Công nghiệp Quốc phòng trong
5


giai đoạn hiện nay”, luận văn thạc sĩ Xây dựng Đảng của Hoàng Bằng, Học
viện Chính trị Quân sự, năm 2004; “Xây dựng tổ chức cơ sở đảng trong sạch
vững mạnh gắn với xây dựng đơn vị cơ sở vững mạnh toàn diện trong giai
đoạn cách mạng mới”, đề tài cấp ngành, chủ nhiệm Trần Đức Tuệ, H, 1998.
“Xây dựng tổ chức cơ sở đảng trong sạch vững mạnh ở doanh nghiệp cổ
phần hóa của Tổng cục Hậu cần giai đoạn hiện nay”, luận văn thạc sĩ chuyên
ngành Xây dựng Đảng của Nguyễn Trường Sơn, Học viện Chính trị, năm
2009. “Nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng trong thời kỳ
mới”, sách tham khảo do PGS Lê Văn Dương (Chủ biên).
Các công trình trên đã tập trung nghiên cứu có hệ thống những nguyên
lý cơ bản của học thuyết Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm
của Đảng ta về công tác xây dựng Đảng nói chung và xây dựng tổ chức cơ sở
đảng nói riêng. Các tác giả đã khái quát, luận giải góp phần làm rõ quan niệm,
vị trí, vai trò, đặc điểm, yêu cầu nhiệm vụ xây dựng tổ chức cơ sở đảng ở một
số loại hình đơn vị cụ thể; trên cơ sở đó, xác định phương hướng yêu cầu;
những vấn đề có tính nguyên tắc và đề xuất những giải pháp chủ yếu xây
dựng tổ chức cơ sở đảng trong sạch vững mạnh ở một số loại hình tổ chức cơ
sở đảng cụ thể hiện nay.
Các bài báo cáo khoa học: “Xây dựng cấp ủy các cấp trong sạch vững
mạnh một yêu cầu cơ bản của công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng trong quân
đội”, Trần Duy Hương, Tạp chí Quốc phòng toàn dân - Số 2/2000. Ban Tổ
chức Trung ương - Tạp chí Xây dựng Đảng, Nâng cao chất lượng tổ chức cơ
sở đảng và đảng viên (2004); Ban Tổ chức Trung ương - Tạp chí Xây dựng
Đảng, Xây dựng đội ngũ cán bộ cơ sở người Khmer các tỉnh Tây Nam Bộ
(2014); “Nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức cở sở đảng
là giải pháp, yêu cầu cấp bách hiện nay nhằm thực hiện có hiệu quả Nghị

quyết Trung ương 4 (Khóa XI)”, Tạp chí Giáo dục lý luận, Học viện hành
chính quốc gia Hồ Chí Minh 9/2012.
Từ những góc độ tiếp cận khác nhau, các bài báo khoa học đã nghiên
cứu làm rõ quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh,
6


quan điểm của Đảng ta về nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đầu của tổ
chức cơ sở đảng, qua đó rút ra một số kinh nghiệm và đề xuất một số giải
pháp cụ thể nhằm nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức cơ
sở đảng ở một số loại hình đơn vị cụ thể trong giai đoạn hiện nay.
* Các đề tài, luận văn, luận án, sách, báo khoa học bàn về nâng cao
chất lượng cấp ủy, tổ chức cơ sở đảng.
“Chất lượng các đảng bộ xã vùng đồng bằng tỉnh Thanh Hóa giai
đoạn hiện nay” (2004), luận văn thạc sĩ khoa học chính trị, chuyên ngành Xây
dựng Đảng Cộng sản Việt Nam của Lê Xuân Thành. Tác giả luận văn đã đưa
ra quan niệm về chất lượng và các tiêu chí đánh giá chất lượng, đánh giá thực
trạng chất lượng các đảng bộ xã vùng đồng bằng tỉnh Thanh Hóa; đề xuất
những giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao chất lượng các đảng bộ xã vùng
đồng bằng tỉnh Thanh Hóa hiện nay.
“Nâng cao chất lượng tổ chức cơ sở đảng cấp xã tỉnh Vĩnh Long hiện
nay”, luận văn thạc sĩ khoa học lịch sử, chuyên ngành Xây dựng Đảng Cộng
sản Việt Nam của Nguyễn Văn Bé Tư, Học viện Chính trị Quân sự (2012).
Theo tác giả chất lượng của tổ chức cơ sở đảng cấp xã là chất lượng lãnh đạo
xây dựng hệ thống chính trị ở cơ sở vững mạnh, chống quan liêu, tham
những, lãng phí, cửa quyền, ức hiếp nhân dân, lãnh đạo hoàn thành các nhiệm
vụ kinh tế, văn hóa - xã hội, quốc phòng - an ninh và thực hiện có hiệu quả
xây dựng đảng bộ theo nghị quyết, Điều lệ Đảng. Trên cơ sở phân tích thực
trạng, nguyên nhân của thực trạng, tác giả đã đề xuất một số giải pháp nâng
cao chất lượng các đảng bộ cấp xã ở tỉnh Vĩnh Long hiện nay.

“Nâng cao chất lượng đội ngũ đảng viên ở các đảng bộ xã của tỉnh An
Giang trong giai đoạn hiện nay, luận văn thạc sĩ khoa học chính trị, chuyên
ngành Xây dựng Đảng Cộng sản Việt Nam của Nguyễn Chí Tình (2004).
Luận văn đã nghiên cứu làm rõ những vấn đề cơ bản về chất lượng đội ngũ
đảng viên ở các đảng bộ xã ở tỉnh An Giang; đánh giá đúng thực trạng, phân
tích nguyên nhân, chỉ ra những yêu cầu mới về chất lượng đội ngũ đảng viên
ở các đảng bộ xã. Xác định phương hướng và đề xuất một số giải pháp nâng
7


cao chất lượng đội ngũ đảng viên ở các đảng bộ xã tỉnh An Giang trong giai
đoạn hiện nay.
“Chất lượng đội ngũ đảng viên là cán bộ chuyên trách ở các xã ngoại
thành,thành phố Hà Nội giai đoạn hiện nay”, luận văn thạc sĩ khoa học chính
trị, chuyên ngành xây dựng Đảng Cộng sản Việt Nam của Nguyễn Thị Ngọc
Loan (2006). Luận văn đã nghiên cứu làm rõ những vấn đề cơ bản về lý luận,
thực tiễn chất lượng đội ngũ đảng viên là cán bộ chuyên trách ở các xã Tỉnh
Hà Nội. Trên cơ sở đó xác định phương hướng, đề xuất những giải pháp chủ
yếu nâng cao chất lượng đội ngũ đảng viên là cán bộ chuyên trách của các xã
ở ngoại thành,thành Hà Nội giai đoạn hiện nay.
“Nâng cao chất lượng đảng bộ xã trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp
hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn” của Dương Trung Ý (Chủ biên),
Nxb CTQG, H, 2012. Tác giả phân tích luận giải sự phát triển của yêu cầu
nhiệm vụ thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn đặt ra
đối với đảng bộ xã, đề xuất những giải pháp chủ yếu nâng cao chất lượng các
đảng bộ xã thời kỳ mới.
Giáo trình “Xây dựng Đảng”, Viện Xây dựng Đảng, Học viện chính trị
- hành chính quốc gia Hồ Chí Minh, Nxb CTQG, H, 1999, chủ đề “Nâng cao
chất lượng lãnh đạo của cấp ủy đảng trong công cuộc đổi mới” đã khái quát,
phân tích vị trí, vai trò, chức năng, nhiệm vụ của cấp ủy đảng; xác định những

phương pháp và biện pháp chủ yếu nâng cao chất lượng lãnh đạo của cấp ủy
đảng trong công cuộc đổi mới.
“Nâng cao chất lượng sinh hoạt lãnh đạo của chi bộ học viên đào tạo
sĩ quan chỉ huy cấp phân đội ở Trường Sĩ quan Lục quân 1 giai đoạn
hiện nay”, luận văn thạc sĩ chuyên ngành Xây dựng Đảng của Nguyễn Công
Quyền, Học viện Chính trị Quân sự (2004). “Nâng cao chất lượng hoạt động
của Ban chính trị trung đoàn bộ binh đủ quân ở Binh đoàn Hương Giang
trong giai đoạn hiện nay”, luận văn thạc sĩ chuyên ngành Xây dựng Đảng của
Nguyên Văn Hoàng, Học viện Chính trị Quân sự năm 2005. “Nâng cao chất
lượng hoạt động lãnh đạo của tổ chức đảng ở các cơ quan thuộc Trường Sĩ
8


quan chính trị hiện nay” luận văn thạc sĩ Xây dựng Đảng và chính quyền Nhà
nước, của Phạm Minh Sơn, Học viện Chính trị (2013).
Các đề tài luận văn trên đã đi sâu luận giải làm rõ một số vấn đề lý luận
và thực tiễn về chất lượng hoạt động lãnh đạo, chất lượng sinh hoạt lãnh đạo
của chi bộ. Trên cơ sở đánh giá thực trạng, phân tích nguyên nhân, rút ra một
số kinh nghiệm về nâng cao chất lượng hoạt động của cơ quan, chất lượng
lãnh đạo, sinh hoạt lãnh đạo của tổ chức cơ sở đảng. Xác định phương hướng,
yêu cầu, đề xuất những giải pháp cơ bản nâng cao chất lượng hoạt động của
cơ quan, chất lượng lãnh đạo của tổ chức cơ sở đảng hiện nay.
Nhìn chung các đề tài, luận văn, luận án, sách, bài báo khoa học trên đều
cùng đề cập, nghiên cứu về tổ chức cơ sở đảng, với những nội dung rất phong
phú, đa dạng để thực hiện mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu đã xác định. Ngoài
ra còn một số công trình khoa học của các nhà khoa học khác đề cập tới vấn đề
nâng cao chất lượng của các tổ chức cơ sở đảng dưới những góc độ khác nhau.
Tác giả trân trọng kế thừa, tham khảo kết quả nghiên cứu của các công trình
trên để nghiên cứu đề tài luận văn. Tuy nhiên, do đối tượng, phạm vi, nội dung,
phương pháp và cách tiếp cận khác nhau, do đó, cho đến nay chưa có công

trình khoa học nào nghiên cứu, đề cập một cách cụ thể, hệ thống về chất lượng
các đảng bộ xã ở tỉnh Bạc Liêu hiện nay.
3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu
* Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu làm rõ những vấn đề cơ bản về lý luận và thực tiễn chất lượng
các đảng bộ xã; đề xuất những giải pháp chủ yếu nâng cao chất lượng các đảng bộ
xã ở tỉnh Bạc Liêu
* Nhiệm vụ nghiên cứu
- Luận giải làm rõ những vấn đề cơ bản về các đảng bộ xã và chất
lượng các đảng bộ xã ở tỉnh Bạc Liêu .
- Đánh giá đúng thực trạng, chỉ rõ nguyên nhân, rút ra một số
kinh nghiệm nâng cao chất lượng các đảng bộ xã ở tỉnh Bạc Liêu .

9


- Xác định mục tiêu, phương hướng và đề xuất những giải pháp chủ yếu
nâng cao chất lượng các đảng bộ xã ở tỉnh Bạc Liêu hiện nay.
4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu
* Đối tượng nghiên cứu
Chất lượng các đảng bộ xã ở tỉnh Bạc Liêu .
* Phạm vi nghiên cứu
Đề tài tập trung nghiên cứu chất lượng và hoạt động nâng cao chất
lượng các đảng bộ xã ở tỉnh Bạc Liêu. Phạm vi khảo sát thực tế gồm các đảng
bộ xã; các tư liệu, số liệu giới hạn từ năm 2012 đến nay.
5. Cơ sở lý luận, thực tiễn và phương pháp nghiên cứu
* Cơ sở lý luận
Đề tài được nghiên cứu trên hệ thống những quan điểm, nguyên lý,
nguyên tắc của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm của
Đảng Cộng sản Việt Nam về Đảng và xây dựng, chỉnh đốn Đảng.

* Cơ sở thực tiễn
Hiện thực hoạt động lãnh đạo và công tác xây dựng cấp ủy, tổ chức đảng
ở các xã thuộc tỉnh Bạc Liêu từ ngày thành lập đến nay; các báo cáo tổng kết về
công tác xây dựng chỉnh đốn Đảng của các Đảng bộ xã tỉnh Bạc Liêu và Tỉnh
ủy. Đề tài cũng kế thừa kết quả nghiên cứu của các công trình khoa học có liên
quan đến đề tài đã nghiệm thu, công bố và kết quả điều tra khảo sát của tác giả.
* Phương pháp nghiên cứu
Trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, đề tài sử
dụng tổng hợp các phương pháp nghiên cứu của khoa học liên ngành và
chuyên ngành, trong đó chú trọng các phương pháp logic và lịch sử; phân tích
và tổng hợp; điều tra khảo sát, thống kê, so sánh, tổng kết thực tiễn và phương
pháp chuyên gia.

10


6. Ý nghĩa của đề tài
Kết quả nghiên cứu của đề tài góp phần cung cấp luận cứ khoa học
giúp các cấp ủy đảng ở tham khảo trong quá trình lãnh đạo, chỉ đạo, xác định
những chủ trương, biện pháp nâng cao chất lượng các tổ chức cơ sở đảng ở .
Kết quả nghiên cứu của đề tài có thể dùng làm tài liệu tham khảo trong
nghiên cứu, giảng dạy, học tập môn xây dựng Đảng ở các học viện, nhà
trường trong và ngoài quân đội.
7. Kết cấu của đề tài
Kết cấu của luận văn gồm: Mở đầu, 2 chương (4 tiết), kết luận; danh
mục tài liệu tham khảo và phụ lục.

11

Chương 1
NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
CHẤT LƯỢNG CÁC ĐẢNG BỘ XÃ Ở TỈNH BẠC LIÊU
1.1. Các đảng bộ xã và những vấn đề cơ bản về chất lượng các đảng
bộ xã ở tỉnh Bạc Liêu
1.1.1. Tỉnh Bạc Liêu và các đảng bộ xã ở tỉnh Bạc Liêu
* Khái quát về tỉnh Bạc Liêu.
Bạc Liêu là tỉnh thuộc bán đảo Cà Mau miền đất cực Nam của Tổ quốc.
Cách 280 km, tỉnh Cần Thơ 110 km về phía Bắc và cách tỉnh Cà Mau 67 km về
phía Nam. Phía Bắc giáp các tỉnh Hậu Giang và Kiên Giang, Đông và Đông
Bắc giáp tỉnh Sóc Trăng, Tây và Tây Nam giáp tỉnh Cà Mau, Đông và Đông
Nam giáp biển Đông. Bạc Liêu có diện tích tự nhiên 2.526 km 2, bằng 1/16 diện
tích vùng Đồng bằng sông Cửu Long. Có bờ biển dài 56 km, với các cửa biển
quan trọng như: Gành Hào, Cái Cùng, Nhà Mát, là nơi trung chuyển hàng hóa
của nhiều cơ sở kinh tế trong và ngoài tỉnh.
Theo số liệu thống kê dân số tỉnh Bạc Liêu năm 2015 là 867.750 người,
bằng 5,02% dân số vùng Đồng bằng sông Cửu Long và gần bằng 1% dân số
cả nước. Mật độ dân số trung bình là 338 người/km 2. Về giới tính, dân số nam
chiếm 49,85%, nữ chiếm 50,15%. Dân số khu vực thành thị là 26,53%, khu
vực nông thôn là 73,47%. Tỷ lệ tăng dân số tự nhiên là 1,22%. Trong các dân
tộc sinh sống ở Bạc Liêu, người kinh có 779.910 người, chiếm 89,87%; người
Khmer có 67.625 người, chiếm 7,79%; người Hoa 20.215 người, chiếm
2,34%, còn lại là các dân tộc khác.
Bạc Liêu hiện có 06 huyện ,1 thị xã và 1 thành phố thuộc tỉnh gồm:
huyện Vĩnh Lợi, Hòa Bình, Hồng Dân, Phước Long, Đông Hải, thị xã Giá Rai
và thành phố Bạc Liêu; có 64 đơn vị cấp xã (xã, thị trấn). Trong đó, có 07
phường, 07 thị trấn và 50 xã.
Từ xa xưa, Bạc Liêu đã nổi tiếng là một miền đất trù phú, thiên nhiên
ưu đãi, mưa thuận gió hòa. Bạc Liêu có nguồn tài nguyên phong phú và đa
12

dạng để phát triển ngành kinh tế biển, nông - ngư nghiệp , thương mại, dịch
vụ và du lịch. Thế mạnh của tỉnh là nông – ngư nghiệp, với diện tích canh tác
nông nghiệp và nuôi trồng thủy sản khá lớn, cùng với thềm lục địa tương đối
rộng là một ngư trường khai thác thủy hải sản lớn và giàu tiềm năng.
Hạ tầng cơ sở giao thông của Bạc Liêu tương đối hoàn chỉnh, và thuận
tiện cả đường bộ lẫn đường thủy, đây cũng là lợi thế để thu hút khách du lịch và
các nhà đầu tư trong và ngoài nước vào lĩnh vực du lịch và các lĩnh vực khác..
Bạc Liêu là nơi hội tụ của nhiều dòng văn hoá, đặc biệt là sự giao thoa
giữa 3 dòng văn hoá của người Kinh, người Khmer và người Hoa đã tạo nên
cho vùng đất này một diện mạo văn hóa riêng. Đó là những nền nếp sinh hoạt
ăn, mặc, ở, đi lại, đấu tranh sinh tồn với thiên nhiên và ngoại xâm …, tất cả đã
tạo nên tính cách cũng như những nét độc đáo của con người Bạc Liêu. Trong
giao tiếp, người Bạc Liêu rất hiếu khách, nhiệt tình, quý trọng tình bạn, giàu
lòng nhân ái, chuyện nhỏ dễ bỏ qua, chuyện bất bình thì sẵn sàng ra tay nghĩa
hiệp. Trong lao động, người Bạc Liêu rất cần cù; trong chi tiêu thì phóng
khoáng, ít so đo, tính toán hơn thiệt. Người Bạc Liêu rất yêu nghệ thuật, đặc
biệt là bản vọng cổ và bài bản đờn ca tài tử Nam bộ; Bạc Liêu là nơi sản sinh
ra bản “Dạ cổ hoài lang” của cố nhạc sĩ Cao Văn Lầu, là một trong những cái
nôi của đờn ca tài tử Nam bộ, là quê hương của bản Vọng cổ, điệu nói thơ
Bạc Liêu và làn điệu hò chèo ghe Bạc Liêu…
Kinh tế, xã hội ở Bạc Liêu những năm gần đây có sự phát triển. Tốc độ
tăng trưởng GDP bình quân giai đoạn 2015 là 11,57%/năm. Cơ cấu kinh tế có
sự chuyển dịch đúng hướng, các ngành phi nông nghiệp phát triển nhanh theo
hướng hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn để thu hút lao động, nâng cao
mức sống nhân dân. Văn hóa, xã hội có nhiều tiến bộ, đời sống vật chất và
tinh thần của nhân dân được nâng lên rõ rệt, hạ tầng cơ sở điện, đường giao
thông, trường học, trạm y tế... đã được đầu tư xây dựng đồng bộ.
Các dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh phần lớn sống đan xen trong cộng

đồng, chung sống thuận hòa, cùng nhau lao động, sản xuất, phát triển kinh tế, xã
13


hội, nâng cao đời sống. Tuy nhiên, do điều kiện tự nhiên, phong tục tập quán,
trình độ phát triển không đồng đều nên người dân tộc Khmer phần đông có đời
sống khó khăn hơn các dân tộc khác. Người Hoa tập trung nhiều ở các đô thị,
hoạt động sản xuất công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp và buôn bán có mức thu
nhập khá hơn. Trong khi đó người Khmer sinh sống tập trung ở các phum, sóc, ở
vùng sâu, vùng xa, đời sống gặp nhiều khó khăn. Những năm gần đây, nhờ
chương trình 134, chương trình 135 đã được đầu tư nhiều công trình phục vụ sản
xuất và dân sinh nên cuộc sống của đồng bào Khmer đã được nâng lên rõ rệt, tỷ
lệ hộ nghèo người dân tộc Khmer năm 2010 là 72% đến năm 2015 giảm xuống
còn 26%, cơ bản được giải quyết về nhà ở, đất sản xuất và việc làm.
Tuy nhiên, tình hình kinh tế, xã hội của tỉnh Bạc Liêu vẫn còn nhiều
khó khăn, chậm phát triển so với các tỉnh bạn trong khu vực. Đời sống một bộ
phận nhân dân cũng còn nghèo, đặc biệt là vùng sâu, vùng căn cứ kháng chiến
cũ, vùng đồng bào dân tộc Khmer. Khoảng cách giàu nghèo ở vùng nông thôn
so với thành thị ngày càng tăng; số lao động không có việc làm và việc làm
không ổn định, nhất là một tỉnh thế mạnh chủ yếu là sản xuất nông nghiệp
nhưng trước tình hình sản xuất nông nghiệp đang gặp rất nhiều khó khăn như
hiện nay là những vấn đề nan giải đang đặt ra đối với cấp ủy, chính quyền cần
phải giải quyết.
Mặt khác, HTCT ở cơ sở tuy đã được thường xuyên củng cố, xây dựng,
nhưng chưa thật hiệu quả, chưa đáp ứng được yêu cầu của tình hình mới. Chất
lượng TCCSĐ và đảng viên còn nhiều hạn chế, là một tỉnh có đông đồng bào
dân tộc Khmer sinh sống nhưng tổ chức đảng và đảng viên là người Khmer ít,
chất lượng thấp. Bên cạnh đó, tình hình trong dân tộc Khmer nổi lên một số
vấn đề nhạy cảm, phức tạp, một số đối tượng lợi dụng vấn đề dân tộc, tôn
giáo phản động, chống phá Đảng và nhà nước ta, chúng mốc nối, cài cắm lực

lượng ngầm, lôi kéo, mua chuộc, dụ dỗ đồng bào trong dân tộc Khmer khiếu
kiện, vượt biên qua biên giới Campuchia trái phép, kích động đấu tranh đòi lại
14


cái gọi là “Nhà nước Khmer Krôm”, gây rối an ninh chính trị, trật tự an toàn
xã hội ở địa phương.
Những đặc điểm trên đây là cơ sở thực tiễn quan trọng để xác định
đúng nội dung, yêu cầu và đề xuất những giải pháp chủ yếu nâng cao chất
lượng các đảng bộ xã ở tỉnh Bạc Liêu hiện nay.
* Quan niệm, đặc điểm các đảng bộ xã ở tỉnh Bạc Liêu
- Quan niệm:
Các đảng bộ xã ở tỉnh Bạc Liêu là nền tảng của Đảng ở nông thôn, nơi
trực tiếp quản lý, giáo dục, rèn luyện và phát triển đội ngũ đảng viên ở nông
thôn, là hạt nhân chính trị, trực tiếp lãnh đạo nhân dân các xã thực hiện
đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, nhất
là đường lối phát triển nông nghiệp, xây dựng nông thôn mới; có vai trò quan
trọng trong xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân, thế trận an ninh nhân dân,
quốc phòng toàn dân, là cầu nối trực tiếp giữa Đảng với nhân dân.
- Đặc điểm các đảng bộ xã ở tỉnh Bạc Liêu
Một là, Với dân số thuộc vào loại thấp nhất Đồng bằng sông Cửu
Long, Bạc Liêu là đảng bộ có số đảng viên tương đối ít, số đảng bộ xã cũng
chiếm tỷ lệ thấp so với TCCSĐ toàn tỉnh (18,6%). Tuy nhiên, số lượng đảng
viên nông thôn lại chiếm tỷ lệ khá cao. Theo số liệu thống kê của Ban Tổ
chức Tỉnh ủy Bạc Liêu cuối năm 2015, toàn tỉnh có 344 TCCSĐ với 20.254
đảng viên. Trong đó, chỉ có 50 đảng bộ xã, với 8.391 đảng viên, chiếm tới
41,42% tổng số đảng viên toàn tỉnh.
Tất cả 50 xã ở tỉnh Bạc Liêu đều thành lập đảng bộ theo quy định và có
số lượng đảng viên trên 30 đồng chí, trực thuộc đảng bộ xã đa số là các chi bộ
ấp, cách sắp xếp các chi bộ tương đối hợp lý theo địa bàn ấp, liên ấp, khu dân

cư, một số chi bộ đông đảng viên có chia tổ đảng, không có thành lập đảng bộ
bộ phận dưới các đảng bộ xã.

15


Hai là, ở các đảng bộ xã, số lượng đảng viên cũng không đồng đều và
do đó số chi bộ trực thuộc cũng rất khác nhau. Đa số đảng viên ở các đảng bộ
xã có tuổi đời trẻ (bình quân là 32,7 tuổi), hăng hái trong lao động sản xuất và
nhiệt tình trong công tác, tuổi đời đảng viên mới kết nạp cũng ngày càng trẻ
hóa. Đây là những điều kiện thuận lợi để đảng viên ở các đảng bộ xã đi đầu
trong tiếp nhận tiến bộ khoa học, kỹ thuật và hướng dẫn nông dân áp dụng
vào phát triển sản xuất.
Ba là, trình độ học vấn của các đảng viên ở các đảng bộ xã thấp hơn
so với trình độ học vấn của đảng viên ở các loại hình TCCSĐ khác. Mặc dầu
đội ngũ đảng viên ở các xã là không có đảng viên mù chữ. Trình độ khi mới
kết nạp của đảng viên ngày càng nâng cao và tuổi đời ngày càng trẻ hóa,
nhưng nhìn chung trình độ, năng lực của đội ngũ đảng viên ở xã còn thấp so
với nhu cầu phát triển của xã hội, một bộ phận đảng viên, đặc biệt là đảng
viên Khmer còn có khó khăn về đời sống. Phần lớn đảng viên là nông dân và
cán bộ tham gia trực tiếp hoặc gián tiếp công tác đảng, nhà nước, đoàn thể ở
xã và cán bộ ấp. Số đảng bộ có đảng viên là người dân tộc Khmer không
nhiều (3,12%). Một số lượng rất nhỏ đảng viên là cán bộ nghỉ hưu, mất sức
(0,2%), gốc tôn giáo (0,51%). Trong số 812 chi bộ thuộc 50 đảng bộ xã thì có
tới 489 (89%) chi bộ ấp và liên ấp, số còn lại là chi bộ cơ quan và trường học,
một số chi bộ khu dân cư nằm ở địa bàn ven quốc lộ có đặc thù tương đối
khác tạo nên sự đa dạng trong hoạt động lãnh đạo của các đảng bộ xã. Các
đảng bộ xã thực hiện nhiệm vụ lãnh đạo phát triển kinh tế nông nghiệp, nông
thôn với cơ cấu kinh tế phong phú, đa dạng, kinh tế nông nghiệp giữ vai trò
chủ yếu. Kinh tế công nghiệp, thương nghiệp, dịch vụ trên các địa bàn xã còn

nhỏ bé.
* Chức năng, nhiệm vụ của đảng bộ xã:
Các đảng bộ xã ở tỉnh Bạc Liêu là loại hình TCCSĐ ở xã, có chức
năng, nhiệm vụ theo Quy định số 95-QĐ/TW, ngày 03/3/2004 của Ban Bí thư
16


Trung ương Đảng về chức năng, nhiệm vụ của đảng bộ, chi bộ cơ sở xã. Theo
quy định này, chức năng, nhiệm vụ của đảng bộ xã được cụ thể hóa thành
những điểm chủ yếu sau:
Chức năng: Đảng bộ cơ sở xã ở tỉnh Bạc Liêu là hạt nhân chính trị, lãnh
đạo thực hiện đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà
nước, lãnh đạo phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng HTCT ở xã vững mạnh,
nông thôn giàu đẹp, văn minh; không ngừng nâng cao đời sống vật chất và tinh
thần của nhân dân, động viên nhân dân làm tròn nghĩa vụ đối với Nhà nước.
Nhiệm vụ:
Thứ nhất, lãnh đạo việc thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội,
an ninh, quốc phòng.
Trong lãnh đạo phát triển kinh tế - xã hội, các đảng bộ xã lãnh đạo toàn
diện, tức là các đảng bộ xã xác định nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội và lãnh
đạo tổ chức thực hiện. Nhiệm vụ trọng tâm của các đảng bộ xã là tạo môi trường
thuận lợi để phát triển sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, nâng cao đời sống vật chất
và tinh thần cho nhân dân; động viên nhân dân làm tròn nghĩa vụ đối với nhà
nước; xây dựng nông thôn mới giàu đẹp, văn minh. Lãnh đạo chính quyền thực
hiện đúng chức năng quản lý nhà nước, chăm lo phát triển sự nghiệp văn hóa,
giáo dục, y tế, bảo vệ môi trường, thực hiện các chính sách an sinh xã hội.
Lãnh đạo thực hiện nhiệm vụ quốc phòng toàn dân và chính sách hậu
phương quân đội, giữ vững an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội; ngăn
chặn và đẩy lùi các tệ nạn xã hội.
Thứ hai, lãnh đạo công tác tư tưởng.

Các đảng bộ xã tiến hành công tác tư tưởng trong đảng bộ và lãnh đạo công
tác tư tưởng trong nhân dân; xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh ở khu dân
cư, xóm ấp và trong từng gia đình, tuyên truyền và nhân rộng các nhân tố tích cực
trên mọi lĩnh vực. Tuyên truyền và vận động cho nhân dân hiểu và chấp hành
đúng đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước và các
17


nhiệm vụ của địa phương; kịp thời nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của các tầng lớp
nhân dân để giải quyết hoặc báo cáo lên cấp trên giải quyết. Lãnh đạo đấu tranh
chống các quan điểm sai trái, những hành vi nói, viết và làm trái đường lối, chủ
trương, nghị quyết của Đảng, pháp luật của Nhà nước; chống tư tưởng cơ hội, bảo
thủ và các hủ tục lạc hậu; chống các biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo
đức, lối sống trong một bộ phận cán bộ, đảng viên.
Thứ ba, lãnh đạo công tác tổ chức, cán bộ.
Các đảng bộ xã lãnh đạo xây dựng chính quyền, các tổ chức trong HTCT,
các đơn vị kinh tế, sự nghiệp ở cơ sở vững mạnh; tiến hành các khâu của công tác
cán bộ, xây dựng và thực hiện quy hoạch, kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng cán bộ,
tích cực tạo nguồn cán bộ tại chỗ. Xây dựng quy chế về công tác tổ chức, cán bộ;
quản lý và kiểm tra việc thực hiện chính sách đối với cán bộ cơ sở; đề xuất ý kiến
trong việc lựa chọn, giới thiệu cán bộ tham gia các cơ quan của Đảng, chính
quyền, đoàn thể ở cấp trên và cán bộ chủ chốt ở cơ sở do cấp trên quản lý.
Thứ tư, lãnh đạo Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể nhân dân.
Các đảng bộ xã lãnh đạo xây dựng Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể nhân
dân ở xã vững mạnh, thực hiện đúng chức năng, nhiệm vụ theo quy định của pháp
luật và điều lệ của mỗi đoàn thể. Thực hiện tốt các chính sách của Đảng và Nhà
nước về xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân, phát huy quyền làm chủ của nhân
dân, về công tác dân tộc, tôn giáo. Lãnh đạo Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể nhân
dân tham gia xây dựng, bảo vệ đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, pháp
luật của Nhà nước và các nhiệm vụ của địa phương.

Thứ năm, xây dựng tổ chức đảng.
Các đảng bộ xã tiến hành các hoạt động XDĐ; đề ra nhiệm vụ, giải pháp
xây dựng đảng bộ, chi bộ trong sạch, vững mạnh, gắn liền với việc xây dựng,
củng cố HTCT ở cơ sở, nâng cao NLLĐ, SCĐ của TCCSĐ; thực hiện đúng
nguyên tắc tổ chức và sinh hoạt đảng. Giáo dục, rèn luyện đội ngũ đảng viên;
xây dựng kế hoạch và biện pháp quản lý, phân công nhiệm vụ và tạo điều kiện
18


để đảng viên hoàn thành nhiệm vụ, làm tốt nhiệm vụ động viên, khen thưởng, kỷ
luật đảng viên và công tác tạo nguồn, phát triển đảng viên. Xây dựng cấp ủy và
bí thư cấp ủy đảm bảo tiêu chuẩn về phẩm chất, năng lực, thực sự là trung tâm
đoàn kết, hoạt động có hiệu quả. Cấp ủy thường xuyên kiểm tra tổ chức đảng và
đảng viên chấp hành kỷ luật của Đảng, pháp luật của Nhà nước và quy định của
Bộ Chính trị về những điều đảng viên không được làm.
* Vai trò của các đảng bộ xã ở tỉnh Bạc Liêu
Một là, các đảng bộ xã ở tỉnh Bạc Liêu giữ vai trò quyết định trong
việc cụ thể hóa chủ trương, đường lối, nghị quyết của Đảng, chính sách và
pháp luật của Nhà nước ở cơ sở.
Trên cơ sở quán triệt sâu sắc mọi nắm vững đường lối, chủ trương,
chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, từ tình hình thực tiễn của địa
phương, các đảng bộ xã trực tiếp xác định, đề ra những nhiệm vụ, giải pháp
cụ thể hóa đường lối, chủ trương, chính sách đó cho phù hợp với điều kiện,
đặc điểm từng cơ sở, bảo đảm cho đường lối, chủ trương, chính sách của
Đảng đi vào cuộc sống.
Hai là, các đảng bộ xã ở tỉnh Bạc Liêu là cơ quan lãnh đạo của Đảng ở cơ
sở, trực tiếp gắn bó với nhân dân, triển khai, hướng dẫn và tuyên truyền vận động
nhân dân thực hiện đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và pháp luật
Nhà nước tại địa phương.
Đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước có đi

vào đời sống xã hội và trở thành hiện thực trên địa bàn quận tuỳ thuộc vào sự vận
động, tuyên truyền nhân dân thực hiện của các cấp ủy đảng ở cơ sở. Kết quả vận
động quần chúng nhân dân thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp
luật của nhà nước là cơ sở trực tiếp nhất phản ánh mối quan hệ gắn bó chặt chẽ
giữa Đảng với nhân dân, phản ánh uy tín của Đảng với quần chúng.

19


Ba là, các đảng bộ xã ở tỉnh Bạc Liêu giữ vai trò quyết định trong việc
xây dựng và thúc đẩy phong trào cách mạng của quần chúng ở cơ sở; là cầu nối
xtrwucj tiếp nhất giữa Đảng, nhà nước với nhân dân.
Là tổ chức trực tiếp, gắn bó với nhân dân, có mối quan hệ chặt chẽ với
nhân dân, cán bộ, đảng viên ở cơ sở là những người thường xuyên, trực tiếp triển
khai, hướng dẫn và vận động nhân dân thực hiện và là lực lượng nòng cốt trong
thực hiện đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và pháp luật Nhà nước.
Trong quá trình đó, đảng ủy, đội ngũ cán bộ, đảng viên là cầu nối giữa Đảng,
Nhà nước với nhân dân; ý Đảng - lòng dân tạo thành một khối thống nhất, làm
cho Đảng và Nhà nước ăn sâu bám rễ trong quần chúng, tạo nên mối quan hệ
máu thịt giữa Đảng với nhân dân, trực tiếp củng cố niềm tin của nhân dân đối
với Đảng, Nhà nước và chế độ. Mặc khác, qua phong trào cách mạng của quần
chúng, giúp cho Đảng mà trực tiếp là các cấp ủy đảng ở cơ sở rút kinh nghiệm,
tổng kết thực tiễn góp phần vào xây dựng và hoàn thiện đường lối, chủ trương,
chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước.
Bốn là, các đảng bộ xã ở tỉnh Bạc LIêu có vai trò quan trọng trong
lãnh đạo, xây dựng, củng cố tổ chức, bộ máy của HTCT ở cơ sở.
Tổ chức đảng là thành viên của HTCT ở cơ sở, nhưng lại là tổ chức lãnh
đạo, xây dựng và phát huy vai trò của các tổ chức chính trị-xã hội trong thực
hiện các nhiệm vụ chính trị và công tác xây dựng đảng bộ xã vững mạnh về mọi
mặt. Thực tiễn chứng minh, sự vững mạnh của HTCT xã và hiệu quả của các

phong trào cách mạng của quần chúng đều gắn với vai trò của các cấp ủy đảng,
đội ngũ cán bộ, đảng viên ở cơ sở. Mặt khác, năng lực lãnh đạo của các đảng bộ
xã ở tỉnh Bạc Liêu có vai trò quyết định đến năng lực quản lý, điều hành của bộ
máy chính quyền và mọi hoạt động của đoàn thể quần chúng của cơ sở, phát huy
mạnh mẽ quyền làm chủ của nhân dân, góp phần thúc đẩy phát triển KT-XH,
tăng cường tiềm lực QP-AN, giữ vững ổn định chính trị trên địa bàn xã, thông
qua hoạt động thực tiễn các đảng bộ xã ở tỉnh Bạc Liêu còn kịp thời nắm bắt và
20


phản ảnh đầy đủ tâm tư, nguyện vọng của nhân dân để Đảng, Nhà nước có cơ sở
khoa học sửa đổi, bổ sung, ban hành chủ trương, chính sách, bảo đảm tính khả
thi, phù hợp với từng giai đoạn phát triển của đất nước.
1.1.2. Những vấn đề cơ bản về chất lượng đảng bộ xã ở tỉnh Bạc Liêu
* Quan niệm về chất lượng đảng bộ xã ở tỉnh Bạc Liêu
Chất lượng là một khái niệm quen thuộc, được dùng phổ biến trong
nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội. Tùy theo đối tượng, lĩnh vực và góc độ
tiếp cận mà khái niệm “chất lượng” được dùng với ý nghĩa khác nhau. Theo
Từ điển Bách khoa Việt Nam: “Chất lượng là phạm trù triết học biểu thị
những thuộc tính bản chất của sự vật, chỉ rõ nó là cái gì, tính ổn định tương
đối của sự vật, phân biệt nó với sự vật khác” [48, tr.419].
Triết học Mác - Lênin cho rằng mỗi sự vật, hiện tượng đều có chất và
lượng, là sự thống nhất giữa chất và lượng, sự chuyển hóa từ những thay đổi
về lượng dẫn đến thay đổi về chất và ngược lại là cách thức của sự vận động,
phát triển của sự vật hiện tượng trong thế giới khách quan. Quan niệm triết
học Mác - Lênin về chất và lượng là cơ sở phương pháp luận để nghiên cứu
sự vận động, phát triển của các sự vật, hiện tượng trong thế giới khách quan.
Như vậy, mặc dù có những quan niệm về chất lượng khác nhau, do các
lĩnh vực khác nhau hoặc cách tiếp cận góc độ khác nhau; nhưng các quan niệm
trên đều có điểm chung là: chất lượng của sự vật là tổng hợp các thuộc tính bản

chất, những giá trị đặc trưng của sự vật, quy định sự tồn tại và mức độ đáp ứng
của sự vật so với yêu cầu hoặc nhu cầu xác định của con người, của xã hội.
Từ quan niệm chung về chất lượng, quy chiếu vào nghiên cứu xem xét
chất lượng của một tổ chức, có thể khẳng định đó là tổng hợp những giá trị,
thuộc tính của những yếu tố tạo nên tổ chức đó và hoạt động của tổ chức đó,
đồng thời những giá trị, đặc tính đó đáp ứng đến đâu so với yêu cầu, nhiệm vụ
của tổ chức đó đặt ra.
Các đảng bộ xã ở tỉnh Bạc Liêu được tạo thành bởi đội ngũ đảng viên,
đảng ủy xã và các chi bộ trực thuộc. Các hoạt động của đảng bộ xã bao gồm:

21


hoạt động xây dựng đảng bộ, hoạt động lãnh đạo các lĩnh vực chính trị, kinh
tế, văn hóa - xã hội, quốc phòng - an ninh, lãnh đạo hệ thống chính trị ở xã…
Nếu từng yếu tố cấu thành đảng bộ xã, từng mặt hoạt động của đảng bộ có
chất lượng tốt thì đảng bộ xã có chất lượng tốt.
Từ những phân tích trên có thể quan niệm: Chất lượng các đảng bộ xã ở
tỉnh Bạc Liêu là tổng hợp những giá trị, những thuộc tính đặc trưng, bản chất
của các yếu tố tạo thành Đảng bộ xã về tổ chức và hoạt động, quy định và
phản ánh mức độ đáp ứng về vị trí, vai trò của đảng bộ xã đối với yêu cầu thực
hiện nhiệm vụ chính trị trong từng giai đoạn cách mạng của địa phương.
Quan niệm trên cho thấy chất lượng của đảng bộ xã ở tỉnh Bạc Liêu
được tạo nên bởi nhiều yếu tố và khả năng lãnh đạo của đảng bộ xã đối với
các lĩnh vực kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh, văn hóa… và các hoạt
động xây dựng nội bộ đảng bộ. Nếu những bộ phận cấu thành đảng bộ về mặt
tổ chức và các mặt hoạt động của đảng bộ có chất lượng tốt thì chất lượng của
đảng bộ cao, ngược lại các yếu tố cấu thành và các mặt hoạt động của đảng bộ
yếu kém thì chất lượng của đảng bộ thấp.
* Những yếu tố cơ bản tạo nên chất lượng đảng bộ xã ở tỉnh Bạc Liêu

Thứ nhất, chất lượng đội ngũ đảng viên của đảng bộ xã
Sinh thời Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định: Đảng mạnh là do các chi
bộ tốt, chi bộ tốt là do các đảng viên đều tốt. Vì vậy, chất lượng đảng bộ xã được
quy định bởi chất lượng đội ngũ đảng viên của Đảng bộ xã được tạo nên bởi số
lượng, cơ cấu, chất lượng của từng đảng viên và cả đội ngũ. Để thành lập tổ
chức đảng nhất thiết phải có số lượng đảng viên thích hợp. Điều 21 Điều lệ
Đảng quy định: “Ở xã, thị trấn có từ 03 đảng viên chính thức trở lên, lập tổ chức
cơ sở đảng trực thuộc cấp ủy cấp huyện” .
Do yêu cầu nhiệm vụ lãnh đạo toàn diện cả về kinh tế, văn hóa xã hội,
quốc phòng - an ninh, lãnh đạo xây dựng hệ thống chính trị xã đủ sức thực
hiện nhiệm vụ chính trị của đảng bộ, lãnh đạo toàn thể nhân dân trên địa bàn
xã thực hiện đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà
nước, nghị quyết, chỉ thị của cấp trên. Do đó, đảng bộ xã phải có đủ số lượng
22


đảng viên cần thiết mới thành tổ chức, mới đủ lực lượng để thực hiện vai trò
lãnh đạo của đảng bộ ở các ngành, các lĩnh vực, các địa bàn.
Cơ cấu đội ngũ đảng viên có vai trò rất quan trọng tạo nên chất lượng
đội ngũ đảng viên. Cơ cấu đội ngũ đảng viên ở các đảng bộ xã tỉnh Bạc Liêu
được thể hiện ở tuổi đời, tuổi đảng, giới tính, nghề nghiệp, dân tộc,
tôn giáo, trình độ học vấn, sự phân bố đảng viên ở các lĩnh vực, ngành nghề,
địa bàn sinh sống…
Chất lượng đảng viên có vai trò quyết định đến chất lượng đội ngũ đảng
viên. Chất lượng đảng viên được thể hiện ở phẩm chất chính trị, đạo đức lối sống,
kiến thức, năng lực của đảng viên, ở uy tín của đảng viên trước quần chúng.
Hai là chất lượng đảng ủy xã.
Chất lượng của đảng ủy xã phụ thuộc vào số lượng, cơ cấu của đảng ủy
và chất lượng của từng đảng ủy viên, để có khả năng bao quát các lĩnh vực,
nắm chắc tình hình mọi mặt của xã, đảng ủy xã phải có đủ số lượng đảng ủy

viên, dựa trên quy mô dân số, số lượng đảng đảng viên của đảng bộ, mỗi đảng
ủy xã phải có số lượng đảng ủy viên theo quy định (tối đa không quá 15 ủy
viên). Cơ cấu của đảng ủy xã có ảnh hưởng tác động không nhỏ đến chất
lượng của đảng ủy. Thực tiễn ở cho thấy không ít đảng ủy xã có đội ngũ đảng
ủy viên có đủ số lượng, có phẩm chất, năng lực, nhưng cơ cấu không hợp lý
đã ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng lãnh đạo của đảng ủy. Do đó, trên cơ
sở bảo đảm tiêu chuẩn, các đảng ủy xã phải có số lượng đủ, cơ cấu hợp lý về
độ tuổi, giới tính, thành phần, lĩnh vực công tác…
Chất lượng đảng ủy viên, nhất là đảng ủy viên giữ chức vụ chủ chốt có
vai trò quyết định đến chất lượng hoạt động của đảng ủy xã. Chất lượng đảng
ủy viên được tạo nên bởi phẩm chất chính trị, đạo đức, năng lực, phương pháp
tác phong công tác của mỗi đảng ủy viên.
Là những người tiêu biểu cho đảng bộ, đòi hỏi đảng ủy viên phải là những
người có bản lĩnh chính trị kiên định vững vàng, có trình độ giác ngộ chính trị
cao, tin tưởng tuyệt đối vào sự lãnh đạo của Đảng; có phẩm chất đạo đức cách
mạng trong sáng, lối sống lành mạnh, cần kiệm, liêm chính, chí công, vô tư,
23


gương mẫu, nói đi đôi với làm, kiên quyết đấu tranh chống mọi biểu hiện tiêu
cực, tham nhũng, lãng phí trong đảng bộ và ngoài xã hội. Là những người giữ vị
trí chủ chốt trên các lĩnh vục công tác của đảng bộ, đòi hỏi mỗi đảng ủy viên
phải có trình độ học vấn, chuyên môn nghiệp vụ nhất định, mới có khả năng
tham gia có hiệu quả vào việc xây dựng, quyết định những chủ trương, nghị
quyết biện pháp lãnh đạo, tổ chức thực hiện nhiệm vụ chính trị của đảng bộ xã.
Nếu trình độ, năng lực công tác của đảng ủy viên hạn chế thì sẽ ảnh hưởng trực
tiếp đến chất lượng hoạt động lãnh đạo của đảng ủy xã, đặc biệt là những đảng
ủy viên giữ chức vụ chủ chốt (bí thư, phó bí thư thường trực, chủ tịch ủy ban
nhân dân…) đều phải là những người tiêu biểu về phẩm chất chính trị, mẫu mực
về đạo đức, lối sống, có kiến thức, năng lực lãnh đạo, quản lý, thực sự có uy tín

là hạt nhân đoàn kết trong cấp ủy, tổ chức đảng.
Ba là, chất lượng của các chi bộ trực thuộc đảng bộ xã.
Các đảng bộ xã được tạo thành bởi các chi bộ trực thuộc, chủ yếu các
chi bộ, các chi bộ trực thuộc đảng bộ xã mạnh, hoạt động tốt thì chất lượng
đảng bộ tốt. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định: “Đảng mạnh là do các chi
bộ mạnh. Chi bộ mạnh là do các đảng viên hăng hái và gương mẫu” [48,
tr.270].
Chất lượng của các chi bộ trực thuộc đảng bộ xã được tạo nên bởi chất
lượng các chi ủy viên và chất lượng đội ngũ đảng viên các chi bộ.
Thông thường chi ủy các chi bộ trực thuộc đảng bộ xã có từ 3 đến 5
chi ủy viên. Nếu chi ủy không đủ số lượng và cơ cấu không hợp lý, hoạt
động của chi bộ gặp nhiều khó khăn, nhất là đối với chi bộ có đông đảng
viên, địa bàn rộng, dân cư đông. Trong chi ủy, chi bộ, bí thư chi bộ là người
trực tiếp điều hành mọi công việc, hoạt động của chi ủy, chi bộ, do đó, chất
lượng của bí thư chi bộ ảnh hưởng trực tiếp tới chất lượng sinh hoạt, hoạt
động của chi bộ. Chất lượng của bí thư chi bộ được tạo nên bởi phẩm chất
chính trị, đạo đức, lối sống, trình độ năng lực và phương pháp tác phong
công tác của cá nhân.
Chất lượng đảng viên của các chi bộ hợp thành chất lượng đảng viên
của đảng bộ. Vì vậy, các yếu tố tạo nên chất lượng đội ngũ đảng viên các chi
24


bộ cũng là những yếu tố tạo nên chất lượng đội ngũ đảng viên các đảng bộ xã.
Nhiệm vụ chính trị của đảng bộ xã chủ yếu do các chi bộ tổ chức thực hiện.
Do đó, đòi hỏi các chi bộ phải có số lượng đảng viên đủ để đáp ứng yêu cầu
nhiệm vụ. Mặc dù có quy mô không lớn, nhưng cơ cấu đội ngũ đảng viên
cũng có ảnh hưởng nhất định đến chất lượng hoạt động của chi bộ, đảng bộ,
nhất là cơ cấu về độ tuổi, trình độ học vấn.
Bốn là, chất lượng thực hiện nguyên tắc tổ chức, sinh hoạt đảng; xây

dựng thực hiện các quy chế, quy định và duy trì chế độ, nề nếp sinh hoạt,
hoạt động lãnh đạo của đảng bộ.
Chất lượng của đảng bộ xã phụ thuộc trực tiếp vào chất lượng thực hiện
nguyên tắc tập trung dân chủ; tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách; tự phê bình
và phê bình; xây dựng sự đoàn kết thống nhất trong cấp ủy, tổ chức đảng. Bởi
vì tập trung dân chủ là nguyên tắc tổ chức cơ bản của Đảng Cộng sản Việt
Nam, chỉ đạo mọi hoạt động xây dựng tổ chức, sinh hoạt và hoạt động lãnh
đạo của Đảng. tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách là biểu hiện cụ thể nội dung
của nguyên tắc tập trung dân chủ. Các đảng bộ xã có thực hiện nghiêm
nguyên tắc tập trung dân chủ, tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách, mới củng
cố, xây dựng và bảo đảm mọi hoạt động của các cấp ủy, tổ chức đảng theo
đúng quy định của Điều lệ Đảng, các quy định hướng dẫn của Trung ương;
phát huy trách nhiệm, trí tuệ, kinh nghiệm của cán bộ, đảng viên và tổ chức
đảng trong sinh hoạt và hoạt động lãnh đạo của đảng bộ; hạn chế đến mức
thấp nhất những sai lầm khuyết điểm trong lãnh đạo, bảo đảm thiểu số phục
tùng đa số; dân chủ trong đảng ủy, đảng bộ được mở rộng, phát huy, trật tự,
kỷ luật, kỷ cương được giữ vững, tăng cường.
Tự phê bình và phê bình là quy luật phát triển của Đảng, là biện pháp
quan trọng để giáo dục, rèn luyện cán bộ, đảng viên, tăng cường sự đoàn kết
thống nhất trong cấp ủy, tổ chức đảng. Bởi vậy, chất lượng tự phê bình và
phê bình ảnh hưởng trực tiếp chất lượng các đảng bộ xã.
Chất lượng xây dựng thực hiện các quy chế, quy định, duy trì nề nếp,
chế độ sinh hoạt của đảng ủy, đảng bộ và các chi bộ trực thuộc là yếu tố rất
25


quan trọng tạo nên chất lượng hoạt động của đảng bộ xã. Quy chế,
quy định làm việc của đảng ủy và ủy ban kiểm tra đảng ủy xã là văn bản pháp
lý cụ thể hóa những nguyên tắc, nội dung quy định của Điều lệ Đảng, các chỉ
thị, hướng dẫn của cấp trên thành những nguyên tắc, nhiệm vụ, chế độ công

tác, các mối quan hệ công tác phù hợp với đặc điểm, yêu cầu nhiệm vụ của
cấp ủy, tổ chức đảng và từng thành viên trong cấp ủy, bảo đảm cho từng
thành viên và toàn đảng bộ thực hiện thống nhất.
Chất lượng hoạt động của đảng bộ xã còn phụ thuộc rất lớn vào chất
lượng sinh hoạt đảng ủy, đảng bộ và chi ủy, chi bộ. Nếu các cấp ủy,
tổ chức đảng thường xuyên duy trì nghiêm các chế độ, nề nếp sinh hoạt. Mọi
quyết định, chủ trương, nghị quyết, chương trình kế hoạch hoạt động của
đảng ủy, của chi bộ trước khi ban hành đều được nghiên cứu kỹ, bàn bạc dân
chủ, công khai và được quyết định theo đa số trong tập thể cấp ủy; hình thức
sinh hoạt được lựa chọn phù hợp, cách thức điều hành hội nghị của bí thư
đúng thủ tục, nguyên tắc… thì sẽ đảm bảo chất lượng hoạt động lãnh đạo của
cấp ủy, đảng bộ ngày càng nâng cao.
Năm là, chất lượng lãnh đạo các mặt công tác của đảng bộ xã.
Đảng bộ xã là nền tảng của Đảng, là hạt nhân chính trị ở cơ sở; chấp
hành đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, đề ra chủ
trương, nhiệm vụ chính trị của đảng bộ và lãnh đạo thực hiện có hiệu quả.
Đây là yếu tố đặc biệt quan trọng khẳng định trên thực tế chất lượng của
Đảng bộ xã. Chất lượng lãnh đạo của đảng bộ xã ở tỉnh Bạc Liêu thể hiện trên
những nội dung cơ bản sau:
Chất lượng lãnh đạo, chỉ đạo của đảng bộ đối với mọi mặt đời sống
kinh tế, văn hóa - xã hội, quốc phòng - an ninh trên địa bàn xã.
Quán triệt đường lối, chủ trương chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà
nước, nghị quyết, chỉ thị của cấp trên, tình hình mọi mặt của xã, đảng ủy, đảng bộ
xã quyết nghị chủ trương, nghị quyết đúng đắn, phù hợp sẽ huy động được các
nguồn lực đẩy mạnh tăng trưởng kinh tế, thúc đẩy văn hóa - xã hội phát triển, giữ

26


vững ổn định chính trị, bảo đảm an ninh và trật tự an toàn xã hội. Ngược lại chủ

trương, nghị quyết của đảng ủy, đảng bộ xã không sát đúng, không phù hợp với
đặc điểm, tình hình của địa phương và nhu cầu nguyện vọng, lợi ích của đa số
quần chúng nhân dân thì chất lượng, hiệu quả lãnh đạo thấp.
Chất lượng lãnh đạo chính quyền, mặt trận và các đoàn thể nhân dân.
Trong điều kiện Đảng cầm quyền sự lãnh đạo của các đảng ủy, đảng bộ
xã thông qua hoạt động của ủy ban nhân dân, hội đồng nhân dân, mặt trận Tổ
quốc và các đoàn thể nhân dân. Chất lượng, hiệu lực, hiệu quả tổ chức xây
dựng và hoạt động của chính quyền, mặt trận và các đoàn thể quần chúng thể
hiện chất lượng lãnh đạo của đảng bộ xã. Chất lượng lãnh đạo của đảng bộ xã
đối với tổ chức này thể hiện ở việc lãnh đạo tổ chức xây dựng và hoạt động
của bộ máy chính quyền, mặt trận và các đoàn thể quần chúng, trong đó quan
trọng nhất là đảng ủy, đảng bộ lãnh đạo công tác cán bộ và phát huy vai trò
của đội ngũ cán bộ, đảng viên của đảng bộ hoạt động trong bộ máy chính
quyền, mặt trận và các đoàn thể quần chúng.
Chất lượng lãnh đạo công tác tư tưởng của đảng bộ xã.
Công tác tư tưởng có vai trò quan trọng hàng đầu trong toàn bộ hoạt
động của Đảng, là một phương thức lãnh đạo quan trọng của Đảng. Vì vậy
chất lượng lãnh đạo công tác tư tưởng của đảng bộ xã tác động trực tiếp tới
chất lượng của đảng bộ xã. Nếu thực hiện tốt công tác tư tưởng trong nội bộ
các đảng bộ sẽ tạo nên sự thống nhất cao về nhận thức, tư tưởng của cán bộ,
đảng viên, làm cơ sở xây dựng sự đoàn kết thống nhất trong toàn đảng bộ về
tổ chức và hành động, củng cố niềm tin, ý chí quyết tâm của cán bộ, đảng
viên và nhân dân thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị của đảng bộ.
* Tiêu chí đánh giá chất lượng đảng bộ xã ở tỉnh Bạc Liêu
Để đánh giá đúng thực trạng chất lượng của các đảng bộ xã ở tỉnh Bạc
Liêu cần phải dựa trên hệ thống các tiêu chí đánh giá. Tiêu chí đánh giá chất
lượng đảng bộ xã thực chất là những dấu hiệu, thông số phản ánh chất lượng
của các yếu tố tạo thành đảng bộ xã về tổ chức và hoạt động. Căn cứ Hướng
dẫn số 07-HD/TCTW ngày 11/10/2011 của Ban Tổ chức Trung ương và Quy
27