LUẬN văn THẠC sĩ QUẢN lý HOẠT ĐỘNG dạy học môn TIẾNG ANH ở các TRƯỜNG TRUNG học cơ sở HUYỆN lục NGẠN, TỈNH bắc GIANG

MỤC LỤC
Trang
MỞ ĐẦU
3
Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY
HỌC MÔN TIẾNG ANH Ở CÁC TRƯỜNG
TRUNG HỌC CƠ SỞ
17
1.1. Các khái niệm cơ bản
17
1.2. Nội dung quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở
trường trung học cơ sở
28
1.3. Những nhân tố tác động đến quản lý hoạt động dạy học môn
tiếng Anh ở các trường trung học cơ sở
33
Chương 2. CƠ SỞ THỰC TIỄN QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY
HỌC MÔN TIẾNG ANH Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG
HỌC CƠ SỞ, HUYỆN LỤC NGẠN, TỈNH BẮC GIANG 37
2.1. Khái quát tình hình kinh tế, xã hội, giáo dục và thực trạng
hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở các trường trung học
cơ sở huyện Lục Ngạn, tỉnh Bắc Giang
37
2.2. Thực trạng và nguyên nhân thực trạng quản lý hoạt động
dạy học môn tiếng Anh ở các trường trung học cơ sở,
huyện Lục Ngạn, tỉnh Bắc Giang
45
Chương 3. BIỆN PHÁP VÀ KHẢO NGHIỆM BIỆN PHÁP
QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN TIẾNG
ANH Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
HUYỆN LỤC NGẠN, TỈNH BẮC GIANG

62
3.1. Biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở các
trường trung học cơ sở, huyện Lục Ngạn, tỉnh Bắc Giang
62
3.2. Khảo nghiệm sự cần thiết và tính khả thi của các biện pháp
88
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
96
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
98
PHỤ LỤC
102


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Chất lượng lượng giáo dục, chất lượng dạy học luôn là vấn đề cốt lõi
của quá trình giáo dục, đào tạo trong các nhà trường thể hiện uy tín, thương
hiệu, năng lực và trách nhiệm của mỗi nhà trường đối với sự nghiệp giáo dục
nước nhà. Nâng cao chất lượng dạy học luôn là vấn đề cốt tử của ngành giáo
dục nói chung, của các nhà trường nói riêng; đồng thời, là tâm huyết của mọi
nhà giáo, mọi thành viên trong xã hội. Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc
lần thứ XII của Đảng đã xác định: "Giáo dục là quốc sách hàng đầu. Phát triển
giáo dục và đào tạo nhằm nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân
tài. Chuyển mạnh quá trình giáo dục chủ yếu từ trang bị kiến thức sang phát
triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học; học đi đôi với hành, lý luận
gắn với thực tiễn" [12, tr. 114].
Trong xã hội hiện nay, ngoại ngữ nói chung và tiếng Anh nói riêng
được coi là điều kiện tiên quyết, là công cụ, phương tiện đắc lực và hữu hiệu
cho quá trình phát triển và hội nhập quốc tế. Nhận thức được vai trò của dạy

và học ngoại ngữ trong nhà trường, Đảng ta đã chủ trương: “Dạy học ngoại
ngữ và tin học theo hướng chuẩn hóa, thiết thực, bảo đảm năng lực sử dụng
của người học”. Trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào
tạo theo hướng mở, chuẩn hóa, hiện đại hóa nhằm nâng cao chất lượng nguồn
nhân lực, đáp ứng nhu cầu sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước
thì vấn đề dạy và học ngoại ngữ càng trở nên cấp thiết hơn và quyết liệt hơn.
Do đó, nâng cao chất lượng hoạt động dạy học ngoại ngữ ở các nhà trường
nói chung, trường trung học cơ sở nói riêng đang là nhiệm vụ quan trọng, trực
tiếp góp phần nâng cao chất lượng giáo dục trong giai đoạn hiện nay.
Tiếng Anh là một trong những ngoại ngữ bắt buộc được đưa vào dạy
học ở nhiều bậc học khác nhau trong hệ thống giáo dục quốc dân, trong đó có
bậc trung học cơ sở. Từ khi đổi mới chương trình trung học cơ sở, việc dạy và
3


học môn Tiếng Anh cũng có những thay đổi theo, nó ảnh hưởng đến các hoạt
động dạy, kiểm tra, đánh giá của giáo viên và việc học tập của học sinh. Do
vậy, quản lý hoạt động dạy và học tiếng Anh theo chương trình mới ở trung
học cơ sở cần phải có những sự thay đổi tương ứng.
Trong những năm qua, cùng với cả nước, các trường trung học cơ sở
trên địa bàn tỉnh Bắc Giang nói chung, huyện Lục Ngạn nói riêng đã thường
xuyên đổi mới nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức nhằm nâng cao chất
lượng dạy học tiếng Anh. Do đó, số học sinh có kết quả tốt về học môn tiếng
Anh chiếm tỷ lệ ngày càng cao; số học sinh giỏi môn tiếng Anh ở cấp trường,
cấp huyện tăng theo từng năm. chất lượng, hiệu quả dạy và học môn tiếng
Anh cho học sinh trung học cơ sở ở huyện Lục Ngạn vẫn còn thấp so với yêu
cầu; đội ngũ giáo viên bấp cập về chất lượng, số lượng và cơ cấu; nhận thức
về tầm quan trọng về dạy học môn ngoại ngữ của đội ngũ giáo viên cho học
sinh chưa cao, giáo viên ngại đổi mới và ít vận dụng các phương pháp, hình
thức tổ chức dạy học tích cực; chưa thường xuyên học tập để nâng cao trình

độ chuyên môn, nghiệp vụ. Một bộ phận học sinh chưa nhận thức rõ vai trò
của học môn ngoại ngữ, còn có biểu hiện lười học, học đối phó, trốn học,...
Nguyên nhân của thực trạng trên là do: thời gian dành cho dạy học bộ môn
này ở các trường trung học cơ sở còn chưa thỏa đáng; số giáo viên dạy tiếng
Anh trình độ đạt chuẩn chưa nhiều; sự đầu tư trang thiết bị dạy học tiếng Anh
còn chưa đảm bảo; sự chủ động, tích cực trong học tập, giao tiếp ngoại ngữ
của học sinh chưa cao. Đặc biệt, công tác quản lý, chỉ đạo, điều hành, kiểm
tra các khâu, các bước trong quá trình dạy học bộ môn của một số chủ thể
quản lý còn có biểu hiện buông lỏng, thiếu chặt chẽ, thiếu sự đầu tư và quan
tâm thích đáng. Có thể nói, quản lý hoạt động dạy học nói chung, dạy học
môn tiếng anh nói riêng ở các trường trung học cơ sở huyện Lục Ngạn nói
riêng phần lớn theo kinh nghiệm tự học hỏi nên chưa đáp ứng được yêu cầu
đổi mới hiện nay.
4


Vì vậy, việc nghiên cứu thực trạng quản lý hoạt động dạy học tiếng
Anh theo chương trình mới trong các trường trung học cơ sở huyện Lục
Ngạn, tỉnh Bắc Giang nhằm đề ra các biện pháp quản lý một cách khoa học
có tính khả thi, phù hợp với tình hình thực tế của cơ sở địa phương là việc làm
cần thiết và có ý nghĩa thực tế.
Xuất phát từ những lý do trên chúng tôi lựa chọn đề tài nghiên cứu:
“Quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở các trường trung học cơ sở,
huyện Lục Ngạn, tỉnh Bắc Giang” làm đề tài luận văn cao học chuyên ngành
quản lý giáo dục.
2.Tình hình nghiên cứu có liên quan đến đề tài
Ngay từ thời cổ đại hoạt động dạy học, và quản lý hoạt động dạy học đã
được các nhà triết học cả phương Đông và phương Tây nghiên cứu và tổng kết.
Khổng Tử (551- 475 TCN) - nhà tư tưởng, nhà giáo dục lớn Trung Hoa
cổ đại đã cho rằng đất nước muốn phồn vinh, vững mạnh thì phải chú trọng

đến ba yếu tố: Thứ (đông dân); Phú (dân giàu); Giáo (dân được giáo dục).
Như vậy giáo dục là yếu tố không thể thiếu được trong một xã hội. Trong dạy
học, ông đề cao việc tự học, tự tu dưỡng, phát huy tính tích cực sáng tạo, phát
huy năng lực nội sinh, dạy học sát đối tượng, cá biệt hoá đối tượng, kết hợp
học với hành, lý thuyết gắn với thực tiễn, phát triển động cơ, hứng thú, ý chí
của người học. Đến nay phương pháp giáo dục của Khổng Tử vẫn là những
bài học lớn cho cán bộ quản lý và giáo viên chúng ta.
Nhà sư phạm J.A Cômenxki (1592 - 1670) khi đặt nền móng cho hệ
thống các nhà trường cũng đề cập đến vấn đề quản lý hoạt động dạy học của
người giáo viên Ông đã đưa ra quan điểm giáo dục phải thích ứng với tự nhiên.
Theo ông quá trình dạy học để truyền thụ và tiếp nhận tri thức là phải dựa vào sự
vật, hiện tượng do HS tự quan sát, tự suy nghĩ mà hiểu biết, không nên dùng uy
quyền bắt buộc, gò ép người ta chấp nhận bất kỳ điều gì. Ông cũng đã nêu ra
một số nguyên tắc dạy học có giá trị lớn như: nguyên tắc trực quan; nguyên tắc
5


phát huy tính tích cực, tự giác của học sinh; nguyên tắc hệ thống và liên tục;
nguyên tắc củng cố kiến thức; nguyên tắc dạy theo khả năng tiếp thu của học
sinh; dạy học phải thiết thực; dạy học theo nguyên tắc cá biệt…
Tiếp thu và phát triển những tư tưởng đó, các nhà nghiên cứu giáo dục
thời hiện đại đã cho ra đời nhiều những công trình nghiên cứu về hoạt động
dạy học, quản lý hoạt động dạy học và ngày nay cùng với sự phát triển của xã
hội loài người quản lý giáo dục đã trở thành một khoa học và ngày càng phát
triển toàn diện.
Ở nước ta sau Cách mạng tháng Tám nhiều nhà khoa học đã đi sâu nghiên
cứu về khoa học quản lý giáo dục như công trình của tác giả Nguyễn Minh Đạo
“Cơ sở khoa học quản lý giáo dục”, “Quản lý, quản lý giáo dục tiếp cận từ
những mô hình” của tác giả Đặng Quốc Bảo. “Cơ sở khoa học quản lý” của tác
giả Nguyễn Quốc Chí, các nhà nghiên cứu như Nguyễn Cảnh Toàn, Trần Kiểm,

Hồ Ngọc Đại, Nguyễn Gia Quý, Trần Kiều, Phạm Viết Vượng,… trong các
công trình nghiên cứu của mình đã bàn về công tác quản lý hoạt động dạy học
và những vấn đề có liên quan đến quản lý hoạt động dạy học.
Gần đây một số luận văn thạc sỹ khoa học giáo dục chuyên ngành quản lý
giáo dục bước đầu cũng đã đề cập đến các biện pháp quản lý hoạt động dạy học
trong các nhà trường phổ thông dưới nhiều góc độ khác nhau. Đó là các đề tài như:
Tác giả Đặng Thành Hưng (2001) trong tài liệu tổng thuật về “Quan
niệm và xu thế phát triển phương pháp dạy học trên thế giới” có đề cập đến
những đặc điểm nổi bật trong nghiên cứu và phát triển phương pháp
dạy học. Ông trình bày bốn hướng nghiên cứu đã tồn tại và đang phát triển
từ trước đến nay:
Một là, nghiên cứu lí thuyết khái quát: các nghiên cứu thực nghiệm
tìm kiếm phương pháp tiếp cận tổng quát đối với quá trình đổi mới
phương pháp dạy học, tạo ra những giai đoạn sáng tạo các phương pháp dạy
học cụ thể, hình thành các mô hình, kiểu dạy học cụ thể.
6


Hai là, nghiên cứu phương pháp dạy học theo môn học: nét chung của
xu thế này là nghiên cứu, phát triển phương pháp dạy học cụ thể với mục đích
thích ứng các tư tưởng, các mô hình lý thuyết với thực tiễn dạy học.
Ba là, kỹ thuật truyền thống trong quá trình sáng tạo các phương pháp
dạy học tích cực: dùng kĩ thuật truyền thống để tạo ra các phương pháp
dạy học mới, tích cực. Đây là một xu thế phổ biến hiện nay.
Bốn là, kỹ thuật hiện đại hoá trong quá trình sáng tạo các phương pháp
dạy học mới: đây là xu thế tích hợp máy vi tính, công nghệ thông tin trong
quá trình đổi mới phương pháp dạy học, cũng là xu thế thịnh hành và gây
nhiều tranh cãi.
Gần đây có các nghiên cứu về thực trạng và đổi mới phương pháp dạy
học, trong đó có ứng dụng công nghệ thông tin nhằm đổi mới phương pháp dạy

học. Tác giả Ngô Tứ Thành (2008) có bài nghiên cứu về giải pháp đổi mới
phương pháp dạy học. Tác giả chứng minh sự phát triển của công nghệ thông
tin trên toàn thế giới khiến triết lí giáo dục Việt Nam cần phải thay đổi, từ đó đưa
ra một số giải pháp đổi mới phương pháp dạy học. Ông đề xuất đổi mới phương
pháp dạy học cần lấy xu hướng lấy học sinh làm trung tâm chủ đạo, được cụ thể
hoá thành phương pháp 3C (Cách - Chủ động của người học - Công nghệ thông
tin và truyền thông) rất cần thiết trong vấn đề cải thiện chất lượng dạy và học
hiện nay. Nghiên cứu đề xuất ba tiêu chí giáo viên cần xem xét là ưu tiên hàng
đầu trong đổi mới phương pháp dạy học. Đó là: dạy học phải là dạy cách học,
cách nghiên cứu; cần phát huy mạnh mẽ tính chủ động của học sinh; công cụ cần
khai thác triệt để là công nghệ thông tin và truyền thông.
Nghiên cứu tổ chức quá trình dạy học ở các trường phổ thông vùng sâu,
vùng xa, vùng núi còn nhiều khó khăn, tương đồng như huyện Lục Ngạn, tỉnh
Bắc Giang, gần đây đã có một số tác giả đề cập đến, như:
Trong công trình nghiên cứu đề tài: “Các giải pháp quản lý hoạt động
dạy học nhằm nâng cao chất lượng giáo dục các trường trung học phổ thông
7


vùng khó khăn ở huyện Lục Yên, tỉnh Yên Bái”, Nguyễn Thế Bình trong cho
rằng: việc đổi mới quản lý giáo dục nói chung, quản lý nhà trường mà trọng
tâm là quản lý hoạt động dạy học để nâng cao chất lượng giáo dục nói riêng là
một việc làm hết sức cần thiết. Trên cơ sở phân tích sâu sắc thực trạng, tác giả
đã đưa ra các biện pháp hết sức cụ thể nhằm nâng cao chất lượng quản lý hoạt
động dạy học nhằm nâng cao chất lượng giáo dục về: quản lý hoạt động dạy
của giáo viên; quản lý hoạt động học của học sinh; Công tác kiểm tra, đánh
giá và thi đua khen thưởng; Tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động dạy - học;
Nâng cao năng lực của chủ thể quản lý.
Nguyễn Chí Thanh với đề tài: “Biện pháp quản lý hoạt động dạy học
của trung tâm giáo dục thường xuyên huyện Hữu Lũng, tỉnh Lạng Sơn” đã

nghiên cứu và đề xuất một hệ thống biện pháp quản lý việc tổ chức hoạt động
dạy học hữu hiệu. Với yêu cầu phát triển cả về quy mô và chất lượng ngày
càng cao của giáo dục thường xuyên trong cả nước. Từ việc phân tích thực
trạng, tác giả đã chỉ ra những nguyên nhân cơ bản dẫn đến chất lượng của các
trung tâm giáo dục thường xuyên cấp trung học phổ thông còn yếu kém, trong
đó, nguyên nhân chủ yếu vẫn thuộc về vấn đề người dạy và người học, quản
lý hoạt động dạy học. Trên cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn, tác giả đã đề xuất
các biện pháp tương đối phù hợp và khả thi như: Chỉ đạo xây dựng nề nếp dạy
học; Chỉ đạo đổi mới cải tiến phương pháp dạy học; Tăng cường kiểm tra
hoạt động chuyên môn của giáo viên; Tăng cường bồi dưỡng chuyên môn,
nâng cao trình độ; Tăng cường quản lý phương tiện, kĩ thuật hỗ trợ cho hoạt động
dạy học; Chú trọng phân loại học sinh để có phương pháp giảng dạy sát với
đối tượng; Tăng cường tính khách quan, đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả
học tập của học sinh.
Hiện nay có rất nhiều nhà khoa học nghiên cứu, bàn luận về đổi mới
nội dung, chương trình, tài liệu, giáo trình, giáo khoa dạy học môn tiếng Anh
ở tất cả các cấp học, bậc học với mục tiêu là nâng cao hiệu quả chất lượng dạy
8


và học môn tiếng Anh. Quản lí hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở các
trường trung cấp chuyên nghiệp ngoài công lập cũng không nằm ngoài mục
tiêu đó. Tác giả lược sử các bài viết liên quan đề vấn đề nghiên cứu như sau:
Bài viết “ Ngoại ngữ - một thành tố của chiến lược phát triển nền giáo
dục quốc gia” Tác giả Ngô Văn Quyết đã nêu rõ vai trò của ngoại ngữ đối với
sự nghiệp công nghiệp hoá đất nước. Ngoại ngữ phải được xem là một thành
tố trong chiến lược phát triển giáo dục quốc gia. Qua phân tích trong bài viết
của mình, tác giả nêu rất rõ việc cần thiết phải hoàn thiện chương trình tiếng
Anh và bổ sung tiếng Anh chuyên ngành trong các trường trung cấp chuyên
nghiệp ngoài công lập và trung học nghề

Bài viết “Phương pháp học tiếng Anh” Tác giả Nguyễn Quốc Hùng đã
nêu ra những phương pháp học tiếng Anh phổ biến trong nước cũng như trên
thế giới. Từ đó có những nhận xét về hiệu quả của việc sử dụng phương pháp
trực tiếp. Tác giả cũng đã chỉ ra yếu tố cá nhân như sự kiên trì, sức sáng tạo
và tình yêu ngôn ngữ là yếu tố quyết định trong việc học ngoại ngữ.
Bài viết “Xây dựng mô hình dạy tiếng Anh cho người Việt” tác giả
Nguyễn Quốc Hùng đã chỉ ra: Để có được những bộ tài liệu học tiếng Anh
cho người Việt với chất lượng đào tạo cao, giúp cho họ đạt được trình độ giao
tiếp thành công trong thời gian ngắn nhất thì phải tính đến những đặc điểm
ngôn ngữ học của người Việt khác với người Anh, tính đến đặc điểm tâm lý,
tính cách cũng như những nét sinh hoạt, phong tục, tập quán, thói quen…
Bài viết “Lựa chọn phương pháp giảng dạy ngoại ngữ theo hướng
nào?” tác giả Văn Canh đã viết: người dạy giữ vai trò trung tâm trong quá
trình tìm kiếm những chiến lược dạy hiệu quả… người dạy vừa là người
nghiên cứu, người đưa ra các giả thuyết, tái hiện có phê phán các giả thuyết
đó trong quá trình giảng dạy thông qua quá trình quan sát và tìm hiểu lớp học.
Thay vì đi tìm một phương pháp tối ưu trong giảng dạy, người dạy cần quan
tâm hơn đến người học và môi trường dạy và học để xây dựng cho mình một
9


phương pháp dạy ngày càng trở nên thích hợp giúp cho hoạt động dạy trở nên
có hiệu quả hơn.
Trong bài “Làm thế nào để giúp học sinh sử dụng tiếng Anh trong lớp
học” tác giả Catherine Cheehy Skeffington đã nêu ra tầm quan trọng của việc
giúp học sinh nói tiếng Anh. Tác giả đã chỉ ra nguyên nhân tại sao học sinh
không sử dụng tiếng Anh trong lớp. Từ đó nêu ra những biện pháp cụ thể để
giúp học sinh phát huy khả năng nói tiếng Anh trong lớp học.
Trong bài viết “Cần xem lại việc đào tạo ngoại ngữ trong hơn 40 năm
nay”, tác giả Thanh Tùng đã điểm lại tình hình phát triển ngoại ngữ ở nước ta

từ 1945 đến nay, nêu ra vai trò, vị trí của môn ngoại ngữ. Từ đó, tác giả góp
một số ý kiến về chiến lược đào tạo ngoại ngữ.
Trong bài “Dạy - học ngoại ngữ trong cơ chế thị trường”, PGS.TS
Trịnh Văn Minh khẳng định ngoại ngữ không chỉ là phương tiện giao tiếp, mà
còn là phương tiện nâng cao dân trí, mở rộng vốn văn hoá chung, điều kiện
cần cho giao lưu về các mặt và cho quá trình hội nhập quốc tế.
Lê Ngọc Hạnh trong đề tài: “Những biện pháp quản lý hoạt động dạy
học môn tiếng Anh tại Trường Cao đẳng Kinh tế Kỹ thuật Công nghiệp 1”
đã chỉ rõ: Việc tiếp nhận, ứng dụng các công nghệ mới đã tạo nên sự thay
đổi quan trọng về trình độ công nghệ của toàn ngành công nghiệp, đòi hỏi
cần nâng cao kỹ năng, trình độ của đội ngũ cán bộ khoa học kỹ thuật và cán
bộ quản lý. Ngoại ngữ nói chung, tiếng Anh nói riêng là công cụ để giúp họ
nâng cao kỹ năng và trình độ của mình. Trên thực tế, mặc dù tiếng Anh
được giảng dạy khá lâu và đặc biệt được quan tâm song kết quả thì chưa
khả quan: Học sinh sau khi hoàn thành môn tiếng Anh ở nhà trường không
sử dụng được ngôn ngữ này như một phương tiện giao tiếp và cũng chưa
đọc được tài liệu chuyên ngành. Trên cơ sở thực trạng, tác giả đã đề xuất 8
biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh của nhà trường. Trong
đó, tác giả yêu cầu nhà quản lý phải xây dựng lại nội dung, chương trình
10


môn tiếng Anh phù hợp, đặc biệt phải xác định rõ mục đích quản lý đầu ra
trong quá trình dạy học môn tiếng Anh.
Luận văn thạc sĩ của Bùi Văn Tuấn, với tên gọi: “Một số biện pháp
quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh theo chương trình mới của hiệu
trưởng các trường trung học phổ thông huyện Yên Lạc, tỉnh Vĩnh Phúc” đã
xây dựng hệ thống biện pháp quản lý trước thực trạng thực hiện hoạt động
dạy học môn tiếng Anh của địa phương theo chương trình mới còn nhiều bất
cập. Trong đề tài, tác giả đã chỉ rõ vai trò quản lý nhà nước và quản lý chuyên

môn của hiệu trưởng nhằm đảm bảo thực hiện nghiêm túc theo khung chương
trình mới của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Tuy nhiên, đề tài chưa đề cập đến vai
trò tự quản lý của các chủ thể và các điều kiện đảm bảo cho các chủ thể khi
tham gia quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh theo chương trình mới.
Tác giả Nguyễn Thùy Linh với đề tài: “Một số biện pháp quản lý hoạt
độngdạy học môn tiếng Anh của hiệu trưởng các trường trung học cơ sở
huyện Tam Dương, tỉnh Vĩnh Phúc” đã khái quát những khó khăn của học
sinh trung học cơ sở miền núi khi học ngoại ngữ theo mục tiêu, chương trình
chung. Trên cơ sở đánh giá toàn diện thực trạng hoạt động dạy học và hoạt
động quản lý, tác giả đã chỉ ra những nguyên nhân khách quan và chủ quan
của điểm đạt được và những hạn chế. Trong đó chỉ rõ nhận thức, trình độ
quản lý, các hoạt động quản lý của hiệu trưởng các trường trung học cơ sở
với môn tiếng Anh còn nhiều yếu kém, đây là điểm mấu chốt dẫn tới chất
lượng dạy học môn tiếng Anh còn mang tính chất đối phó bấy lâu nay. Trên
cơ sở sự phân tích sắc bén, tác giả đã đề xuất 6 biện pháp quản lý của hiệu
trưởng đối với dạy học môn tiếng Anh, nâng cao trình độ, kỹ năng quản lý
của hiệu trưởng.
Nhìn chung các công trình khoa học trên của các nhà khoa học đều có
giá trị về lý luận và thực tiễn cao cho những ứng dụng về quản lý hoạt động
giáo dục nói chung và hoạt động dạy học ngoại ngữ nói riêng. Tuy nhiên, cho
11


đến nay chưa có đề tài nào đi sâu nghiên cứu về quản lý hoạt động dạy học
tiếng Anh ở các trường trung học cơ sở trên địa bàn huyện Lục Ngạn, tỉnh
Bắc Giang. Do vậy, việc lựa chọn vấn đề nghiên cứu này có ý nghĩa lý
luận,thực tiễn và không trùng với các công trình nghiên cứu khác.
3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu.
* Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở làm rõ những vấn đề lý luận và thực tiễn, đề xuất các biện

pháp quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở các trường trung học cơ sở,
huyện Lục Ngạn, tỉnh Bắc Giang, góp phần nâng cao chất lượng dạy học môn
học này ở một địa bàn miền núi.
* Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nghiên cứu cơ sở lý luận quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở
các trường trung học cơ sở.
- Đánh giá thực trạng dạy học và quản lý hoạt động dạy học môn tiếng
Anh ở các trường trung học cơ sở, huyện Lục Ngạn, tỉnh Bắc Giang.
- Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở
các trường trung học cơ sở, huyện Lục Ngạn, tỉnh Bắc Giang.
- Khảo nghiệm tính cần thiết, tính khả thi của các biện pháp quản lý.
4. Khách thể, đối tượng và phạm vi nghiên cứu
* Khách thể nghiên cứu
Quản lý hoạt động dạy học ở các trường trung học cơ sở, huyện Lục
Ngạn, tỉnh Bắc Giang.
* Đối tượng nghiên cứu
Quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở các trường trung học cơ
sở, huyện Lục Ngạn, tỉnh Bắc Giang
* Phạm vi nghiên cứu
Đề tài chỉ tập trung nghiên cứu thực trạng và biện pháp quản lý hoạt
động dạy học môn tiếng Anh ở các trường trung học cơ sở, huyện Lục Ngạn,
tỉnh Bắc Giang.
12


Các số liệu điều tra, khảo sát được lấy từ năm 2013 đến nay.
5. Giả thuyết khoa học
Quản lý giáo dục nói chung, quản lý hoạt động dạy học trong trường
trung học cơ sở nói riêng là chức năng, nhiệm vụ chính của các cán bộ quản
lý, đứng đầu là hiệu trưởng. Nếu các chủ thể quản lý ở trường trung học cơ sở

huyện Lục Ngạn, tỉnh Bắc Giang sử dụng tổng hợp các biện pháp như: Kế
hoạch hoá hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở các trường trung học cơ sở; tổ
chức tốt hoạt động bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên kết hợp với chỉ đạo
đổi mới phương pháp dạy học; chỉ đạo tổ chuyên môn tổ chức chặt chẽ hoạt
động dạy học môn tiếng Anh; tích cực hóa hoạt động tự học tập môn tiếng
Anh của học sinh; chỉ đạo đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả dạy học môn
tiếng Anh ở các trường trung học cơ sở huyện Lục Ngạn, tỉnh Bắc Giang,...
thì sẽ quản lý được hoạt động dạy học môn tiếng Anh của giáo viên và học
sinh, góp phần nâng cao chất lượng dạy học tiếng Anh ở các trường trung học
cơ sở huyện Lục Ngạn, tỉnh Bắc Giang sẽ được nâng lên.
6. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
* Phương pháp luận
Đề tài nghiên cứu dựa trên cơ sở phương pháp luận duy vật biện chứng,
duy vật lịch sử và nhận thức luận mác-xít; quan điểm của Đảng Cộng sản Việt
Nam về giáo dục, quản lý giáo dục, nhất là về quản lý hoạt động dạy học.
Đồng thời tác giả dự kiến vận dụng các quan điểm hệ thống - cấu trúc, lôgíc lịch sử và quan điểm thực tiễn để phân tích, đánh giá, xem xét các vấn đề
nghiên cứu.
* Phương pháp nghiên cứu
Đề tài sử dụng kết hợp các phương pháp nghiên cứu của khoa học
chuyên ngành và liên ngành, bao gồm các phương pháp chính sau:
Phương pháp nghiên cứu lý thuyết
Trên cơ sở phân tích, tổng hợp, hệ thống hoá, khái quát hoá các tài liệu
lý luận về dạy học - giáo dục, quản lý giáo dục, các công trình nghiên cứu về
13


vấn đề quản lý hoạt động dạy học - giáo dục của các tác giả trong và ngoài
nước có liên quan để xây dựng cơ sở lý thuyết cho việc nghiên cứu đề tài.
Khảo cứu các chỉ thị, nghị quyết của Đảng Cộng sản Việt Nam (Nghị
quyết Đại hội đại biểu toàn quốc, Nghị quyết Hội nghị Ban Chấp hành Trung

ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư,...), các văn bản, chỉ thị hướng dẫn của Bộ
Giáo dục & Đào tạo, của Tỉnh (Huyện) uỷ, Uỷ ban nhân dân, của ngành giáo
dục tỉnh Bắc Giang và huyện Lục Ngạn về giáo dục - dạy học, quản lý giáo
dục, quản lý hoạt động dạy học nói chung, dạy học môn tiếng Anh nói riêng ở
các trường trung học cơ sở; các sách chuyên khảo, các công trình, đề án, đề
tài nghiên cứu khoa học, các luận án, luận văn khoa học quản lý giáo dục, các
bài viết, bài báo có liên quan đến hoạt động dạy học, quản lý hoạt động dạy
học. Qua đó rút ra nhận định trong việc đánh giá các sự kiện và luận giải các
quan điểm, tư tưởng có liên quan đến luận văn.
Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
+ Phương pháp trưng cầu ý kiến
Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi: Điều tra, khảo sát nhằm đánh giá
đúng thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh theo chương trình mới
ở các trường trung học cơ sở, huyện Lục Ngạn, tỉnh Bắc Giang, cụ thể:
Điều tra thực trạng hoạt động dạy học môn tiếng Anh: điều tra 85
cán bộ quản lý, giáo viên; riêng thực trạng hoạt động học tập của học sinh,
thăm dò thêm ý kiến của 200 học sinh;
Điều tra thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh: điều
tra 80 cán bộ quản lý và giáo viên;
Khảo nghiệm: thăm dò ý kiến của 50 cán bộ quản lý và giáo viên dạy
môn tiếng Anh có nhiều kinh nghiệm.
Phương pháp phỏng vấn trực tiếp:
Tiến hành phỏng vấn trực tiếp với một số giáo viên, cán bộ quản lý và
học sinh trung học cơ sở trên địa bàn huyện Lục Ngạn, tỉnh Bắc Giang về vấn
đề quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở các trường trung học cơ sở.
14


+ Phương pháp quan sát sư phạm
Bằng phương pháp này, học viên đã tiến hành dự giờ một số buổi lên

lớp lý thuyết, một số buổi sinh hoạt chuyên môn, hoạt động ngoại khoá để
thu thập thông tin phục vụ cho việc đánh giá thực trạng quản lý hoạt động
dạy học môn tiếng Anh ở các trường trung học cơ sở huyện Lục Ngạn, tỉnh
Bắc Giang.
+ Phương pháp phân tích tổng kết kinh nghiệm quản lý giáo dục
Tiến hành nghiên cứu các bản đề án đổi mới giáo dục - đào tạo, tổng
kết công tác giáo dục - đào tạo và quản lý giáo dục của ngành giáo dục và của
ban giám hiệu các trường trung học cơ sở trên địa bàn huyện Lục Ngạn, tỉnh
Bắc Giang từ năm 2013 đến 2016.
Toạ đàm với giáo viên, cán bộ quản lý, học sinh về kinh nghiệm quản
lý hoạt động dạy học tiếng Anh ở các trường trung học cơ sở huyện Lục
Ngạn, tỉnh Bắc Giang.
+ Phương pháp chuyên gia
Học viên tiến hành trao đổi và xin ý kiến của các chuyên gia (là các nhà
quản lý giáo dục, các nhà sư phạm có uy tín và kinh nghiệm trong tổ chức các
hoạt động dạy học - giáo dục,...) để lấy ý kiến tư vấn, góp ý trong việc xây
dựng đề cương nghiên cứu, đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động dạy học
môn tiếng Anh ở các trường trung học cơ sở huyện Lục Ngạn, tỉnh Bắc Giang.
+ Phương pháp hỗ trợ:
Sử dụng toán học thống kê để xử lý số liệu về kết quả điều tra, khảo
sát, qua đó rút ra những kết luận chính xác về kết quả thu được.
Tổ chức khảo nghiệm nhằm mục đích kiểm chứng tính đúng đắn, tính
khoa học, tính khả thi và hiệu quả của các biện pháp quản lý hoạt động dạy
học môn tiếng Anh ở các trường trung học cơ sở, huyện Lục Ngạn, tỉnh Bắc
Giang. Qua đó khẳng định tính đúng đắn của giả thuyết khoa học đã nêu.

15


7. Ý nghĩa của đề tài

Góp phần làm sáng tỏ thêm lý luận quản lý giáo dục từ thực tiễn quản
lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở các trường trung học cơ sở, huyện Lục
Ngạn, tỉnh Bắc Giang.
Góp phần cung cấp những luận cứ khoa học giúp cho các cấp quản lý,
nhất là hiệu trưởng trường trung học cơ sở vận dụng đề ra các biện pháp quản
lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở các trường trung học cơ sở nói chung
và trung học cơ sở huyện Lục Ngạn, tỉnh Bắc Giang nói riêng.
8. Kết cấu của đề tài
Luận văn kết cấu gồm: Phần mở đầu; 3 chương (7 tiết); kết luận và kiến
nghị; danh mục tài liệu tham khảo; phụ lục.

16


Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
MÔN TIẾNG ANH Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
1.1. Các khái niệm cơ bản
1.1.1. Hoạt động dạy học môn tiếng Anh
* Vị trí, vai trò và quan niệm về hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở
trường trung học cơ sở
Trong lịch sử phát triển của giáo dục và nhà trường, dạy học tồn tại như
một hoạt động xã hội, nó gắn liền với hoạt động của con người. Để thực hiện
các nhiệm vụ giáo dục: giáo dục trí tuệ, giáo dục đạo đức, giáo dục thể chất,
giáo dục thẩm mỹ và giáo dục lao động, nhà trường phải dựa vào nhiều con
đường có mối quan hệ biện chứng với nhau là dạy học, lao động sản xuất,
trong đó dạy học là phương tiện quan trọng nhất. Như vậy, dạy học là con
đường cơ bản nhằm phát triển trí tuệ nói riêng và hình thành phát triển nhân
cách cho thế hệ trẻ nói chung. Dạy học là hoạt động được tiến hành một cách
có tổ chức, có kế hoạch có nội dung và phương pháp sư phạm của người giáo

viên phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý và đặc điểm nhận thức của người học.
Hoạt động dạy học là một hệ toàn vẹn gồm hoạt động dạy và hoạt động
học luôn tương tác với nhau, thâm nhập vào nhau, sinh thành ra nhau. Sự
tương tác giữa dạy và học mang tính chất cộng tác, trong đó giảng dạy giữ vai
trò chủ động, định hướng, hướng dẫn người học thực hiện tốt việc lĩnh hội
kiến thức, rèn luyện kỹ xảo, kỹ năng nghề nghiệp.
Dạy học là hoạt động kép bao gồm dạy (do thầy đảm nhận) và học (do
trò đảm nhận). Dạy và học có liên hệ tác động lẫn nhau không thể thiếu nhau,
thầy giữ vai trò lãnh đạo, tổ chức điều khiển hoạt động của học sinh. Học sinh
giữ vai trò tự giác, tích cực, chủ động, tự tổ chức, tự điều khiển hoạt động học
của bản thân.
Hoạt động dạy và học đều có những nét chung mang thuộc tính bản
chất và đều có các yếu tố cấu trúc của mọi hoạt động. Tuy nhiên, hai hoạt

17


động đó lại có những điểm khác biệt về chủ thể, đối tượng, mục đích, phương
tiện và kết quả hoạt động như:
Chủ thể của hoạt động dạy là thầy và tập thể sư phạm; chủ thể của hoạt
động học là trò, là tập thể những người được giáo dục.
Đối tượng của hoạt động dạy là hoạt động của học sinh, là các quan hệ
giao lưu giữa chúng; đối tượng của hoạt động học là hoạt động của loài người
trong việc nhận thức và cải tạo hiện thực khách quan, trong các quan hệ xã
hội đa dạng.
Mục đích của hoạt động dạy là cải biến và hoàn thiện hoạt động nhận
thức, kỹ năng thực hành của học sinh, là hình thành và phát triển nhân cách
của người học phù hợp với nhu cầu đòi hỏi của xã hội; mục đích của hoạt
động học là nhằm chiếm lĩnh kinh nghiệm xã hội giá trị văn hóa của loài
người để lại, trên cơ sở đó mà hình thành năng lực sáng tạo trong việc cải

tạo tự nhiên và xã hội, biết chung sống với những gì quy định sự tồn tại của
học sinh.
Phương tiện của hoạt động dạy bao gồm những công cụ vật chất,
phương pháp, hình thức tổ chức tác động sư phạm, tổ chức quản lý, trong đó
phải kể tới cả những phẩm chất nhân cách và năng lực sư phạm của giáo viên;
phương tiện của hoạt động học bao gồm những công cụ vật chất, những
phương pháp và hình thức tổ chức các loại hoạt động nhận thức, khoa học
định hướng giá trị, hoạt động sản xuất, chính trị xã hội, văn hóa - thẩm mỹ,
thể dục thể thao mà học sinh được tổ chức tham gia.
Kết quả hoạt động của dạy là chất lượng và trình độ mới của hoạt động
và giao lưu của học sinh đã được hình thành, kể cả chất lượng và trình độ mới
về sự phát triển nhân cách của học sinh. Kết quả của hoạt động dạy còn thể
hiện ở sự hoàn thiện trình độ tri thức và kỹ năng giáo dục, sự thỏa mãn những
nhu cầu chính trị, đạo đức, nghiệp vụ của giáo viên; Kết quả của hoạt động
học là những khả năng mới của học sinh trong việc nhận thức, cải biến hiện
18


thực, là sự phát triển những thuộc tính của nhân cách học sinh phù hợp với
nhu cầu xã hội. Hai hoạt động dạy và học tồn tại, thống nhất với nhau trong
sự khác biệt về chức năng hoạt động, vì thế nó là một hoạt động đặc biệt,
song sự tích hợp những kết quả của mỗi hoạt động do các chủ thể mang lại
sẽ tạo nên kết quả của sự phát triển nhân cách của học sinh.
Từ phân tích ở trên, có thể khái quát: Dạy học là những hoạt động mà ở
đó, dưới sự tổ chức, điều khiển, lãnh đạo của người dạy, người học tự giác,
tích cực, chủ động tự tổ chức, tự điều khiển hoạt động nhận thức nhằm thực
hiện có hiệu quả những nhiệm vụ đặt ra.
Hoạt động dạy học là hoạt động trung tâm chi phối tất cả các hoạt động
khác trong nhà trường. Hoạt động dạy học thực hiện các nhiệm vụ: làm cho
học sinh nắm vững tri thức khoa học một cách có hệ thống cơ bản, có những

kỹ năng, kỹ xảo cần thiết trong học tập, lao động và đời sống. Hoạt động này
làm phát triển tư duy độc lập sáng tạo, hình thành những năng lực cơ bản về
nhận thức và hành động của học sinh, hình thành ở học sinh thế giới quan
khoa học, lòng yêu tổ quốc, yêu chủ nghĩa xã hội, đó chính là động cơ học tập
trong nhà trường và định hướng hoạt động của học sinh.
Tiếng Anh là một trong các môn học cơ bản ở trường trung học cơ sở, là
một bộ phận quan trọng không thể thiếu của học vấn phổ thông mà còn là
phương tiện hữu hiệu để khai thác thông tin, là công cụ giao tiếp và cập nhật tri
thức để hội nhập và phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Với chức năng là
môn tiếng nước ngoài, bắt buộc trong chương trình giáo dục trung học cơ sở,
môn tiếng Anh cung cấp cho học sinh một công cụ giao tiếp mới để tiếp thu
những tri thức tiên tiến, tìm hiểu các nền văn hoá đa dạng và phong phú trên
thế giới, dễ dàng hội nhập với cộng đồng quốc tế. Nhận thức được vị trí và vai
trò quan trọng của môn tiếng Anh trong trường phổ thông, Đảng và Nhà nước
đã có nhiều nghị quyết, chỉ thị, thông tư về việc đổi mới và không ngừng nâng
cao chất lượng dạy học ngoại ngữ trong các trường trung học cơ sở.
19


Dạy và học tiếng Anh ở các trường trung học cơ sở không giống với
các môn học khác. Trong quá trình dạy và học, học sinh phải luôn tham gia
với tư thế chủ động hơn. Các kỹ năng nghe - nói - trả lời câu hỏi được thực
hiện thường xuyên hơn, luôn đòi hỏi người học phải có khả năng tư duy
nhanh, phản xạ kịp thời, mạnh dạn mới có thể để phát triển kỹ trong giờ
học. Chương trình môn tiếng Anh ở trường trung học cơ sở, lượng kiến
thức phân bố cho từng bài ngắn, đặc trưng cho kiến thức ngữ pháp, đảm
bảo cho học sinh nhớ lâu, hiểu kỹ và có thể vận dụng trong từng tình huống
cụ thể. Lượng từ mới, ngữ pháp được chú ý xây dựng theo hướng cơ bản,
nhưng vẫn có nội dung mở rộng, phát triển để học sinh có thể học tập theo
nhu cầu của mình. Thời gian bài học được phân bố hợp lý, chú trọng đến

thực hành rèn luyện các kỹ năng. Tuy nhiên, thực tế giảng dạy cho thấy:
các bài đọc có lượng từ mới ngày càng nhiều (tăng dần theo lớp học), từ
mới dài vần và khó đọc, sự phân bố thời gian để học phần ngữ pháp của
chương trình tiếng Anh còn ngắn so với lượng kiến thức mà các em phải
học, điều này làm cho chương trình khó hơn đối với ngư ời dạy, nặng nề,
quá tải đối với người học. Theo chương trình mới hiện nay, nếu đáp ứng
những điều kiện của chương trình, chẳng hạn như sỹ số lớp học chỉ khoảng
từ 15 đến 25, trang thiết bị dạy học hiện đại, khả năng thích ứng của giáo
viên về phương pháp giảng dạy là lấy học sinh làm trung tâm, học sinh giữ
được vai trò chủ đạo trong một tiết học, đặc biệt khi GV biết sử dụng trang
thiết bị trong giờ học thì học sinh sẽ tiếp thu hiệu quả kiến thức, việc học
tiếng Anh dễ dàng, hứng thú và có hiệu quả hơn.
Với cách tiếp cận dạy học môn tiếng Anh như là một hoạt động chúng
tôi quan niệm:
Hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở các trường trung học cơ sở là
những tác động có mục đích, có tổ chức, có kế hoạch của đội ngũ giáo viên
đến học sinh, nhằm trang bị cho học sinh những kiến thức, văn hóa, ngôn ngữ
20


và các công cụ giao tiếp tiếng Anh giúp các em có kiến thức cơ bản về ngôn
ngữ Anh giúp các em có thể nắm vững cấu trúc ngữ pháp, vốn từ vựng, tiến
tới có thể giao tiếp bằng tiếng Anh tạo thuận lợi cho quá trình học tập và
công tác sau này
Dạy học môn tiếng Anh ở các trường trung học cơ sở bao gồm hai hoạt
động cơ bản: hoạt động giảng dạy của giáo viên và hoạt động học tập của học
sinh. Hoạt động giảng dạy của giáo viên nhằm tổ chức và điều khiển quá trình
nắm kiến thức, những công cụ giao tiếp bằng tiếng Anh cho học sinh.
Hoạt động học tập của học sinh trung trung học cơ sở là chủ thể nhận
thức chủ động tích cực nhằm tiếp thu kiến thức, những công cụ giao tiếp bằng

tiếng Anh. Chính vì vậy, giáo viên đóng vai trò chủ thể tác động đến học sinh
và học sinh không những là khách thể tiếp nhận sự tác động của giáo viên mà
còn đóng vai trò chủ thể vì họ là những con người thực hiện hoạt động học
tập trong nhà trường. Họ ý thức về nhiệm vụ học tập, họ tích cực nhận sự tác
động từ phía người thầy: vai trò chủ thể của trò càng được phát huy thì hiệu
quả học tập càng lớn. Trong quá trình dạy học, giảng dạy của giáo viên đóng
vai trò chỉ đạo, điều khiển hoạt động học của học sinh nhưng không được đối
lập với tính độc lập sáng tạo với học sinh.
Hoạt động dạy và học có mối quan hệ chặt chẽ với nhau, thể hiện ở mối
quan hệ tương tác giữa các thành tố như: mục tiêu, nội dung, phương pháp,
hình thức tổ chức của hoạt động dạy và hoạt động học, người dạy, người học
và kết quả dạy học; trong đó hoạt động dạy của giáo viên và hoạt động học
của học sinh là hai nhân tố trung tâm, năng động nhất của quá trình dạy học.
Quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở các trường học cơ sở cũng tuân
theo qui luật của hoạt động dạy học. Vì vậy, chủ thể quản lý cần hiểu và nắm
chắc các yêu cầu cơ bản của hoạt động quản lý như: quản lý mục tiêu dạy học
môn tiếng Anh, quản lý nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức dạy học và
kết quả dạy học môn tiếng Anh ở các trường trung trung học cơ sở.
21


Với nét đặc trưng riêng, dạy và học tiếng Anh không giống với các
môn học khác. Trong quá trình dạy và học, người học sinh phải luôn tham
gia với tư thế chủ động hơn. Các kỹ năng nghe - nói - trả lời câu hỏi luôn
đòi hỏi người học phải có khả năng tư duy nhanh và đặc biệt người học
phải phản xạ kịp thời, mạnh dạn để khả năng giao tiếp trong giờ học tốt.
Nhằm đạt được yêu cầu đó người giáo viên phải đóng một vai trò hết sức
quan trọng, là người lập kế hoạch, tổ chức, sắp xếp, kiểm tra đánh giá và
khích lệ học sinh trong quá trình để giúp các em từng bước lĩnh hội kiến
thức của môn tiếng Anh

Thực tế hoạt động dạy học ngoại ngữ nói chung và dạy học tiếng Anh
nói riêng đều phải quan tâm đến 4 chức năng Nghe - Nói - Đọc - Viết và hoạt
động dạy học tiếng Anh phải là một quá trình liên tục, giúp người học từng
bước làm chủ được 4 kỹ năng của ngôn ngữ mà họ học. Vì thực tế học tiếng
Anh là học một ngôn ngữ, một thứ tiếng nói không phải là tiếng mẹ đẻ để biết
và sử dụng ngôn ngữ đó như một công cụ giao tiếp.
* Chương trình mới môn tiếng Anh ở trường trung học cơ sở
Chương trình mới môn tiếng Anh ở trường trung học cơ sở có những
điểm khác so với chương trình cũ, cụ thể là: Quan tâm đều đến cả 4 kỹ năng
Nghe - Nói - Đọc - Viết. Qua chương trình này, học sinh có thể luyện được cả 4
kỹ năng. Tuy nhiên, với chương trình mới này học sinh cần phải phát huy tính tự
giác, ý thức học tập cao thì việc học chương trình này mới có hiệu quả.
Chương trình mới lượng kiến thức thì tương đương với chương trình
cũ, song thời gian phân bố cho từng bài ngắn hơn rất nhiều so với chương
trình cũ. Cụ thể là một bài đọc ở chương trình cũ với lượng từ ít hơn, từ mới
ngắn vần và dễ đọc hơn lại được phân bố học trong 4 tiết /tuần. Còn bài đọc
trong chương trình mới với lượng từ nhiều hơn, từ mới dài vần và khó đọc
hơn thì chỉ được phân bố dạy trong 3 tiết /tuần. Chính vì vậy mà chương trình
tiếng Anh đổi mới trở nên khó và quá tải đối với học sinh. Hơn thế nữa, sự
22


phân bố thời gian để học phần ngữ pháp của chương trình tiếng Anh đổi mới
quá ngắn so với lượng kiến thức mà các em phải học, điều này làm cho
chương trình trở nên khó đối với người dạy, đặc biệt là người học cảm thấy là
chương trình trở nên rất quá tải.
Với chương trình mới đòi hỏi giáo viên phải linh hoạt áp dụng, kết hợp
các phương pháp giảng dạy để các em có thể tiếp thu và vận dụng được kiến
thức đã học trong các tình huống cuộc sống thực tại, giúp các em có hứng thú
trong học tập, từ đó có thể tiếp thu kiến thức một cách chủ động, tự giác vận

dụng kiến thức đã học vào các tình huống thực tế để giúp các em biến kiến
thức đã học thành kiến thức của mình.
Tuy nhiên với chương trình mới hiện nay, nếu chúng ta đáp ứng
được những điều kiện của chương trình, chẳng hạn như sỹ số lớp học chỉ
khoảng từ 15 đến 25, trang thiết bị dạy học hiện đại, khả năng thích ứng
của giáo viên về phương pháp giảng dạy là lấy học sinh làm trung tâm, học
sinh giữ được vai trò chủ đạo trong một tiết học, đặc biệt là giáo viên biết
cách vận dụng tối đa trang thiết bị trong một giờ học thì học sinh sẽ tiếp
thu rất có hiệu quả và các em có thể luyện tập được tối đa thời gian trong
một giờ học cũng như trong một bài học. Nếu được như vậy thì học sinh sẽ
cảm thấy việc học một ngoại ngữ ngoài tiếng mẹ đẻ của mình một cách nhẹ
nhành và có hiệu quả cao.
1.1.2. Quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở trường trung học cơ sở
Quản lý được định nghĩa bằng nhiều cách khác nhau song có thể hiểu
quản lý là hoạt động có mục đích của con người và quản lý chính là các hoạt
động do một hoặc nhiều người điều phối hành động của những người khác
nhằm thu được kết quả mong muốn. Quản lý vừa là một khoa học, vừa là một
nghệ thuật. Quản lý mang tính khoa học vì các hoạt động của quản lý có tổ
chức, có định hướng đều dựa trên những quy luật, những nguyên tắc và
những phương pháp hoạt động cụ thể, đồng thời quản lý mang tính nghệ
23


thuật vì nó vận dụng một cách linh hoạt và sáng tạo vào những điều kiện cụ
thể trong sự kết hợp và tác động nhiều mặt của các yếu tố khác nhau trong đời
sống xã hội. Quản lý là hoạt động có ý thức của nhà quản lý nhằm đạt tới mục
tiêu hiệu quả quản lý. Cán bộ quản lý, các lực lượng sư phạm.,... bằng hành
động của mình biến mục tiêu đó thành hiện thực.
Theo đó, có thể hiểu: Quản lý là những tác động của chủ thể quản lý
đến đối tượng quản lý một cách trực tiếp hoặc gián tiếp nhằm đạt được mục

đích của quá trình. Nói cách khác, quản lý là thực hiện những công việc của
cấp trên có tác dụng định hướng, điều tiết, phối hợp với các hoạt động của cấp
dưới, của những người dưới quyền. Biểu hiện cụ thể qua việc lập kế hoạch
hoạt động, đảm bảo tổ chức, điều phối, kiểm tra, kiểm soát. Hướng được sự
chú ý của con người vào một hoạt động nào đó, điều tiết được nguồn nhân
lực, phối hợp được các hoạt động bộ phận. Trong quản lý, chủ thể quản lý và
đối tượng quản lý có mối quan hệ hữu cơ, tác động qua lại với nhau nhằm đạt
được mục tiêu của tổ chức. Khi mục tiêu của tổ chức thay đổi sẽ tác động đến
đối tượng quản lý thông qua chủ thể quản lý.
Quản lý giáo dục là một bộ phận quan trọng của hệ thống quản lý xã
hội. Xung quang vấn đề này cũng có các quan niệm khác nhau: theo tác giả
Đặng Quốc Bảo thì: “quản lý giáo dục theo nghĩa tổng quát là hoạt động điều
hành, phối hợp các lực lượng xã hội nhằm thúc đẩy công tác giáo dục và đào
tạo theo yêu cầu phát triển của xã hội”. Tác giả Trần Kiểm cho rằng: quản lý
giáo dục được hiểu là hệ thống những tác động tự giác (có ý thức, có mục
đích, có kế hoạch, có hệ thống, hợp quy luật) của chủ thể quản lý đến tập thể
giáo viên, công nhân viên, tập thể học sinh, cha mẹ học sinh và các lực lượng
xã hội trong và ngoài nhà trường nhằm thực hiện có chất lượng và hiệu quả
mục tiêu giáo dục của nhà trường.
Tiếp cận vấn đề ở các khía cạnh khác nhau, song các khái niệm đều chỉ
ra bản chất của quản lý giáo dục là quá trình tác động có ý thức của chủ thể
24


quản lý tới khách thể quản lý và các thành tố tham gia vào quá trình hoạt
động giáo dục nhằm thực hiện có hiệu quả mục tiêu giáo dục.
Từ các khái niệm trên theo chúng tôi thì: Quản lý giáo dục là sự tác
động của chủ thể quản lý tới khách thể quản lý nhằm thực hiện các mục tiêu
giáo dục đã đề ra. Quản lý giáo dục có nhiều cấp độ khác nhau:
Quản lý giáo dục ở cấp độ vĩ mô (quản lý hệ thống giáo dục). Ở cấp độ

này, quản lý giáo dục được hiểu là những tác động tự giác, có ý thức, có mục
đích, có kế hoạch, có hệ thống và hợp quy luật của chủ thể quản lý giáo dục
các cấp đến các mắt xích của hệ thống giáo dục nhằm thực hiện có chất lượng
và hiệu quả việc tổ chức, huy động, điều phối, giám sát và điều chỉnh các
nguồn lực giáo dục để hệ thống giáo dục vận hành đạt được mục tiêu phát
triển giáo dục;
Quản lý giáo dục ở cấp vi mô (quản lý một cơ sở giáo dục). Ở cấp độ
này, quản lý giáo dục được hiểu là thống những tác động tự giác, có ý thức,
có mục đích, có kế hoạch, có hệ thống và hợp quy luật của chủ thể quản lý
một cơ sở giáo dục đến tập thể giáo viên, công nhân viên, tập thể học sinh và
các lực lượng tham gia giáo dục khác trong và ngoài cơ sở giáo dục đó, để
thực hiện có chất lượng và hiệu quả hoạt động giáo dục và dạy học, nhằm làm
cho cơ sở giáo dục vận hành luôn ổn định và phát triển để đạt tới mục tiêu đào
tạo của cơ sở giáo dục đó. Đề tài của chúng tôi nghiên cứu thống nhất với cấp
độ tiếp cận này, quản lý giáo dục được tiếp cận ở cấp độ vi mô, là các hoạt
động quản lý ở một nhà trường cụ thể.
Quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở các trường trung học cơ
sở là một loại hình quản lý hoạt động trong đó chủ thể đề ra những mục
tiêu cần phải đạt được và những chủ trương, biện pháp kế hoạch phải thực
hiện, lựa chọn nhân sự, thời gian, huy động và sử dụng nhân lực, vật lực và
tài lực (nguồn nhân lực giáo dục của nhà trường) hiện có và sẽ có để tổ
chức và điều hành bộ máy nhân lực nhằm thực hiện những chủ trương, biện
25


pháp và kế hoạch nói trên một cách đúng đắn, có chất lượng và hiệu quả
đáp ứng được mục tiêu mà chủ thể đã đề ra.
Quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở các trường học cơ sở
hướng vào thực hiện nhiệm vụ trọng tâm của của nhà trường. Vì vậy, quản
lý quá trình sư phạm của giáo viên, hoạt động học tập của học sinh, diễn ra

chủ yếu trong quá trình dạy học. Do đó quản lý hoạt động dạy học môn tiếng
Anh thực chất là những tác động của chủ thể quản lý vào quá trình dạy học
(được tiến hành bởi giáo viên và tập thể giáo viên) nhằm góp phần hình
thành và phát triển toàn diện năng lực và nhân cách, nhất là kiến thức và
năng lực giao tiếp bằng tiếng Anh cho học sinh theo mục tiêu giáo dục của
trường trung học cơ sở.
Từ những quan niệm và cách tiếp cận trên tác giả đưa ra quan niệm:
Quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở trường học cơ sở là những cách
thức, biện pháp của chủ thể quản lý theo sự phân cấp tác động đến toàn bộ
hoạt động giảng dạy của đội ngũ giáo viên và hoạt động học tập môn tiếng
Anh của học sinh trung học cơ sở nhằm đạt được chất lượng và hiệu quả dạy
học môn học này của nhà trường
Quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh là một bộ phận hữu cơ trong
hệ thống quản lý giáo dục - đào tạo của các trường trung học cơ sở, có sự
tham gia của các nhân tố:
Một là: chủ thể quản lý bao gồm nhiều lực lượng tham gia, trực tiếp
và chịu trách nhiệm chính là hiệu trưởng nhà trường, là người giữ vai trò
quan trọng nhất và chịu trách nhiệm chính đến chất lượng hoạt động dạy
học và quản lý hoạt động này. Giúp việc cho hiệu trưởng quản lý hoạt động
dạy học tiếng Anh ở các trường trung học cơ sở là các phó hiệu trưởng, tổ
tiếng Anh,... và chính bản thân đội ngũ giáo viên.
Hai là, đối tượng quản lý hoạt động dạy học tiếng Anh ở các trường
trung học cơ sở là đội ngũ giáo viên và học sinh cùng nội dung chương trình
26