ĐÁNH GIÁ GIÁ TRỊ CHẨN đoán sớm UNG THƯ vòm mũi HỌNG, UNG THƯ THANH QUẢN VÀ UNG THƯ HẠ HỌNG BẰNG nội SOI bước SÓNG NGẮN

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (3 MB, 99 trang )

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ Y TẾ

TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI

VŨ VĂN BẢN

ĐÁNH GIÁ GIÁ TRỊ CHẨN ĐOÁN SỚM
UNG THƯ VÒM MŨI HỌNG , UNG THƯ
THANH QUẢN VÀ UNG THƯ HẠ HỌNG
BẰNG NỘI SOI BƯỚC SÓNG NGẮN

LUẬN VĂN THẠC SỸ Y HỌC

HÀ NỘI - 2015

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ Y TẾ

TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI

VŨ VĂN BẢN

ĐÁNH GIÁ GIÁ TRỊ CHẨN ĐOÁN SỚM
UNG THƯ VÒM MŨI HỌNG , UNG THƯ
THANH QUẢN VÀ UNG THƯ HẠ HỌNG
BẰNG NỘI SOI BƯỚC SÓNG NGẮN
Chuyên ngành : Tai Mũi Họng

Mã số: 60720155

LUẬN VĂN THẠC SỸ Y HỌC
Người hướng dẫn khoa học:
TS. NGUYỄN QUANG TRUNG

HÀ NỘI - 2015

LỜI CẢM ƠN
Để đạt được kết quả như ngày hôm nay:
Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến Đảng ủy, Ban giám hiệu, Phòng
Quản Lý Đào tạo sau đại học, Bộ môn Tai Mũi Họng trường Đại học Y Hà
Nội đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi để học tập và hoàn thành luận văn này.
Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến Đảng ủy, Ban giám đốc, các
khoa phòng của Bệnh viện Tai Mũi Họng Trung ương, Khoa Tai Mũi Họng
Bệnh viện Đại học Y Hà Nội đã quan tâm giúp đỡ, tạo điều kiện cho tôi học
tập và nghiên cứu tại bệnh viện.
Với lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc, tôi xin được bày tỏ lời cảm ởn
chân thành tới TS. Nguyễn Quang Trung – người thầy, nhà khoa học đã tận
tình truyền đạt kiến thức và trực tiếp hướng dẫn cho tôi trong suốt quá trình
học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn này.
Tôi xin bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc đến:
Những người thầy, những nhà khoa học đã tận tình giảng dạy, hướng
dẫn cho tôi nhiều ý kiến quý báu.
Vô cùng biết ơn sự chăm sóc động viên của gia đình và những người
thân yêu, sự quan tâm giúp đỡ và những tình cảm quý báu của người thân,
bạn bè đã dành cho tôi.

Vũ Văn Bản

LỜI CAM ĐOAN
Tôi là Vũ Văn Bản, Cao học khóa 22, Trường Đại học Y Hà Nội, chuyên
ngành Tai Mũi Họng, xin cam đoan.
1. Đây là Luận văn do bản thân tôi trực tiếp thực hiện dưới sự hướng dẫn
của TS. Nguyễn Quang Trung.
2. Công trình này không trùng lặp với bất kỳ nghiên cứu nào khác đã
được công bố tại việt Nam.
3. Các số liệu và thông tin trong nghiên cứu là hoàn toàn chính xác,
trung thực và khách quan, đã được xác nhận và chấp nhận của cơ sở nơi
nghiên cứu.
Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm trước pháp luật về những cam kết này.
Hà Nội, ngày 10 tháng 11 năm 2015
Người viết cam đoan

Vũ Văn Bản

CÁC CHỮ VIẾT TẮT

AJCC
CLVT
ĐNA

American Joint Committee on Cancer Hội ung thư Hoa Kỳ
Cắt lớp vi tính
Đông Nam Á

GPB

HH

Giải phẫu bệnh
Hạ họng

KCTM
LS
NBI
PT
TM
TMCT
TMH
TQ

Khoang cạnh thanh môn
Lâm sàng
Nội soi ống mềm bước sóng ngắn
Phẫu thuật
Thanh môn
Tĩnh mạch cảnh trong
Tai Mũi Họng
Thanh quản

Narrowband imaging

UTHH
UTTQ
UTVMH
VMH

Ung thư hạ họng
Ung thư thanh quản
Ung thư vòm mũi họng
Vòm mũi họng

VTG
VTTD

Viêm tai giữa
Viêm tai thanh dịch

MỤC LỤC
MỤC LỤC....................................................................................................................................... 4
ĐẶT VẤN ĐỀ................................................................................................................................. 1
CHƯƠNG 1.................................................................................................................................... 3
TỔNG QUAN.................................................................................................................................. 3
1.1. LỊCH SỬ NGHIÊN CỨU........................................................................................................................ 3

1.1.1 Lịch sử nghiên cứu ung thư vòm họng.................................................3
1.1.2. Lịch sử nghiên cứu ung thư thanh quản...............................................4
1.1.3. Lịch sử nghiên cứu ung thư hạ họng....................................................6
1.2. GIẢI PHẪU VÒM MŨI HỌNG, THANH QUẢN, HẠ HỌNG.......................................................................7

1.2.1. Giải phẫu vòm mũi họng.....................................................................7
1.2.2. Giải phẫu thanh quản...........................................................................8
1.2.3. Giải phẫu hạ họng..............................................................................13
1.3. ĐẶC ĐIỂM CỦA UNG THƯ VÒM MŨI HỌNG, UNG THƯ THANH QUẢN VÀ UNG THƯ HẠ HỌNG..........16

1.3.1. Đặc điểm của ung thư vòm mũi họng , , , .........................................16

- Ung thư vòm mũi họng là ung thư biểu mô vẩy xuất phát từ biểu mô phủ
của vùng vòm mũi họng...............................................................................16
- Hay gặp ở các nước Đông Nam Á, ít gặp ở người da trắng.....................16
- Tại Việt nam: là 1 trong 5 loại ung thư hay gặp nhất, nhiều nhất ở vùng
đầu cổ, nam /nữ = 3/1..................................................................................16
1.3.2. Đặc điểm chung của ung thư thanh quản , , , ....................................18
1.3.3. Đặc điểm chung của ung thư hạ họng , .............................................19
1.3.4. Phân độ mô học ung thư biểu mô vảy của ung thư vòm mũi họng, ung
thư hạ họng, ung thư thanh quản .................................................................21
1.3.5. Chẩn đoán xác định ung thư vòm mũi họng, ung thư hạ họng, ung thư
thanh quản....................................................................................................21

1.4. CÁC PHƯƠNG PHÁP CHẨN ĐOÁN UNG THƯ VÒM MŨI HỌNG, UNG THƯ THANH QUẢN, UNG THƯ HẠ
HỌNG..................................................................................................................................................... 22

1.4.1. Khám gián tiếp vòm mũi họng, thanh quản, hạ họng bằng gương....22
- Dung gương đăt vao hong ơ sau lươi ga quan sat vom mui hong, đ ăt gương thanh sau hong (b ênh
nhân kêu ê liên tuc) giup bôc lô ro tên đinh thanh quan, ha hong đê quan sat thanh quan va ha hong.
Phương phap nay co nhiêu han chê như bênh nhân lo lăng, b ênh nhân kich thich, kho đưa gương vao
thanh quan, thanh thiêt năm ngang che lâp thanh quan, …nên hi ên nay phương phap nay it đươc sư
dung....................................................................................................................................................... 22

1.4.2. Khám gián tiếp vòm mũi họng, thanh quản, hạ họng bằng nội soi ánh
sáng trắng.....................................................................................................22
- Dung optc 00 va optc 700 đê thăm kham vom mui hong, thanh quan, ha hong. Đây la phương phap phô
biên va co nhiêu ưu điêm hiên nay đê giup viêc thăm kham va chân đoan cac b ênh vê tai mui hong, tuy
nhiên con han chê trong viêc phat hiên ung thư sơm.............................................................................22

1.4.3. Cắt lớp vi tính và cộng hưởng từ.......................................................22

1.5. CHẨN ĐOÁN UNG THƯ SƠM VÒM MŨI HỌNG, THANH QUẢN, HẠ HỌNG BĂNG MÁY N ÔI SOI BƯƠC
SÓNG NGẮN (NBI).................................................................................................................................. 22

1.5.1. Nguyên lý hoạt động..........................................................................23
1.5.2. Cấu tạo của máy nội soi bước sóng ngắn:.........................................26
1.5.3. Ưu điểm của máy nội soi bước sóng ngắn:........................................26
CHƯƠNG 2................................................................................................................................. 28
ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU................................................................28
2.1. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU................................................................................................................ 28

2.1.1. Mẫu nghiên cứu: Qua khám sàng lọc 2.358 bệnh nhân đến khám tại
phòng khám chẩn đoán ung thư sớm bệnh viện Tai Mũi Họng Trung ương
phát hiện 18 bệnh nhân mắc bệnh ung thư vòm mũi họng, ung thư thanh
quản, ung thư hạ họng..................................................................................28
2.1.2. Thời gian nghiên cứu: Nghiên cứu được tiến hành từ 5/2015 đến
9/2015..........................................................................................................28
2.1.3. Tiêu chuẩn lựa chọn bệnh nhân.........................................................28
2.1.4. Tiêu chuẩn loại trừ bệnh nhân............................................................28
2.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU........................................................................................................... 28

2.2.1. Thiết kế nghiên cứu............................................................................28

2.2.2. Phương tiện nghiên cứu:....................................................................28
2.2.3. Các bước tiến hành............................................................................30
.............................................................................................................................................................. 30
2.2.3.1. Lưa chon bênh nhân: chon nhưng bênh nhân co tôn thương nghi ngơ la ung thư vom mui hong,
ung thư thanh quan, ung thư ha hong đươc kham sang loc trong 2.358 b ênh nhân kham tai phong kham
chân đoan ung thư sơm bênh viên Tai mui hong Trung ương tư 5/2015 đên 9/2015. .............................31
2.2.3.2. Chuân bi bênh nhân................................................................................................................... 31

2.2.3.3. Qui trinh kham nôi soi va sinh thiêt u......................................................................................... 31
2.2.3.4. Theo doi va ghi nhân nhưng thông sô cân nghiên cưu trong qua trinh thăm kham. .....................32
- Nhưng bênh nhân đươc phat hiên co tôn thương vom mui hong, thanh quan, ha hong se lưu lai nhưng
thông sô cân thiêt cho nghiên cưu: Ho tên, tuôi, đia chỉ, cac yêu tô nguy cơ, hinh anh tôn thương dươi
anh sang trăng, hinh anh tôn thương dươi bươc song ngăn, …...............................................................32
2.2.3.5. Xư ly, phân tch sô liêu, đanh gia kêt qua....................................................................................32
2.3. ĐẠO ĐỨC NGHIÊN CỨU.................................................................................................................... 33

CHƯƠNG 3................................................................................................................................. 34
KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU........................................................................................................... 34
3.1. ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA ĐỐI TƯỢNG ĐẾN KHÁM...............................................................................34

3.1.1. Phân bố theo tuổi...............................................................................34
Nhân xet:............................................................................................................................................... 34
- Tuôi bênh nhân nho nhât la 09 tuôi, tuôi b ênh nhân cao nhât la 88 tuôi. .............................................34
- Tuôi trung binh cua cac bênh nhân đên kham la 40,8 + 15,6. ................................................................34
- Nhom tuôi hay găp nhât la tư 21 tuôi đên 40 chiêm 48,86%.................................................................34
- Nhom tuôi it găp nhât la cac bênh nhân trên 80 tuôi chiêm 0,21%. ......................................................34
.............................................................................................................................................................. 34
3.1.2. Phân bô theo giơi.......................................................................................................................... 35

3.1.3. Phân bố theo địa giới.........................................................................35
Nhân xet:............................................................................................................................................... 35
-Ty lê đên kham cua bênh nhân ơ thanh thi la 22,05%...........................................................................35

- Ty lê kham cua bênh nhân ơ nông thôn la 77,95%................................................................................35

3.1.4. Tỷ lệ phát hiện bệnh theo địa giới......................................................36
Nhân xet:............................................................................................................................................... 36

- Ty lê phat hiên bênh ơ thanh thi la: 0,77%.......................................................................................... 36
- Ty lê phat hiên bênh ơ nông thôn la: 0,76%......................................................................................... 36
- Ty lê phat hiên bênh chung: 0,76%....................................................................................................... 36

3.1.5. Tỷ lệ phát hiện bệnh theo loại ung thư...............................................36
Nhân xet:............................................................................................................................................... 36
- Ty lê phat hiên ung thư vom mui hong: 0,29%......................................................................................36
- Ty lê phat hiên ung thư vom mui hong: 0,34%......................................................................................36
- Ty lê phat hiên ung thư vom mui hong: 0,13%......................................................................................36
3.2. ĐẶC ĐIỂM CỦA BỆNH NHÂN UNG THƯ VÒM MŨI HỌNG, UNG THƯ THANH QUẢN, UNG THƯ HẠ
HỌNG..................................................................................................................................................... 36

3.2.1. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu.......................................37
Nhân xet:............................................................................................................................................... 37
Nhân xet:............................................................................................................................................... 38
- Ung thư vom mui hong: Nam chiêm 71,4%. Nư chiêm 28,6%.................................................................38
- Ung thư thanh quan: Nam chiêm 85,7%. Nư chiêm 12,5%.....................................................................38
- Ung thư ha hong: 100% la nam giơi...................................................................................................... 38
Nhân xet:............................................................................................................................................... 38
- Ung thư vom mui hong chiêm 38,89%.................................................................................................. 38
- Ung thư thanh quan chiêm 44,44%....................................................................................................... 38
- Ung thư ha hong chiêm 16,7%.............................................................................................................. 38
- Đa phân bệnh nhân co yêu tô nguy cơ (15/18 trương hơp, chiêm 83,3%).............................................39
Bênh nhân vao viên vi u tai co 4/7 bênh nhân chiêm 57,1%...................................................................39
Bênh nhân vao viên vi đau đâu co 3/7 bênh nhân chiêm 42,9%. .............................................................39
Bênh nhân vao viên vi khan têng co 7/8 bênh nhân chiêm 87,5%..........................................................40
Bênh nhân vao viên vi ho keo dai co 1/8 bênh nhân chiêm 12,5%..........................................................40

Bênh nhân vao viên vi nuôt nghen, nuôt vương co 2/3 b ênh nhân chiêm 66,7%. ...................................40

Bênh nhân vao viên vi hach cô co 1/3 bênh nhân chiêm 33,3%...............................................................40
- Ung thư vom mui hong: 85,7% bênh nhân đươc phat hi ên < 3 thang. ...................................................41
- Ung thư thanh quan: 75% bênh nhân đươc phat hi ên < 3 thang...........................................................41
- Ung thư ha hong: 100% bênh nhân đươc phat hiên < 3 thang..............................................................41
Đau đâu la triêu chưng hay găp nhât, co 6/7 bênh nhân chiêm 85,7%. ...................................................42
U tai co 5/7 bênh nhân chiêm 42,9%....................................................................................................... 42
*Ung thư thanh quan............................................................................................................................. 42
Khan têng co 8/8 bênh nhân chiêm ty lê 100%......................................................................................42
Ho keo dai co 2/8 bênh nhân chiêm ty lê 25%........................................................................................42
*Ung thư ha hong................................................................................................................................... 43
Nuôt nghen, nuôt vương co 3/3 bênh nhân chiêm ty l ê 100%.................................................................43
Khan têng co 2/3 bênh nhân chiêm 66,7%............................................................................................. 43

3.2.2. Đánh giá tổn thương ung thư vòm mũi họng, ung thư thanh quản, ung
thư hạ họng qua nội soi ống mềm ánh sáng trắng và bước sóng ngắn........43
3.2.2.2. Gia tri chân đoan ung thư sơm giưa anh sang trăng va bươc song ngăn (sô b ênh nhân nghi ngơ
ung thư)................................................................................................................................................. 44
3.2.2.3. Đô nhay va đô dăc hiêu cua nôi soi ông mêm bươc song ngăn..................................................45
3.2.2.4. Đăc điêm hinh anh giưa anh sang trăng va bươc song ngăn........................................................46

CHƯƠNG 4................................................................................................................................. 48
BÀN LUẬN................................................................................................................................... 48
4.1. ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA ĐỐI TƯỢNG ĐẾN KHÁM...............................................................................48

4.1.1. Theo tuổi............................................................................................48
Qua bang 3.1thây:.................................................................................................................................. 48
- Nhom tuôi hay găp nhât la tư 21 - 40 tuôi co 1.152/2.358 b ênh nhân chiêm 48,86%. ...........................48
- Nhom tuôi it găp nhât la > 80 tuôi co 5/2.358 b ênh nhân chiêm 0,21%. ...............................................48

4.1.2. Theo giới............................................................................................48

Qua biêu đồ 3.1 thây:............................................................................................................................. 48

4.1.3. Theo địa giới......................................................................................48
4.1.4. Tỷ lệ phát hiện bệnh theo địa giới......................................................49
- Trong nghiên cưu cua chung tôi: ơ thanh thi co 4 b ênh nhân măc b ênh trong tông sô 520 b ênh nhân
đên kham (0,77%), ơ nông thôn co 14 bênh nhân măc b ênh trong tông sô 1.838 b ênh nhân đên kham
(0,76%) va như vây ty lê măc bênh cua thanh thi va nông thôn la như nhau. ..........................................49

4.1.5. Tỷ lệ phát hiện bệnh theo loại ung thư...............................................49
- Trong nghiên cưu cua chung tôi: ty lê phat hi ên ung thư vom trong sô b ênh nhân đên kham chiêm
0,29%, ung thư thanh quan chiêm 0,34% va ung thư ha hong chiêm 0,13%.............................................49
4.2. ĐẶC ĐIỂM CỦA UNG THƯ VÒM MŨI HỌNG, UNG THƯ THANH QUẢN VÀ UNG THƯ HẠ HỌNG..........49

4.2.1. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu.......................................49
Qua bang 3.5 thây:................................................................................................................................. 49
- Trong nghiên cưu cua chung tôi trong 18 bênh nhân bi ung thư thi co 7 b ênh nhân bi ung thư vom mui
hong chiêm 38,89%, co 8 bênh nhân bi ung thư thanh quan chiêm 44,44% va 3 b ênh nhân bi ung thư ha
hong chiêm 16,67%................................................................................................................................. 51
Theo tac gia Nguyễn Hoang Huy , Nguyễn Vĩnh Toan , Pham Văn Hưu , Nguyễn Lê Hoa , Nguyễn Thi Minh
Hăng co kêt qua 100% bênh nhân co triêu chưng cơ năng la khan têng. .................................................54
Nghiên cưu cua chung tôi phu hơp vơi nghiên cưu cua cac tac gia trên....................................................55
- Theo tac gia Nguyễn Thi Minh Hăng bênh nhân co rôi loan nuôt la 95,2% . ............................................55
- Kêt qua nghiên cưu cua chung tôi phu hơp vơi nghiên cưu cua tac gia nay............................................55

4.2.2. Đánh giá tổn thương ung thư vòm mũi họng, ung thư thanh quản, ung
thư hạ họng qua nội soi ống mềm ánh sáng trắng và bước sóng ngắn........55
Qua bang 3.16 thây:................................................................................................................................ 55
- Trong nghiên cưu cua chung tôi co 7/7 bênh nhân đên kham ơ giai đoan T1 chiêm 100%. .....................55

- Theo tac gia Vu Trương Phong bênh nhân đên kham ơ giai đoan T1 la 24,1%, giai đoan T2 la 20,3% . ....55
- Kêt qua nghiên cưu cua chung tôi co sư khac bi êt vơi kêt qua nghiên cưu cua Vu Trương Phong. ..........55
Qua bang 3.17 thây:................................................................................................................................ 55
- Trong nghiên cưu cua chung tôi co 6/8 bênh nhân đên kham ơ giai đoan T1 chiêm75%, co 2/8 b ênh
nhân đên kham ơ giai đoan T2 chiêm 25%.............................................................................................. 55
- Theo nghiên cưu cua Nguyễn Lê Hoa co 16,7% bênh nhân ơ giai đoan T1, 30,6% b ênh nhân ơ giai đoan
T2 .......................................................................................................................................................... 55

- Kêt qua nghiên cưu cua chung tôi co sư khac bi êt vơi kêt qua nghiên cưu cua Nguyễn Lê Hoa, trong
nghiên cưu cua chung tôi đa sô bênh nhân đên kham va đươc phat hi ên ơ giai đoan T1. ........................56
Qua bang 3.18 thây:................................................................................................................................ 56
- Trong nghiên cưu cua chung tôi co 2/3 bênh nhân đên kham ơ giai đoan T4 chiêm 66,7%, co 1/3 b ênh
nhân đên kham ơ giai đoan T3 chiêm 33,3%........................................................................................... 56
4.2.2.2. Gia tri chân đoan ung thư sơm giưa anh sang trăng va bươc song ngăn (sô b ênh nhân nghi ngơ
ung thư)................................................................................................................................................. 56
Qua bang 3.19 thây:................................................................................................................................ 56
4.2.2.3. Đô nhay va đô dăc hiêu cua nôi soi ông mêm bươc song ngăn..................................................56
Qua bang 3.20 thây:................................................................................................................................ 56

* QUA NGHIÊN CỨU, ĐÁNH GIÁ VỀ NÔI SOI BƯƠC SONG NGĂN CHUNG TÔI ĐƯA
RA TIÊU CHUÂN CHO CHI ĐINH NÔI SOI BƯƠC SONG NGĂN NHƯ SAU:...................58
TUỔI: BÊNH NHÂN CO TUỔI > 30 TUỔI............................................................................. 58
YẾU TỐ NGUY CƠ: HUT THUỐC, UỐNG RƯỢU, TIẾP XUC VƠI HOA CHẤT ĐÔC
HAI,…........................................................................................................................................... 58
TRIÊU CHỨNG CƠ NĂNG:...................................................................................................... 58
+ BIÊU HIÊN MÔT BÊN: U TAI, NGHE KEM, ĐAU ĐÂU, NGAT TĂC MUI, CHẢY MÁU
MUI............................................................................................................................................... 58
+ NUỐT VƯƠNG, NUỐT ĐAU, NUỐT SĂC, KHÀN TIẾNG, HO KEO DÀI......................58
+ HACH CỔ, GÂY SUT............................................................................................................... 58

KẾT LUẬN................................................................................................................................... 59
Đăc điêm cua ung thư vom mui hong, ung thư thanh quan va ung thư ha hong đươc phat hi ên băng NBI.
.............................................................................................................................................................. 59

Tỷ lệ phát hiện bệnh sớm theo loại ung thư:...............................................59
Đăc điêm NBI cua ung thư vom mui hong, ung thư thanh quan va ung thư ha hong. ...............................60

TÀI LIÊU THAM KHẢO............................................................................................................... 1

* Hình ảnh ung thư thanh quản....................................................................14
* Hình ảnh ung thư hạ họng.........................................................................17

PHỤ LỤC

DANH MỤC CÁC BẢNG

BẢNG 1.1. PHÂN ĐÔ MÔ HỌC UNG THƯ BIÊU MÔ VẢY.................................................21
BẢNG 3.1: PHÂN BỐ THEO TUỔI......................................................................................... 34
BẢNG 3.2: PHÂN BỐ THEO ĐIA GIƠI.................................................................................. 35
BẢNG 3.3: TY LÊ PHÁT HIÊN BÊNH THEO ĐIA GIƠI....................................................36
BẢNG 3.4: TY LÊ PHÁT HIÊN BÊNH THEO LOAI UNG THƯ.........................................36
BẢNG 3.5: PHÂN BỐ THEO TUỔI......................................................................................... 37
BẢNG 3.6: PHÂN BỐ THEO GIƠI.......................................................................................... 38
BẢNG 3.7: PHÂN BỐ THEO LOAI UNG THƯ.....................................................................38
BẢNG 3.8. YẾU TỐ NGUY CƠ (N = 18)................................................................................ 38
BẢNG 3.9. LÝ DO VÀO VIÊN CUA UNG THƯ VOM MUI HỌNG.......................................39
BẢNG 3.10. LÝ DO VÀO VIÊN CUA UNG THƯ THANH QUẢN (N =8)...........................40
BẢNG 3.11. LÝ DO VÀO VIÊN CUA UNG THƯ HA HỌNG (N =3)...................................40

BẢNG 3.12. THỜI GIAN PHÁT HIÊN BÊNH.......................................................................41
BẢNG 3.13: TRIÊU CHỨNG CƠ NĂNG UNG THƯ VOM MUI HỌNG (N=7)................42
BẢNG 3.14: TRIÊU CHỨNG CƠ NĂNG UNG THƯ THANH QUẢN (N=8).....................42
BẢNG 3.15: TRIÊU CHỨNG CƠ NĂNG UNG THƯ THANH QUẢN (N=8).....................43
BẢNG 3.16. PHÂN ĐÔ TỔN THƯƠNG (T )CUA UNG THƯ VOM MUI HỌNG..............43
NHẬN XET:................................................................................................................................. 43

GIAI ĐOAN T1 CO 7/7 BÊNH NHÂN CHIẾM 100%.........................................................43
GIAI ĐOAN T2, T3, T4 KHÔNG CO BÊNH NHÂN NÀO.....................................................43
BẢNG 3.17. PHÂN ĐÔ TỔN THƯƠNG (T) CUA UNG THƯ THANH QUẢN..................44
NHẬN XET:................................................................................................................................. 44
GIAI ĐOAN T1 CO 6/8 BÊNH NHÂN CHIẾM 75,0%........................................................44
GIAI ĐOAN T2 CO 2/8 BÊNH NHÂN CHIẾM 25,0%........................................................44
GIAI ĐOAN T3,T4 KHÔNG CO BÊNH NHÂN NÀO.............................................................44
BẢNG 3.18. PHÂN ĐÔ TỔN THƯƠNG (T) CUA UNG THƯ HA HỌNG..........................44
NHẬN XET:................................................................................................................................. 44
GIAI ĐOAN T3 CO 1/3 BÊNH NHÂN CHIẾM 33,3%........................................................44
GIAI ĐOAN T4 CO 2/3 BÊNH NHÂN CHIẾM 66,7%........................................................44
GIAI ĐOAN T1,T2 KHÔNG CO BÊNH NHÂN NÀO.............................................................44
BẢNG 3.19: GIÁ TRI CHÂN ĐOÁN UNG THƯ SƠM GIƯA ÁNH SÁNG TRĂNG VÀ
BƯƠC SONG NGĂN................................................................................................................... 44
NHẬN XET:................................................................................................................................. 45
ÁNH SÁNG TRĂNG NGHI NGỜ 6/13 BÊNH NHÂN: 46,1%............................................45
BƯƠC SONG NGĂN NGHI NGỜ 13/13 BÊNH NHÂN: 100%..........................................45
BẢNG 3.20: ĐÔ NHAY VÀ ĐÔ DẶC HIÊU CUA NÔI SOI ỐNG MỀM BƯƠC SONG
NGĂN............................................................................................................................................ 45
NHẬN XET:................................................................................................................................. 45
ĐÔ NHAY CUA NÔI SOI BƯƠC SONG NGĂN LÀ 94,7%..................................................45
ĐÔ ĐẶC HIÊU CUA NÔI SOI BƯƠC SONG NGĂN LÀ 96%..............................................45

BẢNG 3.21. ĐẶC ĐIÊM HINH ẢNH VOM MUI HỌNG.......................................................46
GIƯA ÁNH SÁNG TRĂNG VÀ BƯƠC SONG NGĂN.............................................................46
BẢNG 3.22. ĐẶC ĐIÊM HINH ẢNH THANH QUẢN, HA HỌNG......................................47
GIƯA ÁNH SÁNG TRĂNG VÀ BƯƠC SONG NGĂN.............................................................47
ÁNH SÁNG TRĂNG NGHI NGỜ 6/13 BÊNH NHÂN: 46,1%............................................56
BƯƠC SONG NGĂN NGHI NGỜ 13/13 BÊNH NHÂN: 100%..........................................56
ĐÔ NHAY CUA NÔI SOI BƯƠC SONG NGĂN LÀ 94,7%..................................................56
ĐÔ ĐẶC HIÊU CUA NÔI SOI BƯƠC SONG NGĂN LÀ 96%..............................................56

DANH MỤC CÁC HÌNH

HINH 1.1: GIẢI PHẪU VUNG VOM HỌNG . 8
HINH 1.2: CÁC THÂN KINH CUA THANH QUẢN . 11
HINH 1.3: CẤU TRUC VI THÊ DÂY THANH . 12
HINH 1.4: GIẢI PHẪU HỌNG . 13
HINH 1.5: HA HỌNG NHIN TỪ 13
PHÍA SAU . 13
HINH 1.6: RÃNH HỌNG – THANH QUẢN (XOANG LÊ) NHIN MẶT SAU 14
HINH 1.7: XOANG LÊ: CÁC CUỐNG MACH MÁU – THÂN KINH (NHIN MẶT NGOÀI) .
15
HINH 1.8: ÁNH SÁNG TRĂNG THÔNG THƯỜNG . 23
HINH 1.9: ÁNH SÁNG HẸP BAO GỒM HAI HINH ẢNH CỤ THÊ ĐƯỢC HẤP THỤ BỞI
HEMOGLOBIN . 24
HINH 1.10: BƯƠC SONG VÀ ĐÔ SÂU THÂM NHẬP . 25
HINH 1.11: HIÊN THI MÀU NBI . 25
25
DƯƠI DẢI HẸP CHIẾU SÁNG, CÁC MAO MACH BÊN TRÊN BỀ MẶT NIÊM MAC

ĐƯỢC HIÊN THI MÀU NÂU VÀ TĨNH MACH Ở LƠP NIÊM MAC ĐƯỢC HIÊN THI
MÀU LỤC LAM. 25
HINH 1.12: BƯƠC SONG VÀ ĐÔ SÂU THÂM NHẬP 26
HINH 2.1: MÁY NÔI SOI TAI MUI HỌNG ỐNG MỀM OLYMPUS 29

CO SỬ DỤNG BƯƠC SONG NGĂN (NBI) 29
ẢNH VOM MUI HỌNG BINH THƯỜNG 7
ẢNH QUÁ PHÁT TỔ CHỨC LYM PHÔ VOM 8
ẢNH NANG VIÊM TRÂN VOM 9
ẢNH POLYP VOM MUI HỌNG 10
ẢNH UNG THƯ VOM MUI HỌNG 1 11
ẢNH UNG THƯ VOM MUI HỌNG 2 12
ẢNH UNG THƯ VOM MUI HỌNG 3 13
ẢNH UNG THƯ THANH QUẢN 1 14
ẢNH UNG THƯ THANH QUẢN 2 15
ẢNH UNG THƯ THANH QUẢN 3 16
ẢNH UNG THƯ HA HỌNG 1 17
ẢNH UNG THƯ HA HỌNG 2 18
ẢNH UNG THƯ HA HỌNG 3 19

1

ĐẶT VẤN ĐỀ

Ung thư vòm mũi họng, ung thư thanh quản và ung thư hạ họng là
những khối u ác tính đứng hàng đầu trong các ung thư tai mũi họng, không
những ảnh hưởng trầm trọng đến các chức năng ăn, nói, thở, nuốt, nghe, …mà
còn ảnh hưởng tới đời sống, tâm lý, trí tuệ, chất lượng cuộc sống và nguy hại

đến tính mạng. Nếu được phát hiện sớm và điều trị kịp thời có thể kéo dài thời
gian sống một cách đáng kể, đặc biệt ung thư thanh quản đây là bệnh có tiên
lượng tốt hơn cả vì có thể phẫu thuật triệt để .
Ở Việt Nam, ung thư vòm họng là ung thư hay gặp nhất trong các loại
ung thư của tai mũi họng, ung thư hạ họng đứng hàng thứ 2 sau ung thư vòm
họng, ung thư thanh quản đứng hàng thứ 3 .
Để phát hiện sớm ung thư vòm mũi họng, ung thư thanh quản và ung
thư hạ họng các bác sỹ chuyên khoa cần đánh giá tổn thương tại chỗ càng
sớm càng tốt.
Hiện nay tại bệnh viện Tai Mũi Họng Trung ương đã triển khai hệ
thống nội soi ống mềm có sử dụng bước sóng ngắn góp phần phát hiện sớm
tổn thương ác tính tại vòm mũi họng, thanh quản và hạ họng.
Ở Việt Nam đã có nhiều công trình nghiên cứu về ung thư vòm mũi
họng, ung thư hạ họng và ung thư thanh quản nhưng chưa có nghiên cứu nào
đánh giá cụ thể về giá trị của nội soi ống mềm có sử dụng bước sóng ngắn
trong chẩn đoán sớm ung thư vòm mũi họng, ung thư thanh quản và ung thư
hạ họng.

2

Vì vậy chúng tôi tiến hành làm đề tài:
“Đánh giá giá trị chẩn đoán sớm ung thư vòm mũi họng, ung thư
thanh quản và ung thư hạ họng bằng nội soi bước sóng ngắn”
với mục tiêu sau:
Xác định giá trị của nội soi bước sóng ngắn trong chẩn đoán sớm
ung thư vòm mũi họng, ung thư thanh quản và ung thư hạ họng.

3

CHƯƠNG 1
TỔNG QUAN
1.1. LỊCH SỬ NGHIÊN CỨU
1.1.1 Lịch sử nghiên cứu ung thư vòm họng
1.1.1.1. Trên thế giới
- Bằng chứng lịch sử đầu tiên về ung thư vòm họng được những nhà
khảo cổ khai quật trong khi khám phá về lịch sử con người. Tại phòng thí
nghiệm Duckworth ở Anh, Calvin Well đã mô tả chi tiết một sọ người Ai Cập
có niên đại khoảng 5000 năm, trên đó có những bằng chứng rõ của những ổ
sói mòn ở đáy sọ tương ứng với vùng vòm họng .
- Những báo cáo sớm nhất của phương tây về ung thư vòm họng là báo
cáo năm 1837 của Durand Fardel đăng trên tạp chí giải phẫu Paris, cuốn “Ung
thư vòm họng nguyên phát” của Chevalier Jackson năm 1901 ông cho rằng
ung thư vòm họng có nguồn gốc biểu mô tuy vậy còn nhiều tranh cãi. Đến
năm 1920, Ung thư vòm họng được biết một cách rộng rãi ở phương Tây.
1.1.1.2. Các nghiên cứu tại Việt Nam.
- Ung thư vòm mũi họng ở Việt Nam đã được các tác giả biết đến từ lâu
và đã có nhiều nghiên cứu về lĩnh vực này. Từ năm 1955 bắt đầu bằng
các nghiên cứu của Trần Hữu Tước, sau đó là các công trình
của Nguyễn Quốc Ánh, Đặng Hiếu Trưng (1959), Võ Tấn
(1984) ,,
- Ngô Thu Thoa (1980): “Chẩn đoán tế bào học ung thư vòm họng
và hạch cổ di căn” .
- Trần Hữu Tuân (1984). “Những hình thái lâm sàng ung thư vòm
họng thường gặp ở Việt Nam” .

4

- Phạm Thuỵ Liên (1984):“Một vài đặc điểm dịch tễ học
của bệnh ung thư vòm họng ở miền Bắc Việt Nam” .
Và nhiều nhà khoa học khác nghiên cứu về các phương diện
khác nhau như dịch tễ học, lâm sàng học, hình thái, miễn dịch
học, điều trị học.
- Năm 2006 tác giả Nguyễn Đình Phúc đã nghiên cứu chẩn đoán lâm
sàng và gen EBV trong Ung thư vòm mũi họng đã phát hiện được chủng EBV
(EB45VN) lần đầu tiên ở bệnh nhân UTVMH miền bắc Việt Nam .
- Năm 2007, tác giả Trần Thị Chính và cộng sự đã công bố kết quả một
nghiên cứu 87 mẫu mô ung thư vòm họng thể không biệt hóa cho kết quả phát
hiện EBV-DNA ở 90,6% các mẫu và nêu ra được mối quan hệ của virus EBV
và Ung thư vòm mũi họng .
- Năm 2012 tác giả Đào Văn Tú đã nghiên cứu trong luận văn nội trú
đánh giá nồng độ EBV-DNA trong huyết tương bệnh nhân Ung thư vòm mũi
họng giai đoạn II-III trước và sau điều trị .
- Năm 2009 tác giả Vũ Trường Phong. Nghiên cứu ảnh hưởng
của NPC và xạ trị tới chức năng thông khí vòi nhĩ, một số biện
pháp khắc phục .
1.1.2. Lịch sử nghiên cứu ung thư thanh quản
1.1.2.1. Trên thế giới
Bệnh lý thanh quản đã được biết đến từ lâu trên thế giới.
Cho đến giữa thế kỷ 19 (1854), Manuel Garcia là người đầu tiên đã
dùng gương sử dụng trong nha khoa để có hình ảnh gián tiếp về thanh
quản .
Năm 1895, Alfred Kirstein mới tiến hành hành soi thanh quản trực
tiếp .

5

- Chẩn đoán hình ảnh trong Ung thư thanh quản đã được sử dụng từ
những năm 1960 với những phương pháp đơn giản như: chụp thanh quản đơn
thuần, chụp Xero (xeroradiography),…đã phần nào đánh giá được tổn thương
tại chỗ của thanh quản nhưng vẫn còn nhiều hạn chế.
- Cho đến khoảng những năm 1980, chụp CLVT đã được ứng dụng
trong chẩn đoán UTTQ và có hiệu quả cao.
- Năm 1984, Archer đã đưa ra bảng phân loại ung thư thanh quản trên
chụp CLVT và khẳng định vai trò của chụp CLVT trong đánh giá giai đoạn
của ung thư thanh quản .
- Năm 1989, Charlin B và cộng sự đối chiếu hình ảnh tổn thương của
thanh quản trong ung thư giữa nội soi và chụp CLVT .
- Từ năm 1996-2000, Zbaren và Becker đã có nhiều nghiên cứu về độ
chính xác khi đánh giá tổn thương của ung thư thanh quản dựa vào lâm sàng,
chụp CLVT và MRI trước mổ và mô bệnh học sau mổ , , .
- Năm 2002 cùng với sự xuất hiện của máy chụp CLVT đa dãy Curtin
và cộng sự đã nghiên cứu khá chi tiết khi sử dụng các lớp cắt và sự tái tạo các
bình diện khác nhau để đánh giá tổn thương ung thư thanh quản.
- Gần đây nhất, năm 2012, Musaid và cộng sự đã công bố kết quả
nghiên cứu diễn ra trong 2 năm 2009, 2010 vai trò của thăm khám lâm sàng,
chẩn đoán hình ảnh trong chẩn đoán giai đoạn của ung thư thanh quản .
1.1.2.2. Các nghiên cứu tại Việt Nam
- Ở Việt Nam, năm 1962 giáo sư Trần Hữu Tước đã thực hiện ca cắt
thanh quản đầu tiên. Từ đó về sau phẫu thuật được áp dụng chủ yếu để điều trị
ung thư thanh quản tại Bệnh viện TMH Trung ương.
- Năm 1999, Nguyễn Đình Phúc và cộng sự đã nghiên cứu đặc điểm lâm
sàng của ung thư thanh quản và ung thư hạ họng qua 132 bệnh nhân tại khoa ung

6

bướu bệnh viện TMH Trung ương tổng kết từ năm 1995 đến năm 1998 .
- Năm 2003 Lê Anh Tuấn nghiên cứu về hình thái lâm sàng và mô bệnh
học của hạch cổ trong ung thư thanh quản và ung thư hạ họng .
- Năm 2007, Nguyễn Vĩnh Toàn nghiên cứu đặc điểm lâm sàng, chụp
CLVT của tổn thương ung thư thanh quản đối chiếu với phẫu thuật .
- Năm 2009 Phạm Văn Hữu nghiên cứu hình thái lâm sàng, nội soi, và
đối chiếu với kết quả phẫu thuật của ung thư thanh quản giai đoạn sớm .
- Năm 2012 Nguyễn Lê Hoa đã nghiên cứu tổn thương tại chỗ của khối u
trong ung thư thanh quản qua lâm sàng, nội soi, chụp cắt lớp vi tính và phẫu
thuật .
- Năm 2014 Nguyễn Thị Minh Hằng nghiên cứu: Đánh giá kết quả nội
soi đường hô hấp và tiêu hóa trên ở bệnh nhân ung thư hạ họng, thanh quản
trước điều trị .
1.1.3. Lịch sử nghiên cứu ung thư hạ họng
1.1.3.1. Trên thế giới
- Trên thế giới đã có nhiều công trình nghiên cứu về đặc điểm lâm sàng,
nội soi và chụp cắt lớp vi tính (CLVT) của ung thư hạ họng như:
- Năm 1895 khi Roentgen phát hiện tia X, nó đã được áp dụng vào chẩn
đoán bệnh lý thanh quản- hạ họng.
- Năm 1973, Godfrey. M. Hounsfild người Anh, Allan Mc Lead Carmack
người Mỹ phát minh ra máy chụp CLVT và được trao giải thưởng Nobel về y học
năm 1979 cho những phát minh của mình được áp dụng trong y học.
- Năm 1992 Kirchner và Owen đánh giá kết quả vị trí thường gặp và
giai đoạn T của bệnh nhân ung thư hạ họng .
- Từ đó đến nay, cắt lớp vi tính được ứng dụng rộng rãi trong y học. Kỹ
thuật và chất lượng được cải tiến từng ngày và được áp dụng trong chụp vùng
đầu cổ. Nhiều công trình nghiên cứu bệnh lý tổn thương ung thư hạ họng và
ung thư thanh quản trên cắt lớp vi tính được công bố .

7

- Năm 2002 Hugh D. Curtin và cộng sự đã nghiên cứu khá chi tiết khi
sử dụng các lớp cắt và sự tái tạo các bình diện khác nhau để đánh giá tổn
thương hạ họng- thanh quản .
- Năm 2009 Xue-Ying Deng và cộng sự đã tiến hành nghiên cứu đánh
giá sự xâm lấn vùng của ung thư hạ họng dựa vào CLVT trên 65 trường hợp .
1.1.3.2. Các nghiên cứu tại Việt Nam
- Ở Việt Nam đã có một số công trình nghiên cứu về ung thư hạ họng.
Khởi đầu phải kể đến Trần Hữu Tước, rồi đến Trần Hữu Tuân, sau đó đến
Nguyễn Đình Phúc, ….
- Năm 1999 Nguyễn Đình Phúc và cộng sự nghiên cứu “Đặc điểm lâm
sàng của ung thư thanh quản và hạ họng- thanh quản qua 132 bệnh nhân tại
khoa B1 viện TMH trung ương từ 1995 -1998” .
- Năm 2005 Nguyễn Đình Phúc và cộng sự nghiên cứu “Đặc điểm
lâm sàng và kết quả điều trị phẫu thuật của ung thư thanh quản- hạ họng tại
khoa ung bướu bệnh viện TMH trung ương từ 2000 – 2004 .
- Năm 2009 Nguyễn Đình Phúc nghiên cứu “Ung thư thanh quản và hạ
họng tổng kết 1030 bệnh nhân của 54 năm từ 1955- 2008 tại bệnh viện TMH
trung ương.
- Năm 2014 Nguyễn Thị Minh Hằng nghiên cứu: Đánh giá kết quả nội
soi đường hô hấp và tiêu hóa trên ở bệnh nhân ung thư hạ họng, thanh quản
trước điều trị .
1.2. GIẢI PHẪU VÒM MŨI HỌNG, THANH QUẢN, HẠ HỌNG
1.2.1. Giải phẫu vòm mũi họng
Vòm mũi họng là một khoang mở nằm dưới nền sọ, sau hốc mũi, tạo
nên một không gian 3 chiều không đều với 6 thành , .

ĐÁNH GIÁ GIÁ TRỊ CHẨN đoán sớm UNG THƯ vòm mũi HỌNG, UNG THƯ THANH QUẢN VÀ UNG THƯ HẠ HỌNG BẰNG nội SOI bước SÓNG NGẮN

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về