Tác động của uy tín công ty kiểm toán đến quản trị lợi nhuận (earnings management) tại các ngân hàng TMCP việt nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH
----------

NGUYỄN VY LÊ MY

TÁC ĐỘNG CỦA UY TÍN CÔNG TY KIỂM TOÁN
ĐẾN QUẢN TRỊ LỢI NHUẬN (EARNINGS
MANAGEMENT) TẠI CÁC NGÂN HÀNG ™CP
VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2017


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH
----------

NGUYỄN VY LÊ MY

TÁC ĐỘNG CỦA UY TÍN CÔNG TY KIỂM TOÁN
ĐẾN QUẢN TRỊ LỢI NHUẬN (EARNINGS
MANAGEMENT) TẠI CÁC NGÂN HÀNG ™CP
VIỆT NAM
Chuyên ngành: Tài Chính  Ngân Hàng
Mã s: 60340201

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC:
TS. PHẠM PHÚ QUỐC

TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2017


LỜI CAM ĐOAN
: “Tác động của uy tín công ty kiểm toán
đến quản trị lợi nhuận (earnings management) tại các ngân hàng ™CP Việt
Nam” là công trình nghiên cu khoa hc nghiêm túc ca bn thân vi s 
tn tình ca Ging dn TS. Phm Phú Quc. Ni dung và kt cu ca
luc và da theo s liu, thông tin thu thp c. Các tài
liu tham khc s dng trong luu có ngu
tin cc li trong phn ph lc ca lu

Tác giả

Nguyễn Vy Lê My


MỤC LỤC
TRANG PHỤ BÌA
LỜI CAM ĐOAN
MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
DANH MỤC CÁC BẢNG
DANH MỤC HÌNH VẼ
I THIU .........................................................................................1
1.1

Gii thiu .......................................................................................................1

1.2

S cn thit ca v nghiên cu ...............................................................1

1.3

Mc tiêu nghiên cu ......................................................................................2

1.4

Câu hi và gi thuyt nghiên cu ..................................................................3

1.5

ng và phm vi nghiên cu .................................................................3

1.6

u ...............................................................................3

1.7

 tài nghiên cu ....................................................................4

1.8

Kt cu lu ............................................................................................5

 LÝ LUN ...............................................................................7
2.1

Gii thiu .......................................................................................................7

2.2

Tng quan v qun tr li nhun....................................................................7

2.2.1

Khái nim qun tr li nhun ...................................................................7

2.2.2

Ma qun tr li nhun ...........................................8

n tr li nhun ....................................................................9
2.3

Tng quan v công ty kim toán .................................................................11

2.3.1 Khái nim  bn cht kim toán .............................................................11
2.3.2 Hong kim toán ti Vit Nam.........................................................12
2.3.3 Các công ty kim toán uy tín ti Vit Nam ............................................13
2.4

Lý thuyt công ty kin qun tr li nhun .....................15

2.4.1 Quy mô công ty kim toán (BIG4).........................................................15

2.4.2 M chuyên sâu tc kim toán (chuyên ngành) ...............17
2.5

c kho các nghiên cu liên quan ...........................................................18

2.5.1

Các nghiên cu v qun tr li nhun ...................................................21

2.5.2

Các nghiên cu v lý thuyt công ty kim toán....................................22

2.5.3

Tóm tt ..................................................................................................24

2.6

Câu hi nghiên cu ......................................................................................25

2.4

Gi thuyt nghiên cu..................................................................................26

2.4.1 Gi thuyt 1 (Tr li câu hi nghiên cu: Công ty kim toán am hiu
 n qun tr li nhun ti các
NH™ Vit Nam?) ............................................................................................26

2.4.2 Gi thuyt 2 (Tr li câu hi nghiên cu: Công ty kim toán am hiu
 n qun tr li nhun ti các
NH™ Vit Nam?) ............................................................................................27
 LIU NGHIÊN CU ..............................30
3.1

Gii thiu .....................................................................................................30

3.2

Mô hình nghiên cu.....................................................................................30

3.2.1

Xây dng mô hình nghiên cu .............................................................30

3.2.2

ng các bin trong mô hình nghiên cu ......................................34

3.3

Thu thp d liu nghiên cu ........................................................................41

3.3.1

Chn mu .............................................................................................41

3.3.2

X lý s liu ..........................................................................................42

3.3.3

Phân tích d liu ...................................................................................42

3.3.4

Bin nghiên cu ....................................................................................43

3.4

u .............................................................................43

3.4.1

Thng kê mô t .....................................................................................43

3.4.2

King tuyn .........................................................................46

3.4.3

Kii.............................................................47

3.4.3

Kinh mô hình nghiên cu ............................................................49

3.5

Tin trình nghiên cu ..................................................................................49

T QU NGHIÊN CU .................................................................51


4.1

Gii thiu .....................................................................................................51

4.2

Kt qu nghiên cu ......................................................................................51

4.2.1

Kt qu hi quy mô hình ph ...............................................................53

4.2.2

Kt qu hi quy các nhân t n qun tr li nhun ...........58

T LUN ........................................................................................70
5.1

Gii thiu .....................................................................................................70

5.2

c kt qu nghiên cu ......................................................................70

5.3

Kt lun........................................................................................................72

5.4

Hàm ý ca bài nghiên cu ...........................................................................72

5i vc:..............................................................73
i vi các công ty kim toán: ...............................................................73
i v  ...............................................................74
i vi các NH™:.................................................................................74
5.6

ng nghiên cu tip theo ........................................................................75

TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

Từ viết tắt

Tiếng việt

NHNN



NH™



POOLED



FEM



REM


nhiên

CLKT



KTV












DANH MỤC CÁC BẢNG
Bng 2.1: Các nghiên cu v qun tr li nhuc ngân hàng..............18
Bng 2.2: Các nghiên cu v lý thuyt công ty kim toán .......................................20
Bng 2.3: Tóm tt câu hi và gi thuyt nghiên cu ................................................29
Bng 3.1: Các nhân t n qun tr li nhun da trên các nghiên cu liên
quan ...........................................................................................................................31
Bng 3.2: Tóm tt quá trình kinh .....................................................................35
Bng 3.3: Bng mô t các bin nghiên cc s dng trong mô hình 1 .............36
Bng 3.4: Bng mô t các bin nghiên cc s dng trong mô hình 2 .............37
Bng 3.5: Bng thng kê mô t các bi c s dng trong mô hình 1
(Tham kho Ph lc 2)..............................................................................................44
Bng 3.6: Bng thng kê mô t các bi c s dng trong mô hình 2
(Tham kho Ph lc 2)..............................................................................................45
Bng 3.7: Ma tra bin ph thuc và các bic lp mô hình 1
(Tham kho Ph lc 3)..............................................................................................46
Bng 3.8: Ma tra bin ph thuc và các bic lp mô hình 2
(Tham kho Ph lc 2)..............................................................................................46
Bng 3.9a: Kt qu kii (Tham kho Ph lc 4) ............47
Bng 3.9b: Kt qu kinh t a sai s (Tham kho Ph lc 5) ....48
Bng 3.10a: Kt qu kii (Tham kho Ph lc 4) ..........48
Bng 3.10b: Kt qu kinh t a sai s (Tham kho Ph lc 5) ..48
Bng 4.1: Tóm tt kt qu nghiên cu ......................................................................51
Bng 4.2: S u chi nhu ..............52
Bng 4.3: Mô hình h c tính chi phí d phòng ri ro bng (ALLP)

(Tham kho Ph lc 6)..............................................................................................54
Bng 4.4: Kt qu kinh Likelihood ration cho mô hình 1 ...............................55
Bng 4.5: Kt qu kinh Hausman test cho mô hình 1......................................55
Bng 4.6 : Kt qu hng ngu nhiên (REM)
(Tham kho Ph lc 6)..............................................................................................56


Bng 4.7: Mi quan h gia uy tín công ty kii din bi loi hình công ty
kim toán) và giá tr tuyi ca khon d phòng ri ro tín dng bng có giá
tr âm. (Tham kho Ph lc 7) ..................................................................................59
Bng 4.8 : Kt qu kinh Likelihood ration cho mô hình 2a.............................60
Bng 4.9 : Kt qu kinh Hausman test cho mô hình 2a ...................................60
Bng 4.10: Kt qu hi quy mô hình 2a theo mô hình hi quy gp (POOLED)
(Tham kho Ph lc 7)..............................................................................................61
Bng 4.11: Mi quan h gia công ty kim toán am hiu chuyên ngành (SPEC) và
giá tr tuyi ca khon d phòng ri ro tín dng bng có giá tr âm. (Tham
kho Ph lc 8)..........................................................................................................62
Bng 4.12: Kt qu kinh Likelihood ration cho mô hình 2b ...........................63
Bng 4.13: Kt qu kinh Hausman test cho mô hình 2b..................................64
Bng 4.14: Kt qu hi quy mô hình 2b theo mô hình hi quy gp (POOLED)
(Tham kho Ph lc 8)..............................................................................................64
Bng 5.1: Tóm tt kt qu và tr li câu hi nghiên cu ..........................................71

DANH MỤC HÌNH VẼ

 các nhân t n qun tr li nhun..................................... 31


TÓM TẮT
Nghiên cu này xem xét s ng ca uy tín công ty kim toán và s am

hin qun tr li nhun ti các ngân hi, bng cách s
dng mu gi ti Vic bit, nghiên c
ng qun tr li nhun thông qua d phòng ri ro bng (ALLP). Ngoài hai
bi c l  i din cho tính cht công ty kim toán là BIG4 và SPEC,
nghiên cu còn s dng các bin kim soát: quy mô ngân hàng (SIZE), t 
ng tng tài sn (GROWTH), d phòng ri ro c (PASTLLP) và t
ng GDP thc (GDP).
Da vào các nghiên cu liên quan, lu tìm khe h nghiên cu nht
ra câu hi, gi thuyt cho bài. T hai gi thuyt này, tin hành xây dng mô hình
nghiên cu, thông các kinh, hi quy kinh t  c câu tr li cho
câu ht ra.
Kt qu nghiên cu cho thy h s ca c hai bin BIG4 và SPEu âm, xác
nhn có s ng ca uy tín và s am hiu chuyên sâu ca công ty kin
qun tr li nhun. Hay nói cách khác, uy tín công ty kim toán và s am hiu
chuyên sâu ca công y kin qun tr li nhun. u này
ng cho thy tính cht công ty kim toán có vai trò hn ch u ch
li nhun thông qua d phòng ri ro tín dng.
T kt qu c, lun vai trò ca công ty kim toán trong
qun tr li nhun. Tin, lu ra các gi ng liên quan:
 m toán nhm ng dng
kt qu nghiên cu này trong thc tin.


1

CHƢƠNG 1: GIỚI THIỆU
1.1

Giới thiệu
 u bài nghiên cu, vi mi thiu tng quát bài

nghiên cu v nc. Vi m
c v s cn thit ca v nghiên cu, mc tiêu nghiên cu, câu hi nghiên
cu. Trong mt bài nghiên cu không th thing và phm vi nghiên cu, vì
th     v  trên. M  nh thc nghim
mi quan h gia uy tín công ty kim toán và qun tr li nhun, bài nghiên cu
 xun hành thc nghim.
Ngoài ra, kt cu ca mt bài lu    c quan tâm  c
 lý thuyt phát trin nên gi thit nghiên cu, tip
n kinh thc nghim, bài nghiên cu mong mun mang lc
nhnh gii quyt khe h nghiên c
1.2

Sự cần thiết của vấn đề nghiên cứu
Bài nghiên cc thc hin xut phát t n: th nht,

trong các nghiên cu v mi quan h gia tính
cht công ty kim toán và qun tr li nhun; th hai, qun tr li nhun là v
luôn nhc s quan tâm t nhà qu 
Hu ht trong các nghiên c n
qun tr li nhu cn uy tín công
ty kiu v lý thuyt công ty king
n qun tr li nhun thì li b qua các công ty tài chính, ngân hàng. Vy h thng
kic lp có th hn ch c qun tr li nhuc ngân hàng
hay không? Câu hi này vn b b ngõ trong các nghiên cu 
Qun tr li nhun là v u ca mi doanh nghip
vì li nhun th hin hiu qu hong ca doanh nghi, nhiu doanh
nghiu có th tin hành qun tr li nhun nhm thu
hút nhm thu thu nhp doanh nghip phi nt vy, c 
o ra mt sc ép rt lo công ty v vic phi

2

tc mc li nhung nu không mun gánh chu nhng phn ng
tiêu cc t th ngc lp theo
các Chun mc k toán Vi phn ánh thông tin,
tài chính ch yu ca t chc tín dng. Tuy nhiên, báo cáo tài chính ca các ngân
hàng có tính phc tp và yêu cu c   i báo cáo tài chính ca doanh
nghip. Vì th, qun tr li nhu
kém ph phát hic bigân hàng là huyt mch ca nn
kinh tng trong vic phát trin, luân chuyn vn gii
tha vi cn vn. Ngoài ra, nghip v ng vn ch yu da vào uy
tín, danh ting ca na, li nhun ca ngân hàng mt trong nhng
các yu t mà các NH™ luôn ngm ngm chi nhau hàng quý, h
Li nhun th hin sc mnh, ti    a n    p tác
n lòng tin c ng vn ca ngân hàng. Hàng
t ra cho mình li nhun mc tiêu và chc
n tr li nhun là không th tránh khi khi ngân hàng mut
m 
ng ca tính cht công ty kim toán (uy
tín và am hiu chuyên sâun qun tr li nhun ti các NH™ ti Vit Nam.
1.3

Mục tiêu nghiên cứu
Lu kim tra mi quan h gia uy tín công ty kii din bi

công ty kim toán thuc BIG4 1 và s am hiu chuyên sâu) vi qun tr li nhun 
các ngân hàng ™CP ti Vit Nam. T ghiên cu nêu lên hàm ý ca s tác
ng này trong thc trng hin nay.

Bên cu cng ng ca uy tín công ty kim
n qun tr li nhun  ngân hàng thông qua d phòng ri ro tín dng. Vì d
phòng ri ro là công c  các ngân hàng thc hin qun tr li nhun cho
nhng mc tiêu riêng ca mình.
BIG 4 gm 4 công ty kim toán ln: PricewaterhouseCoopers (PWC), Deloitte
(Deloitte), Ernst and Young (E&Y), KPMG.


3

1.4

Câu hỏi và giả thuyết nghiên cứu
Xut phát t mc tiêu trên, lu xut hai câu hi nghiên c
Câu hi nghiên cu 1: Uy tín công ty kim toán (Công ty kim toán thuc
BIG4) ng  nào n qun tr li nhun ti các NH™ Vit
Nam?
Câu hi nghiên cu 2: Công ty kim toán am hiu chuyên ngành ngân hàng
ng  n qun tr li nhun ti các NH™ Vit Nam?
 tr li các câu hi nghiên ct ra, lup tc kim chng hai

gi thuyt sau lng vi các câu hi trên:
Gi thuyt 1: Uy tín công ty kim toán có kh  làm gim hành vi qun
tr li nhun ti các NH™ Vit Nam.
Gi thuyt 2: Công ty kim toán am hi     c kim
toán ngân hàng có kh  làm gim hành vi qun tr li nhun ti các
NH™ Vit Nam.
1.5

Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu

Nghiên cu thc nghim v mi quan h gia uy tín

công ty kim toán và qun tr li nhun ti các ngân hàng th phn Vit
Nam.
17 ni c phn ti Vit Nam (xem
Ph lc 1) và 169 công ty kim toán ti Vit Nam (xem Ph lc 9) công ty
ki
1.6

Phƣơng pháp nghiên cứu
Da trên các nghiên c thit cho hai

bic lp chính là: uy tín công ty kim toán (BIG4) và công ty kim toán am
hiu chuyên sâu (SPEC). Bên cu còn b sung các bin kim
   quy mô ngân hàng (SIZE), t   ng (GROWTH), d
phòng rc (PASTLLP) và t ng GDP thc (GDP). Trong
bài nghiên cu này, qun tr li nhun thông qua d phòng ri ro nên chúng ta thc
hic: th nht, hi quy mô hình vi bin ph thuc là d phòng ri ro; tip


4

n, ly pha mô hình trên, tin hành chy mô hình vi phn ph
thuc.
 tr li câu hi nghiên cu th nht, gi thuyt uy tín công ty kim toán
n qun tr li nhuc kinh. Lu tin hành hi quy mô
hình nghiên cu vi bin BIG4 là bin chính. Mô hình hi quy POOLED c áp
dng vi d liu ca 17 NH™ ti Vin t -2015.
Da trên kt qu ca mô hình này, chúng ta xem xét h s ca bii
chiu vi gi thuyt nghiên cu, t c câu tr li cho câu hi nghiên cu.

Tin nhm tr li câu hi nghiên cu th 2, gi thuyt công ty kim toán
am hin qun tr li nhuc kim
nh, bài nghiên cu thc hin hi quy s dng bin SPEC là bin chính, thông qua
mô hình POOLED và d li. Chúng ta so sánh h s ca bin SPEC
vi gi thuyt  tr li câu hi nghiên ct ra.
Sau khi kinh thc nghim và c ma các
bic lp và bin ph thuc, chúng ta gii thích mi quan h này trong thc t và
xây dng hàm ý ca bài nghiên cu.
1.7

Đóng góp của đề tài nghiên cứu
T kt qu nghiên cc tìm thy, luva  mt

khoa hc ln trong thc tin.
V mt khoa hc, nghiên cu xác nhn mi quan h nghch gia uy tín công
ty kim toán (thuc BIG4 và s am hiu chuyên sâu) và qun tr li nhun ti các
NH™ Vit Nam. T mi quan h này, nghiên cu phát hic tm quan trng
ca tính cht công ty kim toán trong vic hn ch u chnh li nhun tài các ngân
hàng.
V mt thc tin, nghiên cu khnh vai trò ca công ty kim toán t 
có nhng kin ngh nhm toán, Ngân Hàng Nhà
c.
i vt qu bài nghiên cu mong mun cnh t
c nhng siêu t sut sinh l phic nhng


5

hp dn t lu chnh li nhun ca mình lch
so vi thc tng s d

i gi tii vc ngân hàng). Trong s phát trin ca th
ng ch c bi
m tin cho khách hàng, các ngân hàng tin h thu bin l
thành lãi, lãi ít thành nhiu. T     ng nhn thc v
u chnh li nhun   n l
c kim toán bi các công ty thuc Big 4 hay các công ty kim
toán am hiu chuyên sâu trong ngành ngân hàng.
i vi công ty kim toán: Bài nghiên cu th hin tm quan trng ca các
công ty kic lp trong vic phòng nga tính thiu trung thc ca báo cáo
i din là hành vi qun tr li nhun. T m toán
    c lp, trung thc, khách quan nhm nâng cao ch ng
kim bo uy tín ca công ty kim toán trong vic xem xét tính trung thc
và hp lý ca báo cáo tài chính ngân hàng. Ngoài ra, công ty ki
s dng uy tín c qung bá thu hút nhi
i vc: T kt qu bài nghiên cu, Ngân Hàng Nhà
c nên khuyn khích các NH™ s dng dch v ca các công ty kim toán uy
tín và am hiu  có th d dàng kic các
gian ln trong báo cáo tài chính ca NH™.
1.8

Kết cấu luận văn
Luc trình bày g
  tài nghiên cu, nêu lên mc tiêu và câu

hi nghiên cu. Bên c   ng, phm vi nghiên c   
nghiên cu là không th thi
n tng lý thuyt, các nghiên c qun tr
li nhum quan trng ca các uy tín, s am hiu chuyên sâu ca các

6

công ty kim toán. Các nghiên cc tng hp theo hai khía
c  làm ni bt khe h nghiên cu. T      c câu hi
nghiên cu cho lu.
Bên c      phát trin gi thit cho hai bin chính
c quan tâm trong bài là bi ng thi khái quát các nghiên
c n du k vng ca các bin kim soát.
    trình cách thc thu thp d liu, xây dng mô hình
nghiên cu s m vic xây dng bic lp và
bin ph thuc ca mô hình.
K n, bài nghiên cu, thng kê mô t
d lic.
Trình bày các kt qu t mô hình hc kinh. T 
tích kt qu v du thc t vi gi thuyng th
tho lun kt qu nghiên cc.
 trình bày kt qu nghiên cu, t i
           m hn ch ca bài
nghiên c xung nghiên c tài này.


7

CHƢƠNG 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN
2.1

Giới thiệu
i thiu v qun tr li nhun, uy tín công tuy kim toán, t 

nh mi quan h gia uy tín công ty kim toán và qun tr li nhun. Bên cnh

 s tic kho các nghiên c  ch ra
khe h nghiên cu. Da trên khe h nghiên cu, lup tnh câu hi
nghiên cu cho lu.
Ti phát biu các gi thuyt nghiên c làm ti
cho vic xây du nhm kinh thc nghim ti Vit Nam.
Vi kt cu làm bn phn bao gm: th nht, tng quan v qun tr li nhun
và công ty kim toán; Tin, khái quát các nghiên c c khe
h nghiên cu; Th ba, t các nghiên ct câu hi nghiên cu cho bài; sau
cùng, da vào các nghiên cu và lý thuy xây dng gi thuyt nghiên cu.
2.2

Tổng quan về quản trị lợi nhuận

2.2.1

Khái niệm quản trị lợi nhuận
Qun tr li nhui li nhun k toán ca nhà qun

tr doanh nghip nhc li nhun mc tiêu thông qua công c k toán.
Các nhà nghiên cu trên th ginh v qun tr thu nhp

(1)

Qun tr thu nhquá trình c ý thc hic trong gii hn cho

phép ca nguyên tc k toán nh  c nhng mong mun v báo cáo thu
nhc trích dn trong Schipper (1989) p. 92
(2)

Qun tr thu nht s can thip có cân nhc trong quá trình cung cp

thông tin tài chính nhc nhng m
(i nhun phn ng ca nhà qun tr trong vic la
ch  mang li li ích cho h ho
th ng ca công ty (Scott 1997).
Vic la ch toán áp d thc hin qun tr li nhun
luôn nm trong khuôn kh ca chun mc k ng qun tr li


8

nhun là tuân th khuôn kh pháp lý và là s vn dng khéo léo, linh hot các
ng trn mc k  li nhp x
cách thun li nht cho công ty hay cho chính h ch không phng phi pháp.
2.2.2
2.2.2.1

Mục đích và động cơ của quản trị lợi nhuận
Mục đích
 phiu, ti thiu hóa thu thu nhp doanh nghip phi np, to

hình i vi i vi gi
ti
Do vy, các nhà quy hong qun tr li nhun theo ý mun
ch quan ca h i.
2.2.2.2

Động cơ
Có nhin lý thc hin qun tr li nhun theo

ý mun ch ng s dng thông tin mà chúng ta khó có th nhn
c. Theo nghiên cu ca Verbruggen, Christaens và Milis (2008) cho rng có

Thu li ích t c phiu: các doanh nghip qun tr li nhu 
tr th ng ca c phiu t p ca các nhà qun lý .
Che du thông tin: Vic che dn li ích cá nhân, che
du khuyt tt công ty, các khon thua l kéo dài,
nhà qun lý thc hin qun tr li nhun.
To hình u hành: mu hành mi luôn có
ng làm cho thu nh tip qun gim so vn sau
 chng t kh u hành cc. Bên cc
sn tr li nhu thc hin nhng li ích ca bn thân.
i b i phó vi các c c
các m ra các nhà quc hin qun tr li nhun.
i phó vi chính sách pháp lu i phó vu
kin niêm yt chng khoán, phát hành thêm c phiu,n hành vi
qun tr thu nh nh trên.


9

2.2.3

Thƣớc đo quản trị lợi nhuận
Thut ng qun tr li nhuc s dng rt rng n thm

hin ti vc công nhn là chun nht và mang tính
khoa hc nhng giá tr tuyi cho bin qun tr
li nhup cn chính v qun tr li nhun.
2.2.3.1 Đo lƣờng quản trị lợi nhuận thông qua sự trung thực của chỉ tiêu lợi

nhuận:
ng s trung thc ca ch tiêu li
nhun bng cách tính toán t l gi lch chun ca li nhun thun t hong
kinh doanh ch lch chun dòng tin t hong kinh doanh. T l này
càng nh th hin s che giu li nhun càng cao. Nói cách khác, s trung thc ca
li nhun càng thp. Cách tip cn này dng cho rng các nhà qun tr
ng san bng li nhun qua các k k toán bi vì h cho ru
c bin) thích s i nhun mt cách nh qua các
i T là s trung thc ca ch tiêu li nhun

ng s trung thc ca ch
tiêu li nhun bng cách tính toán t l gia tài sn hong thun chia cho doanh
thu thun. T l này càng nh  trung thc càng cao.

T=

 ng s trung thc ca ch tiêu li
nhun là tính toán t s gia dòng tin t hot ng kinh doanh và li nhun sau
thu. T s này càng nh  trung thc ca li nhun càng cao.


10

, du hiu nhn bit các công ty có s dng
u chnh thu nhp là da vào giá tr ca các khon dn tích t nh, nu giá tr này
u chnh thu nhp.
TAt = EATt  CFOt
DAt = DAt  DA(t-1)
EMt = 1 nu DA t # 0, hoc
EMt = 0 nu DA t = 0.


EAT: Li nhun sau thu;
CFO: dòng tin t hong sn xut kinh doanh;
TA: Tng các khon dn tích t nh;
DA: Các khon dn tích t nh theo ch ý nhà qun lý;
EM: Qun tr li nhun (Earnings Management).
2.2.3.2 Đo lƣờng quản trị lợi nhuận thông qua kế toán theo cơ sở dồn tích
K  s dn tích là mt trong nhng nguyên tc k n
chi ph toán khác trong doanh nghii giao dch
kinh t n tài sn, n phi tr, ngun vn ch s hu, doanh thu và chi
c ghi nhn ti thm phát sinh giao dn thm
thc t thu hoc chi tin (Chun mc k toán s 01, 2002). Vì vic ghi nhn doanh
thu và chi phí có ng quyn báo cáo li nhun ca doanh nghip
trong mt k k toán dc xem là mt nguyên tc chính yi vi


11

vinh li nhun ca doanh nghip. Li nhu dn tích là phn
chênh lch gia doanh thu và chi phí.
Li nhun là chênh lch gia doanh thu và chi phí, t  c ghi nhn
doanh thu và chi phí có tính quyn li nhun báo cáo trong mt k 
Ch  k toán hinh rng, k toán doanh nghip phc thc hin
 dn tích. K  dn tích mang li cho nhà qun tr
thc hin qun tr li nhun nhc mt m  k toán
u la chn cho mi loi giao dn ghi
nhn doanh thu và chi phí.
Vì vy, ngân hàng qun tr li nhun thông qua viu chnh chi phí trong
k bng cách d kin m tn thi vi các khon nng
hp này là d phòng ri ro tín dng, to ra thu nhp bng t u chnh li

nhun. Hu ht li nhun cu b chi phi mnh m t vic trích
lp d phòng ri ro. V li nhun nghìn t  p báo cáo tài chính là khó
a ngành ngân hàng. Tng cu yu, hàng tn kho trong doanh nghip
ngày mt nhiu khin các ngân hàng không th ng cho vay vì có th gia
 l n xu. Nu trích lp d  các ngân hàng kh  không
.
Vì vy, bài nghiên cu này tp trung xem xét qun tr li nhun thông qua d
phòng ri ro tín dng. T u kim tra mi quan h gia uy tín công
ty kim toán và qun tr li nhun ca các NH™CP ti Vit Nam.
2.3

Tổng quan về công ty kiểm toán

2.3.1 Khái niệm – bản chất kiểm toán
Kim toán là mt quá trình do các ki c lp
tin hành nhm thu thp các bng chng v nhng thông tin có th c
ca mt t chc nh và báo cáo v m phù hp
gii các chun mc k toán.


12

2.3.2 Hoạt động kiểm toán tại Việt Nam
Tr     ng và phát tri  c ki  c lp Vit
n khnh vai trò quan trng trong nn kinh t th ng và tr thành
b phn cu thành ca h thng công c qu  c v công cuc phát
trin kinh t c.
Hong ki c l  thành nhu cu cn thi công khai,
minh bch thông tin tài chính, phc v li ích ca doanh nghi  
c, góp phn nâng cao hiu lc, hiu qu quu hành kinh

t, tài chính cc và hong kinh doanh ca doanh nghip.
Thng kê ca Hi Kim toán viên hành ngh Vit Nam (VACPA) cho thy,
 ch ch có 02 công ty kic ln nay th ng
dch v kic l (xem Ph lc 9) c cp giy chng
nh u kin kinh doanh dch v kim toán, vi g ng
g làm vic ti các doanh nghip kim toán trên khp c c.
Thng kê mi nht ca t chc ngh nghip ki
2014, tng doanh thu toàn ngành Ki c l t 4.583 t  
mng dch v chính yu ca khi công ty kim toán là dch v kim toán và soát xét
báo cáo tài chính là 2.329,76 t ng, chim kho u doanh thu toàn
a toàn ngành Kic l ng.
Bên cn nay s ng doanh nghip kim toán ng thu
hp so vn bùng n thành lp công ty kim toán nh-2008,
t qu hoàn thin th ng c
 th ng kic lp phát trin quy c, nn np và chuyên nghin.
  ng công ty kim toán quy mô quá nh, ho ng yu kém
   c yêu cu ngày càng cht ch v u kin cung cp dch v
buc phi gii th, hoc phi sáp nhp vi công ty ki 
ki  u kin cung cp dch v kim toán
i chúng, niêm yt.


13

c bin nay, th ng kic l góp mt ca nhiu
doanh nghip kiu th gi
gi là nhóm BIG4), n vào s ln mnh ca h
thng kic lp Vinh các quan h
tài chính  tin t.
2.3.3 Các công ty kiểm toán uy tín tại Việt Nam

c hình thành t 160 công ty kic
lc cng ti Vi
ki c ngoài ln (còn gi là BIG4 gm: EY, Deloitte, KPMG và PwC)
chi v ng khách hàng.
Vi s phát trii, cách làm vic hiu qu chuyên nghip và h thng
công ngh k thut cùng các kim toán viên (KTV) hành ngh c chuyên
môn cao, BIG4 c th phn ln trong th ng kim toán
c ln có nhiu ti liu công b ca Hi KTV hành
ngh Viy, trong s 10 công ty kit
doanh thu ln nht BIG4 du, vi v trí s 1 là KPMG, tip theo là EY, Deloitte
và PwC.
a khong 155 công ty kim toán cho thy, s
              
   p có v         
10,8%). Theo các thng kê trên các sàn giao dch chng khoán  Vit Nam, có ti
ty niêm yt trên sàn chn Big4 là công ty kic lp.
Các công ty kim toán thung chc và tr thành các
công ty kim toán uy tín nht trong h thng kic lp ti Vit Nam vì các

Mt là, phát trin mnh m ngun nhân lc ki quc t.
Tuy chim s ng nh c, các công ty kim toán
c ngoài li s hp ln nht. Ch tính riêng bn
công ty BIG4 hin chim ti gn 30% tng s nhân lc ca các công ty kim toán


14

hong ti Vit Nam. Hin nay, trong b c ngoài có th phn ln
nht, phn ln các cán b o trung - cao ci Vit Nam. H u là
nh i tham gia rt tích cc vào các ho   to, phát trin các hi

ngh nghip  Vii K toán Vit Nam (VAA).
Hai là, BIG4 góp phn hoàn thin khung pháp lý cho hong kim toán
c lp. Vi li th v ngun nhân lc có kinh nghim quc t o, cp
nh ng xuyên vi các v  k toán - kim toán quc t    i
c kt ni liên thông v    khp th gii, nhóm BIG4 chính là
nhng ht nhân ch cht tham gia vào quá trình hoàn thin khung pháp lý v qun
lý hong k toán-kim toán ti Vit Nam. Trong nh
  p tác cht ch vi B Tài chính, Ki   c, y ban Chng
c, VACPA gii thing mt s Chun mc Kim
toán quc t (ISA), Chun mc K toán quc t (IAS), Chun mc báo cáo tài chính
quc t (IFRS), góp phn mc k toán - kim toán ca Vit Nam gn
i quc tc tham gia góp ý, hoàn thin D
tho Lut  c Quc hi thông qua ngày 29/3/2011.
Ba là, BIG4 có chng dch v kic lp tt nht. Vi các quy
trình kim toán chun xác, cht ch, thng nht vi quc t, các công ty này cung
cp dch v       c yêu cu ca các doanh nghip
c ngoài hong ti Vioàn kinh t 
nhân ln nht.
Bn là, BIG4 luôn du v s ng khách hàng. Thông qua hong
cung cp dch v, các công ty ki       u riêng và
c s tín nhim ca các doanh nghip hong ti Vit Nam, bao gm c
các công ty có vc ngoài. Tính v t trng khách hàng ca BIG4 trong
tng s khách hàng ca các công ty kim toán ti Vit Nam, ti thm cu
2010, con s này là gn 16 %, còn tính v t trng doanh thu, con s này thm chí
t t


15

2.4

Lý thuyết công ty kiểm toán tác động đến quản trị lợi nhuận
Theo lý thuyi din, luôn có s khác bit gia mi

qun tr và c  v bt cân xng thông tin. Mâu thun trong mi quan h
gia c   hà qun lý: c   u mong mun t   i ích ca
u ki ti ích ca hai bên không ging nhau. C
n ti ích ca mình thông qua vi doanh nghip,
còn li ích nhà qung gn trc tip vi thu nhp nhc. Kim toán làm
gim s bt cân xng thông tin tn ti gia các nhà qun lý và c ng cách
cho phép t chc kic lp kim tra tính hp l ca báo cáo tài chính. Hiu
qu kim toán và kh n ch hành vi qun tr li nhun s i theo cht
ng ca công ty kim toán. Nu thc hin so sánh vi công ty kim toán có cht
ng thp, công ty kim toán có chng cao có nhiu kh n các sai
sót trên báo cáo tài chính và phi vic s dng nhng th thut k  làm
sai ly hong ca công ty kim toán chng cao
t bi gim qun tr li nhun.
Rt nhiu các nghiên cy công ty kim toán thuc BIG4 cung
cp chng kii công ty kim toán ngoài BIG4. Kim toán
là mt hình thc giám sát giá tr doanh nghip và làm gii din gia c
n lý (Jensen và Meckling 1976; Watts và Zimmerman 1983). Thêm
t qu nghiên cu ca Becker và các cng s (1998) cho thy các công ty
c kim toán bi các công ty không thuc BIG4 có giá tr các khon dn tích t
c BIG4 kim toán. Tóm li, chng kim
toán s ng làm giu chnh i nhun  các doanh nghip
và chng kim toán có th i din bi hai yu t: quy mô công ty kim
toán (BIG4) và m chuyên sâu tc kim toán (SPEC).
2.4.1 Quy mô công ty kiểm toán (BIG4)

 tiêu tiêu bichng kim toán. 