ga 10 cb: chuong 2

Trường THPT………………………………………………………………………………………..……….Giáo án giảng dạy hóa học 10
Chương II: BẢNG TUẦN HOÀN CÁC NGUYÊN TỐ HÓA HỌC
VÀ ĐỊNH LUẬT TUẦN HOÀN
Bài 7:
BẢNG TUẦN HOÀN CÁC NGUYÊN TỐ HÓA HỌC
I. MỤC ĐÍCH BÀI DẠY:
1. Kiến thức cơ bản:
- Kiến thức cũ: Cấu tạo nguyên tử
- Kiến thức mới:
o Các nguyên tắc sắp xếp các nguyên tố hóa học vào bảng tuần hoàn?
o Cấu tạo của bảng tuần hoàn
2. Kỹ năng:
- Dựa vào các dữ liệu ghi trong ô và vị trí của ô trong bảng tuần hoàn để suy ra được các thông tin về thành phần nguyên tử của
nguyên tố nằm trong ô
3. Giáo dục tư tưởng: Thông qua lịch sử về sự phát minh ra BTH, chuyện kể về nhà Bác học vĩ đại Men-đê-lê-ép, người có công lớn nhất
với công trình khoa học là BTH, giáo dục HS:
- Tin tưởng vào khoa học và chân lý khoa học
- Tinh thần làm việc nghiêm túc sáng tạo
- Đức tính cần cần cù tỉ mỉ, chính xác.
II. PHƯƠNG PHÁP VÀ PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC:
1. Phương pháp: (POE + Tổ chức HS hoạt động nhóm + Diễn giảng + Đàm thoại trao đổi + Kể chuyện + Khám phá + Trực quan, …)
2. Phương tiện: (Hình vẽ /Sơ đồ ô nguyên tố + Chân dung Mendeleev + SGK + BHTTH loại lớn …)
III. NỘI DUNG VÀ TIẾN TRÌNH LÊN LỚP:
1. Chuẩn bị: (10’)
- Ổn định lớp
- Kiểm tra bài cũ
Người soạn:
 21 
Trường THPT………………………………………………………………………………………..……….Giáo án giảng dạy hóa học 10
- Vào bài mới
2. Nội dung bài: (25’)

Nội dung bài ghi Tg Hoạt động của GV Hoạt động của HS
I. NGUYÊN TẮC SẮP XẾP CÁC
NGUYÊN TỐ TRONG BẢNG TUẦN
HOÀN
1. Theo chiều tăng dần của điện tích hạt
nhân nguyên tử
2. Các nguyên tố có cùng số lớp
electron trong nguyên tử được xếp
thành 1 hàng.
3. Các nguyên tố có cùng số electron
hóa trị được xếp thành 1 cột.
II. CẤU TẠO BTH CÁC NGUYÊN TỐ
HÓA HỌC
1.Ô nguyên tố:
Mỗi nguyên tố hóa học được xếp vào một ô
của bảng, gọi là nguyên tố. Số thứ tự của ô
nguyên tố đúng bằng số hiệu nguyên tử của
nguyên tố đó.
Ví dụ:
Hoạt động 1:
GV hướng dẫn HS nghiên cứu SGK để biết sơ
lược về sự phát minh ra bảng tuần hoàn.
Hoạt động 2:
GV cho HS nhìn vào bảng tuần hoàn, lần
lượt giới thiệu từng nguyên tắc kèm theo
thí dụ minh họa để các em hiểu và ghi
nhớ các nguyên tố được sắp xếp vào bảng
tuần hoàn theo ba nguyên tắc sau:
1. Các nguyên tố được sắp xếp theo
thứ tự tăng dần của điện tích hạt

nhân nguyên tử.
2. Các nguyên tố có cùng số lớp
electron trong nguyên tử được xếp
thành một hàng.
3. Các nguyên tố có số electron hóa
trị
*
trong nguyên tử như nhau
được xếp thành một cột.
Hoạt động 3:
GV giới thiệu cho HS biết các dữ liệu được
ghi trong ô như: số hiệu nguyên tử, kí hiệu
hóa học, tên nguyên tố, nguyên tử khối, độ
âm điện, cấu hình electron, số oxi hóa, để HS
biết cách sử dụng các dữ liệu này phục vụ
cho việc tìm hiểu cấu tạo, tính chất của
nguyên tử. Sau đó GV chọn một số ô trong
20 nguyên tố đầu của bảng tuần hoàn rồi yêu
cầu HS nhìn vào đó trình bày các dữ liệu mà
-Tham khảo SGK, biết sơ lược quá trình phát
minh ra BTH
-Theo dõi SGK và lòi giảng của GV, nắm
vững nguyên tắc sắp xếp trong BTH

-Chú ý vị trí và ý nghĩa các thành phần trong
ô nguyên tố.
Người soạn:
 22 
Trng THPT...Giỏo ỏn ging dy húa hc 10
A l

1 3
N h ô m
[ N e ] 3 s
2
3 p
1
1 , 6 1
2 6 , 9 8
+ 3
S ố h i ệ u n g u y ê n t ử
K í h i ệ u
h ó a h ọ c
T ê n n g u y ê n t ố
S ố o x y h ó a
C ấ u h ì n h e l e c t r o n
Đ ộ â m đ i ệ n
N g u y ê n t ử k h ố i
t r u n g b ì n h
2. Chu k:
L dóy cỏc nguyờn t m nguyờn t ca
chỳng cú cựng s lp electron c xp theo
chiu in tớch ht nhõn tng dn.
S th t ca chu k bng vi s lp electron
trong nguyờn t.
- Chu k 1 gm 2 nguyờn t l H(Z=1) v
He (Z=2)
- Chu k 2 gm 8 nguyờn t bt u l
Li(Z=3) v kt thỳc l Ne (Z=10)
- Chu k 3 gm 8 nguyờn t, bt u t Na
(Z=11) v kt thỳc l Ar (Z=18)

C h u k ì 2
L i B e B C N O F N e
C h u k ì 3
N a M g A l S i P S C l A r
S ố e l e c t r o n ở
l ớ p n g o à i c ù n g
1 2 3 4 5 6 7 8
- Chu k 4 v chu k 5:mi chu kỡ 18 nguyờn
t, bt u l mt kim loi kim K(Z=19) v
Rb(Z=37) kt thỳc l khớ him Kr(Z=36) v
Xe(Z=54).
- Chu k 6: Cú 32 nguyờn t bt u t kim
loi kim Cs(Z=55) kt thỳc l khớ him
Rn(Z=86)
em thu nhn c.

Hot ng 4:
GV ch vo v trớ ca tng chu kỡ trờn bng
tun hon v nờu rừ c im ca chu kỡ:
Chu kỡ l dóy nhng nguyờn t m nguyờn t
ca chỳng cú cựng s lp electron, c sp
xp theo chiu in tớch ht nhõn tng dn.
S th t ca chu kỡ bng s lp electron
trong nguyờn t.
Chu kỡ no cng bt u bng mt kim loi
kim v kt thỳc bng mt khớ him (tr chu
kỡ 1 l chu kỡ c bit).
GV gii thiu khỏi quỏt t chu kỡ 1 n chu
kỡ 7, c bit lu ý chu kỡ 2 v 3 vi nhng
c im cn bn m HS s phi s dng

nhiu.
Chu kỡ 2 gm 8 nguyờn t bt u l liti
(Z=3) v kt thỳc l neon (Z=10).
Nguyờn t ca cỏc nguyờn t ny cú 2
lp electron: lp K (gm 2 electron) v lp
L. S electron ca lp L tng dn t 1 liti
n ti a l 8 neon, khi ú lp electron
ngoi cựng ó bóo hũa.
Chu kỡ 3 gm 8 nguyờn t bt u t natri
-Nghe ging, lu ý cỏc c im ca chu k.
Ngi son:
23
Trường THPT………………………………………………………………………………………..……….Giáo án giảng dạy hóa học 10
- Chu kỳ 7 hoàn thành
Các chu kì 1,2,3 là các chu kì nhỏ
Các chu kì 4,5,6,7 là các chu kì lớn
3. Nhóm nguyên tố:
Nhóm nguyên tố là tập hợp các nguyên tố mà
nguyên tử có cấu hình electron tương tự
nhau, do đó có tính chất hóa học gần giống
nhau và được xếp thành một cột
Nguyên tử các nguyên tố trong cùng một
nhóm có số electron hóa trị bằng nhau và
bằng số thứ tự của nhóm.
+ Khối các nguyên tố s gồm các nguyên tố
thuộc nhóm IA và nhóm IIA
+ Khối các nguyên tố p gồm các nguyên tố
thuộc nhóm IIIA đến nhóm VIIIA (trừ He)
Nhóm A bao gồm các nguyên tố s là nguyên
tố p.

Khối các nguyên tố d thuộc nhóm B
Khối nguyên tố f gồm các nguyên tố xếp ở
hai hàng cuối bảng
Nhóm B bao gồm các nguyên tố d và nguyên
tố f.

(Z=11) và kết thúc là agon (Z=18).
Nguyên tử của các nguyên tố này có 3
lớp electron: lớp K (2 electron), lớp L (8
electron) và lớp M. Số electron của lớp M
tăng từ 1 đến 8 khi Z tăng từ 11 đến 18. Lớp
electron ngoài cùng đạt tới kiến trúc vững
bền như của nguyên tử khí hiếm agon.

Hoạt động 5:
GV củng cố toàn bộ phần thứ nhất, nhấn
mạnh 2 ý:
Nguyên tắc sắp xếp các nguyên tố trong
bảng tuần hoàn.
Các đặc điểm của chu kì.
Hoạt động 6:
GV chỉ vào vị trí của từng nhóm trên bảng
tuần hoàn và nêu rõ đặc điểm của nhóm:
Nhóm nguyên tố gồm các nguyên tố có cấu
hình electron nguyên tử lớp ngoài cùng
tương tự nhau, do đó có tính chất hóa học
gần giống nhau được xếp trong một cột
Có hai loại nhóm: nhóm A và nhóm B.
Hoạt động 7:
GV chỉ vào vị trí của từng nhóm A trên bảng

tuần hoàn và nêu rõ đặc điểm:
Số thứ tự của nhóm A được đánh số bằng
chữ số La Mã từ IA đến VIIIA.
Số thứ tự của nhóm A trùng với số electron
lớp ngoài cùng của nguyên tử các nguyên tố
trong nhóm.
Nhóm A có cả nguyên tố thuộc chu kì nhỏ và
chu kì lớn.
-Tập trung chú ý, nhắc lại kiến thức vừa học
-Quan sát bảng, nêu nhận xét về cấu hình
electron lớp ngoài cùng.
-Theo dõi, nhận xét về số electron lớp ngoài
cùng trong mỗi nhóm A
-So sánh, nhận xét quan hệ giữa nhóm và chu
Người soạn:
 24 
Trường THPT………………………………………………………………………………………..……….Giáo án giảng dạy hóa học 10
Đặc biệt: Hiđro được xếp vào cột 1 (vì có
một electron ở lớp ngoài cùng). Heli được
xếp vào cột thứ 18 cùng với các khí hiếm
khác.
Hoạt động 8:
GV chỉ vào vị trí của từng nhóm B trên bảng
tuần hoàn và nêu rõ đặc điểm:
Số thứ tự của nhóm được đánh số bằng
chữ số La Mã từ IIIB đến VIIIB rồi mới tới
IB và IIB, trong đó nhóm VIIIB gồm 3 cột:
Nhóm B chỉ gồm các nguyên tố của các
chu kì lớn. Các nguyên tố của nhóm B được
gọi là các nguyên tố chuyển tiếp.

Hoạt động 9:
GV củng cố toàn bộ bài học, đặc biệt nhấn
mạnh các đặc điểm của nhóm A.
kỳ (nguyên tố nhóm A, B thuộc các chu kỳ
lớn, nhỏ thế nào?)
-So sánh để thấy đặc điểm khác biệt của các
nguyên tố được phân vào nhóm B so với các
nguyên tố nhóm A
-Vì sao GV nhấn mạnh đặc điểm của các
nguyên tố nhóm A?
3. Củng cố bài: (10’)
Bài tập về nhà: 1-9 tr.35 SGK, 2.1-2.7 tr13 SBT.
Người soạn:
 25 
Trường THPT………………………………………………………………………………………..……….Giáo án giảng dạy hóa học 10
Bài 8:
SỰ BIẾN ĐỔI TUẦN HOÀN
CẤU HÌNH ELECTRON NGUYÊN TỬ
CỦA CÁC NGUYÊN TỐ HÓA HỌC
I. MỤC ĐÍCH BÀI DẠY:
1. Kiến thức cơ bản:
- Kiến thức cũ: Cấu tạo nguyên tử, cấu tạo và nguyên tắc sắp xếp các nguyên tố trong BTH
- Kiến thức mới:
o Cấu hình electron nguyên tử của các nguyên tố hóa học có sự biến đổi tuần hoàn
o Số electron lớp ngoài cùng quyết định tính chất hóa học của các nguyên tố thuộc nhóm A.
2. Kỹ năng:
- Nhìn vào vị trí của nguyên tố trong một nhóm A suy ra được số electron hóa trị của nó. Từ đó, dự đoán tính chất của nguyên tố.
- Giải thích sự biến đổi tuần hoàn tính chất các nguyên tố.
3. Giáo dục tư tưởng:
II. PHƯƠNG PHÁP VÀ PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC:

1. Phương pháp: (POE + Tổ chức HS hoạt động nhóm + Diễn giảng + Đàm thoại trao đổi + Khám phá + Trực quan, …)
2. Phương tiện: (Biểu bảng + Sơ đồ + SGK + BTH)
III. NỘI DUNG VÀ TIẾN TRÌNH LÊN LỚP:
1. Chuẩn bị: (10’)
- Ổn định lớp
- Kiểm tra bài cũ: nêu các câu hỏi và bài tập tương tự trong SGK
2.Nội dung bài: ( 25’)
Nội dung bài ghi Tg Hoạt động của GV Hoạt động của HS
I. SỰ BIẾN ĐỔI TUẦN HOÀN CẤU
HÌNH ELECTRON NGUYÊN TỬ CỦA
CÁC NGUYÊN TỐ:
10’
Hoạt động 1:
GV chỉ vào bảng cấu hình electron lớp ngoài
cùng của nguyên tử các nguyên tố nhóm A và
Xét cấu hình electron nguyên tử của các
nguyên tố thuộc các nhóm A qua các chu kì,
Người soạn:
 26 
Trường THPT………………………………………………………………………………………..……….Giáo án giảng dạy hóa học 10
Cấu hình electron lớp electron lớp ngoài cùng
của nguyên tử các nguyên tố trong cùng nhóm
A được lặp đi lặp lại một sau mỗi chu kì. Ta
nói rằng: Chúng biến đổi một cách tuần hoàn.
Sự biến đổi tuần hoàn về cấu hình electron
lớp ngoài cùng của nguyên tử các nguyên tố
khi điện tích hạt nhân tăng dần chính là
nguyên nhân của sự biến đổi tuần hoàn tính
chất của các nguyên tố.
II. CẤU HÌNH ELECTRON NGUYÊN TỬ

CỦA CÁC NGUYÊN TỐ NHÓM A:
1. Cấu hình electron lớp ngoài cùng của
nguyên tử các nguyên tố nhóm A:
a) Chính sự giống nhau về cấu hình electron
lớp ngoài cùng của nguyên tử là nguyên nhân
của sự giống nhau về tính chất hóa học của
các nguyên tố trong cùng một nhóm A
b) Số thứ tự của nhóm (IA, IIA...) cho biết số
electron ở lớp ngoài cùng và đồng thời cũng
là electron hóa trị trong nguyên tử.
c) Nguyên tố s có electron hóa trị là s, các
nguyên tố p có electron hóa trị là s, p.
15’
hỏi: Xét cấu hình electron nguyên tử của các
nguyên tố lần lượt qua các chu kì 2, 3, 4, 5, 6,
7 em có nhận xét gì về sự biến thiên của số
electron lớp ngoài cùng của nguyên tử các
nguyên tố trong các nhóm A?
GV bổ sung: như thế sự biến đổi tuần hoàn
cấu hình electron lớp ngoài cùng của nguyên
tử các nguyên tố khi điện tích hạt nhân tăng
dần chính là nguyên nhân của sự biến đổi
tuần hoàn tính chất của các nguyên tố.
Hoạt động 2: GV và HS dựa vào bảng 5
(SGK), cùng thảo luận theo các câu hỏi sau:
GV hỏi: Em có nhận xét gì về số electron lớp
ngoài cùng của nguyên tử các nguyên tố trong
cùng một nhóm A?
GV bổ sung: Chính sự giống nhau về cấu
hình electron lớp ngoài cùng của nguyên tử là

nguyên nhân của sự giống nhau về tính chất
của các nguyên tố trong cùng một nhóm A.
GV hỏi: Em thấy có sự liên quan gì giữa số
thứ tự của mỗi một nhóm A và số electron ở
lớp ngoài cùng đồng thời là số electron hóa trị
trong nguyên tử của các nguyên tố trong
nhóm?
GV bổ sung: Các electron hóa trị của các
ta thấy số electron lớp ngoài cùng của nguyên
tử các nguyên tố được lặp đi lặp lại, ta nói
rằng chúng biến đổi một cách tuần hoàn.
Các nguyên tố thuộc cùng một nhóm A có
cùng số electron ngoài cùng tức là có cùng số
electron hóa trị.
Số thứ tự của mỗi một nhóm A bằng số
electron ở lớp ngoài cùng đồng thời là số
electron hóa trị trong nguyên tử của các
nguyên tố trong nhóm.
Người soạn:
 27 
Trường THPT………………………………………………………………………………………..……….Giáo án giảng dạy hóa học 10
2. Một số nhóm A tiêu biểu:
a) Nhóm VIIIA là nhóm khí hiếm:
Heli, Neon, Agon, Kripton, Xeon và Radon
Có 8 electron có 8 electron ở lớp ngoài. Đó là
cấu hình bền vững của khí hiếm. Hầu như
không tham gia các phản ứng hóa học.
b) Nhóm IA:
Gồm: Liti, Natri, Kali, Rubiđi, Xesi
Chỉ có 1 electron lớp ngoài cùng có xu hướng

nhường electron để đạt cấu hình bền. Do đó
thể hiện hóa trị 1.
nguyên tố thuộc nhóm IA, IIA là electron s.
Các nguyên tố được gọi là các nguyên tố s.
Các electron hóa trị của các nguyên tố thuộc
nhóm IIIA, IVA, VA, VIA, VIIA, VIIIA là
các electron s và p, các nguyên tố đó được gọi
là nguyên tố p (trừ heli)
Hoạt động 3:
GV và HS cùng thảo luận về nhóm VIIIA.
GV giới thiệu: Nhóm VIIIA là nhóm khí
hiếm gồm các nguyên tố heli, neon, agon,
kripton, xenon, và rađon.
Hỏi: Em có nhận xét gì về số electron lớp
ngoài cùng của nguyên tử các nguyên tố
nhóm này?
GV bổ sung: nguyên tố có 8e ở lớp ngoài
cùng là nguyên tố có cấu hình electron bền
vững. Cấu hình với 2e ở lớp ngoài cùng của
heli cũng là cấu hình bền vững.
Hầu hết các khí hiếm đều không tham gia các
phản ứng hóa học (trừ một số trường hợp đặc
biệt); Ở điều kiện thường, các khí hiếm ở
dạng đơn chất đều ở trạng thái khí, phân tử
chỉ có 1 nguyên tử.
Hoạt động 4:
GV và HS cùng thảo luận về nhóm IA.
GV giới thiệu: nhóm IA là nhóm kim loại
kiềm gồm các nguyên tố liti, natri, rubidi,
xesi, franxi. (Lưu ý: không có hiđro trong

nhóm kim loại kiềm).

Nguyên tử của các nguyên tố trong nhóm đều
có 8 electron ở lớp ngoài cùng (cấu hình
electron lớp ngoài cùng ns
2
np
6
). Riêng heli có
2e ở lớp ngoài cùng.
Nguyên tử của tất cả các kim loại kiềm chỉ có
1 electron ở lớp ngoài cùng.
Người soạn:
 28 
Trường THPT………………………………………………………………………………………..……….Giáo án giảng dạy hóa học 10
Tác dụng với oxi tạo thành oxit bazơ tan
trong nước
Tác dụng với nước ở nhiệt độ thường tạo
thành Hyđo và kiềm
Tác dụng với các phi kim khác tạo thành
muối.

c) Nhóm VIIA là nhóm Halogen:
Gồm: Flo, Clo, Brom, Iot
Có 7 electron lớp ngoài cùng, vì vậy trong các
phản ứng hóa học, các nguyên tử của các
halogen có khuynh hướng thu thêm một
electron để đạt cấu hình bền, Do đó trong hợp
chất với kim loại, các halogen có hóa trị 1.
Tác dụng với kim loại tạo thành muối: KCl,

NaBr, AlCl
3
...
Tác dụng với hyđro tạo thành các họp chất
HF, HCl, HBr, HI
Hyđroxit của các halogen là những axit:
HClO, HClO
3
,...
Hỏi: Em có nhận xét gì về số electron lớp
ngoài cùng của nguyên tử các nguyên tố
nhóm này?
GV bổ sung: Cấu hình electron lớp ngoài
cùng: ns
1
. Vì vậy, trong các phản ứng hóa
học, các kim loại kiềm có khuynh hướng
nhường đi 1 electron để đạt đến cấu hình
electron của khí hiếm. Do đó, trong các hợp
chất, các kim loại kiềm chỉ có hóa trị 1.
GV hướng dẫn HS đọc SGK để biết ở dạng
đơn chất, các kim loại kiềm thể hiện những
tính chất của kim loại điển hình.
Hoạt động 5:
GV và HS cùng thảo luận về nhóm VIIA.
GV giới thiệu: nhóm VIIA là nhóm halogen,
gồm các nguyên tố: flo, clo, brom, iot (và
nguyên tố phóng xạ atatin).
Hỏi: Em có nhận xét gì về số electron lớp
ngoài cùng của nguyên tử các nguyên tố

nhóm này?
GV bổ sung: Cấu hình electron lớp ngoài
cùng ns
2
np
5. Vì
vậy trong các phản ứng hóa
học, các halogen có khuynh hướng thu thêm 1
electron để đạt đến cấu hình electron bền
vữngc khí hiếm. Do đó trong các hợp chất với
kim loại, các halogen có hóa trị 1.
GV hướng dẫn HS đọc SGK để biết ở dạng
đơn, chất các halogen thể hiện những tính
chất phi kim điển hình.
Nguyên tử của các nguyên tố halogen có 7
electron ở lớp ngoài cùng.
-Tham khảo SGK theo chỉ dẫn của GV
Người soạn:
 29 
Trường THPT………………………………………………………………………………………..……….Giáo án giảng dạy hóa học 10
3. Củng cố bài: (10’)
BTVN: 1-7 tr.41 SGK, 2.8-2.19 tr.14-15 SBT.
Bài 9:
SỰ BIẾN ĐỔI TUẦN HOÀN TÍNH CHẤT
CỦA CÁC NGUYÊN TỐ HÓA HỌC
ĐỊNH LUẬT TUẦN HOÀN
I. MỤC ĐÍCH BÀI DẠY:
1. Kiến thức cơ bản:
- Kiến thức cũ: Sự biến đổi tuần hoàn cấu hình e
- Kiến thức mới:

o Thế nào là tính kim loại, tính phi kim của các nguyên tố. Sự biến đổi tuần hoàn tính kim loại và tính phi kim. Khái niệm độ
âm điện. Sự biến đổi tuần hoàn độ âm điện. Sự biến đổi tuần hoàn hóa trị cao nhất với oxi và hóa trị với hyđro.
2. Kỹ năng:
- Vận dụng quy luật đã biết để nghiên cứu các bảng thống kê tính chất, từ đó học được quy luật mới.
3. Giáo dục tư tưởng:
- Tìm ra phương pháp suy luận, tiên đoán
- HS nhận thức được: Định luật tuần hoàn là là một chân lý khoa học có giá trị
- Tinh thần yêu và tin tưởng vào khoa học
II .PHƯƠNG PHÁP VÀ PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC:
1. Phương pháp: (POE + Tổ chức HS hoạt động nhóm + Diễn giảng + Đàm thoại trao đổi + Khám phá + Trực quan, …)
2. Phương tiện: (Biểu bảng + Sơ đồ + SGK + BTH…)
III. NỘI DUNG VÀ TIẾN TRÌNH LÊN LỚP:
1. Chuẩn bị: ( 10’)
- Ổn định lớp
- Kiểm tra bài cũ:
Người soạn:
 30 