giáo án ngữ văn lớp 6 tuần 22

Trường THCS: Nguyễn Văn Linh
Bài 20 - Tiết 80,81
Tuần dạy: 22
Ngày dạy:

Kế hoạch bài học: Ngữ Văn 6

BỨC TRANH CỦA EM GÁI TÔI
(Tạ Duy Anh)

1.MỤC TIÊU:
1.1.Kiến thức: Giúp học sinh:
- Hiểu được nội dung và ý nghĩa của truyện: Tình cảm trong sáng và lòng nhân hậu của người
em gái có tài năng đã giúp cho ngưới anh nhận ra phần hạn chế của chính mình và vượt lên lòng
tự ái.
- Cách thứ thể hiện vấn đề giáo dục không khô khan, giáo huấn mà tự nhiên, sâu sắc
thông qua sự tự nhận thức của nhân vật chính.
- Nắm được nét đặc sắc trong nghệ thuật kể chuyện và miêu tả tâm lí nhân vật.
1.2.Kĩ năng:
-Đọc diễn cảm phù hợp tâm lí nhân vật.
- Rèn kĩ năng kể chuyện ở ngôi thứ nhất.
-Rèn kĩ năng đọc hiểu văn bản truyện hiện đại có yếu tố tự sự kết hợp với miêu tả tâm lí nhân
vật.
-Kể tóm tắt câu chuyện trong một đoạn văn ngắn.
1.3.Thái độ:
- Giáo dục HS lòng nhân hậu, thái độ ứng xử và kĩ năng sống đúng đắn.
2.TRỌNG TÂM:
-Diễn biến tâm lí nhân vật người anh.
3.CHUẨN BỊ:
3.1.Giáo viên: Tranh: Bức tranh của em gái tôi.
3.2.Học sinh: Đọc văn bản, tìm hiểu nội dung và ý nghĩa truyện. Diễn biến tâm trạng của

người anh và em gái Kiều Phương.
4.TIẾN TRÌNH:
4.1.Ổn định tổ chức và kiểm diện:
4.2.Kiểm tra miệng:
Câu 1:
? Cảnh sông ngòi, kênh rạch Cà Mau được tác giả miêu tả như thế nào? ( 8đ)
- Con sông rộng hơn ngàn thước.
- Nước ầm ầm đổ ra biển ngày đêm như thác.
- Cá nước bơi hàng đàn đen trũi nhô lên hụp xuống như người bơi ếch giữa những đầu sóng
trắng.
- Rừng đước dựng lên cao ngất như hai dãy trường thành vô tận.
Thiên nhiên mang vẻ đẹp hùng vĩ, nên thơ, trù phú.
* Giáo viên treo bảng phụ giới thiệu câu hỏi trắ nghiệm:
Câu 2:
? Em đã chuẩn bị gì cho tiết học hôm nay? Nhân vật người anh là người như thế nào?(2đ)
- Đọc, nắm nội dung cốt truyện, trả lời câu hỏi sách giáo khoa…
Nhỏ nhen, đố kị, ghen tị, tự ti.
* Nhận xét, chấm điểm.
4.3.Giảng bài mới:

Giáo viên: Nguyễn Thị Thanh Hòa


Trường THCS: Nguyễn Văn Linh
Hoạt động của giáo viên và học sinh
*Giới thiệu bài: Nhân hậu là một đức tính tốt rất cần
trong cuộc sống. Để giúp các em có cách cư xử đúng
đắn và thấy được lòng nhân hậu của nhân vật người
em trong truyện, tiết này, cơ sẽ hướng dẫn các em tìm
hiểu tác phẩm “Bức tranh của em gái tơi”.

Hoạt động 1:
*Giáo viên hướng dẫn học sinh đọc. Giáo viên đọc,
gọi học sinh đọc.
*Giáo viên nhận xét.
*Giáo viên hướng dẫn học sinh tìm hiểu chú thích
SGK.
? Kể tóm tắt truyện “Bức tranh của em gái tơi”?
* Học sinh kể, Giáo viên nhận xét, sửa sai.
Hoạt động 2:
? Nhân vật chính trong truyện là ai? Vì sao em lại cho
đó là nhân vật chính?
- Kiều Phương và người anh là nhân vật chính vì đều
mang chủ đề sâu sắc của truyện lòng nhân hậu và thói
đố kị, trong đó nhân vật trung tâm là người anh,
mang chủ đề chính của truyện, sự thất bại của lòng
đố kị.
? Truyện được kể theo ngơi thứ mấy? lời của nhân
vật nào? Việc chọn vai kể như vậy có tác dụng gì?
- Truyện được kể theo ngơi thứ nhất, lời của nhân vật
người anh. Cách kể như vậy có thể miêu tả tâm trạng
của nhân vật một cách tự nhiên bằng lời của chính
nhân vật ấy.
* GV giảng thêm:
Cách kể đó còn giúp cho nhân vật kể chuyện có thể tự
soi xét tình cảm, ý nghĩ của mình để vượt lên. Do đó
chủ đề tác phẩm càng có ý nghĩa về sự tự đánh giá, tự
nhận thức.
? Phân tích diễn biến tâm trạng nhân vật người anh
qua các thời điểm: từ trước cho đến lúc thấy em gái
tự chế mu vẽ, khi tài năng hội hoạ của em gái được

phát hiện, khi lén xem những bức tranh em gái đã vẽ
và khi đứng trước bức tranh được giải nhất của em
gái trong phòng trưng bày?
Học sinh thảo luận nhóm:
* Liệt kê tất cả ý kiến, ghi lên
bảng.
* Phân loại ý kiến, lực chọn ra ý
kiến chính xác.
* GV nhận xét,
làm sáng tỏ ý chưa rõ ràng, chốt
ý.

Kế hoạch bài học: Ngữ Văn 6
Nội dung bài học

I. Đọc – tìmhiểu văn bản:
1. Đọ, kể:
2. Chú thích: / 33,34

II. Đọc tìm hiểu văn bản:

1. Nhân vật người anh:
- Từ trước cho đến lúc thấy em gái tự
chế màu vẽ, nhìn em bằng cái nhìn xem
thường.
- Khi tài năng hội hoạ ở em gái được
phát hiện: cảm thấy buồn và thất vọng về
mình, khó chịu và hay gắt gỏng với em,
khơng thể thân với em như trước nữa.
- Khi lén xem những bức tranh em gái

đã vẽ: thầm cảm phục tài năng của em
mình.
- Khi đứng trước bức tranh được giải

Giáo viên: Nguyễn Thị Thanh Hòa


Trường THCS: Nguyễn Văn Linh

Kế hoạch bài học: Ngữ Văn 6
nhất của em gái trong phòng trưng bày:
ngạc nhiên, hãnh diện rồi xấu hổ.

? Vì sao sau khi tài năng hội hoạ của em gái mình
được phát hiện, người anh lại có tâm trạng không thể
thân với em gái như trước kia được nữa?
- Đó là lòng mặc cảm, tự ái, tự ti khi thấy ở ngưới
khác có tài năng nổi bật, người anh thấy mình thua
kém em.
? Giải thích tâm trạng của người anh khi đứng trước
bức tranh “Anh trai tôi” của em gái?
- Thoạt tiên là sự ngỡ ngàng rồi đến hãnh diện sau đó
là xấu hổ:
−Ngỡ ngàng vì: không ngờ em vẽ đẹp đến thế.
−Hãnh diện vì: trong tranh mình rất hoàn hảo.
−Xấu hổ vì: mình đã xa lánh, ghen tị với em, tầm
thường hơn em.
* GD tư tưởng cho HS: không nên đố kị trước tài
năng của người khác.
* Gọi HS đọc đoạn kết của truyện “Tôi không trả lời

mẹ… của em con đấy”
? Em hiểu như thế nào về đoạn kết của truyện. Qua
đó em có cảm nghĩ gì về nhân vật người anh?
Học sinh trả lời, GV nhận xét.
? Theo em tại sao bức tranh lại có sức cảm hóa
người anh đến như thế mà không phải là vật nào
khác?
- Vì bức tranh là nghệ thuật. Sức mạnh của nghệ
thuật là tìm kiếm cái đẹp, nâng con người lên bậc
thang cao nhất của cái đẹp là:chân, thiện, mĩ.
Hoạt động 2: Hướng dẫn HS phân tích (tt)
? Hai đoạn đầu người anh đã giới thiệu về người em
như thế nào?
- Mặt luôn tự bôi bẩn.
Hay lục lọi đồ đạc.
Tự chế thuốc vẽ.
? Những chi tiết trên cho thấy Kiều Phương là người
như thế nào?
? Trong bài dự thi của mình, Kiều Phương đã vẽ về
ai?
? Mặc dù người anh hay gắt gỏng với mình nhưng
người em vẫn chọn vẽ anh để dự thi thể hiện tấm
lòng gì của người em?
? Theo em tài năng hay tấm lòng của cô em gái đã
cảm hoá được người anh?
- Bằng cả tài năng và tấm lòng của mình. Nhiều hơn
là ở tấm lòng trong sáng, hồn nhiên, độ lượng.
? Trong truyện, nhân vật em gái hiện lên với những
nét đáng yêu, đáng quý nào về tính tình và tài năng?

Người anh đáng trách nhưng cũng
đáng cảm thông vì đã nhận ra thói xấu
của mình, nhận ra tình cảm trong sáng,
nhân hậu của em, biết sửa mình.

2.Nhân vật người em:(Kiều Phương)
− Mặt luôn tự bôi bẩn
− Hay lục lọi đồ đạc
− Tự chế thuốc vẽ
− Có tài năng hội họa
 Hồn nhiên, trong sáng, hiếu động,
vẽ đẹp.
 Vẽ anh trong bài thi.
 Độ lượng và nhân hậu
 Cảm hoá người anh bằng cả tài
năng và tấm lòng của mình.

Giáo viên: Nguyễn Thị Thanh Hòa


Trường THCS: Nguyễn Văn Linh

Kế hoạch bài học: Ngữ Văn 6

- Hồn nhiên, trong sáng, độ lượng và nhân hậu; Có
tài năng hội họa.
* Giáo dục học sinh ý thức sống nhân hậu , độ
lượng, sẵn sàng tha thứ cho lỗi lầm của người khác
khi họ đã nhận lỗi.
? Điều gì khiến em cảm thấy mến nhất ở nhân vật

này?
- Tấm lòng trong sáng và đẹp đẽ dành cho người
thân và nghệ thuật
? Tại sao tác giả lại để người em vẽ bức tranh
người anh “hoàn thiện” đến thế ?
* Hs thảo luận nhóm 4 phút:
-Từng thành viên trình bày ý kiến cá nhân vào phần
ghi của mình.
-Thư kí mỗi nhóm ghi lại ý kiến chung vào giữa bảng
nhóm.
3. Nghệ thuật:
-Nhận xét, chốt ý.
- Kể chuyện bằng ngôi thứ nhất tạo nên
? Ai là người kể chuyện? Kể theo ngôi thứ mấy và sự chân thật cho câu chuyện.
ngôi kể này có tác dụng gì?
- Miêu tả chân thực diễn biến tâm lí nhân
vật.
4.Ý nghĩa: Tình cảm trong sáng, nhân
hậu bao giờ cũng lớn hơn, cao đẹp hơn
? Cái gốc của nghệ thuật là tấm lòng tốt đẹp của con lòng ghen ghét, đố kị.
người dành cho con người, Sứ mệnh của nghệ thuật
là hoàn thiện vẻ đẹp của con người. Đây là ý Truyện
miêu tả tâm lí nhân vật như thế nào?
- Tinh tế
III. Luyện tập:
* GV nhận xét, chốt ý.
.Hoạt động 3: Hướng dẫn luyện tập.
* Cho HS thảo luận theo nhóm trong 3’
? Giả định một thành viên trong lớp hoặc gia đình
em đạt được thành tích xuất sắc nào đó. Em thứ hình

dung và tả lại thái độ của mọi người xung quanh
trước thành tích ấy.
- Mọi người vui mừng chia sẻ niềm vui với thành
viên ấy … nhưng bên cạnh cũng có người tỏ ra ghen
tị và đố kị.
* Nhận xét bài làm của các nhóm.
? Thái độ đố kị và ghen tị ấy có nên có không.
* Giáo dục tư tưởng cho HS: không nên đố kị trước
tài năng của người khác mà phải nhìn vào đó để tự
vươn lên…
4.4.Câu hỏi, bài tập củng cố:
GV treo bảng phụ giới thiệu bài tập:
Câu 1:
Giáo viên: Nguyễn Thị Thanh Hòa


Trường THCS: Nguyễn Văn Linh

Kế hoạch bài học: Ngữ Văn 6

? Nhận xét nào sau đây khơng đúng với nhân vật Kiều Phương?
A. Hồn nhiên, hiếu động.
B. Tài hội hoạ hiếm có.
C. Tình cảm trong sáng nhân hậu.
D. Khơng quan tâm đến anh.
Câu 2:
? Nêu nội dung chính của văn bản: “Bức tranh của em gái tơi”?
- Tình cảm trong sáng, hồn nhiên và lòng nhân hậu của người em gái đã giúp người anh nhận
ra phần hạn chế của mình…
* GD HS về lòng nhân hậu.

Câu 3:
? Nêu nét đặc sắc về nghệ thuật của tác phẩm?
- Miêu tả tinh tế tâm lí nhân vật qua ngơi thứ nhất.
4.5.Hướng dẫn HS tự học ở nhà:
-Đối với bài học ở tiết học này:
+ Học thuộc bài, học ghi nhớ SGK/35.
+ Làm hồn chỉnh các bài tập trong vở BT.
-Đối với bài học ở tiết học tiếp theo:
+ Soạn bài “Vượt thác”: Đọc văn bản, tìm hiểu chú thích, tìm hiểu cảnh Dượng Hương
Thư vượt thác.
+ Chuẩn bị: “Luyện nói quan sát tưởng tượng, so sánh và nhận xét trong văn miên tả”:
Xem và nắm lại cách quan sát, tưởng tượng, so sánh, nhận xét; trả lời câu hỏi BT1/35.
5.RÚT KINH NGHIỆM:
- Nội dung:...................................................................................................
...........................................................................................................................
- Phương pháp:.............................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
- Sử dụng ĐDDH:..........................................................................................
...........................................................................................................................

Bài 20 – Tiết 83
Tuần dạy: 22
Ngày dạy:

LUYỆN NĨI QUAN SÁT, TƯỞNG TƯỢNG, SO
SÁNH VÀ NHẬN XÉT TRONG VĂN MIÊU TẢ

Giáo viên: Nguyễn Thị Thanh Hòa

Trường THCS: Nguyễn Văn Linh

Kế hoạch bài học: Ngữ Văn 6

1.MỤC TIÊU:
1.1.Kiến thức: Giúp HS
- Biết những yêu cầu cần đạt đối với việc luyện nói: trình bày và diễn đạt một vấn đề
bằng miệng trước tập thể.
- Hiểu những nét cơ bản để lựa chọn các chi tiết hay, đặc sắc khi miêu tả một đối tượng
cụ thể.
- Nắm chắc hơn kiến thức đã học về quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét trong
văng miêu tả.
1.2.Kĩ năng:
- Sắp xếp ý theo trình tự hợp lí.
- Đưa những hình ảnh có phép tu từ so sánh vào bài nói của mình.
- Rèn kĩ năng nói trước tập thể: rõ ràng, mạch lạc, biểu cảm, tự nhiên, đúng nội dung.
1.3.Thái độ:
- Giáo dục HS ý thức tự giác trong học tập.
2.TRỌNG TÂM:
- Sắp xếp ý, lập dàn ý về bài luyện nói vă miêu tả.
3.CHUẨN BỊ:
3.1.GV: Bảng phụ ghi ví dụ.
3.2.HS: Ôn lại cách quan sát, tưởng tượng, nhận xét, so sánh trong văn miêu tả.
4.TIẾN TRÌNH:
4.1.Ổn định tổ chức và kiểm diện:
4.2.Kiểm tra miệng:
? Khi làm bài văn miêu tả, người ta không cần phải có những kĩ năng gì?
- Quan sát, nhìn nhận, nhận xét, đánh giá, liên tưởng, tưởng tượng.
* Làm BT3, VBT

* HS làm. HS, GV nhận xét, ghi điểm.
4.3.Bài mới.
Hoạt động của GV và HS
Nội dung bài học
* Giới thiệu bài: Tiết này chúng ta sẽ đi vào luyện
nói, quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét
trong văn miêu tả.
Hoạt động 1: Hướng dẫn HS làm bài tập 1.
Bài 1:
 Lập dàn ý.
? Từ truyện “Bức tranh em gái tôi” đã học, hãy
lập dàn ý để trình bày ý kiến của mình trước lớp.
? Theo em, Kiều Phương là người như thế nào?
+Nhân vật Kiều Phương:
? Từ các chi tiết về nhân vật này trong truyện
− Hình dáng: gầy, thanh mảnh,
hãy miêu tả lại hình ảnh của Kiều Phương theo mặt lọ lem, mắt sáng, miệng rộng,
tưởng tượng của em.
răng khểnh.
− Tính cách: hồn nhiên, trong
sáng, nhân hậu, độ lượng, tài năng.
? Anh của Kiều Phương là người như thế nào?
+ Nhân vật người anh:
? Hình ảnh người anh trong bức tranh với người
− Hình dáng: không tả rõ nhưng
anh thực của Kiều Phương có khác nhau không? có thể suy ra từ cô em gái: cũng
gầy, cao, đẹp trai, sáng sủa.
- Xem kĩ thì không khác nhau: do em gái vẽ thể
− Tính cách: ghen tị, nhỏ nhen,
hiện tính cách, bản chất qua cái nhìn trong sáng mặc cảm, âm hận, hối lỗi.

nhân hậu của người em.
* Sau đó cho HS thảo luận trong tổ, chọn bài hay
Giáo viên: Nguyễn Thị Thanh Hòa


Trường THCS: Nguyễn Văn Linh

Kế hoạch bài học: Ngữ Văn 6

hoàn chỉnh để trình bày trước lớp.
* Gọi đại diên các nhóm tổ trình bày trước lớp
(khoảng 3 phút)
* Gọi các nhóm khác nhận xét.
Bài 2:
* GV nhận xét sữa chữa.
− Tả anh, chị hoặc em của mình.
 Hoạt động 2: Hướng dẫn HS làm bài tập 2.
* Gọi HS đọc yêu cầu BT2.
? Hãy trình bày cho các bạn nghe về anh chị hoặc
em của mình?
* HS thảo luận nhóm 5’ để lập dàn ý và sửa chữa.
Giới thiệu anh chị kết hợp với miêu tả.
- Tên, tuổi.
- Hình dáng bề ngoài.
- Cách ăn mặc.
- Tính tình, sở thích.
- Quan hệ tình cảm với em.
* Các nhóm cử đại diện trình bày kết quả thảo
luận.
* Gọi HS nhóm khác nhận xét.

* GV nêu những ưu điểm và hạn chế của HS khi
trình bày miệng.
* Tuyên dương các nhóm làm tốt. Nhắc nhở các
nhóm làm chưa tốt, yêu cầu các em về nhà luyện
nói nhiều hơn và chú ý đưa những hình ảnh so
sánh vào bài nói.
* Giáo dục HS lòng yêu mến anh chị em trong
gia đình.

Chuyển tiết 84
4.3.Bài mới:
Hoạt động của GV và HS.

Nội dung bài học.

* Giới thiệu bài: Các em đã được tìm hiểi về yếu tố
quan sát, tưởng tượng, so sánh, nhận xét trong văn
miêu tả. Tiết này chúng ta sẽ đi vào luyện nói quan sát,
tưởng tượng, so sánh và nhận xét trong văn miêu tả
(tiếp theo).
Hoạt động 3: Hướng dẫn HS làm BT3
Bài 3: Miêu tả một đêm trăng nơi
Giáo viên: Nguyễn Thị Thanh Hòa


Trường THCS: Nguyễn Văn Linh

Kế hoạch bài học: Ngữ Văn 6

* Lập dàn ý cho đề bài: miêu tả một đêm trăng ở nơi em ở.

em ở.
* GV treo bảng phụ, ghi câu hỏi gợi ý.
? Đó là một đêm trăng như thế nào? Ở đâu?
- Là đêm trăng rằm: một đêm trăng kì diêu, đẹp vô
cùng. Một đêm mà cả đất trời vạn vật như được tắm gội
trắng xóa bởi ánh trăng.
? Đêm trăng có gì tiêu biểu, đặc sắc: bầu trời, đêm, cây
cối, đường làng?
? Nhìn trăng em liên tưởng, tưởng tượng hoặc so sánh
với điều gì?
- Trăng như cái lưỡi liềm vàng giữa hàng ngàn vì sao,
trăng là cái đĩa bạc như thảm nhung da trời, …
* Cho HS trao đổi với các bạn trong 3phút.
* Gọi HS lên bảng trình bày bài của mình.
* Gọi HS khác nhận xét, bổ sung.
* GV nhận xét sửa chữa.
? Qua việc miêu tả đêm trăng đẹp ấy, em có suy nghĩ
gì?
- Càng yêu cảnh vật yêu thiên nhiên hơn!
* Giáo dục HS lòng yêu thiên nhiên, quê hương đất
nước.
 Hoạt động 4: Hướng dẫn HS làm bài tập 4.
* GV yêu cầu và gợi ý: Đây là một đề bài sát với thực Bài 4: Quang cảnh một buổi bình
tế, các em có nhiều dịp quan sát. Bằng sự hồi tưởng, minh ở quê hương em.
tưởng tượng các em lập dàn ý và tập nói theo trình tự.
* GV treo bảng phụ ghi dàn ý.
? Quê em ở vùng nào? có gì đặc biệt? Quang cảnh
chung?
- Mặt trời, bầu trời.
- Núi (hoặc rừng, cánh đồng lúa)

- Quang cảnh người thân đi làm (công việc,
dụng cụ, tinh thần…)
- Cảm nghĩ về quê hương?
* HS thảo luận nhóm 5’, trình bày.
* HS nhận xét.
* GV nhận xét, sửa sai.
* GD HS ý thức miêu tả cảnh vật, con người một cách
chân thật và sinh động.
4.4.Câu hỏi, bài tập củng cố:
* GV treo bảng phụ.
? Đâu là ý kiến không đúng trong 2 ý kiến sau?
A. Khi trình bày một bài văn nói, cần phải chuẩn bị trước nội dung định nói bằng một hệ
thống dàn ý.
(B.) Khi trình bày một bài văn nói, chỉ cần nói ra hết những điều mình nghĩ, không
cầnchuẩn bị trước dàn ý.
4.5.Hướng dẫn HS tự học ở nhà:
-Đối với bài học ở tiết học này:
Giáo viên: Nguyễn Thị Thanh Hòa


Trường THCS: Nguyễn Văn Linh

Kế hoạch bài học: Ngữ Văn 6

+ Luyện nói lại các đề bài vừa học.
-Đối với bài học ở tiết học tiếp theo:
+ Soạn bài “Vượt thác”: Đọc văn bản, tìm hiểu chú thích, tìm hiểu cảnh Dượng Hương
Thư vượt thác.
+ Chuẩn bị : “Phương pháp tả cảnh”: Xem và trả lời các câu hỏi SGK. Tìm hiểu kĩ về
phương pháp tả cảnh.

5.RÚT KINH NGHIỆM:
- Nội dung:...................................................................................................
...........................................................................................................................
- Phương pháp:.............................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
- Sử dụng ĐDDH:..........................................................................................
...........................................................................................................................

Giáo viên: Nguyễn Thị Thanh Hòa