giáo án ngữ văn 9 tiết 65

Trường THCS Phú Mỹ
9

Tuần: 13
Ngày dạy:

Giáo Án Ngữ Văn

Tiết: 65

Ngày soạn:

ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI VÀ ĐỘC THOẠI NỘI TÂM
TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
I. Mục tiêu cần đạt:
1. Kiến thức:
- Hiểu được vai trò của đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự.
- Biết viết văn bản tự sự có đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm.
- Tác dụng của việc sử dụng đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự
sự.
2. Kĩ năng:
- Phân biệt được đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm.
- Phân tích được vai trò của đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm.
3. Về thái độ:
- KN: Hợp tác, tư duy sáng tạo.
- KT: Động não, trình bày 1 phút, thảo luận.
II. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh:
- GV: Giấy A0
- HS: Giấy A0, thảo luận.
III. Phương pháp:
Qui nạp vấn đáp, thảo luận, đối thoại, độc thoại, độc thoại nội tâm.

IV. Tiến trình các hoạt động dạy và học:
1. Kiểm tra bài cũ:
Viết đoạn văn có sử dụng yếu tố nghị luận.
2. Bài mới:
Hoạt động 1: Giới thiệu bài.
Hoạt động của giáo viên và học sinh
Nội dung bài học
Hoạt động 2: HDHS tìm hiểu đối thoại, độc
thoại và độc thoại nội tâm:
GV: Nói đến tự sự không thể không nói
đến nhân vật. Nhân vật là yếu tố trung tâm
của văn bản tự sự. Nhân vật trong tự sự được
miêu tả trên nhiều phương tiện: Ngoại hình,
nội tâm, hành động, ngôn ngữ,… Ngôn ngữ
gồm có đối thoại, độc thoại và độc thoại nội
tâm  đều là ngôn ngữ của nhân vật, là những
hình thức quan trọng để biểu hiện nhân vật
trong tác phẩm tự sự. (Ghi nhớ 1)
I. Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và
- Cho HS đọc đoạn trích.
độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự.
1. Đọc đoạn trích:
? Trong 3 câu đầu đoạn trích ai nói với ai?
Tham gia câu chuyện có ít nhất mấy người?
Dấu hiệu nào cho thấy đó là 1 cuộc trò chuyện
Giáo viên: Huỳnh Thị Bích Thùy
1

Trang

Trường THCS Phú Mỹ
9

Giáo Án Ngữ Văn

trao đổi qua lại?
 Hai người phụ nữ tản cư nói chuyện với
2a. – Hai người phụ nữ nói chuyện với
nhau (đối đáp qua lại).
nhau (đối đáp, trò chuyện với nhau).
- Có 2 lượt lời qua lại.
 Dấu hiệu cho biết điều đó vì có hai lượt
- Hình thức thể hiện trong đoạn văn
lời qua lại nội dung nói của mỗi người đều
hướng tới người tiếp chuyện và hình thức thể bằng hai gạch đầu dòng.
 Là đối thoại
hiện trong đoạn văn bằng hai gạch đầu dòng
(hai lượt lời qua lại) Ghi nhớ 2.
b.  là lời độc thoại.
? Câu “Hà, nắng gớm, về nào? ông Hai nói
với ai? Có phải là câu đối thoại không? Vì
sao?
 Đọc đoạn văn ta thấy dù ông Hai có
“Chèm chẹp miệng cười nhạt một tiếng, vươn
vai nói to”. – Hà, nắng gớm về nào? Thì đây
không phải là đối thoại. Nội dung nói không
hướng tới một người tiếp chuyện cụ thể nào
cả (nói giữa trời) và cũng chẳng liên quan gì
đến chủ đề, mà hai người đàn bà tản cư đang

trao đổi. Hơn nữa sau câu nói to của ông cũng
chẳng có ai đáp lại. thực ra ông Hai nói với
chính mình một câu buâng quơ đánh trống
lảng để tìm cách thoái lui, đó chỉ là một lời
độc thoại.
? Trong đoạn trích còn có câu nào kiểu này
không?
HS trình bày 1 phút.
* Kiểu độc thoại tương tự:
 Câu kiểu tương tự: “- Chúng bay ăn
“- Chúng bay ăn miếng cơm… thế
miếng cơm… thế này”
này”.
? Trong văn bản tự sự khi người độc thoại
thành lời thì phía trước câu nói có dấu hiệu
gì?
 Phía trước câu nói có gạch đầu dòng.
(Chốt ghi nhớ 3).
? Những câu: Chúng nó là trẻ con làng Việt
gian đấy ư? Chúng nó cũng bị người ta rẻ
rúng hất hủi đấy ư? Khốn nạn, bằng ấy tuổi
đầu… là những câu ai hỏi ai? Tại sao trước
những câu này không có gạch đầu dòng như
những câu đã nêu ở điểm (b) và (a)?
c.
 Những câu trên của ông Hai hỏi chính
“Chúng nó cũng là trẻ con … đầu”
mình. Những câu hỏi này không phát ra thành
- Ông Hai hỏi chính mình.
tiếng mà chỉ âm thầm diễn ra trong suy nghĩ

- Chúng là những câu độc thoại nội tâm
và tình cảm của ông Hai trong những giây
phút nghe tin làng chợ Dầu theo giặc. Vì
không thốt ra thành lời chỉ nghĩ thầm nên
không có gạch đầu dòng  Chúng là những
Giáo viên: Huỳnh Thị Bích Thùy
2

Trang


Trường THCS Phú Mỹ
9

câu độc thoại nội tâm (chốt ghi nhớ 3 tiếp
theo)
? Các hình thức diễn đạt trên có tác dụng
ntn trong việc thể hiện diễn biến của câu
chuyện và thái độ của người tản cư trong buổi
trưa ông Hai gặp họ.
 Tác dụng thể hiện chiều sâu trong diễn
biến của câu chuyện, thấy được câu chuyện có
không khí như cuộc sống thật, thể hiện thái độ
căm giận của những người tản cư đối với dân
làng chợ Dầu  tạo tình huống để đi sâu vào
nội tâm nhân vật.
? Đặc biệt chúng đã giúp nhà văn thể hiện
thành công những diễn biến tâm lí của nhân
vật ông Hai ntn?
 Giúp nhà văn khắc họa sâu sắc tâm trạng

dằn vặt đau đớn khi nghe tin làng chợ Dầu cái
làng mà ông luôn lấy làm tự hào và hãnh diện
của ông theo giặc.
 HS dựa vào ghi nhớ SGK/178
Hoạt động 3: HDHS luyện tập:
- HS đọc bài tập 1/178
? Phân tích tác dụng của hình thức đối
thoại?
 HS trình bày đã chuẩn bị.

Giáo Án Ngữ Văn

- Tạo cho câu chuyện có không khí như
cuộc sống thật  câu chuyện thêm sinh
động hơn.

- Giúp người đọc hiểu được nội tâm
bên trong của nhân vật.

ghi nhớ SGK/178
II. Luyện tập:
1/178:
- Có 3 lượt lời trao (lời bà hai) nhưng chỉ
hai lời đáp.
+ Lời thoại đầu, ông Hai không đáp lại
nằm rủ ra ở trên giường không nói gì?
+ Câu thứ hai được ông khẽ nhúc nhích
đáp bằng một câu hỏi lại bà Hai với một từ
gì?
+ Lần thứ 3 ông cũng chỉ đáp lại lời bà

hai bằng một câu cụt lủn “Biết rồi”!
 Tái hiện lại cuộc đối thoại này tác giả
đã làm nổi bật được tâm trạng chán trường
buồn bã đau khổ và thất vọng của ông Hai
trong cái đêm nghe tin làng theo giặc.
2/178:
2. Bài tập này HS tự do trình bày như đã
HS viết đoạn văn tự chọn có sử dụng cả
chuẩn bị.
hình thức đối thoại, độc thoại và độc thoại
nội tâm.
3. Củng cố:

? Trong văn bản tự sự để miêu tả tâm lí nhân vật ta cần sử dụng ngôn ngữ nào?
Hoạt động 4: Hướng dẫn tự học
- Liên hệ thực tế sử dụng đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm. Rút ra bài học sử
dụng đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm một các hiểu biết hiệu quả.
Chuẩn bị bài mới: Luyện nói “Tự sự kết hợp với nghị luận và miêu tả nội tâm”
- Lập đề cương 1,2,3.
Giáo viên: Huỳnh Thị Bích Thùy
3

Trang


Trường THCS Phú Mỹ
9

Giáo Án Ngữ Văn

- Nội dung chính là có thể xem trộm nhật kí của bạn.
- Đề 3 Người kể ngôi thứ I (hoặc thứ 3).
- Tập kể ở nhà.
* Học: Trong văn bản tự sự để miêu tả tâm lí nhân vật ta cần sử dụng ngôn ngữ
nào?.
* Soạn: Luyện nói “Tự sự kết hợp với nghị luận và miêu tả nội tâm”

Giáo viên: Huỳnh Thị Bích Thùy
4

Trang