giáo án ngữ văn 9 tiết 3

Trường THCS Phú Mỹ

Tuần: 1
Ngày dạy:

Giáo án Ngữ Văn 9

Tiết PPCT: 03

Ngày soạn:

CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI
I. MỤC TIÊU:
1. Kiến thức:
- Nắm được những hiểu biết cốt yếu về hai phương châm hội thoại: phương châm về lượng,
phương châm về chất.
- Biết vận dụng các phương châm về lượng, phương châm về chất trong hoạt động giao tiếp.
2. Kĩ năng:
- Nhận biết và phân tích được cách sử dụng pc về lượng và pc về chất trong một số tình
huống giao tiếp cụ thể.
- Vận dụng pc về lượng, pc về chất trong hoạt động giao tiếp.
3. Về thái độ:
- KN: Ra quyết định, giao tiếp, hợp tác.
- KT: Đông não, thảo luận nhóm.
II. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH:
- GV: bảng phụ, giấy A0.
- HS: bài soạn.
III. PHƯƠNG PHÁP:
Qui nạp, nêu vấn đề, thảo luận.
IV. TIẾN TRÌNH HOẠT ĐỘNG DẠY VÀ HỌC:
1. Bài mới:

- Hoạt động 1: Giới thiệu bài.
Hoạt động của GV và HS
Nội dung bài học
Hoạt động 2: Hướng dẫn học sinh hình I/.Phương châm về lượng:
thành các đơn vị kiến thức bài học.
* Học sinh đọc đoạn đối thoại ở bảng phụ.
VD: Đọc đoạn đối thoại.
 An: Cậu có biết bơi không?
 Ba: Biết chứ, thậm chí còn bơi giỏi nữa.
 An: Cậu bơi ở đâu vậy?
 Ba: Dĩ nhiên là ở dưới nước chứ còn ở
đâu?
(?). Khi An hỏi “ học bơi ở đâu?” mà Ba
trả lời ở dưới nước thì câu trả lời có đáp ứng - Câu trả lời của Ba không mang lại nội dung
mà An cần biết..
điều mà An muốn biết không?
Câu trả lời của Ba không mang nội dung mà
An cần biết.
- An cần biết địa điểm bơi.
(?). Điều mà An cần biết là gì?
 Là địa điểm nào đó để bơi (sông, hồ,
biển….)
(?). Do đó khi nói phải ntn?
Nói cần có nội dung, nói mà không có nội
dung dĩ nhiên là một hiện tượng không bình
Giáo viên: Huỳnh Thị Bích Thùy

Trang 1

Trường THCS Phú Mỹ

thường trong giao tiếp. Vì cần nói ra trong
giao tiếp bao giờ cũng cần chuyển tải một số
nội dung nào đó.
(?). Từ đó rút ra bài học gì về giao tiếp?
Khi nói phải có nội dung đúng với yêu cầu
của giao tiếp, không nên nói ít hơn những gì
mà giao tiếp đòi hỏi.
*Học sinh tiếp tục tìm hiểu phần II → học
sinh đọc truyện cười “ Lợn Cưới Áo Mới”.
(?). Vì sao truyện lại gây cười.
Truyện gây cười vì các nhân vật nói nhiều
hơn những gì cần nói.
(?). Lẽ ra anh có “ lợn cưới” và anh có “áo
mới” phải hỏi và trả lời ntn?? Đề người nghe
đủ biết được điều cần hỏi cần trả lời ntn?
Chỉ cần hỏi Bác có thấy con lợn nào chạy
qua đây không và chỉ cần trả lời “ tôi chẳng
thấy có con lợn nào chạy qua đây cả”.
(?). Như vậy cần phải tuân thủ yêu cầu gì khi
giao tiếp.
Trong giao tiếp không nên nói nhiều hơn
những gì cần nói.
(?). Để tuân thủ phương châm về lượng khi
giao tiếp cần nói ntn?
Học sinh dựa vào ghi nhớ.
* Học sinh đọc và kể lại truyện “Quả bí
khổng lồ” trong mục II SGK.
(?). Truyện cười phản ánh điều gì?

Truyện cười phê phán tính nói khoác.
Vậy trong giao tiếp không nên nói những
điều mà mình không tin là đúng sự thật.
*Giáo viên đưa ra tình huống.
(?). Nếu không biết chắc một tuần nữa lớp
sẽ tổ chức cắm trại thì em có thông báo điều
đó tuần sau lớp tổ chức cắm trại với các bạn
không  không.
(?).Nếu không biết chắc vì sao bạn mình
nghĩ học thì em có trả lời với thầy cô và bạn
nghỉ học vì ốm không?
Trong giao tiếp đừng nên nói những điều mà
mình không có bằng chứng xác thực.
Nếu: Cần nói điều đó thì phải báo cho người
nghe biết rằng tính xác thực và điều đó chưa
Giáo viên: Huỳnh Thị Bích Thùy

Giáo án Ngữ Văn 9

Ghi nhớ SGK/Trang 9.
II/.Phương châm về chất.
VD: Truyện cười: “Quả bí khổng lồ.”
- Phê phán tính nói khoác.
- Không nên nói những điều mà mình không tin
đúng là sự thật.

Ghi nhớ SGK/Trang 10.

Trang 2

Trường THCS Phú Mỹ

được kiểm chứng.
(?). Từ đó khi giao tiếp đừng nói những
điều gì?
Học sinh ghi nhớ..
 Họat động 3: Hướng dẫn học sinh luyện
tập.
*Học sinh đọc câu 1
(?). Vận dụng phương châm về lượng để
phân tích lỗi trong câu 1a, b…
Học sinh tự trình bày..

(?). Tìm thành ngữ có liên quan đến phương
châm về chất…
(?). Học sinh đọc truyện cười “ Có nuôi được
không?”. Cho biết phương châm hội thoại
nào không được tuân thủ.
(?).Học sinh tìm những thành ngữ có liên
quan đến phương châm về chất.
Học sinh tự trình bày…

Giáo án Ngữ Văn 9

III/.Luyện tập.
1/.Vận dụng phương châm về lượng để phân
tích lỗi trong hai câu sau:
a/.Thừa cụm từ “nuôi ở nhà” Bởi vì từ gia súc
đã hàm chứa nghĩa là thú nuôi ở nhà.

b/.Thừa cụm từ “hai cánh” vì tất cả các loài
chim đểu có 2 cánh.
- Nói có sách, mách có chứng.
- Nói nhăn, nói cuội.
- Nói dối, nói mò, nói trạy
2/. Rồi có nuôi được không?→ Người nói
không tuân thủ phương châm về lượng( hỏi
thừa).
3/. Tìm những thành ngữ có nội dung liên
quan đền phương châm về chất.
- Ăn đơm, nói đặt: Vu khống đặt điều bịa
chuyện cho người khác .
- Ăn óc nói mò: Nói không có căn cứ..
- Ăn không nói có: Vu không bìa đặt.
- Cãi chày cãi cối: Cố tranh cãi không có lí lẽ
gì cả..
- Khua môi múa mép: Nói năng ba hoa, khoác
lác, khoa trương.
- Nói dơi nói chuột: Nói lăng nhăng, linh tinh
không xác thực.
- Hứa hưu hứa vượn: Hứa để được lòng rồi
không thực hiện lời hứa.
4/. Học sinh tự đặt đoạn văn có lỗi liên quan
đến phương châm về chất.

3. Củng cố:
? Thế nào là phương châm về lượng? Cho tình huống không tuân thủ phương châm về chất?
Hoạt động 4: Hướng dẫn tự học:
Viết một đoạn văn có câu nói không tuân thủ phương châm về lượng, phương châm về chất
trong hội thoại và chữa lại cho đúng.

Chuẩn bị bài mới: " Sử dụng một số biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh"
+ Học:
+ Soạn: " Sử dụng một số biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh"
- Ôn tập văn bản Thuyết Minh.
- Đọc văn bản “Hạ Long-Đá và Nước” trả lời câu hỏi.
- Bài tập 1,2
Giáo viên: Huỳnh Thị Bích Thùy

Trang 3