giáo án ngữ văn 9 tiết 121

Trường THCS Phú Mỹ

Giáo Án Ngữ Văn 9

Tuần: 25
Tiết: 121
Ngày soạn: ...……………
Ngày dạy: ………………………………………………………………………………………

VĂN BẢN:

SANG THU
-Hữu ThỉnhI. Mục tiêu cần đạt:
1. Kiến thức:
- Hiểu được những cảm nhận tinh tế của nhà thơ về sự biến đổi của đất trời từ cuối
hạ sang đầu thu.
- Vẻ đẹp của thiên nhiên trong khoảnh khắc giao mùa và những suy nghĩ mang tính
triết lí của tác giả.
2. Kĩ năng:
- Đọc hiểu một văn bản thơ trữ tình hiện đại.
- Thể hiện những suy nghĩ, cảm nhận về hình ảnh thơ, một khổ thơ, một tác phẩm
thơ.
3. Thái độ:
- HS ý thức được tình yêu thiên nhiên đất nước
- KN: Giao tiếp, lắng nghe tích cực.
- KT: động não, trình bày 1 phút.
II. Chuẩn bị:
- Giáo viên: Bức chân dung.
- Học sinh: Sưu tầm tranh hương ổi ở vùng Đồng bằng Bắc bộ.
III. Phương pháp:
Nêu vấn đề, vấn đáp, diễn giảng.

IV. Tiến trình các hoạt động:
- Kiểm tra bài cũ:
? Đọc khổ thơ 1 và phân tích?
? Đọc khổ thơ 2 và phân tích?
? Cho biết nghệ thuật và ý nghĩa văn bản?
- Bài mới:
* Hoạt động 1: Giới thiệu bài.
Hoạt động của Thầy và trò
Hoạt động 2: HDHS tìm hiểu chung văn
bản:
 Dựa vào các chú thích em hãy cho biết
vài nét cơ bản về tác giả?
 HS tự trình bày.

Bài học sinh ghi
I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả: Hữu Thỉnh sinh năm 1942,
quê ở huyện Tam Dương, tỉnh Vĩnh Phúc.
Ông là nhà thơ trưởng thành trong thời kỳ
kháng chiến chống Mĩ cứu nước, viết
nhiều, viết hay về con người cuộc sống ở
làng quê về mùa thu.
2. Tác phẩm:
? Bài thơ ra đời trong hoàn cảnh nào? Nói
Bài thơ được sáng tác năm 1977, những
lên những gì của tác giả?
suy nghĩ của người lính từng trải qua một
 1977
thời trận mạc và cuộc sống khó khăn sau
ngày đất nước thống nhất đọng lại trong

những vần thơ Sang Thu lắng sâu cảm xúc.
Giáo viên: Huỳnh Thị Bích Thùy

Trang 1


Trường THCS Phú Mỹ

Giáo Án Ngữ Văn 9

Hoạt động 3: HDHS tìm hiểu chi tiết văn II. Đọc - hiểu văn bản:
bản:
- HS đọc diễn cảm bài thơ (2 lần)
? HS đọc khổ 1,2 cho biết khổ thơ nói gì?
 Những hình ảnh hiện tượng của đất trời
1. Những hình ảnh hiện tượng của đất
trời
lúc sang thu:
lúc sang thu.
* Khổ 1 và 2:
? Sự biến đổi của đất trời lúc sang thu
được nhà thơ cảm nhận bắt đầu từ đâu?
- Sự biến đổi của đất trời sang thu từ mùi
Bằng các giác quan nào?
 Từ mùi hương ổi phả vào trong gió se. hương ổi phả vào trong gió se.
+ Bỗng: ngạc nhiên, bất ngờ.
Khứu giác, xúc giác, thị giác.
+ Phả vào: trả vào, trộn lẫn.
- GV: Gợi nhớ về tuổi thơ êm đềm, gợi
+ Gió se: Gió heo may hơi lạnh.

nhớ về những làng quê xanh rộng bóng
 Làm thức dậy cả không gian vườn ngõ.
tre. Mùi hương ổi quen thuộc đã ăn sâu
 Cảm nhận bằng khứu giác, xúc giác,
trong tiềm thức biết bao người.
thị giác.
? Cảm nhận tiếp theo nữa của tác giả là gì?
- Sương đầu thu giăng mắc nhẹ nhàng,
 Sương đầu thu giăng mắc nhẹ nhàng, chuyển động chầm chậm nơi đường thôn
chuyển động chầm chậm nơi đường thôn ngõ xóm.
+ Chùng mình: Chậm nhẹ muốn ngừng
ngõ xóm như làn khói mỏng trước cổng
lại  phép nhân hóa.
nhà.
+ Hình như: chưa rõ ràng trong cảm
nhận.
? Dòng sông thế nào?
 Dòng sông êm đềm buông mình trôi
thanh thản êm dịu không còn cuồn cuộn
như trước của bức tranh thiên nhiên những
cánh chim bắt đầu vội vả ở buổi hoàng
hôn.
? Em có nhận xét gì về sự cảm nhận đó
của tác giả? Cảm nhận tinh tế nhất là gì?
(Trình bày 1 phút)
 Cảm giác giao mùa được diễn tả thú vị
qua "đám mây mùa hạ" vắt nửa mình sang
thu.
 Dường như trong đám mây thu còn
vương nắng hạ nên nhà thơ mới có liên

tưởng thú vị như vậy. Từ vắt rất gợi hình
tạo dáng. Ngỡ những đám mây kia là
những dãi khăn mềm làm ranh giới hai
mùa, ranh giới của thời gian.
? Nắng cuối hạ thì thế nào?
 Vần còn hồng, còn sáng nhưng nhạt dần.
? Mưa và sấm thì thế nào?
 Những ngày giao mùa này đã ít đi những
cơn mưa rào ào ạt bất ngờ. Tiếng sấm
Giáo viên: Huỳnh Thị Bích Thùy

- Dòng sông êm đềm buông mình trôi
thanh thản êm dịu không còn cuồn cuộn
như trước. Cánh chim vội vã bay đi tránh
rét.
+ Duềnh dàng: trôi chậm chạp, thông thả
 phép nhân hóa.
"Có đám ... mùa hạ
Vắt nữa ... sang thu"
- Đám mây thu còn vương nắng hạ  làm
ranh giới hai mùa, ranh giới của thời gian.
- Gợi hình ảnh làn mây mỏng kéo dài một vẻ đẹp của bầu trời bắt đầu sang thu.

- Nắng cuối hạ còn hồng nhưng nhạt dần.
- Không còn những cơn mưa rào ào ạt,
tiếng sấm bất ngờ cũng bớt đi.
Trang 2


Trường THCS Phú Mỹ

cũng bớt bất ngờ đi.
? Qua phân tích em có nhận xét gì về cảm
nhận tâm trạng và cảm xúc của tác giả
được thể hiện cụ thể qua những từ ngữ
nào?
HS thảo luận nhóm
 Cảm nhận tinh tế và tâm trạng ngỡ
ngàng, cảm xúc buâng khuâng của nhà thơ
khi chợt nhận ra những tín hiệu báo thu
sang qua những từ ngữ rất tinh tế: bổng
phả vào, chùng mình, hình như, dềnh
dàng, vắt nửa mình.
- Cho HS đọc khổ 3 của bài thơ
? Phân tích hình ảnh câu thơ đặc sắc nhất
theo cảm nhận của em đó là hai dòng cuối:
"Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi"
(HS trình bày 1 phút)
- Gợi ý: Hai dòng thơ trên ta có thể hiểu
theo hai cách: Lúc sang thu, bớt đi những
tiếng sấm bất ngờ, cũng có thể hiểu hàng
cây không còn bị bất ngờ bị giật mình vì
tiếng sấm như chính tác giả tâm sự. Với
hình ảnh có giá trị tả thực về hiện tượng
thiên nhiên này, ông muốn gửi gấm suy
nghĩ của mình khi con người đã từng trải
thì cũng vững vàng hơn trước những tác
động bất thường của ngoại cảnh của cuộc
đời bão tố toi luyện giúp cho con người

trưởng thành.
? Qua phân tích em hiểu hai câu thơ mang
ý nghĩa gì? Nói lên đặc điểm gì của tác
giả?
 Những suy ngẫm sâu sắc mang tính triết
lí về con người và cuộc đời của tác giả lúc
sang thu làm nên đặc điểm của cái tôi trữ
tình sâu sắc trong bài thơ.
? Hình ảnh thơ được vận dụng trong bài
thơ ntn?
 Khắc họa được hình ảnh thơ đẹp, gợi
cảm, đặc sắc về thời điểm giao mùa hạ
sang thu ở nông thôn vùng đồng bằng Bắc
Bộ.
? Sáng tạo của nhà thơ trong bài thơ là gì?
 Sáng tạo trong việc sử dụng từ ngữ
(bổng, phả, hình như), phép nhân hóa
(sương chùng mình, sông được lúc dềnh
dàng...) phép ẩn dụ (sấm, hàng cây đứng
Giáo viên: Huỳnh Thị Bích Thùy

Giáo Án Ngữ Văn 9

 Cảm nhận tinh tế và tâm trạng ngỡ
ngàng, cảm xúc buâng khuâng của nhà thơ
khi chợt nhận ra những tín hiệu báo thu
sang. (bổng phả vào, chùng mình, hình như,
dềnh dàng, vắt nửa mình).
2. Hai câu thơ đặc sắc của bài:
"Sấm cũng bớt bất ngờ

Trên hàng cây đứng tuổi"
- Ẩn dụ: Sấm, hàng cây đứng tuổi
+ Sấm: Tượng trưng cho những gì bất
thường, dữ dội trong cuộc sống, hàng cây
đứng tuổi tượng trưng cho người từng trải.
+ Con người đã từng trải thì cũng vững
vàng hơn trước những tác động bất thường
của ngoại cảnh của cuộc đời

 Đó là những suy ngẫm sâu sắc mang
tính triết lí về con người và cuộc đời của tác
giả lúc sang thu làm nên đặc điểm của cái
tôi trữ tình sâu sắc trong bài thơ.
- Khắc họa được hình ảnh thơ đẹp, gợi
cảm, đặc sắc về thời điểm giao mùa hạ sang
thu ở nông thôn vùng đồng bằng Bắc Bộ.
- Sáng tạo trong việc sử dụng từ ngữ
(bổng, phả, hình như), phép nhân hóa
(sương chùng mình, sông được lúc dềnh
dàng...) phép ẩn dụ (sấm, hàng cây đứng
Trang 3


Trường THCS Phú Mỹ

Giáo Án Ngữ Văn 9

tuổi).
tuổi).
? Qua cảm nhận và hiểu văn bản cho thấy

* Ý nghĩa văn bản:
bài thơ thể hiện điều gì của tác giả?
Bài thơ thể hiện những cảm nhận tinh tế
 HS tự trình bày.
của nhà thơ trước vẻ đẹp của thiên nhiên
trong khoảnh khắc giao mùa.
Hoạt động 4: HDHS hệ thống hóa kiến III. Tổng kết:
thức văn bản:
? Thời điểm giao mùa hạ sang thu đất trời
Ghi nhớ sgk/71
có những biến chuyển ntn? Sự chuyển
biến ấy được tác giả gợi lên bằng gì?
 HS dựa vào ghi nhớ.
- Củng cố:
? Em thấy đóng góp mới của nhà thơ Hữu Thỉnh là gì? (Không viết về thời điểm trong
thu, cuối thu mà là thời điểm chớm thu, gắn sang thu thời tiết với đời người sang thu.
* Hoạt động 5: (Hướng dẫn tự học)
- HTL bài thơ - phân tích cảm thụ những hình ảnh thơ hay đặc sắc trong bài.
- Sưu tầm thêm 1 vài đoạn thơ, bài thơ viết về mùa thu, cảm nhận để thấy được nét
đặc sắc của mỗi bài.
- Chuẩn bị: "Nói với con"
+ Học: HTL bài thơ
+ Soạn: "Nói với con"
- Tác giả - tác phẩm, bố cục văn bản, đặc điểm hồn thơ, bài thơ.
- Cội nguồn của con người được nói đến ntn?
- Những đức tính cao đẹp của người đồng mình.
- Ý nghĩa văn bản. Nghệ thuật.

Giáo viên: Huỳnh Thị Bích Thùy

Trang 4