giáo án ngữ văn 9 tiết 136 137

Trường THCS Phú Mỹ

Tuần: 28
Ngày dạy:

Giáo Án Ngữ Văn 9

Tiết: 136-137

Ngày soạn:

VĂN BẢN:
HDĐT: BẾN QUÊ
(Trích)

Nguyễn Minh Châu

I. Mức độ cần đạt:
1. Kiến thức
- Cảm nhận được ý nghĩa triết lí mang tính trải nghiệm về cuộc đời và con người mà
tác giả gửi gắm trong truyện.
- Những tình huống nghịch lí, những hình ảnh giàu ý nghĩa biểu tượng trong truyện.
- Những bài học mang tính triết lí về con người và cuộc đời, những vẻ đẹp bình dị và
quý giá từ những điều gần gũi xung quanh ta.
2. Kĩ năng
- Đọc hiểu một văn bản tự sự có nội dung mang tính triết lí sâu sắc.
- Nhận biết và phân tích những đặc sắc của nghệ thuật tạo tình huống, miêu tả tâm lý
nhân vật hình ảnh biểu tượng trong truyện.
3. Về thái độ
- Học sinh ý thức được sự trân trọng giá trị của cuộc sống gia đình và những vẻ đẹp
bình dị của quê hương.

- KN: Giao tiếp, hợp tác, đọc tích cực.
- KT: Động não, trình bày 1 phút.
II. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh:
GV: Chân dung, tramh có liên quan.
HS: Chọn đoạn văn em thích cho biết ý nghĩa.
III. Phương pháp:
Nêu vấn đề, diễn giảng và thảo luận.
IV. Tiến trình các hoạt động dạy và học:
1. Bài mới:
Hoạt động 1: Giới thiệu bài.
Hoạt động của giáo viên và học sinh
Nội dung bài học
Hoạt động 2: Hướng dẫn học sinh tìm
hiểu chung
I. Tìm hiểu chung
? Nêu vài nét cơ bản về tác giả?
1. Tác giả:
 Học sinh dựa vào chú thích trình bày.
Nguyễn Minh Châu (1930 – 1989), quê ở
huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An là cây bút
xuất sắc của văn học Việt Nam hiện đại, là
một trong số những người “Mở đường tinh
anh và tài năng đã đi được xa nhất”
(Nguyên Ngọc) trong trận mở đầu của công
cuộc đổi mới văn học.
2. Tác phẩm
? Tác phẩm ra đời trong giai đoạn nào?
Bến quê được in trong tập truyện cùng
 Năm 1975
tên, là một sáng tác tiêu biểu của Nguyễn

Minh Châu giai đoạn sau năm 1975.
Giáo viên: Huỳnh Thị Bích Thùy

Trang 1


Trường THCS Phú Mỹ

Hoạt động 3: Hướng dẫn tìm hiểu chi tiết
văn bản
Hướng dẫn đọc: Thể hiện giọng trầm tư
suy ngẫm của một người từng trải, cùng với
giọng xúc động đượm buồn có cả sự ân hận
và xót xa của một người nhìn vào hiện tại và
quá khứ của mình ở cái thời điểm mình sắp
từ giã cuộc đời. Những đoạn tả hàng cây
bằng lăng, con sông bờ bãi bên kia sông là
những đoạn văn hết sức tinh tế và rất đẹp.
khi đọc cần chú ý diễn tả được những sắc
thái của vẻ đẹp thiên nhiên được miêu tả với
nhiều từ chỉ màu sắc được miêu tả bằng
đường nét màu sắc rất tạo hình và gợi cảm.
? Nhân vật Nhĩ trong truyện ở vào hoàn
cảnh như thế nào?
 Hoàn cảnh đặc biệt: bệnh nặng đang sống
những ngày cuối cùng của cuộc đời, bị liệt
toàn thân, không thể tự mình di chuyển dù
chỉ là nhích nữa người trên giường bệnh.
Mọi sự sinh hoạt phải nhờ vào giúp đỡ của
người khác mà chủ yếu là Liên vợ anh.

Trước khi bệnh hơn một năm trước, anh là
cán bộ Nhà nước có điều kiện đi rất nhiều
nơi trên khắp thế giới.
? Tình huống truyện trở nên nghịch lý
nhưng cũng không trái với tự nhiên không
phải hoàn toàn bịa đặt vô lí. Tại sao lại nói
như vậy?
 Là một người làm công việc đã cho anh
có điều kiện đi khắp nơi trên thế giới. Suốt
đời Nhĩ đã từng đi tới không sót một xó xỉnh
nào trên trái đất. Ấy thế mà ở cuộc đời căn
bệnh quái ác lại buộc chặt anh vào giường
bệnh và hành hạ anh hàng năm trời.
? Trong lúc này anh muốn làm gì và nhận
ra được điều gì ở anh?
 Vào buổi sáng hôm ấy khi Nhĩ muốn
nhích người đến bên cửa sổ thì việc ấy với
anh khó khăn như phải đi nữa vòng trái đất
và phải nhờ vào sự giúp đỡ của người khác.
? Tình huống thứ hai trong truyện cũng
đầy nghịch lí. Nhĩ đã phát hiện ra điều gì
bên cửa sổ?
 Nhĩ đã phát hiện thấy vẻ đẹp lạ lùng của
cái bãi bồi bên kia sông ngay phía trước cửa
sổ nhà anh, quen mà lạ, và anh không thể đi
tới đó được dù chỉ một lần.
Giáo viên: Huỳnh Thị Bích Thùy

Giáo Án Ngữ Văn 9

II. Đọc – Hiểu văn bản

1. Hoàn cảnh éo le của Nhĩ:
- Bệnh nặng, đamg sống những ngày
cuối cùng của cuộc đời.
- Mọi sinh hoạt phải nhờ vào người
khác chủ yếu là Liên vợ anh.
- Trước đây có điều kiện đi khắp nơi
trên trái đất.

- Cuối đời căn bệnh quái ác buộc chặt
anh vào giường bệnh

- Nhĩ đã phát hiện thấy vẻ đẹp lạ lùng của
cái bãi bồi bên kia sông ngay phía trước cửa
sổ nhà anh, quen mà lạ và anh không thể đi
tới đó được dù chỉ một lần.
Trang 2


Trường THCS Phú Mỹ

? Không đi được và sau đó Nhĩ đã làm gì?
 Nhờ vào cậu con trai thực hiện giúp mình
cái điều khao khát đó. Nhưng rồi cậu ta lại
xa vào đám chơi cờ trên hè phố và để lỡ
chuyến đò ngang duy nhất trong ngày.
? Từ đó tác giả muốn tâm sự điều gì? Học
sinh thảo luận nhóm.
Tác giả muốn lưu ý về cuộc đời, cuộc sống

và số phận con người chứa đầy những
nghịch lí ngẫu nhiên vượt ra ngoài những dự
định và ước muốn cả những hiểu biết và toan
tính của người ta.
Học sinh đọc nhẫm đoạn từ đầu …
những bật gỗ mòn lõm.
? Đoạn văn nói gì? Trình bày 1 phút
 Những cảm xúc suy nghĩ của nhân vật
Nhĩ về vẻ đẹp của bãi bồi bên kia sông về
gia đình.
? Cảm nhận của Nhĩ về vẻ đẹp của thiên
nhiên vào thời gian nào? Được nhìn từ
đâu?
 Cảm nhận của Nhĩ về vẻ đẹp của thiên
nhiên trong một buổi sáng đầu thu, được
nhìn từ khung cửa sổ căn phòng của anh.
? Cảnh vật thiên nhiên được tả theo trình
tự nào?
 Được miêu tả theo tầm nhìn của Nhĩ từ
gần đến xa tạo thành một không gian có
chiều rộng.
? Từng cảnh được miêu tả như thế nào?
Nhận xét các màu sắc của cảnh vật?
 Những bông hoa bằng lăng cuối mùa thưa
thớt, nhưng đậm sắc hơn. Dòng sông màu đỏ
nhạt nhưng rộng thêm, vòm trời như cao
hơn, bờ bãi màu vàng thau xen màu xanh
non những màu sắc thân thuộc quá như da
thịt hơi thở của đất màu mỡ.
? Không gian cảnh ấy quen thuộc hay xa

lạ?
 Quen thuôc gần gũi nhưng lại như mới mẻ
với Nhĩ tưởng như lần đầu tiên anh cảm
nhận được tất cả vẻ đẹp và sự giàu có của
nó.
? Đọc những câu hỏi của Nhĩ và thái độ im
lặng của Liên người đọc cảm thấy hình
như anh đã nhận ra điều gì bản thân?
 Cảm xúc tâm trạng và những chiêm
Giáo viên: Huỳnh Thị Bích Thùy

Giáo Án Ngữ Văn 9

- Nhĩ nhờ vào cậu con trai thực hiện giúp
cái điều khao khát đó, nhưng lại để lỡ
chuyến đò ngang.

 Tình huống nghịch lí để chiêm nghiệm
một triết lí về đời người.

2. Cảm xúc suy nghĩ tâm trạng của
nhân vật Nhĩ về vẻ đẹp của bãi bồi bên
kia sông về gia đình:

- Cảm nhận của Nhĩ về vẻ đẹp của thiên
nhiên trong một buổi sáng đầu thu được
nhìn từ khung cửa sổ căn phòng của anh.
- Cảnh được tả từ gần đến xa tạo thành một
không gian có chiều rộng.

 Cảnh quen thuộc gần gũi nhưng lại rất
mới mẻ đối với Nhĩ.

3. Cảm xúc tâm trạng và chiêm
nghiệm của nhân vật Nhĩ về con người và
Trang 3


Trường THCS Phú Mỹ

nghiệm của nhân vật Nhĩ về con người và
cuộc đời.
? Nhĩ có tâm trạng như thế nào?
 Những suy ngẫm của Nhĩ từ hoàn cảnh
của mình mà phát hiện qui luật giống như
một nghịch lí của đời người.
? Nhĩ nhận ra được điều gì ở cuộc đời
anh?
 Nhĩ đã nhận ra bằng trực giác thời gian
của đời mình không còn bao lâu nữa.
? Niềm khát khao của Nhĩ là gì?
 Được đặt chân lên bãi bồi bên kia sông.
? Điều ước muốn ấy có ý nghĩa gì?
 Chính là sự thức tỉnh về những giá trị bền
vững bình thường và sâu xa của cuộc sống.
Những giá trị thường bị người ta bỏ qua nhất
là những lúc còn trẻ khi những ham muốn xa
vời đang lôi cuốn con người tìm đến.
? Câu chuyện của Nhĩ với cậu con trai và sự
chiêm nghiệm của anh về một qui luật của

đời người như thế nào?
 Không thể làm được cái điều mà mình
khao khát Nhĩ đã nhờ đứa con trai thay mình
sang bên kia sông đặt chân lên cái bãi phù sa
màu mỡ. Nhưng ở đây anh lại gặp một
nghịch lí nữa, đứa con không hiểu được ước
muốn của cha, nên làm một cách miễn cưỡng
và rồi bị cuốn hút vào trò chơi hấp dẫn để rồi
bỏ lỡ chuyến đò sang duy nhất trong ngày.
? Từ sự việc ấy Nhĩ đã nghiệm ra được cái
qui luật phổ biến của đời người ra sao?
 Con người ta trên đường đời thật khó
tránh được những cái điều vòng vèo hoặc
chùng mình. Anh không trách đứa con trai
bởi vì “Nó đã thấy có gì đáng hấp dẫn ở bên
kia sông đâu”.
? Ở cuối truyện tác giả đã tập trung miêu
tả chân dung và cử chỉ nhân vật Nhĩ với
vẻ khác thường. Hãy giải thích ý nghĩa các
chi tiết ấy?
 Hành động cuối cùng này của Nhĩ có thể
hieur là đang nôn nóng thúc giục cậu con trai
hãy mau kẽo lỡ chuyến chuyến đò duy nhất
trong ngày.
? Ý nghĩa của hành động đó?
 Muốn thức tỉnh mọi người về những cái
vòng vèo chùng mình mà chúng ta đang sa
Giáo viên: Huỳnh Thị Bích Thùy

Giáo Án Ngữ Văn 9

cuộc đời:
- Những suy ngẫm của Nhĩ từ hoàn
cảnh của mình mà phát hiện qui luật giống
như một nghịch lí của đời người.
- Nhĩ đã nhận ra bằng trực giác thời
gian của đời mình không còn bao lâu nữa.

- Sự thức tỉnh về những giá trị bền
vững, bình thường và sâu xa của cuộc sống.

- Hành động của Nhĩ ở cuối truyện
muốn thức tỉnh mọi người về những cái
vòng vèo chùng mình mà chúng ta đang sa
vào trên đường đời, để dứt ra khỏi nó để
hướng tới những giá trị đích thực vốn rất
Trang 4


Trường THCS Phú Mỹ

Giáo Án Ngữ Văn 9

vào trên đường đời, để dứt ra khỏi nó để giản dị gần gũi và bền vững.
hướng tới những giá trị đích thực vốn rất
* Đặc điểm nghệ thuật:
giản dị gần gũi và bền vững.
- Lựa chọn người kể chuyện ở ngôi thứ
ba.
? Lựa chọn ngôi kể thứ mấy?

 Ngôi thứ ba
? Truyện có sáng tạo gì?
 Tạo nên tình huống truyện nghịch lí.
? Xây dựng hình ảnh mang ý nghĩa biểu
tượng trong văn bản là những hình ảnh
nào? Trình bày ý 1)
 HS tự trình bày.

- Sáng tạo trong việc tạo nên tình huống
của truyện nghịch lí.

- Xây dựng hình ảnh mang ý nghĩa biểu
tượng trong văn bản: Hình ảnh bãi bồi bên
kia sông, những bông hoa bằng lăng cuối
mùa, tiếng những tảng đất lở ở bờ sông bên
này, cậu con trai của Nhĩ sa vào đám phá cờ
thế. Hành động và cử chỉ của Nhĩ ở cuối
truyện.
* Ý nghĩa văn bản:
- Cuộc sống, số phận con người chứa
đầy những điều bất thường nghịch lí, vượt
? Truyện cho thấy cuộc sống số phận con ra ngoài những dự định toan tính của chúng
ta.
người như thế nào?
- Trên đường đời, con người ta khó lòng
 Học sinh cảm nhận chung.
tránh khỏi những vòng vèo hoặc chùng
mình, để rồi vô tình không nhận ra được vẻ
đẹp bình dị, gần gũi trong cuộc sống.
- Thức tỉnh sự trân trọng giá trị của cuộc

sống gia đình và những vẻ đẹp bình dị của
quê hương.
III. Tổng kết

Hoạt động 4: Hướng dẫn học sinh hệ
Ghi nhớ SGK trang 108.
thống hóa kiến thức đã học.
? Em có cảm nghĩ gì về tác phẩm? Nghệ
thuật truyện nổi bật ở sự việc gì?
 HS dựa vào ghi nhớ.
2. Củng cố:
? Nghệ thuật miêu tả thiên nhiên trong truyện đoạn đầu chủ yếu là gì? (Thiên
nhiên mang ý nghĩa tả thực vừa mang ý nghĩa biểu tượng, màu sắc biến đổi tinh tế,
hình ảnh hoa bằng lăng, bầu trời, bãi bờ, dòng sông, con thuyền, bến quê.)
Hoạt động 5: Hướng dẫn tự học
- Tóm tắt truyện; tình huống ý nghĩa của truyện.
- Nhận xét nghệ thuật miêu tả thiên nhiên miêu tả tâm lí.
- Học thuộc lòng ý nghĩa của văn bản, ghi nhớ, xem lại văn bản.
Chuẩn bị bài mới: Ôn tập phần Tiếng Việt
- Học: ? Nghệ thuật miêu tả thiên nhiên trong truyện đoạn đầu chủ yếu là gì?
- Soạn: Ôn tập phần Tiếng Việt
- Khởi ngữ các thành phần biệt lập, lập bảng tổng kết khởi ngữ.
Giáo viên: Huỳnh Thị Bích Thùy

Trang 5


Trường THCS Phú Mỹ

Giáo Án Ngữ Văn 9

- LK câu, LK đoạn văn; Nghĩa tường minh, hàm ý.

Giáo viên: Huỳnh Thị Bích Thùy

Trang 6