PHÁT TRIỂN bảo HIỂM xã hội tự NGUYỆN TRÊN địa bàn HUYỆN HOẰNG hóa TỈNH THANH hóa

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
ĐẠI HỌC HUẾ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ

tê
́H

uê
́

NGUYỄN NGỌC LINH

PHÁT TRIỂN BẢO HIỂM XÃ HỘI

nh

TỰ NGUYỆN TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN HOẰNG HÓA,

ho

̣c

Ki

TỈNH THANH HÓA

Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh

̀ng

Đ

ại

Mã số: 60 34 01 02

Tr

ươ

LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC KINH TẾ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
TS. PHAN KHOA CƯƠNG

HUẾ, 2017


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan rằng số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn “Phát
triển Bảo hiểm xã hội tự nguyện trên địa bàn huyện Hoằng Hoá – tỉnh Thanh
Hoá” này là trung thực và chưa hề được sử dụng để bảo vệ một học vị nào. Tôi cũng
xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã được cảm ơn

uê
́

và các thông tin trích dẫn trong luận văn đã được chỉ rõ nguồn gốc, chú thích.

tê
́H

Tác giả

Tr

ươ

̀ng

Đ

ại

ho

̣c

Ki

nh

Nguyễn Ngọc Linh

i


LỜI CẢM ƠN
Với tình cảm sâu sắc, chân thành, cho phép tôi được bày tỏ lòng biết ơn sâu
sắc tới tất cả những cá nhân và cơ quan đã tạo điều kiện giúp đỡ trong quá trình học
tập và nghiên cứu đề tài.

Lời đầu tiên, tôi bày tỏ lòng biết ơn đến quý Thầy, Cô giáo Trường Đại học

uê
́

Kinh tế - Đại học Huế đã giảng dạy và giúp đỡ tôi trong suốt khoá học.

Đặc biệt, tôi xin chân thành cảm ơn TS. Phan Khoa Cương, người hướng dẫn

tê
́H

khoa học đã hướng dẫn tận tình, đầy trách nhiệm để tôi hoàn thành luận văn.

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn đến Lãnh đạo Trường Đại học Kinh tế Huế; các
Khoa, Phòng ban chức năng đã trực tiếp hoặc gián tiếp giúp đỡ tôi trong suốt quá

nh

trình học tập và nghiên cứu đề tài.

Ki

Tôi xin chân thành cảm ơn Lãnh đạo và Cán bộ viên chức Bảo hiểm xã hội
huyện Hoằng Hóa; các đồng nghiệp và bạn bè đã nhiệt tình cộng tác, cung cấp

ho

̣c

những tài liệu thực tế và thông tin cần thiết để tôi hoàn thành luận văn này.
Cuối cùng, tôi xin chân thành cảm ơn đến tất cả người thân, bạn bè đã nhiệt
tình giúp đỡ, động viên tôi trong suốt thời gian học tập và nghiên cứu đề tài.

ại

Xin trân trọng cảm ơn!

ươ

̀ng

Đ

Tác giả

Tr

Nguyễn Ngọc Linh

ii


TÓM LƯỢC LUẬN VĂN
Họ và tên học viên: NGUYỄN NGỌC LINH
Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh

Định hướng đào tạo: Ứng dụng

Mã số: 60 34 01 02

Niên khoá: 2015-2017

Người hướng dẫn khoa học: TS. PHAN KHOA CƯƠNG

BÀN HUYỆN HOẰNG HÓA, TỈNH THANH HÓA

uê
́

Tên đề tài: PHÁT TRIỂN BẢO HIỂM XÃ HỘI TỰ NGUYỆN TRÊN ĐỊA

tê
́H

1. Mục đích và đối tượng nghiên cứu
Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở đánh giá thực trạng phát triển bảo hiểm xã hội tự nguyện trên địa
bàn huyện Hoằng Hóa, tỉnh Thanh Hóa trong thời gian qua, nghiên cứu hướng tới

nh

đề xuất những giải pháp nhằm phát triển bảo hiểm xã hội tự nguyện trên địa huyện

Ki

Hoằng Hóa, tỉnh Thanh Hoá trong thời gian tới.
Đối tượng nghiên cứu

̣c

Phát triển bảo hiểm xã hội tự nguyện.

ho

2. Các phương pháp nghiên cứu đã sử dụng
Luận văn thực hiện việc thu thập thông tin, dữ liệu thứ cấp; dữ liệu sơ cấp
thông qua điều tra khảo sát 3 nhóm đối tượng: nhân viên đại lý thu, người đã tham

ại

gia, người chưa tham gia BHXH TN trên địa bàn huyện Hoằng Hoá để phân tích,

Đ

đánh giá các vấn đề liên quan đến phát triển BHXH TN. Sử dụng phương pháp

̀ng

thống kê mô tả, phương pháp phân tích so sánh và sử dụng phần mềm excel để xử
lý số liệu.

Tr

ươ

3. Các kết quả nghiên cứu chính và kết luận
Mức độ bao phủ số người tham gia BHXH TN trên địa bàn huyện Hoằng Hóa
còn thấp, chưa tương xứng với tiềm năng phát triển BHXH TN ở địa phương; chất
lượng dịch vụ BHXH TN còn nhiều hạn chế… Trên cơ sở những tồn tại đó, luận

văn đã đưa ra một số giải pháp có tính khả thi cao, đồng thời đề xuất kiến nghị
nhằm phát triển dịch vụ BHXH TN trên địa bàn huyện Hoằng Hóa, tỉnh Thanh
Hóa trong thời gian tới.

iii


DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
Chữ viết tắt

Nghĩa tiếng Việt
:

Bảo hiểm xã hội

BHXH BB

:

Bảo hiểm xã hội bắt buộc

BHXH TN

:

Bảo hiểm xã hội tự nguyện

BHYT

:

Bảo hiểm y tế

UBND

:

Ủy ban nhân dân

Tr

ươ

̀ng

Đ

ại

ho

̣c

Ki

nh

tê
́H

uê
́

BHXH

iv


MỤC LỤC
Lời cam đoan................................................................................................................i
Lời cảm ơn ..................................................................................................................ii
Tóm lược luận văn .................................................................................................... iii
Danh mục chữ viết tắt ................................................................................................iv
Mục lục........................................................................................................................v

uê
́

Danh mục bảng biểu................................................................................................ viii
Danh mục biểu đồ, hình ..............................................................................................x

tê
́H

PHẦN 1: MỞ ĐẦU....................................................................................................1
1.1. Tính cấp thiết của việc lựa chọn đề tài.................................................................1
1.2 Mục tiêu nghiên cứu của luận văn ........................................................................2

nh

1.3 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.........................................................................3
1.4 Phương pháp nghiên cứu.......................................................................................3

Ki

1.5 Kết cấu của luận văn .............................................................................................6

̣c

PHẦN 2: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU.....................................................................7

ho

Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ BẢO HIỂM XÃ HỘI TỰ
NGUYỆN....................................................................................................................7

ại

1.1. Một số vấn đề lý luận về bảo hiểm xã hội tự nguyện..............................................7

Đ

1.1.1. Khái niệm bảo hiểm xã hội và bảo hiểm xã hội tự nguyện...............................7
1.1.2 Đặc điểm của bảo hiểm xã hội tự nguyện ........................................................11

̀ng

1.1.3 Tính chất của bảo hiểm xã hội tự nguyện ........................................................11
1.1.4 Vai trò của bảo hiểm xã hội tự nguyện ............................................................13

ươ

1.1.5. Nguyên tắc của bảo hiểm xã hội tự nguyện ....................................................14
1.1.6. Đối tượng áp dụng bảo hiểm xã hội tự nguyện...............................................15

Tr

1.1.7. Mức đóng và phương thức đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện .........................16
1.1.8. Quyền lợi của người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện .............................18
1.1.9. Một số chỉ tiêu phản ánh tình hình phát triển bảo hiểm xã hội tự nguyện......21
1.1.10. Một số điểm mới về bảo hiểm xã hội tự nguyện quy định tại Luật Bảo hiểm
xã hội sửa đổi bổ sung năm 2016..............................................................................22
1.2 Cơ sở thực tiễn về phát triển bảo hiểm xã hội tự nguyện ...................................24
1.2.1. Một số mô hình bảo hiểm xã hội tự nguyện trên thế giới ...............................24

v


1.2.2. Phát triển bảo hiểm xã hội tự nguyện ở Việt Nam..........................................26
1.2.3. Kinh nghiệm phát triển BHXH tự nguyện trên địa bàn thành phố Thanh Hóa29
1.2.4. Một số bài học kinh nghiệm về phát triển dịch vụ bảo hiểm xã hội tự nguyện
đối với huyện Hoằng Hoá, tỉnh Thanh Hoá ..............................................................31
Chương 2: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN BẢO HIỂM XÃ HỘI TỰ NGUYỆN
TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN HOẰNG HÓA, TỈNH THANH HOÁ ......................32

uê
́

2.1. Đặc điểm cơ bản của huyện Hoằng Hoá và các nhân tố ảnh hưởng đến phát
triển bảo hiểm xã hội tự nguyện trên địa bàn............................................................32

tê
́H

2.1.1. Giới thiệu về huyện Hoằng Hoá – Tỉnh Thanh Hoá .......................................32
2.1.2. Đặc điểm của dân số và lao động huyện Hoằng Hoá – Thanh Hoá................32
2.1.3. Kết quả phát triển kinh tế - xã hội của Huyện Hoằng Hoá giai đoạn 2014-

nh

2016...........................................................................................................................38
2.2. Khái quát về Bảo hiểm xã hội huyện Hoằng Hóa – tỉnh Thanh Hoá.................40

Ki

2.2.1 Vị trí, chức năng của Bảo hiểm xã hội huyện Hoằng Hóa...............................40
2.2.2 Hệ thống tổ chức bộ máy Bảo hiểm xã hội huyện Hoằng Hóa........................40

̣c

2.2.3. Hoạt động cung ứng dịch vụ bảo hiểm xã hội tự nguyện của Bảo hiểm xã hội

ho

huyện Hoằng Hóa......................................................................................................42
2.2.4. Tình hình thu - chi Bảo hiểm xã hội tự nguyện trên địa bàn huyện Hoằng Hóa

ại

giai đoạn 2014 - 2016................................................................................................47

Đ

2.3 Thực trạng phát triển bảo hiểm xã hội tự nguyện trên địa bàn huyện Hoằng Hoá

̀ng

giai đoạn 2014-2016..................................................................................................52
2.3.1 Phát triển về số lượng người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện .................52

ươ

2.3.2 Phát triển về mức đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện.........................................56
2.3.3 Phát triển về phương thức đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện ...........................58

Tr

2.3.4 Về số năm tham gia đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện .....................................59
2.4. Đánh giá của các bên liên quan về vấn đề phát triển bảo hiểm xã hội tự nguyện
trên địa bàn huyện Hoằng Hoá..................................................................................60
2.4.1 Ý kiến đánh giá của đại lý thu bảo hiểm xã hội tự nguyện về phát triển bảo
hiểm xã hội tự nguyện...............................................................................................61
2.4.2 Ý kiến đánh giá của người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện về những vấn
đề liên quan đến dịch vụ bảo hiểm xã hội tự nguyện................................................68

vi


2.4.3 Các ý kiến của những người chưa tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện về các
vấn đề liên quan đến loại hình bảo hiểm xã hội........................................................76

2.5. Đánh giá chung về phát triển dịch vụ bảo hiểm xã hội tự nguyện trên địa bàn
huyện Hoằng Hoá giai đoạn 2014-2016 ...................................................................79
2.5.1 Những mặt tích cực ..........................................................................................79
2.5.2 Kết quả đạt được ..............................................................................................80

uê
́

2.5.3 Những mặt hạn chế và nguyên nhân ................................................................82
CHƯƠNG 3: ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN BẢO HIỂM XÃ

tê
́H

HỘI TỰ NGUYỆN TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN HOẰNG HOÁ – TỈNH THANH
HOÁ..........................................................................................................................95
3.1. Định hướng phát triển Bảo hiểm xã hội tự nguyện trên địa bàn huyện Hoằng

nh

Hoá – Tỉnh Thanh Hoá..............................................................................................95
3.1.1. Quan điểm về phát triển Bảo hiểm xã hội tự nguyện tự nguyện trên địa bàn

Ki

huyện Hoằng Hoá......................................................................................................95
3.1.2. Mục tiêu phát triển ..........................................................................................96

̣c

3.2. Một số giải pháp phát triển Bảo hiểm xã hội tự nguyện trên địa bàn huyện

ho

Hoằng Hoá – Tỉnh Thanh Hoá ..................................................................................97
3.2.1. Về mở rộng chế độ ..........................................................................................97

ại

3.2.2. Về nâng cao chất lượng dịch vụ......................................................................98

Đ

3.2.3. Về mở rộng đối tượng .....................................................................................98

̀ng

3.2.4. Về mở rộng mạng lưới thực hiện ..................................................................100
PHẦN 3: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ..............................................................101

ươ

I. Kết luận................................................................................................................101
II. Kiến nghị ............................................................................................................102

Tr

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO.............................................................105
PHỤ LỤC ...............................................................................................................107
QUYẾT ĐỊNH VỀ VIỆC THÀNH LẬP HỘI ĐỒNG CHẤM LUẬN VĂN THẠC SĨ

BIÊN BẢN CỦA HỘI ĐỒNG CHẤM LUẬN VẮN THẠC SĨ KINH TẾ
NHẬN XÉT LUẬN VĂN THẠC SĨ CỦA PHẢN BIỆN 1
NHẬN XÉT LUẬN VĂN THẠC SĨ CỦA PHẢN BIỆN 2
BẢN GIẢI TRÌNH CHỈNH SỬA LUẬN VĂN
XÁC NHẬN HOÀN THIỆN LUẬN VĂN

vii


DANH MỤC BẢNG BIỂU
Bảng 2.1:

Tình hình dân số huyện Hoằng Hóa - tỉnh Thanh Hoá .........................33
giai đoạn 2014 - 2016 ............................................................................33

Bảng 2.2:

Trình độ học vấn của lao động thuộc khu vực phi chính thức trên địa
bàn huyện Hoằng Hóa năm 2015 ..........................................................34
Mức độ công việc đầy đủ và bán thời gian theo số lượng tuần làm việc

uê
́

Bảng 2.3:

của lao động trên địa bàn huyện Hoằng Hóa năm 2015........................35
Tần suất nhận thu nhập theo loại hình công việc của lao động trên địa

tê

́H

Bảng 2.4:

bàn huyện Hoằng Hóa năm 2015 ..........................................................36
Bảng 2.5:

Giá trị sản xuất theo ngành tính theo giá cố định năm 2014 của Huyện

Các hoạt động tuyên truyền của Bảo hiểm xã hội trên địa bàn huyện

Ki

Bảng 2.6:

nh

Hoằng Hoá giai đoạn 2014 - 2016.........................................................38

Hoằng Hóa giai đoạn 2014 - 2016.........................................................46
Số thu bảo hiểm xã hội tự nguyện trên địa bàn huyện Hoằng Hóa giai

̣c

Bảng 2.7.

Lương hưu và trợ cấp do quỹ Bảo hiểm xã hội tự nguyện chi trả trên địa

ại

Bảng 2.8:

ho

đoạn 2014 – 2016 ..................................................................................48

bàn huyện Hoằng Hoá giai đoạn 2014 - 2016 .......................................51
Số người và tỷ lệ tham gia BHXH bắt buộc và BHXH tự nguyện trên

Đ

Bảng 2.9:

̀ng

địa bàn huyện Hoằng Hoá giai đoạn 2014-2016 ...................................52

Bảng 2.10: Số người và tỷ lệ người tham gia BHXH tự nguyện phân theo khu vực

ươ

trên địa bàn huyện Hoằng Hoá giai đoạn 2014-2016............................53

Tr

Bảng 2.11: Số người và tỷ lệ người tham gia BHXH tự nguyện phân theo giới tính
trên địa bàn huyện Hoằng Hoá giai đoạn 2014-2016............................55

Bảng 2.12: Mức đóng BHXH tự nguyện phân theo đối tượng tham gia trên địa bàn
huyện Hoằng Hoá năm 2016 .................................................................58

Bảng 2.13: Mô tả mẫu điều tra về đại lý thu BHXH tự nguyện ...............................62
Bảng 2.14: Bảng đánh giá mức độ tham gia các khóa đào tạo của đại lý BHXH tự
nguyện được khảo sát tại huyện Hoằng Hóa.........................................63

viii


Bảng 2.15: Bảng đánh giá mức độ cần thiết của việc tham gia các khóa đào tạo của
đại lý BHXH tự nguyện tại huyện Hoằng Hóa .....................................64
Bảng 2.16: Phương thức tuyên truyền, phổ biến chính sách, pháp luật về BHXH tự
nguyện ...................................................................................................65
Bảng 2.17: Bảng đánh giá mức độ thường xuyên của công tác tuyên truyền...........66
Bảng 2.19: Mô tả mẫu điều tra về đại lý thu BHXH tự nguyện ...............................68

Bảng 2.21: Đề xuất về đối tượng được hưởng chính sách hỗ trợ

uê
́

Bảng 2.20: Mức đóng phí BHXH tự nguyện phù hợp ..............................................71

tê
́H

của Nhà nước.........................................................................................74
Bảng 2.22: Bảng đánh giá về mức độ đơn giản/phức tạp của Hồ sơ kê khai thông
tin, Quy trình các bước thực hiện đăng ký và các giấy tờ kèm theo khi

nh

đăng ký tham gia BHXH tự nguyện ......................................................75

Ki

Bảng 2.23: Mức độ hài lòng của người lao động về thái độ phục vụ của viên chức
BHXH huyện Hoằng Hoá......................................................................76

ho

̣c

Bảng 2.24: Hiểu biết về chính sách bảo hiểm xã hội tự nguyện...............................77
Bảng 2.25: Mức độ hiểu biết về chính sách bảo hiểm xã hội tự nguyện ..................77

Tr

ươ

̀ng

Đ

ại

Bảng 2.26: Nguồn tiếp cận thông tin về chính sách BHXH tự nguyện ....................78

ix


DANH MỤC BIỂU ĐỒ, HÌNH

Biểu đồ 2.1:

Trình độ đội ngũ cán bộ viên chức Bảo hiểm xã hội huyện Hoằng
Hóa ....................................................................................................41

Biểu đồ 2.2:

Số người tham gia BHXH tự nguyện phân theo độ tuổi trên địa bàn

Biểu đồ 2.3:

uê
́

huyện Hoằng Hoá giai đoạn 2014-2016 ...........................................55
Số người tham gia BHXH tự nguyện phân theo mức đóng trên địa

Biểu đồ 2.4:

tê
́H

bàn huyện Hoằng Hoá giai đoạn 2014-2016.....................................56
Cơ cấu người tham gia BHXH tự nguyện theo phương thức đóng
trên địa bàn huyện Hoằng Hoá giai đoạn 2014-2016 .......................58
Cơ cấu người tham gia BHXH tự nguyện theo thời gian trên địa bàn

nh

Biểu đồ 2.5:

Ki

huyện Hoằng Hoá năm 2016.............................................................60
Ý kiến của khách hàng về mức đóng phí BHXH tự nguyện.............70

Biểu đồ 2.7.

Ý kiến khách hàng về phương thức đóng phí ...................................72

Hình 1:

Sự lưu thông quỹ bảo hiểm xã hội tự nguyện...................................10

Hình 2.1:

Sơ đồ bộ máy quản lý của Bảo hiểm xã hội huyện Hoằng Hóa .......41

Tr

ươ

̀ng

Đ

ại

ho

̣c

Biểu đồ 2.6.

x


PHẦN 1:

MỞ ĐẦU
1.1. Tính cấp thiết của việc lựa chọn đề tài
An sinh xã hội là tiêu chí thể hiện sự tiến bộ, bình đẳng và công bằng xã

uê
́

hội, là một trong những nhân tố cơ bản thể hiện sự văn minh, phát triển của
mỗi quốc gia và bảo hiểm xã hội là một chính sách xã hội quan trọng bậc nhất

tê
́H

hiện nay nhằm đảm bảo nâng cao chất lượng cuộc sống và công bằng xã hội.
Đối với Việt Nam, từ nhiều năm qua, Đảng và Nhà nước luôn quan tâm xây
dựng và tổ chức thực hiện các chính sách an sinh xã hội hướng về con người,

nh

coi đây vừa là mục tiêu, vừa là động lực phát triển, thể hiện bản chất tốt đẹp

Ki

của chế độ, hướng tới mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn
minh. Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế sâu rộng hiện nay, an

ho

̣c

sinh xã hội ngày càng được coi trọng, trở thành một trong những nhân tố hàng
đầu bảo đảm sự phát triển bền vững của đất nước, góp phần bảo vệ tổ quốc.

ại

Bảo hiểm xã hội giữ vai trò trụ cột trong hệ thống an sinh xã hội và tạo

Đ

nền tảng bền vững cho sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Bản chất

̀ng

của bảo hiểm xã hội là sự tương trợ cộng đồng, đoàn kết, chia sẻ rủi ro, mang
tính chất nhân văn và nhân đạo sâu sắc, thể hiện rõ chính sách an sinh xã hội.

ươ

Mục tiêu cơ bản của bảo hiểm xã hội là ổn định cuộc sống người lao động, trợ
giúp người lao động khi gặp rủi ro về sức khỏe, tai nạn lao động - bệnh nghề

Tr

nghiệp, mất việc làm… sớm phục hồi sức khỏe, việc làm, góp phần duy trì và
phát triển nguồn lao động cho nền sản xuất xã hội. Hơn thế nữa, bảo hiểm xã
hội tạo sự an tâm, tin tưởng của người lao động khi về già có thu nhập ổn
định; góp phần vào việc phân phối lại thu nhập một cách công bằng, chia sẻ
giữa các tầng lớp dân cư, giữa các thế hệ; giảm chi ngân sách nhà nước cho
người già, người bị thất nghiệp, góp phần bảo đảm an sinh xã hội bền vững;

1


Bên cạnh đó, bảo hiểm xã hội còn đảm bảo sự bình đẳng trong tham gia, đóng
góp và hưởng thụ của người lao động trong các thành phần kinh tế khác nhau,
thúc đẩy đoàn kết và gắn kết xã hội.
Với mong muốn đảm bảo cuộc sống tốt hơn cho người lao động ở khu
vực phi chính thức, bảo hiểm xã hội tự nguyện (BHXH tự nguyện) đã ra đời
và bắt đầu được thực hiện kể từ năm 2008. Có thể nói bảo hiểm xã hội tự

uê
́

nguyện là chỗ dựa cho người lao động tự do, có thu nhập thấp, đem đến cơ

tê
́H

hội hưởng lương hưu cho hàng chục triệu người dân không nằm trong diện
bảo hiểm bắt buộc. Trải qua quá quá trình thực hiện, BHXH tự nguyện đã

chứng tỏ được là một chính sách quan trọng của Đảng và Nhà nước trong việc

nh

đảm bảo an sinh xã hội. Tuy nhiên, cho đến nay việc phát triển loại hình bảo
hiểm xã hội này ở Việt Nam nói chung và trên địa bàn Huyện Hoằng Hoá –

Ki

Tỉnh Thanh Hoá nói riêng vẫn còn nhiều hạn chế, kết quả phát triển vẫn chưa

̣c

đạt được như mong đợi. Xuất phát từ ý nghĩa và thực tiễn của công tác phát

ho

triển BHXH tự nguyện hiện nay trên địa bàn, chúng tôi chọn nghiên cứu đề
tài “Phát triển bảo hiểm xã hội tự nguyện trên địa bàn Huyện Hoằng Hóa –

ại

Tỉnh Thanh Hoá” làm luận văn tốt nghiệp.

Đ

1.2 Mục tiêu nghiên cứu của luận văn

̀ng

 Mục tiêu chung:
Trên cơ sở kết quả đánh giá thực trạng phát triển bảo hiểm xã hội tự

ươ

nguyện trên địa bàn Huyện Hoằng Hoá- Tỉnh Thanh Hoá, luận văn đề xuất
một số giải pháp nhằm phát triển loại hình bảo hiểm này trong thời gian tới tại

Tr

địa bàn nghiên cứu.
 Mục tiêu cụ thể:

- Hệ thống hoá một số vấn đề lý luận cơ bản và thực tiễn về bảo hiểm xã
hội tự nguyện;
- Phân tích, đánh giá thực trạng phát triển BHXH tự nguyện trên địa bàn
nghiên cứu trong giai đoạn 2014-2016;

2


- Đề xuất một số giải pháp nhằm phát triển BHXH tự nguyện trên địa
bàn Huyện Hoằng Hoá - Tỉnh Thanh Hoá.
1.3 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
 Đối tượng nghiên cứu:
Đối tượng nghiên cứu của luận văn là công tác phát triển BHXH tự
nguyện cho người lao động trên địa bàn Huyện Hoằng Hoá – Tỉnh Thanh Hoá.

uê
́

 Phạm vi nghiên cứu:

tê
́H

+ Không gian: Nghiên cứu được thực hiện trên địa bàn Huyện Hoằng
Hoá – Tỉnh Thanh Hoá.

+ Thời gian: Nghiên cứu thực trạng giai đoạn 2014-2016.

nh

1.4 Phương pháp nghiên cứu
+ Dữ liệu thứ cấp:

Ki

 Thu thập dữ liệu nghiên cứu

̣c

Thu thập từ các báo cáo tổng kết về công tác phát triển BHXH tự

ho

nguyện giai đoạn 2014-2016 của Bảo hiểm xã hội Tỉnh Thanh Hoá và Huyện
Hoằng Hoá.

ại

Số liệu điều tra lao động-việc làm của Phòng Lao động Thương binh và

Đ

Xã hội và phòng Thống kê huyện Hoằng Hoá để đánh giá thực trạng người
lao động phi chính thức khi tham gia BHXH tự nguyện.

̀ng

Tham khảo từ Luật Bảo hiểm xã hội, các Nghị định, thông tư, quy định

ươ

của Chính phủ, Bộ- Ban- Ngành có liên quan;
Tin bài trên các trang Website của Bảo hiểm xã hội Việt Nam, Bộ Lao

Tr

động Thương binh và Xã hội, Tổng cục Thống kê và các giáo trình, bài viết
trên tạp chí liên quan...
+ Dữ liệu sơ cấp:
Thông tin được thu thập thông qua khảo sát ý kiến của người dân trong
độ tuổi tham gia BHXHTN trên địa bàn và cán bộ làm công tác BHXH tự
nguyện về các vấn đề liên quan đến phát triển BHXH tự nguyện bằng bảng
câu hỏi.

3

Nghiên cứu được thực hiện qua 2 giai đoạn:
1) Nghiên cứu định tính
Tổ chức thảo luận nhóm gồm một số cán bộ, nhân viên BHXH, nhân
viên hệ thống đại lý thu BHXH tự nguyện là những người trực tiếp cung cấp
dịch vụ BHXH tự nguyện. Nội dung thảo luận đối với nhóm này nhằm tìm
hiểu tình tình triển khai dịch vụ BHXH tự nguyện cho người dân trên địa bàn

uê
́

huyện Hoằng Hoá như: những thuận lợi và khó khăn trong quá trình triển khai

tê
́H

BHXH tự nguyện; đánh giá của họ về chất lượng dịch vụ BHXH tự nguyện.
Buổi thảo luận được tổ chức dưới dạng đối thoại, trao đổi trực tiếp bằng
những câu hỏi mở. Thông tin thu thập từ buổi thảo luận được ghi chép và làm

nh

cơ sở để thiết kế bảng câu hỏi trên phiếu điều tra sử dụng trong nghiên cứu
2) Nghiên cứu định lượng

Ki

định lượng.

̣c

Dựa trên kết quả nghiên cứu định tính và các tài liệu tham khảo, phiếu

ho

khảo sát được xây dựng và tiến hành thực hiện điều tra khảo sát trực tiếp các
đối tượng:

ại

- Cán bộ, nhân viên đại lý thu BHXH tự nguyện.

Đ

- Khách hàng đang sử dụng dịch vụ BHXH tự nguyện.

̀ng

- Đối tượng chưa tham gia BHXH tự nguyện.
Xác định mẫu điều tra

ươ

 Nhóm 1: Nhân viên đại lý thu bảo hiểm xã hội tự nguyện

Tại 5 điểm điều tra được chọn để thực hiện khảo sát, để đảm bảo tính

Tr

khách quan và kết quả khảo sát phản ánh đúng thực tế nhất, mẫu khảo sát
được chọn là 50.



Nhóm 2: Người đã tham gia và chưa tham gia bảo hiểm xã hội tự

nguyện. Chọn mẫu điều tra theo công thức:
Trong đó:
n: kích thước mẫu

4


: giá trị tới hạn tương ứng với độ tin cậy (1-α), với mức ý nghĩa
α=0,05, thì độ tin cậy (1-α)=0,95 nên

=1,96.

p: tỷ lệ tổng thể
ε: sai số mẫu, ε=0,07
Để đảm bảo kích thước mẫu là lớn nhất và được ước lượng có độ lớn an
kích thước mẫu là:

1,96 2.0,5.(1  0,5)
 196
0,07 2

tê
́H

n

uê
́

toàn nhất thì p(1-p) phải đạt cực đại. Do đó ta chọn p=0,5 thì (1-p)=0,5 và

Như vậy kích thước mẫu tối thiểu là 196 mẫu. Trên cơ sở vị trí địa lý, đặc
điểm tự nhiên, điều kiện kinh tế - xã hội, thu nhập bình quân/người/năm của

nh

huyện Hoằng Hoá, và để đảm bảo tính khách quan, 340 phiếu khảo sát được
gửi tới người dân tại 10 xã, thị trấn. Mỗi xã, thị trấn điều tra 34 phiếu, đối

Ki

tượng nhận phiếu điều tra là những người dân đã và chưa tham gia BHXH tự

̣c

nguyện. Tổng số bảng hỏi thu về là 335 trong đó có 330 bảng hỏi hợp lệ được

ho

đưa vào xử lý và phân tích dữ liệu phục vụ cho nghiên cứu, 02 bảng hỏi
không hợp lệ do người trả lời bỏ sót các câu hỏi được yêu cầu cung cấp thông

ại

tin. Kết quả khảo sát cho thấy, trong 330 phiếu khảo sát thu về có 180 phiếu

Đ

khảo sát đối tượng trả lời là khách hàng đã sử dụng dịch vụ BHXH tự nguyện,

̀ng

và 150 trong số 330 phiếu khảo sát đối tượng là người chưa tham gia BHXH
tự nguyện. Chính vì vậy, luận văn tiến hành phân loại theo đối tượng tham

ươ

gia/chưa tham gia để tiến hành phân tích và đánh giá riêng biệt.

Tr

 Phương pháp chọn mẫu được áp dụng là phương pháp chọn mẫu

xác suất, và cụ thể là sử dụng phương pháp chọn mẫu thuận tiện, tức là dựa
trên sự thuận lợi hay tính dễ tiếp cận với người được khảo sát.
 Phương pháp nghiên cứu:
Để đạt được mục tiêu nghiên cứu đặt ra, các phương pháp nghiên cứu
chủ yếu được sử dụng là phương pháp thống kê mô tả, so sánh, tổng hợp để

5


đánh giá, phân tích số liệu và làm sáng tỏ các vấn đề phát triển BHXH tự
nguyện và một số các phương pháp nghiên cứu khác.
 Xử lý và phân tích dữ liệu
Toàn bộ dữ liệu thu thập được xử lý bằng Excel trên máy tính.

- Phương pháp thống kê mô tả
Những thông tin thu thập thuộc 2 nhóm tiêu thức số lượng và thuộc tính

uê
́

sẽ được phân tổ theo các tiêu chí như: Số người đã tham gia/chưa tham gia

tê
́H

bảo hiểm xã hội tự nguyện, số nhân viên đại lý thu theo giới tính, nghề
nghiệp, độ tuổi, tình trạng hôn nhân, số thành viên trong gia đình… thể hiện
bằng các bảng biểu, đồ thị, sơ đồ.

nh

- Phương pháp phân tích so sánh

Luận văn sử dụng phương pháp phân tích so sánh nhằm đánh giá những

Ki

biến động của các chỉ tiêu được đưa vào phân tích như tăng trưởng về số

̣c

lượng người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện, số tiền thu bảo hiểm xã hội

ho

tự nguyện, số người hưởng chế độ, số tiền chi trả chế độ bảo hiểm xã hội tự
nguyện qua các năm và theo từng tiêu chí như giới tính, khu vực, độ tuổi,

ại

phương thức đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện, mức đóng bảo hiểm xã hội tự

Đ

nguyện. Ngoài ra phương pháp này còn được sử dụng để so sánh số tiền thu

̀ng

bảo hiểm xã hội tự nguyện thực hiện được với nhiệm vụ kế hoạch đặt ra.
1.5 Kết cấu của luận văn

ươ

Ngoài phần Mở đầu và Kết luận, Nội dung nghiên cứu của luận văn

Tr

được kết cấu thành 3 chương, cụ thể như sau:
Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về phát triển bảo hiểm xã hội tự

nguyện;
Chương 2: Thực trạng phát triển bảo hiểm xã hội tự nguyện trên địa bàn
Huyện Hoằng Hoá – Tỉnh Thanh Hoá;
Chương 3: Giải pháp phát triển bảo hiểm xã hội tự nguyện trên địa bàn

Huyện Hoằng Hoá – Tỉnh Thanh Hoá.

6


PHẦN 2:

NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
Chương 1:

CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ BẢO HIỂM XÃ HỘI

uê
́

TỰ NGUYỆN
1.1. MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ BẢO HIỂM XÃ HỘI TỰ NGUYỆN

tê
́H

1.1.1. Khái niệm bảo hiểm xã hội và bảo hiểm xã hội tự nguyện

Bảo hiểm xã hội có lịch sử hình thành và phát triển từ rất lâu và sự tồn

nh

tại của nó là tất yếu, có nhiều khái niệm về BHXH do có nhiều cách tiếp cận
khác nhau. Theo tổ chức lao động Thế giới (ILO) thì: “BHXH là sự thay thế

Ki

hoặc bù đắp một phần thu nhập đối với người lao động khi họ gặp phải

̣c

những biến cố rủi ro làm giảm hoặc làm mất khả năng lao động hoặc mất

ho

việc làm, bằng cách hình thành và sử dụng một quỹ tài chính tập trung do sự
đóng góp của người sử dụng lao động, người lao động và sự hỗ trợ của Nhà

ại

nước nhằm đảm bảo an toàn đời sống cho người lao động và cho gia đình họ,

Đ

góp phần đảm bảo an sinh xã hội”.

̀ng

Theo quy định tại điều 3 Luật Bảo hiểm xã hội số 58/2014/QH13: “Bảo
hiểm xã hội là sự bảo đảm thay thế hoặc bù đắp một phần thu nhập của người

ươ

lao động khi họ bị giảm hoặc mất thu nhập do ốm đau, thai sản, tai nạn lao

Tr

động, bệnh nghề nghiệp, thất nghiệp, hết tuổi lao động hoặc chết, trên cơ sở
đóng vào quỹ bảo hiểm xã hội” [10, tr3]
Với tác dụng to lớn trong việc giảm gánh nặng ngân sách, cải thiện đời

sống cho người tham gia, bảo đảm an sinh xã hội bền vững, BHXH phát triển
rộng rãi bảo đảm cho mọi người lao động đều được tham gia. Chính vì vậy,
trong xã hội xuất hiện hình thức BHXH tự nguyện. Theo đó, BHXH tự
nguyện là loại hình bảo hiểm mà người lao động có quyền tự quyết định tham

7


gia hay không tham gia, được lựa chọn mức đóng, phương thức đóng, hưởng
phù hợp, theo các quy định linh hoạt của pháp luật.
Hiện nay, trên thế giới tồn tại hai mô hình BHXH tự nguyện: thứ nhất,
BHXH tự nguyện tồn tại như một hình thức bổ sung cho BHXH bắt buộc; thứ
hai, BHXH tự nguyện mở ra cho bất kỳ đối tượng nào tham gia. Mặc dù mang

uê
́

tính chất BHXH tự nguyện nhưng chính sách BHXH tự nguyện vẫn là chính
sách do Nhà nước ban hành nhằm đảm bảo quyền lợi cho các bên tham gia.

tê
́H

Nhà nước quy định mức đóng để Quỹ BHXH tự nguyện đủ lớn để chi trả chế

độ cho người tham gia BHXH tự nguyện và xây dựng các chế độ mà người
tham gia BHXH tự nguyện được hưởng (bao gồm điều kiện hưởng, mức

nh

hưởng) để đảm bảo bù đắp rủi ro cho người tham gia BHXH tự nguyện. Dưới

BHXH tự nguyện như sau:

Ki

góc độ tiếp cận đó, dựa trên các khái niệm được đưa ra thì có thể hiểu về

ho

̣c

Bảo hiểm xã hội tự nguyện là một loại hình BHXH do Nhà nước ban
hành để đảm bảo thay thế hoặc bù đắp một phần thu nhập cho người lao

ại

động khi họ gặp phải những biến cố rủi ro làm giảm hoặc mất khả năng lao

Đ

động bằng cách hình thành quỹ tài chính tập trung do sự tự nguyện đóng góp
một phần thu nhập của người lao động nhằm đảm bảo đời sống cho người lao

̀ng

động và cho gia đình họ, góp phần đảm bảo an sinh xã hội [9, tr31]

ươ

Theo Luật BHXH Việt Nam năm 2014: “Bảo hiểm xã hội tự nguyện là

loại hình BHXH do nhà nước tổ chức mà người tham gia được lựa chọn mức

Tr

đóng, phương thức đóng phù hợp với thu nhập của mình và nhà nước có
chính sách hỗ trợ tiền đóng BHXH để người tham gia hưởng chế độ hưu trí
và tử tuất” [10, tr3]
Như vậy, loại hình BHXH tự nguyện chỉ được hình thành và thực hiện
trên cơ sở:

8


- Có nhiều người lao động tham gia; Có khả năng tài chính để đóng phí
BHXH tự nguyện; Có những thống nhất với những quy định cụ thể (mức
đóng, mức hưởng, quy trình thực hiện, phương pháp quản lý, sử dụng quỹ
BHXH tự nguyện…) của loại hình BHXH tự nguyện.
- Có tổ chức, cơ quan đứng ra thực hiện BHXH tự nguyện.

uê
́

- Được Nhà nước bảo hộ và hỗ trợ khi cần thiết.

Ngày 20/11/2014, Quốc hội khoá XIII đã thông qua Luật BHXH số:

tê
́H

58/2014/QH13 sửa đổi, bổ sung một số điều Luật BHXH năm 2006. Theo đó,
đối tượng áp dụng, mức đóng BHXH tự nguyện, phương thức đóng, quyền lợi
của người tham gia đã được sửa đổi, bổ sung cho phù hợp với nhu cầu thực

nh

tiễn và sự phát triển của xã hội. Tuy nhiên, ở nước ta loại hình BHXH tự

Ki

nguyện mới được triển khai gần 10 năm áp dụng cho người lao động là nông
dân và lao động tự do có mức thu nhập thấp và bấp bênh nên chúng ta chỉ lựa

ho

̣c

chọn 2 chế độ là hưu trí và tử tuất. Trong phạm vi luận văn là phân tích tình
hình thu BHXH tự nguyện cho lao động khu vực phi chính thức nên cơ sở lý

Đ

và năm 2014.

ại

luận về BHXH tự nguyện được đưa ra ở đây dựa trên Luật BHXH năm 2006

Khái niệm quỹ bảo hiểm xã hội tự nguyện

̀ng

Quỹ BHXH tự nguyện là quỹ tài chính độc lập với ngân sách nhà nước,

Tr

ươ

được hình thành từ đóng góp của người lao động và có sự hỗ trợ của Nhà nước.

9


Người tham gia BHXH TN
đóng BHXH theo quy định

Tiền từ Quỹ BHXH BB chyển
sang chi trả theo chế độ cho
các đối tượng đã có thời gian
tham gia BHXH BB

Trả các chế độ BHXH cho
người tham gia BHXH TN

QUỸ BẢO

HIỂM XÃ
Đóng BHYT cho người đang
hưởng lương hưu

NGUYỆN

tê
́H

Tiền sinh lời của hoạt động đầu
tư từ Quỹ BHXH TN

uê
́

HỘI TỰ

Chi phí quản lý

Đầu tư để bảo toàn và tăng
trưởng Quỹ

ho

̣c

Các nguồn thu hợp pháp khác

Ki

nh

Hỗ trợ của Nhà nước

Hình 1: Sự lưu thông quỹ bảo hiểm xã hội tự nguyện

ại

Khái niệm phát triển:

Đ

Phát triển là sự tăng trưởng gắn liền với sự hoàn thiện về cơ cấu và nâng
cao về chất lượng. Phát triển là sự tăng lên về quy mô, khối lượng của sự vật,

̀ng

hiện tượng, nhưng đồng thời làm thay đổi về cấu trúc (thay đổi về chất) của

ươ

sự vật, hiện tượng đó. Phát triển là quá trình biến đổi của sự vật, hiện tượng.
Phát triển bảo hiểm xã hội tự nguyện

Tr

Phát triển BHXH tự nguyện thể hiện quá trình tăng lên về số lượng tham

gia, chất lượng bảo hiểm ở giai đoạn này so với giai đoạn trước đó, sự thay
đổi về cơ cấu đối tượng tham gia... Qua đó, có thể hiểu rằng:

Thứ nhất, sự phát triển BHXH tự nguyện là sự gia tăng về số lượng người
tham gia bảo hiểm, cơ cấu đối tượng được mở rộng, có thể từ nhóm lao động
nông nghiệp, nông dân, đến lao động tiểu thủ công nghiệp, lao động tự do.

10


Thứ hai, phát triển BHXH tự nguyện thể hiện ở sự mở rộng các chế độ
hưởng, hiện nay người tham gia BHXH tự nguyện chỉ được hưởng hai chế độ:
hưu trí và tử tuất, cần có giải pháp mở rộng cơ chế, cải thiện chính sách để họ
có thể hưởng các chế độ khác như tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, ốm
đau, thai sản.

uê
́

Thứ ba, phát triển BHXH tự nguyện còn là sự gia tăng chất lượng dịch

phát triển BHXH tự nguyện bền vững.
1.1.2 Đặc điểm của bảo hiểm xã hội tự nguyện

tê
́H

vụ bảo hiểm xã hội tự nguyện của cơ quan bảo hiểm xã hội các cấp, hướng tới

Bảo hiểm xã hội tự nguyện là một trong hai loại hình của bảo hiểm xã

nh

hội, do đó về cơ bản nó có những đặc điểm chung của bảo hiểm xã hội. Ngoài

Ki

ra, bảo hiểm xã hội tự nguyện còn có những đặc điểm riêng, cụ thể là: [9]
+ Việc tham gia hay không tham gia là hoàn toàn tự nguyện. Người tham

ho

̣c

gia được lựa chọn mức đóng, phương thức đóng phù hợp với nhu cầu và khả
năng tài chính của mình. So với bảo hiểm xã hội bắt buộc, cơ chế hoạt động

ại

của bảo hiểm xã hội tự nguyện linh hoạt và mềm dẻo hơn.

Đ

+ Đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện thường không phải là
người có quan hệ lao động, mà chủ yếu là nông dân, lao động tự do…Những

̀ng

người này thường có trình độ học vấn và năng lực chuyên môn thấp, việc làm

ươ

bấp bênh, không ổn định, thu nhập thấp… Do đó, việc tham gia bảo hiểm xã

hội tự nguyện của người lao động tuỳ thuộc vào nhu cầu và khả năng của họ.

Tr

+ Nguồn tài chính để hình thành quỹ bảo hiểm xã hội tự nguyện chủ yếu

từ các mức đóng góp của người lao động, với một phần hỗ trợ của nhà nước.
+ Người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện được hưởng hai chế độ: hưu
trí, tử tuất. Chi phí cho các chế độ được chi trả bởi nguồn quỹ BHXH tự nguyện.
1.1.3 Tính chất của bảo hiểm xã hội tự nguyện
Bảo hiểm xã hội tự nguyện có những tính chất cơ bản sau đây: [9]

11


+ Tính tất yếu khách quan: là những đặc điểm bị tác động bởi những yếu
tố bên ngoài và không phụ thuộc vào suy nghĩ của con người. Sở dĩ bảo hiểm
xã hội tự nguyện mang tính tất yếu khách quan vì khi nền sản xuất càng phát
triển thì những rủi ro trong lao động càng nhiều và trở nên phức tạp, lúc này
người lao động cần được bảo vệ, tìm kiếm một sự an toàn. Nhu cầu an toàn là
một trong những nhu cầu thiết yếu của người lao động. Nhu cầu này được thể

uê
́

hiện thông qua nhu cầu tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện.

tê
́H

+ Tính ngẫu nhiên, phát sinh không đồng đều theo thời gian và không
gian: Tính chất này xuất phát từ những rủi ro mang tính ngẫu nhiên không
lường trước được, vì không phải tất cả những người lao động đều gặp rủi ro

nh

vào cùng một thời điểm và khó có thể xác định khi nào thì người lao động gặp
rủi ro trong lao động. Tính chất này thể hiện bản chất của BHXH tự nguyện là

Ki

lấy số đông bù số ít.

̣c

+ Tính kinh tế: Đối với người lao động định kỳ họ chỉ đóng một khoản

ho

phí nhỏ, xem đó như những khoản tiết kiệm nhưng khi bị mất hoặc giảm thu
nhập họ nhận được các khoản trợ cấp từ bảo hiểm xã hội tự nguyện và không

ại

phải bỏ ra một khoản tiền lớn để trang trải cuộc sống. Đối với nhà nước, bảo

Đ

hiểm xã hội tự nguyện góp phần làm giảm gánh nặng cho ngân sách, đồng

̀ng

thời quỹ bảo hiểm xã hội tự nguyện còn là kênh tài chính quan trọng để phát
triển nền kinh tế quốc dân.

ươ

+ Tính xã hội: Các khoản trợ cấp về bảo hiểm xã hội tự nguyện là một

Tr

khoản tiền thay thế cho thu nhập bị mất hoặc giảm khi người lao động gặp
những rủi ro như ốm đau, tai nạn lao động, chết … hoặc thai sản, nghỉ hưu.
Các khoản trợ cấp này sẽ giúp cho bản thân người lao động và gia đình của họ
giảm bớt gánh nặng, ổn định đời sống. Khi mỗi người lao động, mỗi gia đình
có cuộc sống ổn định thì cũng có nghĩa là vấn đề an sinh xã hội được thiết lập.
Mặt khác, tính xã hội của bảo hiểm xã hội tự nguyện còn thể hiện ở sự
tương trợ, san sẻ lẫn nhau những rủi ro không mong đợi. Một người có thể

12


đóng góp rất nhiều vào quỹ bảo hiểm xã hội tự nguyện mà không được hưởng
trợ cấp hoặc hưởng rất ít nhưng không hề gì, bởi số tiền đó sẽ được chia sẻ
cho những người khác.
+ Tính dịch vụ: Đây là tính chất trung gian của BHXH tự nguyện, thể
hiện bằng hình thức phân phối và phân phối lại thu nhập giữa những người
tham gia.

uê

́

1.1.4 Vai trò của bảo hiểm xã hội tự nguyện

tê
́H

+ Thứ nhất, ổn định thu nhập cho người lao động và gia đình

Bản thân người lao động dù làm việc ở những ngành nghề, những lĩnh
vực rất khác nhau, dù họ có quan hệ lao động hay không có quan hệ lao động

nh

thì khi gặp những rủi ro hay hết tuổi lao động chắc chắn thu nhập của họ sẽ bị
giảm sút hoặc không còn nữa. Vì thế, tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện sẽ

Ki

trực tiếp giúp họ ổn định cuộc sống khi gặp rủi ro hay khi về già, giảm nhẹ

̣c

gánh nặng phụ thuộc vào con cái hoặc phúc lợi xã hội.

ho

+ Thứ hai, tạo tâm lý yên tâm, tin tưởng cho người lao động
Việc tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện được Nhà nước hỗ trợ và bảo

ại

trợ, cho nên người lao động hoàn toàn an tâm và tự tin trong cuộc sống. Đây

Đ

chính là chỗ dựa tâm lý vững chắc để họ hăng hái tham gia lao động sản xuất,

̀ng

từ đó góp phần nâng cao năng suất, chất lượng và hiệu quả lao động.
+ Thứ ba, đảm bảo sự bình đẳng xã hội

ươ

Trên giác độ xã hội, bảo hiểm xã hội tự nguyện là một công cụ để nâng

cao điều kiện sống cho người lao động. Trên giác độ kinh tế, bảo hiểm xã hội

Tr

tự nguyện là một công cụ phân phối lại thu nhập giữa các thành viên trong
cộng đồng. Nhờ sự điều tiết này người lao động được thực hiện bình đẳng
không phân biệt các tầng lớp trong xã hội
+ Thứ tư, bảo hiểm xã hội tự nguyện trực tiếp góp phần đảm bảo an sinh
xã hội
Bảo hiểm xã hội luôn được coi là mắt xích đầu tiên trong lưới an sinh xã

13

hội, là trụ cột chính trong hệ thống an sinh xã hội quốc gia. Cùng với bảo
hiểm xã hội bắt buộc, bảo hiểm xã hội tự nguyện đã góp phần mở rộng diện
bao phủ của bảo hiểm xã hội, làm giảm đi đáng kể các đối tượng được bảo trợ
xã hội, từ đó làm giảm chi tiêu cho ngân sách Nhà nước, góp phần đảm bảo
an sinh xã hội bền vững.
1.1.5. Nguyên tắc của bảo hiểm xã hội tự nguyện

uê
́

Nguyên tắc của BHXH tự nguyện là những quy định nhằm đảm bảo cho

tê
́H

các hoạt động của BHXH tự nguyện diễn ra bình thường, đạt được những
mục tiêu mong muốn của nó. Nguyên tắc của BHXH tự nguyện là những định
hướng, những quy định và những phương thức hoạt động của cả hệ thống

nh

BHXH nhằm đạt được những mục tiêu đề ra. Theo đó BHXH tự nguyện được
xây dựng trên các nguyên tắc sau: [6, tr1]

Ki

1) Bảo hiểm xã hội tự nguyện thực hiện trên cơ sở tự nguyện của người
tham gia. Người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện được lựa chọn mức

ho

̣c

đóng và phương thức đóng phù hợp với thu nhập của mình.
2) Mức đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện được tính trên cơ sở mức thu nhập

ại

tháng đóng bảo hiểm xã hội nhưng thấp nhất bằng mức mức chuẩn hộ nghèo của

Đ

khu vực nông thôn và cao nhất bằng 20 tháng lương tối thiểu chung.
3) Mức hưởng bảo hiểm xã hội tự nguyện được tính trên cơ sở mức

̀ng

đóng, thời gian đóng bảo hiểm xã hội và có chia sẻ giữa những người tham

ươ

gia bảo hiểm xã hội tự nguyện.
4) Người vừa có thời gian đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc vừa có thời

Tr

gian đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện được hưởng chế độ hưu trí và chế độ tử
tuất trên cơ sở tổng thời gian đã đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc và bảo hiểm
xã hội tự nguyện.

5) Quỹ bảo hiểm xã hội tự nguyện được quản lý thống nhất, dân chủ,
công khai, minh bạch; được sử dụng đúng mục đích và hạch toán độc lập.
6) Việc thực hiện bảo hiểm xã hội tự nguyện phải đơn giản, thuận tiện,
bảo đảm kịp thời và đầy đủ.

14