Các trang trong thể loại “di truyền học”
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (14.01 MB, 202 trang )
Các trang trong thểCác trang trong thể loại
“Di truyền học” loại “Di truyền học”
Mục lục
1
2
3
4
5
6
7
ARN
1
1.1
Phân loại . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1
1.2
Hình ảnh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2
1.3
am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2
Chất hoạt động bề mặt
3
2.1
Đặc điểm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3
2.2
Phân loại . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3
2.3
Ứng dụng
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4
2.4
Đọc thêm
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4
2.5
am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4
2.6
Liên kết ngoài . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4
Chọn giống vật nuôi
5
3.1
Phương thức . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5
3.2
am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5
Chọn lọc nhân tạo
6
4.1
Ứng dụng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6
4.2
am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6
Công nghệ Biofloc
7
5.1
Ứng dụng
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7
5.2
am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7
Công nghệ sinh học
8
6.1
Định nghĩa
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8
6.2
Lịch sử . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8
6.3
Ứng dụng
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9
6.4
am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9
6.5
am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9
DAS
11
7.1
Trang và công cụ đang sử dụng DAS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
11
7.2
am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
11
i
ii
MỤC LỤC
7.3
8
Liên kết ngoài . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
DNA
8.1
12
Cấu trúc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
13
8.1.1
Phân loại nucleobase . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
15
8.1.2
Rãnh DNA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
15
8.1.3
Cặp base . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
16
8.1.4
Có nghĩa và đối nghĩa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
16
8.1.5
DNA siêu xoắn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
17
8.1.6
Những mô hình cấu trúc DNA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
17
8.1.7
DNA có thành phần hóa học thay thế . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
18
8.1.8
Cấu trúc bộ bốn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
18
8.1.9
DNA phân nhánh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
18
Những thay đổi hóa học và trình tự của DNA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
18
8.2.1
Chỉnh sửa base và phương cách đóng gói DNA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
19
8.2.2
Phá hủy (hư hại) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
19
Chức năng sinh học . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
20
8.3.1
Gen và bộ gen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
20
8.3.2
Phiên mã và dịch mã . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
21
8.3.3
Nhân đôi DNA (sao chép, tái bản) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
21
8.3.4
Axit nucleic ngoại bào . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
22
Tương tác với protein . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
22
8.4.1
Protein liên kết DNA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
22
8.4.2
Enzyme chỉnh sửa DNA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
23
8.5
Tái tổ hợp di truyền . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
24
8.6
Tiến hóa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
25
8.7
Sử dụng trong công nghệ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
25
8.7.1
Kỹ thuật di truyền . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
25
8.7.2
Kỹ thuật nhận diện DNA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
26
8.7.3
DNA enzyme hay xúc tác DNA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
26
8.7.4
Tin sinh học . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
26
8.7.5
Công nghệ nano DNA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
27
8.7.6
Lịch sử và nhân chủng học . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
27
8.7.7
Lưu trữ thông tin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
27
8.8
Lịch sử nghiên cứu DNA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
28
8.9
Xem thêm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
29
8.2
8.3
8.4
8.10 Chú thích
9
11
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
29
8.11 am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
37
8.12 Liên kết ngoài . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
38
DNA tái tổ hợp
39
9.1
39
Xem thêm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
MỤC LỤC
iii
9.2
39
am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
10 Dự án bản đồ gen người
10.1 Dự án
40
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
40
10.1.1 Tiền đề . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
40
10.1.2 Mục đích . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
41
10.1.3 Cách thức tiến hành . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
42
10.2 Bộ gen của ai đã được xác định trình tự? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
42
10.3 Lợi ích mang lại . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
42
10.4 Chỉ dẫn
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
43
10.5 am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
43
10.6 Xem thêm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
43
10.7 Liên kết ngoài . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
43
11 Enzym giới hạn
45
11.1 Phân loại enzyme giới hạn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
45
11.2 Vị trí điểm cắt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
45
11.3 Đoạn bổ sung và đoạn nối . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
45
11.4 Cách sử dụng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
46
11.5 Nhiều trình tự nhận biết là palindromic
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
46
11.6 Tên gọi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
46
11.7 í dụ minh hoạ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
46
11.8 am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
46
11.9 Liên kết ngoài . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
46
12 Hóa sinh
47
12.1 am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
12.1.1 Sách tham khảo
47
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
47
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
49
12.3 Liên kết ngoài . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
49
12.2 Đọc thêm
13 Kỹ thuật di truyền
13.1 am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
14 Lò phản ứng quang sinh học
50
50
51
14.1 Xem thêm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
51
14.2 Liên kết ngoài . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
51
14.3 Chú thích
51
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
15 Nghiên cứu tương quan toàn bộ nhiễm sắc thể
15.1 Giới thiệu
53
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
53
15.2 am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
53
15.2.1 Môn học liên quan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
53
iv
MỤC LỤC
16 Phản ứng uỗi polymerase
54
16.1 Lịch sử . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
54
16.2 Vấn đề bản quyền của kỹ thuật PCR
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
54
16.3 ực nghiệm PCR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
54
16.3.1 Đoạn mồi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
55
16.3.2 y trình . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
55
16.3.3 Ví dụ
56
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
16.3.4 Tối ưu hoá PCR
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
56
16.3.5 Recent developments in PCR techniques . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
57
16.4 Những ứng dụng của PCR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
57
16.4.1 Vân tay di truyền
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
16.4.2 Kiểm tra huyết thống
57
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
57
16.4.3 Chẩn đoán bệnh di truyền . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
57
16.4.4 Tách dòng gene
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
57
16.4.5 Gây đột biến điểm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
58
16.4.6 Phân tích mẫu DNA cổ
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
58
16.4.7 Xác định kiểu gene của các đột biến . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
58
16.4.8 So sánh mức độ biểu hiện của gene . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
58
16.5 Các liên kết ngoài . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
58
16.6 am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
58
17 Phương pháp Dideoxy
59
17.1 Nội dung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
59
17.2 Xem thêm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
59
17.3 am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
59
18 Sinh vật cơ khí hóa
60
18.1 Tổng quan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
60
18.2 Nguồn gốc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
60
18.3 Con người cơ khí hóa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
60
18.4 Social cyborgs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
60
18.5 Sinh vật cơ khí hóa trong đời sống con người . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
60
18.5.1 Trong y học . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
60
18.5.2 Trong quân sự . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
61
18.5.3 Trong nghệ thuật . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
61
18.5.4 Trong các vũ trụ giả tưởng quen thuộc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
61
18.6 Chú thích . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
61
18.7 am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
61
18.8 Đọc thêm
62
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
19 Sữa non
19.1 Đặc điểm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
63
63
MỤC LỤC
v
19.2 Công dụng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
63
19.3 Trên thị trường . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
64
19.4 am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
64
19.5 Chú thích . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
64
20 Tế bào gốc
65
20.1 Lịch sử . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
65
20.2 Công nghệ và ứng dụng
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
65
20.3 Tính xác thực của ứng dụng tế bào gốc từ dây rốn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
65
20.4 am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
65
21 Tế bào mẹ nguyên sơ
66
21.1 Nên tìm hiểu
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
66
21.2 am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
66
22 ịt trong ống nghiệm
67
22.1 Chú thích . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
23 Tiêm ủng
67
68
23.1 Lịch tiêm chủng tại Việt Nam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
68
23.2 Chú thích . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
68
23.3 Liên kết . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
69
24 Tin sinh học
70
24.1 Các lĩnh vực nghiên cứu chính . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
70
24.1.1 Genomics - Hệ gene học . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
70
24.1.2 Sinh học tiến hoá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
72
24.1.3 Phân tích chức năng gene . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
72
24.1.4 Các hệ thống sinh học kiểu mẫu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
73
24.1.5 Phân tích hình ảnh mức độ cao . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
73
24.2 Công cụ phần mềm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
73
24.3 Xem thêm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
74
24.3.1 Môn học liên quan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
74
24.4 Hình ảnh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
74
24.5 am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
74
24.6 Liên kết ngoài . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
74
24.6.1 Dự án phần mềm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
74
24.6.2 Tổ chức . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
74
24.6.3 ư mục
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
75
24.7 Sách tham khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
75
25 Trứng đực
76
25.1 Xem thêm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
76
25.2 Chú thích . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
76
vi
MỤC LỤC
26 Xử lý môi trường bằng thực vật
77
26.1 Cơ sở khoa học . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
77
26.1.1 á trình hấp thụ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
77
26.1.2 á trình phân hủy và chuyển hóa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
77
26.1.3 á trình tích tụ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
77
26.2 Các loài có tiềm năng ứng dụng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
77
26.2.1 Cỏ hương bài (Cỏ Vetiver) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
78
26.2.2 Cải xoong . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
78
26.2.3 Cây hoa dại Alyssum Bertolonii
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
78
26.2.4 Cây dương xỉ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
78
26.2.5 Cây điên điển . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
78
26.2.6 Cây rau muống . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
78
26.2.7 Cây bồn bồn
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
78
26.2.8 Cây lau sậy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
78
26.2.9 Bèo tây
[3]
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
78
26.3 Chú thích . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
78
27 Di truyền học
80
27.1 Lịch sử . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
80
27.1.1 Di truyền học Mendel và cổ điển . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
81
27.1.2 Di truyền học phân tử . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
82
27.2 Đặc trưng của di truyền
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
82
27.2.1 Di truyền riêng rẽ và quy luật Mendel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
82
27.2.2 Ký hiệu và biểu đồ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
83
27.2.3 Tương tác của nhiều gen
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
83
27.3 Cơ sở phân tử của tính di truyền
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
84
27.3.1 ADN và nhiễm sắc thể . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
84
27.3.2 Sinh sản . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
85
27.3.3 Tái tổ hợp và liên kết gen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
85
27.4 Biểu hiện gen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
86
27.4.1 Mã di truyền . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
86
27.4.2 Kiểu gen, kiểu hình và môi trường . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
87
27.4.3 Điều hòa gen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
87
27.5 Biến đổi di truyền . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
88
27.5.1 Đột biến . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
88
27.5.2 Chọn lọc tự nhiên và tiến hóa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
88
27.6 Nghiên cứu và công nghệ
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
89
27.6.1 Sinh vật mẫu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
89
27.6.2 Di truyền y học
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
89
27.6.3 Kỹ thuật di truyền . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
90
27.6.4 Xác định trình tự ADN và hệ gen học
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
90
27.7 Một vài vấn đề xã hội liên quan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
90
MỤC LỤC
vii
27.7.1 Sự di truyền trí thông minh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
90
27.7.2 Ưu sinh học . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
91
27.7.3 Đạo đức sinh học . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
91
27.7.4 Sinh vật biến đổi di truyền
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
91
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
91
27.8 am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
91
27.7.5 Khoa học hình sự
27.8.1 ư mục
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
94
27.9 Liên kết ngoài . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
95
28 Adam nhiễm sắc thể Y
96
28.1 Hình ảnh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
96
28.2 Chỉ dẫn
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
96
28.3 am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
96
28.4 Xem thêm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
96
28.5 Liên kết ngoài . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
96
29 ADN ty thể
97
29.1 Nguồn gốc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
97
29.2 Đặc trưng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
97
29.3 Cấu trúc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
98
29.4 Sự kiện em bé ra đời với mtDNA ghép
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
98
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
98
29.6 am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
98
29.7 Xem thêm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
98
29.8 Liên kết ngoài . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
98
29.5 Chỉ dẫn
30 Alen
99
30.1 Hình ảnh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
99
30.2 Chú thích . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
99
30.3 am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
99
31 Amelogenin
100
31.1 Chú thích . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100
32 ARN thông tin
101
32.1 “Vòng đời” một ARN thông tin
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101
32.1.1 Phiên mã . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101
32.1.2 Chế biến
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101
32.1.3 Sửa chữa
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102
32.1.4 Vận chuyển . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102
32.1.5 Dịch mã . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102
32.1.6 Phân hủy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102
32.2 Cấu trúc ARN thông tin
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102
viii
MỤC LỤC
32.2.1 Vùng mã hóa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102
32.2.2 Vùng không mã hóa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102
32.3 ARN thông tin đối mã (anti-sense ARN thông tin) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103
32.4 Xem thêm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103
32.5 am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103
33 Axit nucleic
104
33.1 Hình ảnh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104
33.2 am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105
33.3 Liên kết ngoài . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105
34 Bệnh di truyền
106
34.1 am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106
35 Biến nạp
107
35.1 am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108
36 Bộ gen
109
36.1 Hình ảnh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109
36.2 am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109
37 Chimera (di truyền học)
110
37.1 Mức độ phổ biến . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110
37.2 am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110
38 Cistron
111
38.1 Chú thích . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111
39 Cổ ai di truyền
112
39.1 Loài người . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112
39.2 Các loài thú . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112
39.3 Sự kiện thảm họa Toba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113
39.4 uần dưỡng và nuôi trồng
39.5 Chỉ dẫn
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113
39.6 am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113
39.7 Xem thêm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114
39.8 Liên kết ngoài . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114
40 Danh sá nhóm đơn bội mtDNA theo ủng tộc
115
40.1 Bảng danh sách . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115
40.2 Chỉ dẫn
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115
40.3 am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115
40.4 Xem thêm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115
40.5 Liên kết ngoài . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115
MỤC LỤC
ix
41 Di truyền
116
41.1 Lịch sử . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116
41.2 Hình ảnh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117
41.3 Xem thêm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117
41.4 am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117
41.5 Đọc thêm
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117
41.6 Liên kết ngoài . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117
42 Di truyền học loài người
118
42.1 Sự khác nhau về di truyền và các mẫu thừa kế . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118
42.2 Chỉ dẫn
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118
42.3 am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118
42.4 Xem thêm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118
42.5 Liên kết ngoài . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118
43 Di truyền Mendel
119
43.1 Tổng quát . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119
43.2 y tắc Mendel thứ nhất- y tắc đồng dạng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119
43.3 y tắc Mendel thứ hai- y tắc phân ly . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119
43.3.1 í nghiệm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120
43.4 y tắc Mendel thứ ba - y tắc phân ly độc lập
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120
43.4.1 í nghiệm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120
43.5 Xem thêm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120
43.6 Sách tham khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120
43.7 am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120
44 Đọc sửa (sinh học)
44.1 Chú thích
121
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121
44.2 Liên kết ngoài . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121
45 Đột biến sinh học
122
45.1 Nguyên nhân . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122
45.2 Phân loại . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122
45.3 Đột biến gen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122
45.3.1 Cơ chế . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123
45.3.2 Vai trò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123
45.3.3 Ý nghĩa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124
45.4 Đột biến NST . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124
45.4.1 Về số NST
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124
45.4.2 Về cấu trúc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125
45.5 am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125
45.6 Chú thích
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126
45.7 Xem thêm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126
x
MỤC LỤC
46 Enzyme phiên mã ngược
127
46.1 Lịch sử . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127
46.2 am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127
47 Eve ty thể
128
47.1 Hình ảnh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128
47.2 Chỉ dẫn
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128
47.3 am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128
47.4 Xem thêm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128
47.5 Liên kết ngoài . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128
48 Gen
129
49 Giải Gruber về Di truyền học
130
49.1 Người nhận giải . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130
49.2 am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130
49.3 Liên kết ngoài . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130
50 GMO
131
50.1 am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131
51 Haplotype
132
51.1 Lịch sử . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132
51.2 Nguồn gốc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132
51.3 Đặc trưng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132
51.4 Chỉ dẫn
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132
51.5 am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132
51.6 Xem thêm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132
51.7 Liên kết ngoài . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132
52 Hệ số di truyền
133
52.1 Chú thích
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133
53 Hiệp hội Di truyền học ần kinh và Hành vi ốc tế
134
53.1 Hoạt động . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134
53.2 am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134
53.3 Xem thêm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134
53.4 Liên kết ngoài . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134
54 Kiểu gen
135
54.1 Chú thích . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135
54.2 Liên kết ngoài . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135
55 Kiểu hình
136
55.1 Biến dị kiểu hình . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136
MỤC LỤC
xi
55.2 am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137
56 Kim Lực
138
56.1 Hoạt động . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138
56.2 Các nghiên cứu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138
56.3 Chỉ dẫn
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138
56.4 am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138
56.5 Xem thêm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138
56.6 Liên kết ngoài . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138
57 Lai kinh tế
139
57.1 Phương pháp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139
57.2 Hiệu quả . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139
57.3 Ghi chú . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140
57.4 Liên kết ngoài . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140
57.5 Xem thêm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140
58 Mã di truyền
141
58.1 Đặc điểm của mã di truyền . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141
58.2 Phân loại mã di truyền . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141
58.3 Mã di truyền và axit amin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142
58.4 Hình ảnh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142
58.5 am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142
58.6 Liên kết ngoài . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142
59 Mức phản ứng
143
59.1 am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143
60 Nguyên tắc bổ sung
144
60.1 am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144
61 Nhân giống tạp giao
145
61.1 Mục đích . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145
61.2 Biện pháp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145
61.3 am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145
61.4 Xem thêm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145
61.5 Liên kết
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145
62 Nhiễm sắc thể Y
62.1 Phát hiện
146
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146
62.2 Tác động và tiến hóa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146
62.3 Hình ảnh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146
62.4 Chỉ dẫn
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146
62.5 am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146
xii
MỤC LỤC
62.6 Xem thêm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146
62.7 Liên kết ngoài . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146
63 Nhóm đơn bội
147
63.1 Sự thành tạo haplogroup . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147
63.2 Chỉ dẫn
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 148
63.3 am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 148
63.4 Xem thêm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 148
63.5 Liên kết ngoài . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 148
64 Nhóm đơn bội Y-ADN
149
64.1 Những nhóm đơn bội chính . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149
64.1.1 Biểu diễn cây . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149
64.2 Bảng lịch sử phát triển Haplogroup Y-ADN ở châu Âu
64.3 Chỉ dẫn
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149
64.4 am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149
64.5 Xem thêm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149
64.6 Liên kết ngoài . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149
65 Nhóm máu
150
65.1 Các hệ nhóm máu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150
65.2 Phân loại theo hệ thống ABO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150
65.3 Phân loại theo hệ thống Rh
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151
65.4 Chú thích . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151
65.5 am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151
66 Nucleotide
152
66.0.1 Nucleotide
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152
66.0.2 Deoxynucleotides
66.1 Tổng hợp
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152
66.1.1 Trong tự nhiên . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152
66.1.2 Dùng hóa bảo trợ
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152
66.2 am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152
66.3 Xem thêm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152
66.4 Các liên kết ngoài . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153
67 Phát sinh ủng loại học
154
67.1 Xây dựng cây phát sinh chủng loại . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154
67.2 Hạn chế và cách giải quyết khác . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154
67.3 Vai trò của hóa thạch . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154
67.4 Lịch sử . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154
67.5 Chỉ dẫn
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154
67.6 am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154
MỤC LỤC
xiii
67.7 Sách tham khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154
67.8 Xem thêm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154
67.9 Liên kết ngoài . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155
68 Phiên mã
156
68.1 ành phần tham gia.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156
68.2 Diễn biến. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156
68.3 Chế biến . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156
68.4 Hình ảnh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157
68.5 am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157
69 Sinh trắc vân tay
158
69.1 am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158
69.2 Liên kết ngoài . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158
70 Tam giác U
159
70.1 am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159
70.2 Lưu ý . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160
71 ể đạm độc
161
71.1 ể đạm độc chính (PrP) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161
71.1.1 Phát hiện . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161
71.2 Cơ chế sao chép của ể đạm độc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161
71.3 Bệnh do nhiễm thể đạm độc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161
71.3.1 Lây nhiễm
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161
71.3.2 Phương pháp chữa trị và chẩn đoán
71.3.3 Tổng quan
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161
71.3.4 Báo cáo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161
71.3.5 Di truyền học . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162
71.3.6 Nghiên cứu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162
71.3.7 Khác . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162
71.4 am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162
72 uyết nội cộng sinh
72.1 Chỉ dẫn
163
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163
72.2 am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163
72.3 Xem thêm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163
72.4 Liên kết ngoài . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163
73 ường biến
164
73.1 Ví dụ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 164
73.2 Vai trò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 164
73.3 am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 164
73.4 Liên kết ngoài . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 164
xiv
MỤC LỤC
74 Tính trạng
165
74.1 Các loại tính trạng
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165
74.1.1 Tính trạng số lượng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165
74.1.2 Tính trạng chất lượng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165
74.1.3 Tính trạng trội . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165
74.1.4 Tính trạng lặn
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165
74.1.5 Tính siêu trội . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165
74.2 Một số khái niệm liên quan
74.2.1 Kiểu gen
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165
74.2.2 Kiểu hình . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165
74.3 Chú thích . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166
75 Tổ ức Bộ gen loài người
167
75.1 Lịch sử . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167
75.2 Hoạt động . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167
75.3 am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167
75.4 Xem thêm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167
75.5 Liên kết ngoài . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167
76 Tổ tiên ung gần nhất
168
76.1 Tổ tiên chung gần nhất của tất cả người đang sống . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168
76.2 Chỉ dẫn
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169
76.3 am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169
76.4 Xem thêm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169
76.5 Liên kết ngoài . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169
77 Trình tự axit nucleic
170
77.1 Xem thêm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 170
77.2 am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 170
78 Ủy ban HUGO về danh mục gen
78.1 Hướng dẫn đặt tên
171
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171
78.2 y trình đặt tên . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171
78.3 y trình hiệu đính tên
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171
78.4 am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171
78.5 Xem thêm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171
78.6 Liên kết ngoài . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171
79 Vật liệu di truyền
172
79.1 am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172
80 Viroid và Prion
173
80.1 Xem thêm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173
80.2 am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173
MỤC LỤC
xv
80.3 Nguồn, người đóng góp, và giấy phép cho văn bản và hình ảnh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 174
80.3.1 Văn bản . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 174
80.3.2 Hình ảnh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178
80.3.3 Giấy phép nội dung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186
Chương 1
ARN
Axít ribonucleic (viết tắt ARN hay RNA) là một trong
hai loại axít nucleic, là cơ sở di truyền ở cấp độ phân tử.
Ở một số loài mà không có ADN (như một số loại virút),
thì ARN đóng vai trò là vật chất di truyền. Nó khác với
ADN ở chỗ có dạng mạch đơn hoặc mạch vòng, chứa
đường ribose thay vì deoxyribose và uracil thay cho
thymine.
ARN chủ yếu nằm trong tế bào chất, có cấu tạo đa phân
do nhiều đơn phân (gọi là ribonucleotit) kết hợp lại.
Mỗi ribonucleotit bao gồm: đường pentose(C5 H10 O5 );
axít Photphoric H3 PO4 ; một trong bốn loại Bazơ-Nitric
(nitrogeneous base - là hợp chất bazơ có chứa nguyên
tử nitơ): Adenin(A), Guanin(G), Uraxin(U), Xitozin(X).
á trình đa phân hóa đòi hỏi sự hiện diện của 1
enzyme gọi là RNA polymerase.
Các Ribonuleotit được liên kết với nhau bằng liên kết
cộng hóa trị giữa đường của Ribonucleotit này với
H3 PO4 của Axít nucleotit kế tiếp, tạo thành chuỗi
Polynucleotit.
A hairpin loop from a pre-mRNA. Highlighted are the
nucleobases (green) and the ribose-phosphate backbone (blue).
Note that this is a single strand of RNA that folds back upon
itself.
1.1 Phân loại
ARN mensajero.
Về vai trò tham gia các quá trình phiên mã và dịch mã
thông tin di truyền, ARN được chia làm ba loại chính:
1
2
CHƯƠNG 1. ARN
• ARN thông tin (ký hiệu: mARN, viết tắt từ
messenger ARN ): gồm một sợi Polynucleotit dạng
thẳng, có từ 600 đến 1500 đơn phân gọi là
ribonucleotit (Rinu). Sao chép đúng mạch mẫu
của gen quy đinh cấu trúc. Có chức năng sao
chép thông tin di truyền từ gen cấu trúc đem đến
Riboxom là nơi tổng hợp protein.
• ARN vận chuyển (ký hiệu: tARN, viết tắt từ
transfer ARN”): là một mạch Polynucleotit có từ 80
đến 100 ribonucleotit tự xoắn như hình chạc ba nên
một số đoạn có nguyên tắc bổ sung A-U; G-X. Có
những đoạn không có nguyên tắc bổ sung, những
đoạn này tạo thành các thùy tròn. Một trong các
thùy tròn mang bộ ba đối mã. Một sợi mút của sợi
ARN 3' gắn với một acid amin và đầu mút tự do 5'.
Mỗi tARN chỉ vận chuyển một loại acid amin ứng
với bộ ba đối mã mà mang. Các acid amin sẽ được
vận chuyển đến riboxom để tổng hợp protein.
• ARN riboxom (ký hiệu: rARN, viết tắt từ ribosomal
ARN ): gồm một mạch dạng xoắn tương tự tARN.
Là thành phần cấu tạo ribôxôm - nơi tổng hợp
protein. Ribosome được cấu tạo từ 2 tiểu phần: ở
sinh vật nhân sơ ribosome 70s gồm tiểu đơn vị lớn
50s và tiểu đơn vị bé 30s ở sinh vật nhân chuẩn
ribosome 80s gồm tiểu đơn vị lớn 60s và tiểu đơn
vị bé 40s
Ngoài ra, một số ARN có vai trò điều khiển hoạt động
gen hoặc có chức năng tham gia các quá trình phát
triển, biệt hoá tế bào như RNAi (interfering RNA) hay
microARN.
1.2 Hình ảnh
•
•
•
•
1.3 Tham khảo
1. Molecular Cell Biology - 6th edition - Lodish,
Berk, Kaiser, Krieger, Sco, Bretscher, Ploegh,
Matsudaira (2008)
Chương 2
Chất hoạt động bề mặt
2.1 Đặc điểm
Chất hoạt động bề mặt được dùng giảm sức căng bề mặt
của một chất lỏng bằng cách làm giảm sức căng bề mặt
tại bề mặt tiếp xúc (interface)của hai chất lỏng. Nếu có
nhiều hơn hai chất lỏng không hòa tan thì chất hoạt
hóa bề mặt làm tăng diện tích tiếp xúc giữa hai chất
lỏng đó. Khi hòa chất hoạt hóa bề mặt vào trong một
chất lỏng thì các phân tử của chất hoạt hóa bề mặt có
xu hướng tạo đám (micelle, được dịch là mixen), nồng
độ mà tại đó các phân tử bắt đầu tạo đám được gọi là
nồng độ tạo đám tới hạn. Nếu chất lỏng là nước thì các
phân tử sẽ chụm đuôi kị nước lại với nhau và quay đầu
ưa nước ra tạo nên những hình dạng khác nhau như
hình cầu (0 chiều), hình trụ (1 chiều), màng (2 chiều).
Tính ưa, kị nước của một chất hoạt hóa bề mặt được đặc
trưng bởi một thông số là độ cân bằng ưa kị nước (tiếng
Anh: Hydrophilic Lipophilic Balance-HLB), giá trị này
có thể từ 0 đến 40. HLB càng cao thì hóa chất càng dễ
hòa tan trong nước, HLB càng thấp thì hóa chất càng dễ
hòa tan trong các dung môi không phân cực như dầu.
Một mixen với phần đầu kị nước hoà tan trong dầu, trong khi
phần ưa nước hướng ra phía ngoài
2.2 Phân loại
Tùy theo tính chất mà chất hoạt hóa bề mặt được phân
theo các loại khác nhau. Nếu xem theo tính chất điện
của đầu phân cực của phân tử chất hoạt hóa bề mặt thì
có thể phân chúng thành các loại sau:
• Chất hoạt hóa ion: khi bị phân cực thì đầu phân
cực bị ion hóa.
• Chất hoạt hóa dương: khi bị phân cực thì
đầu phân cực mang điện dương, ví dụ: Cetyl
trimêtylamôni brômua (CTAB).
• Cetyl trimetylammonium bromua
(CTAB)
• Cetyl pyridinium clorua (CPC)
• Polyethoxylated tallow amin (POEA)
• Benzalkonium clorua (BAC)
• Benzethonium clorua (BZT)
• Chất hoạt hóa âm: khi bị phân cực thì đầu
phân cực mang điện âm
Chất hoạt động bề mặt (tiếng Anh: Surfactant, Surface
active agent) đó là một chất làm ướt có tác dụng làm
giảm sức căng bề mặt của một chất lỏng. Là chất mà
phân tử của nó phân cực: một đầu ưa nước và một đuôi
kị nước.
3
4
CHƯƠNG 2. CHẤT HOẠT ĐỘNG BỀ MẶT
• Natri dodecyl sulfat (SDS), amoni lauryl
sulfat, và các muối ankyl sulfat khác
• Natri laureth sulfat, hay natri lauryl ete
sulfat (SLES)
• Ankyl benzen sulfonat
• Xà phòng và các muối của axit béo
• Chất hoạt hóa phi ion: đầu phân cực không bị ion
hóa, ví dụ: Ankyl poly(êtylen ôxít).
• Ankyl poly(etylen oxit)
• Copolymers của poly(etylen oxit) và
poly(propylen oxit) (trong thương mại gọi
là các Poloxamer hay Poloxamin)
• Ankyl polyglucozit, bao gồm:
• Trong xây dựng: Dùng để nhũ hóa nhựa đường,
tăng cường độ đóng rắn của bê tông
• Trong dầu khí: Chất nhũ hóa dung dịch khoan
• Trong công nghiệp khoáng sản: Làm thuốc tuyển
nổi, chất nhũ hóa, chất tạo bọt để làm giàu khoáng
sản
2.4 Đọc thêm
• Tính HLB của một chất hoạt hóa bề
2.5 Tham khảo
• Octyl glucozit
• Decyl maltosit
• Các rượu béo
• Rượu cetyl
• Rượu oleyl
• Cocamit MEA, cocamit DEA
• Chất hoạt hóa lưỡng cực: khi bị phân cực thì đầu
phân cực có thể mang điện âm hoặc mang điện
dương tùy vào pH của dung môi, ví dụ: Dodecyl
đimêtylamin ôxít.
•
•
•
•
•
Dodecyl betain
Dodecyl dimetylamin ôxít
Cocamidopropyl betain
Coco ampho glycinat
2.3 Ứng dụng
Chất hoạt hóa bề mặt ứng dụng rất nhiều trong đời
sống hàng ngày. Ứng dụng phổ biến nhất là bột giặt,
sơn, nhuộm…
Ngoài ra những ứng dụng trong các lĩnh vực khác như
• Trong công nghiệp dệt nhuộm: Chất làm mềm cho
vải sợi, chất trợ nhuộm
• Trong công nghiệp thực phẩm: Chất nhũ hóa cho
bánh kẹo, bơ sữa và đồ hộp
•
• Trong công nghiệp mỹ phẩm: Chất tẩy rửa, nhũ
hóa, chất tạo bọt
• Trong ngành in: Chất trợ ngấm và phân tán mực
in
• Trong nông nghiệp: Chất để gia công thuốc bảo
vệ thực vật,
2.6 Liên kết ngoài
• (tiếng Anh) Surfactants explained for Parents
• Sigma-Aldrich:
Surfactants
information, and application
-
structures,
Chương 3
Chọn giống vật nuôi
• Chọn lọc khác: Chọn lọc vô ý thức (ngẫu nhiên),
chọn lọc có ý thức.
Chọn giống trong ngành chăn nuôi, là việc phát hiện
và giữ lại những cá thể mang đặc tính tốt đáp ứng các
yêu cầu đề ra và loại thải các cá thể xấu không đạt
yêu cầu, nhằm hoàn thiện giống vật nuôi và nâng cao
năng suất vật nuôi. Chọn lọc là một trong ba khâu rất
quan trọng trong công tác giống vật nuôi (chọn lọcchọn phối-nhân giống). Đó là khâu đầu tiên và có vai
trò quyết định của công tác giống. Muốn có những cá
thể để ghép đôi rồi từ đó nhân lên thì trước hết phải
chọn lọc từ các cá thể tốt từ quần thể. Trên cơ sở chọn
lọc tốt kết hợp với nuôi dưỡng chăm sóc tốt thì con vật
sẽ phát huy được giá trị của phẩm giống.
3.2 Tham khảo
• Giáo trình chăn nuôi. Nhà xuất bản Nông nghiệp
Hà Nội 2000. TS Trần Văn Tường.
3.1 Phương thức
• Chọn lọc tự nhiên: Chọn lọc tự nhiên (natural
selection) là quá trình đào thải chọn lọc trong điều
kiện tự nhiên, tồn tại lại những cá thể có tính năng,
tính trạng thích hợp. Tất cả các con vật đều bắt
nguồn từ thú hoang và chịu ảnh hưởng sâu sắc
của chọn lọc tự nhiên. Đó là mối tương quan giữa
cơ thể và ngoại cảnh. Cá thể nào thích nghi được
thì tồn tại và phát triển, cá thể nào không thích
nghi được thì bị tiêu diệt.
• Chọn lọc nhân tạo: Chọn lọc nhân tạo (Artificial
selection) là quá trình chọn lọc nhân tạo do con
người tiến hành, nhằm chọn ra những cá thể có
tính năng tính trạng mong muốn.
• Chọn lọc cá thể: Chọn lọc cá thể (Individual
selection) là quá trình chọn lọc từng con (cá thể)
một, căn cứ vào những chỉ tiêu nhất định để chuẩn
bị ghép đôi. Để chọn lọc cá thể cần tiến hành đánh
giá qua tổ tiên, bản thân và qua đời con.
• Chọn lọc theo nhóm: Chọn lọc theo nhóm là quá
trình chọn lọc và sử dụng theo nhóm dựa trên
những chỉ tiêu nhất định tính chung cho toàn
nhóm.
• Chọn lọc kiểu hình: Chọn lọc kiểu hình
(phenotypic selection) là chọn các cá thể dựa
trên các chỉ tiêu về ngoại hình, sức sản xuất, sức
sinh sản của chúng.
5
Chương 4
Chọn lọc nhân tạo
Chọn lọc nhân tạo hay sinh sản có chọn lọc là một
quá trình mà con người chọn các loài động vật khác và
thực vật theo một vài tính trạng đặc biệt mà con người
muốn. á trình này nhằm đào thải những biến dị bất
lợi cho con người và tích lũy những biến dị có lợi.
Ví dụ: một nông dân nuôi gà rừng sẽ chọn ra những
con gà đẻ nhiều trứng nhất để gây giống, lứa con của
những con gà này sẽ đẻ ra lượng trứng nhiều hơn mức
trung bình so với những con gà khác, rồi người đó lại
chọn những con đẻ nhiều trứng nhất trong lứa này để
phối giống, tạo ra lứa cháu. Trải qua hàng chục thế hệ
chọn lọc như vậy sẽ tạo ra giống gà siêu trứng, có thể
đẻ ra lượng trứng nhiều gấp mấy lần so với gà rừng.
4.1 Ứng dụng
4.2 Tham khảo
6
Chương 5
Công nghệ Biofloc
Biofloc (BFT) là tập hợp vật chất hữu cơ lơ lửng trong
nước có chứa tảo, động vật nguyên sinh, vi sinh vật…;
trong đó, chiếm ưu thế hơn là các vi sinh vật dị dưỡng;
chúng được gắn kết với nhau bằng chất keo sinh học
gọi polyhydroxy alkanoat (PHA) tạo thành khối bông,
xốp, màu vàng nâu. Biofloc có hàm lượng chất lượng
dinh dưỡng cao, trở thành thức ăn cho cho nhiều loại
động vật thủy sinh (tôm, cá…).
5.1 Ứng dụng
BFT là một công nghệ mới được ứng dụng rộng rãi
trong nuôi trồng thủy sản. Khi bổ sung nguồn cacbon
theo một tỷ lệ phù hợp cùng với lượng nitơ sẵn có trong
môi trường ao nuôi sẽ giúp cho vi sinh vật dị dưỡng
phát triển, chuyển hóa các hợp chất chứa nitơ thành
protein trong sinh khối làm thức ăn tự nhiên cho cá,
tôm.
Hiện nay, BFT được ứng dụng phổ biến trong nuôi
trồng thủy sản ở nhiều nơi trên thế giới.
5.2 Tham khảo
• Ứng dụng công nghệ biofloc trong nuôi thâm canh
cá rô phi
• Ứng dụng công nghệ mới trong nuôi trồng thủy
sản
7
Chương 6
Công nghệ sinh học
thay đổi hay phân tích các sinh vật sống theo mục đích
của con người như thuần hóa động vật, trồng trọt và
cải tạo những sinh vật này thông qua các hoạt động
sinh sản như chọn lọc có điều kiện, lai ghép hay nhân
bản vô tính. Khái niệm này trong thời hiện đại bao gồm
công nghệ gen cũng như các công nghệ nuôi cấy mô và
tế bào. Hiệp hội Hóa học Hoa Kỳ định nghĩa công nghệ
sinh học là việc ứng dụng khía cạnh sinh học của sinh
vật, hệ thống hoặc các quá trình sinh học vào nhiều
ngành công nghiệp khác nhau để hiểu biết về khoa học
sự sống và cải tiến giá trị của vật liệu sinh học trong
các ngành dược học, thực vật học và động vật học.[2]
Công nghệ sinh học là một lĩnh vực công nghệ cao dựa
trên nền tảng khoa học về sự sống với sự kết hợp giữa
quy trình nghiên cứu và thiết bị kỹ thuật nhằm tạo ra
các quy mô công nghệ khai thác các hoạt động sống
của vi sinh vật, tế bào thực vật và động vật nhằm sản
xuất ở quy mô công nghiệp các sản phẩm sinh học có
chất lượng cao, phục vụ cho nhu cầu và lợi ích của con
người đồng thời phát triển kinh tế - xã hội và các sảm
phẩm thân thiện với môi trường nhằm giảm nguy cơ ô
nhiễm môi trường ngày càng gia tăng hiện nay.
Cấu trúc của insulin.
Công nghệ sinh học là ngành được xây dựng dựa trên
hệ thống các sinh vật sống hoặc các tổ chức sống nhằm
sản xuất và tạo ra các sản phẩm công nghệ dựa trên
ngành sinh học, đặc biệt được ứng dụng rộng rãi trong
nông nghiệp, khoa học thực phẩm, và dược phẩm. Hiệp
hội đa dạng về sinh học của Liên Hiệp ốc đã đưa ra
một vài định nghĩa về công nghệ sinh học:[1]
6.2 Lịch sử
6.1 Định nghĩa
a từng thời kỳ phát triển, công nghệ sinh học chia
thành 3 giai đoạn chính:
• Công nghệ sinh học truyền thống: nhằm chế biến
các sản phẩm dân dã đã có từ lâu đời như tương,
chao, nước mắm… bằng các phương pháp truyền
thống như: xử lý đất đai, phân bón,…. nhằm phục
vụ cho nông nghiệp cây trồng, chăn nuôi; hay tạo
ra các sản phẩm phục vụ nhu cầu đời sống sinh
hoạt.
• Công nghệ sinh học cận đại: có sử dụng công nghệ
trong quá trình chế biến sản phẩm như việc sử
dụng các nồi lên men công nghiệp để sản xuất ở
quy mô lớn các sản phẩm sinh hoạt như mì chính,
acid amin, acid hữu cơ, chất kháng sinh, vitamin,
enzym, v.v….
A Gel Documentation System with computer monitor
Khái niệm công nghệ sinh học bao trùm nhiều quy
trình chủ yếu có hai công đoạn trong việc làm này là
• Công nghệ sinh học hiện đại: thường thấy như
8
6.4. THAM KHẢO
Công nghệ di truyền, công nghệ tế bào, công nghệ
enzym và protein, công nghệ vi sinh vật, công
nghệ lên men, công nghệ môi trường.
6.3 Ứng dụng
Ngày nay, công nghệ sinh học đang được ứng dụng
vào trong rất nhiều các lĩnh vực của cuộc sống: công
nghiệp, nông nghiệp, y học, dược… Bằng những kiến
thức sinh học về thực vật, động vật, nấm, vi khuẩn,… và
sử dụng “công nghệ DNA tái tổ hợp" những nhà khoa
học đang cố gắng tạo ra những cây trồng, vật nuôi có
năng suất và chất lượng cao, những loại thực phẩm,
dược phẩm phục vụ cho việc chữa bệnh cho con người.
Công nghệ tế bào và kĩ thuật chuyển gen hiện nay rất
phát triển ở Việt Nam
9
kỹ thuật để hiểu và tổ chức thông tin liên kết với
các phân tử này, trên quy mô lớn.”[3] Tin sinh học
đóng một vai trò quan trọng trong các lĩnh vực
khác nhau, chẳng hạn như chức năng gen, cấu
trúc gen, proteomics, và tạo thành một thành phần
quan trọng trong lĩnh vực công nghệ sinh học và
dược phẩm.
• Công nghệ sinh học lam là một thuật ngữ đã được
sử dụng để mô tả các ứng dụng hàng hải và thủy
sản của công nghệ sinh học, nhưng ứng dụng của
nó là tương đối hiếm.
• Công nghệ sinh học xanh được áp dụng công
nghệ sinh học nông nghiệp. Một ví dụ là việc lựa
chọn và thuần hóa thực vật thông qua vi nhân
giống. Một ví dụ khác là thiết kế chuyển gene thực
vật để phát triển trong môi trường cụ thể trong sự
hiện diện (hoặc không) của các hóa chất. Một hy
vọng là công nghệ sinh học xanh có thể sản xuất
các giải pháp thân thiện với môi trường hơn so với
truyền thống công nghiệp nông nghiệp. Một ví dụ
của việc này là kỹ thuật chuyển gen kháng sâu
bệnh vào thực vật, do đó không cần phải sử dụng
chất bảo vệ thực vất quá nhiều như hiện nay. Một
ví dụ này sẽ là bắp chuyển gene.
• Công nghệ sinh học đỏ được áp dụng trong lĩnh
vực y dược. Một số ví dụ thiết kế của các sinh vật
để sản xuất kháng sinh, và các kỹ thuật chữa các
căn bệnh di truyền qua kỹ thuật di truyền.
• Công nghệ sinh học trắng, còn được gọi là công
nghệ sinh học công nghiệp, công nghệ sinh học áp
dụng trong công nghiệp. Một ví dụ là nuôi cấy vi
sinh vật để sản xuất một hóa chất hữu ích. Dùng
enzyme như một chất xúc tác trong công nghiệp
để sản xuất hóa chất có gây ô nhiễm môi trường.
Công nghệ sinh học trắng có xu hướng tiêu thụ ít
tài nguyên hơn so với các quy trình truyền thống
được sử dụng để sản xuất hàng công nghiệp.[4]
6.4 Tham khảo
Hoa hồng lớn lên từ một tế bào qua phương pháp nuôi cấy mô
Công nghệ sinh học là một lĩnh vực rất rộng và tham
gia vào khá nhiều vào trong các lĩnh vực khác như:
• Tin sinh học là một lĩnh vực đa ngành trong đó
giải quyết vấn đề sinh học bằng cách sử dụng
các kỹ thuật tính toán, và làm cho tổ chức nhanh
chóng và phân tích dữ liệu sinh học có thể. Lĩnh
vực này cũng có thể được gọi là sinh học tính toán,
và có thể được định nghĩa là" khái niệm sinh học
về các phân tử và sau đó áp dụng các thông tin
• Công nghệ Sinh học là một lĩnh vực Công nghệ
Cao, GS. Nguyễn Lân Dũng, nguồn ư viện Khoa
học VLOS
6.5 Tham khảo
[1] "e Convention on Biological Diversity (Article 2. Use
of Terms).” United Nations. 1992. Truy cập 20 tháng 9
năm 2006.
[2] Biotechnology. Portal.acs.org. Truy cập 2013-03-20.
[3] Gerstein, M. "Bioinformatics Introduction.” Yale
University. Retrieved on ngày 8 tháng 5 năm 2007.
