Một số kinh nghiệm trong giáo dục học sinh cá biệt tại trường THPT cẩm thủy 2

MỤC LỤC
1- MỞ ĐẦU...........................................................................................................2
1.1- Lí do chọn đề tài.............................................................................................2
1.2- Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu.................................................................3
1.3- Đối tượng và phạm vi nghiên cứu..................................................................3
1.3.2 Phạm vi nghiên cứu......................................................................................4
1.4- Phương pháp nghiên cứu................................................................................4
...............................................................................................................................5
2 - NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM....................................................6
2.1. Cơ sở lí luận....................................................................................................6
2.2. Thực trạng trước khi áp dụng kỹ năng giáo dục học sinh cá biệt ở trường
THPT Cẩm Thủy 2................................................................................................7
2.3. Một số kinh nghiệm giáo dục học sinh cá biệt...............................................7
3. Kết luận và kiến
nghị ......................................................................................13


1- MỞ ĐẦU
1.1- Lí do chọn đề tài
Trong xã hội, nghề giáo luôn được đề cao và quí trọng và được coi là
"nghề cao quí nhất trong những nghề cao quý", nhưng giáo dục học sinh lại là
công việc không đơn giản.
Học sinh THPT đang ở độ tuổi trưởng thành và rất nhạy cảm. Nhiều em
ngoan hiền, chăm chỉ học tập, biết vâng lời bố mẹ, thầy cô. Nhưng cũng có một
số em ngang bướng, ngỗ nghịch, không chịu nghe lời, không chấp hành nội qui
trường lớp, có nhiều biểu hiện tiêu cực. Trong đối tượng này có một dạng gọi là
học sinh cá biệt.
Học sinh cá biệt hầu như ở trường nào cũng có. Xã hội ngày càng phát
triển, cùng với đó là sự du nhập của nhiều cái mới, trong đó có những yếu tố
thiếu lành mạnh từ xã hội bên ngoài đã tác động đến các em. Sự buông lỏng
quản lí của gia đình, sự đua đòi bè bạn và sa đà vào những thói hư tật xấu của

một bộ phận học sinh đang làm cho số lượng học sinh cá biệt có xu hướng gia
tăng, làm ảnh hưởng không nhỏ đến hoạt động giáo dục của các nhà trường, của
các giáo viên chủ nhiệm và những giáo viên trực tiếp đứng lớp giảng dạy. Thậm
chí, những học sinh cá biệt còn có khả năng lôi kéo thêm những học sinh khác
vào nhóm của mình. Điều này cũng làm ảnh hưởng không tốt đến môi trường
giáo dục và chất lượng giáo dục học sinh.
"Học sinh cá biệt" là cụm từ đang được nhắc đến nhiều trong các nhà
trường, nhất là ở các trường THPT, nhưng trên thực tế chưa có nhiều tài liệu bàn
sâu tới vấn đề này. Vì thế, việc giáo dục học sinh cá biệt còn là vấn đề còn gặp
nhiều khó khăn do chưa tìm ra được nhiều phương pháp, kỹ năng tiếp cận và
giáo dục phù hợp.
Giáo dục học sinh cá biệt nhằm, giúp các em trở thành những công dân có
ích cho xã hội đang là yêu cầu và mục tiêu cấp thiết của xã hội đặt ra cho ngành
giáo dục nói chung và người giáo viên nói riêng.

2


Là một giáo viên đang làm công tác chủ nhiệm và trực tiếp đứng lớp
giảng dạy trong nhiều năm, bản thân tôi cũng gặp phải một số học sinh cá biệt.
Những học sinh này thường học hành chểnh mảng, bỏ giờ bỏ tiết đi chơi, la cà
quán xá, cư xử thiếu lễ độ với bố mẹ, với thầy cô, với những người lớn tuổi và
có những hành vi thiếu tích cực đối với môi trường giáo dục, với bạn bè xung
quanh. Bằng những kinh nghiệm của bản thân, quá trình tìm tòi phương pháp
giáo dục học sinh qua tài liệu, cùng với việc học hỏi các đồng nghiệp và sự đúc
rút kinh nghiệm của bản thân , tôi xin được góp cùng các đồng nghiệp đề tài
"Một số kinh nghiệm trong giáo dục học sinh cá biệt tại trường THPT Cẩm
Thủy 2" với mong muốn chúng ta sẽ cùng tìm ra những phương pháp tiếp cận
và giáo dục học sinh cá biệt có hiệu quả và có thể áp dụng được trong thực tế
khi làm công tác giáo dục học sinh ở trường THPT.

1.2- Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
1.2.1 Mục đích nghiên cứu
- Tìm ra các phương pháp, kỹ năng giáo dục học sinh cá biệt để các em
trở thành người có ích cho gia đình và xã hội.
- Xác định một số nguyên nhân chính dẫn đến một số em học sinh cá biệt
có hành vi không đúng, thiếu động cơ học tập, qua đó giúp các em định hướng
được hành vi và có động cơ học tập, rèn luyện tốt hơn.
1.2.2 Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nghiên cứu thực trạng vấn đề học sinh cá biệt ở trường THPT Cẩm
Thuỷ 2.
- Phân tích nguyên nhân, hoàn cảnh hình thành nên những hành vi tiêu
cực của một số học sinh cá biệt ở trường THPT Cẩm Thuỷ 2, từ đó có phương
pháp giáo dục phù hợp để các em tiến bộ và hoà nhập với môi trường giáo dục.
1.3- Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
1.3.1 Đối tượng nghiên cứu
- Những học sinh thuộc diện học sinh cá biệt trong lớp, có hành vi xấu,
hay gây gổ đánh nhau, nói tục, chửi thề, lười học, ý thức xây dựng tập thể và ý
3


thức học tập kém, cư xử thiếu lễ độ với bố mẹ, thầy cô, thiếu sự tôn trọng bạn
bè.
1.3.2 Phạm vi nghiên cứu
- Tập trung nghiên cứu phương pháp giáo dục một số học sinh cá biệt lớp
11C3 (năm học 2012 - 2013) và lớp 12C (năm học 2015 - 2016)
- Tìm hiểu hoàn cảnh gia đình và hoàn cảnh sống của từng em học sinh cá
biệt. Cùng gia đình theo dõi, giáo dục, nhắc nhở và uốn nắn các em. Tạo điều
kiện tốt nhất để các em tham gia học tập, hòa nhập với bạn bè, với môi trường
giáo dục và tham gia các phong trào do nhà trường tổ chức.
1.4- Phương pháp nghiên cứu

Để thực hiện đề tài này, bản thân tôi đã dùng một số phương pháp sau
đây:
- Nghiên cứu hồ sơ. Nghiên cứu hồ sơ và xác định nội dung cần tìm hiểu.
Đây là bước tiếp cận đầu tiên để tìm hiểu những nét cơ bản nhất ở mỗi học sinh
cá biệt và tìm hiểu lí do để trả lời câu hỏi: vì sao em học sinh đó trở thành học
sinh cá biệt?
- Trò chuyện trực tiếp. Trò chuyện trực tiếp với học sinh cá biệt, với giáo
viên bộ môn,với giáo viên chủ nhiệm cũ (nếu có), với bạn bè các em...để tìm
hiểu thêm những vấn đề có liên quan.
- Trao đổi. Trao đổi trực tiếp với gia đình, phụ huynh, giáo viên chủ nhiệm
của em học sinh cá biệt. Đề xuất những biện pháp giáo dục, tùy từng điều kiện
thực tế để xây dựng các kế hoạch giáo dục cho phù hợp.
- Tham khảo ý kiến. Trong quá trình giáo dục học sinh cần tham khảo ý
kiến của những người có kinh nghiệm, của đồng nghiệp...để nhận được những
lời khuyên, những ý kiến có ích.
- Quan sát . Quan sát là phương pháp cần làm thường xuyên để theo dõi
khách quan những học sinh cá biệt. Nên quan sát toàn diện các biểu hiện, hành
vi của học sinh đó trong học tập, trong lao động, trong các hoạt động tập thể,
trong quan hệ với bạn bè và những người xung quanh.
4


- Ghi chép .Ghi chép các sự kiện liên quan đến học sinh cá biệt. Cần thu
thập thông tin đầy đủ, cụ thể và phân loại theo nội dung, yêu cầu giáo dục. Chú
ý đến các dấu hiệu cơ bản và đưa ra nhận định về học sinh đó để có phương
pháp giáo dục phù hợp.

5

2 - NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
2.1. Cơ sở lí luận
Cũng như nhiều ngành nghề khác, nghề dạy học phải đối mặt với nhiều
khó khăn, thử thách. Một trong những khó khăn, thử thách ấy là giáo dục học
sinh cá biệt.
Ở mỗi một giai đoạn trưởng thành nào đó của học sinh đều có thể có
những biểu hiện lệch lạc về nhân cách do những tác động tiêu cực từ xã hội bên
ngoài. Ở các nhà trường phổ thông không thể tránh khỏi sẽ có một bộ phận học
sinh cá biệt và số học sinh này đang có xu hướng gia tăng.
Học sinh cá biệt thường rất nghịch ngợm, hiếu động, không làm chủ được
bản thân. Chưa nhận thức được điều gì là đúng, điều gì là sai, hay bắt chước và
chịu nhiều tác động tiêu cực từ xã hội bên ngoài, có những hành vi và cách ứng
xử thiếu chuẩn mực nhưng lại rất thích được người khác để ý, tán dương và
khen ngợi. Vì vậy, người giáo viên cần dùng những phương pháp và kỹ năng
phù hợp với từng tình huống để giáo dục học sinh cá biệt. Muốn làm được điều
này, giáo viên cần có những hiểu biết nhất định về từng hoàn cảnh của học sinh
cá biệt, nguyên nhân làm học sinh đó trở nên cá biệt. Sự am hiểu về tâm lí và
khéo léo trong cách ứng xử của giáo viên với học sinh cá biệt là yếu tố rất quan
trọng để có những phương pháp, kĩ năng giáo dục riêng đối với từng em.
Trong quá trình giảng dạy và làm công tác chủ nhiệm lớp, người giáo viên
không tránh khỏi những tình huống phải ứng xử và giáo dục học sinh cá biệt.
Nếu không có biện pháp giáo dục hữu hiệu, các học sinh đó thường bỏ học giữa
chừng, hoặc lôi kéo những học sinh khác và có những biểu hiện tiêu cực làm
ảnh hưởng đến chất lượng và môi trường giáo dục. Những kinh nghiệm về kỹ
năng giáo dục học sinh cá biệt sẽ giúp người giáo viên sẵn sàng đón nhận bất cứ
học sinh cá biệt nào để giáo dục các em trở thành người có ích cho xã hội. Vì
vậy, giáo viên cần hiểu rõ điều này để có những biện pháp và hình thức giáo dục
học sinh cá biệt thích hợp, mang lại hiệu quả cao nhất.
6

Giáo dục học sinh cá biệt, đó là một nội dung công việc của giáo viên, đó
cũng là yêu cầu sư phạm có tính nguyên tắc đối với người Thầy. Muốn giáo dục
được học sinh cá biệt thì bản thân giáo viên phải sống cuộc sống hòa nhập với
các em, phải hiểu về tâm lí lứa tuổi, nắm được nhu cầu, hứng thú, nguyện vọng
và xu hướng phát triển của các em để từ đó có những kỹ năng ứng xử và giáo
dục phù hợp, mang lại hiệu quả. Kỹ năng ứng xử và giải quyết vấn đề của giáo
viên đối với học sinh cá biệt là vô cùng quan trọng
2.2. Thực trạng trước khi áp dụng kỹ năng giáo dục học sinh cá biệt ở
trường THPT Cẩm Thủy 2.
Trường THPT Cẩm Thủy 2 nằm ở vùng thuần nông của một huyện
miền núi phía Tây tỉnh Thanh Hóa. Nhiều em học sinh là con của những gia
đình có hoàn cảnh khó khăn, bố mẹ đi làm ăn xa, các em phải ở nhà với ông bà,
hoặc những người anh em trong gia đình. Không được bố mẹ trực tiếp giáo dục,
lại chịu những tác động tiêu cực từ xã xội bên ngoài nên các em dễ bị bạn bè lôi
kéo và sa ngã. Nhiều em không có động cơ học tập, ý thức chấp hành các nội qui
của trường, của lớp không tốt. Những học sinh này thường bỏ học đi chơi, tụ tập
bạn bè, la cà quán xá và các tụ điểm giải trí thiếu lành mạnh, nhiều tệ nạn...Đôi
khi còn gây gổ đánh nhau. Thậm chí có em còn vô lễ với giáo viên, phải ra Hội
đồng kỉ luật của nhà trường. Nếu để tình trạng này tiếp diễn kéo dài, sẽ ảnh
hưởng không tốt đến các học sinh khác, đến môi trường giáo dục và chất lượng
giáo dục.
Trong quá trình giảng dạy và giáo dục học sinh ở trường THPT Cẩm Thủy
2, bản thân tôi cũng gặp một số học sinh cá biệt. Do đó, tôi đã tìm tòi, nghiên
cứu và sử dụng một số phương pháp, kỹ năng giáo dục học sinh cá biệt. Sau khi
sử dụng những phương pháp và kỹ năng này, bản thân tôi nhận thấy có những
hiệu quả nhất định.
2.3. Một số kinh nghiệm giáo dục học sinh cá biệt
- Khen ngợi trước, phê bình sau.

7


Những học sinh cá biệt thường hay mắc lỗi, đôi khi có những lỗi rất
nghiêm trọng. Nhưng phê bình không có tác dụng gì cả, bởi nó sẽ khiến cho học
sinh cá biệt tự dựng lên cho mình một rào chắn, đồng thời tìm mọi cách để tự
biện hộ cho mình. Phê bình ngay cũng rất không nên, vì nó sẽ làm tổn thương
đến lòng tự tôn của học sinh và đôi khi có thể gây ra sự phản kháng ở các em.
Tôi đã từng đọc được một câu danh ngôn trên một tờ lịch: "Sự phê bình
giống như một chú chim bồ câu nhà nuôi, nó sẽ luôn biết đường quay trở về
nhà". Vì thế, khi phê bình, khiển trách nặng nề học sinh cá biệt mắc lỗi, các em
sẽ tự tìm cách biện hộ cho mình, thậm chí còn trách ngược lại giáo viên.
Khi phải đối mặt với một học sinh cá biệt mắc lỗi, không phải người giáo
viên đang ứng xử với một con người của lí trí mà là đang ứng xử với một con
người bản năng. Sự phê bình, trách cứ nặng nề mãi mãi không đem lại hiệu quả
như mong muốn.
Tuy nhiên, khi học sinh sai, nhất là học sinh cá biệt, giáo viên không thể
không phê bình và uốn nắn các em. Vậy nên dùng cách nào cho hiệu quả? Tôi đã
thử dùng phương pháp khen ngợi trước, phê bình sau, và nhận ra rằng sau khi
nghe những lời khen ngợi, học sinh sẽ dể tiếp thu sự phê bình hơn. Vậy nên
trước khi giáo dục học sinh cá biệt, nên bắt đầu bằng sự khen ngợi.
Thường thì học sinh cá biệt khá thông minh, có nhiều biệt tài và muốn
được người khác chú ý đến mình. Vấn đề là người giáo viên phải tìm ra được
điều gì đó để khen ngợi. Tuy là việc này không dễ, nhưng bằng sự tinh tế, nhạy
cảm trong quá trình theo dõi và tiếp xúc với học sinh, ta vẫn có thể tìm ra được
điểm gì đó để khen ngợi.
Năm học 2012 - 2013, lớp tôi chủ nhiệm có một em học sinh cá biệt đã có
hành vi ứng xử vô lễ với một giáo viên đến dạy thay trong giờ toán. Khi tiếp
nhận thông tin, tôi yêu cầu học sinh đó viết kiểm điểm. Hôm sau em mang đến
nộp. Khi đọc bản kiểm điểm của học sinh, tôi nói: "Chữ em khá đẹp, trình bày

sạch sẽ, văn phong cũng tiến bộ nhiều rồi đấy". Nhìn lên học sinh, tôi để ý thấy
em đang nghe rất chăm chú, gương mặt không có sự căng thẳng và sẵn sàng hợp
8


tác nên đã nói thêm câu tiếp theo: "Nhưng cô thấy những khuyết điểm em viết
trong bản kiểm điểm này chưa đầy đủ''. Tôi dừng lại một lát để xem phản ứng
của học sinh cá biệt này. Em vui vẻ nói "Thưa cô, vâng ạ!". Tôi nói tiếp: "Cô
biết hành động ngày hôm qua em không cố ý, nhưng nó đã để lại hậu quả rất
nghiêm trọng. Đầu tiên là làm cho lớp có một giờ xếp loại yếu, em bị nghi vào
sổ đầu bài và để lại ấn tượng không tốt trong thầy về lớp chúng ta. Em xem việc
ấy có nên thừa nhận trong bản kiểm điểm và em nên gặp trực tiếp thầy để xin lỗi
không?" Em học sinh ấy đã cúi đầu và trả lời "Thưa cô có ạ". "Để bản kiểm
điểm này có thuyết phục hơn, em về nhà viết lại, nhờ bố mẹ đọc rồi ký vào, mai
mang đến cho cô xem nhé". Giờ sinh hoạt đầu buổi hôm sau, học sinh đó mang
bản kiểm điểm lên, tôi xem đã thấy em làm theo những yêu cầu của mình ngày
hôm qua. Khi tôi bảo em mang bản kiểm điểm cho thầy giáo dạy toán xem và
trực tiếp xin lỗi thầy, em đã vui vẻ làm theo. Từ sự việc trên tôi đã rút ra được
một kinh nghiệm: khi học sinh cá biệt mắc lỗi không nên phê bình gay gắt và
trách phạt ngay mà trước khi phê bình hãy tìm ra được điểm gì đó để khen ngợi
trước. Bắt đầu bằng sự khen ngợi sẽ làm học sinh dễ tiếp thu sự phê bình hơn.
- Chỉ ra sai lầm của học sinh cá biệt một cách gián tiếp
Học sinh cá biệt thường hay phạm lỗi. Khi học sinh cá biệt phạm lỗi và
mắc sai lầm, giáo viên phải là người chỉ ra sai lầm và giáo dục các em. Nhưng
việc ấy cũng nên tiến hành một cách khéo léo và tế nhị.
Một lần, sau khi tan tiết 5 tôi nán lại ít phút để sửa bài cho một học sinh.
Khi xuống cầu thang bắt gặp hai học sinh đang chia nhau điếu thuốc hút dở, thấy
giáo viên đến bất ngờ các em vứt vội điếu thuốc xuống bậc cầu thang và chào.
Tôi chào lại các em rồi cúi xuống nhặt điếu thuốc đang cháy dở lên nói nhẹ
nhàng: " Cô sẽ không nói cho cô giáo chủ nhiệm của các em biết chuyện này,

nhưng hút thuốc trong trường là không được. Lần sau các em không nên hút
thuốc lá nữa, vừa không vệ sinh, vừa không tốt cho sức khỏe, lại vi phạm quy
định của nhà trường và còn bị phạt nữa." Một trong hai em học sinh ấy đã tự tay
dụi điếu thuốc đang cháy dở từ tay tôi đưa và cho vào thùng rác, rồi cảm ơn và
9


hứa lần sau sẽ không hút thuốc lá trong trường nữa. Tôi không biết chắc chắn
rằng các em có giữ lời hứa của mình khi đó không, nhưng tôi chắc một điều, ít
ra khi đó các em cũng đã tự biết là mình mắc lỗi và nói lời xin lỗi chân thành.
Qua sự việc này tôi nhận ra, nếu trong trường hợp ấy mình có cách cư xử khác:
phê bình, quát mắng học sinh, hoặc dọa mách giáo viên chủ nhiệm chẳng hạn,
thì chưa hẳn các em đã nhận ra sai lầm của mình và nhận lỗi. Do đó khi bất ngờ
bắt gặp học sinh cá biệt mắc lỗi, không nên phê bình trách mắng ngay, hãy nhắc
nhẹ nhàng để các em hiểu. Phê bình hay quát mắng ngay lúc đó sẽ làm học sinh
xấu hổ, làm tổn thương đến lòng tự trọng của các em. Trong những tình huống
như thế, giáo viên nên nhắc nhở nhẹ nhàng, những học sinh cá biệt sẽ hiểu được
thiện ý của giáo viên, không những các em sẽ vui vẻ tiếp thu mà còn cảm phục
cách ứng xử như vậy, từ đó có thể thu phục được học các em. Vì thế, muốn giáo
dục được học sinh cá biệt có hiệu quả, giáo viên nên chỉ ra sai sót của học sinh
một cách gián tiếp.
- Không nên ra lệnh cho học sinh cá biệt
Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng học sinh, nhất là học sinh cá biệt không
thích bị ra lệnh và làm theo mệnh lệnh của giáo viên. Do đó, giáo viên không
nên ra lệnh cho học sinh làm một việc gì, hãy để học sinh đó tự đi làm và tự rút
ra kinh nghiệm từ những sai sót (nếu có). Đó cũng là cách để học sinh cá biệt
sửa đổi được lỗi của mình và vẫn giữ được thể diện trước bạn bè. Như vậy, các
em sẽ có thái độ hợp tác và không phản kháng lại giáo viên.
Một mệnh lệnh không phù hợp ở giáo viên có thể gây ra sự phản kháng
ngay lập tức của học sinh cá biệt. Cho dù mệnh lệnh ấy có mục đích là giúp các

em sửa chữa sai lầm của mình.
Một lần tan học đi ra cổng trường, có một học sinh để xe chắn cả lối đi,
làm cản trở giao thông. Một giáo viên đã quát hỏi ''Ai dựng xe giữa đường thế
này?" Em học sinh tên tiếng trả lời, người giáo viên nghiêm giọng nói:"Dựng
ngay xe ra chỗ khác, nếu không tôi cho người lôi đi bây giờ". Đúng là em học
sinh đó đã sai, nhưng với cách làm ấy không nhận được sự đồng thuận của học
10


sinh. Em vẫn làm theo mệnh lệnh của giáo viên đưa ra nhưng có lẽ trong thâm
em không phục và vẫn không thấy mình sai. Trong trường hợp trên, nếu dùng
cách xử lí khác thì hiệu quả sẽ cao hơn. Thay vì ra mệnh lệnh, người giáo viên
nên hỏi "Em nào để xe giữa đường thế này nhỉ?" Sau đó nhẹ nhàng nhắc nhở em
về vấn đề làm cản trở giao thông và đề nghị em học sinh nên để gọn xe lại để
không làm ảnh hưởng tới mọi người đi lại, chắc chắn em học sinh đó sẽ vui vẻ
làm theo và các em học sinh khác cũng đồng tình.
- Giữ thể diện cho học sinh cá biệt
Mặc dù là học sinh cá biệt, nhưng các em vẫn có thể diện của mình. Việc
giữ thể diện cho học sinh là vấn đề quan trọng hàng đầu nhưng hầu như chúng ta
rất ít khi quan tâm đến điều đó. Cho dù học sinh cá biệt luôn sai và mình đúng,
nhưng nếu không biết giữ thể diện cho các em khi phạm lỗi thì giáo viên coi như
đã hủy hoại mất một con người. Đôi khi có giáo viên kết tội những lỗi lầm của
học sinh cá biệt, đe dọa các em, chê bai các em trước mặt bạn bè, không để ý
đến thể diện và lòng tự tôn của học sinh, xem đó là một chuyện bình thường.
Nhưng theo tôi, đó lại là một sai lầm nghiêm trọng.
Trong cuộc đời giáo viên của mỗi người, chắc không thể tránh khỏi tình
huống có hai học sinh cùng tranh cãi về một vấn đề và kéo mình vào cuộc làm
trọng tài. Đương nhiên em nào cũng muốn phần thắng thuộc về mình. Trong tình
huống như vậy, người giáo viên nên cẩn thận xem xét và tìm ra những điểm có lí
của cả hai. Không nên kết luận ngay ai đúng, ai sai. Nên giữ thể diện cho học

sinh trước mặt đối phương, sau đó có thể gặp từng em để trao đổi riêng.
- Khích lệ, động viên học sinh.
Đây cũng được xem là một phương pháp giáo dục học sinh cá biệt quan
trọng. Khi học sinh cá biệt đã có sự tiến bộ, cho dù rất nhỏ hoặc mới chỉ là dấu
hiệu của sự tiến bộ, giáo viên nên khích lệ, động viên. Điều đó sẽ khiến học sinh
cá biệt tiếp tục tiến bộ.
Người giáo viên có nhiều khả năng nhưng chưa được tận dụng hết. Một
trong những khả năng tiềm tàng ấy là động viên, khích lệ học sinh cá biệt để các
11


em biết rằng nếu mình cố gắng thì vẫn chưa muộn. Muốn giáo dục và làm thay
đổi một học sinh cá biệt, giáo viên nên khích lệ động viên trước sự tiến bộ của
các em, cho dù là nhỏ nhất.
- Để học sinh cá biệt biết mình được giáo viên quan tâm và tin tưởng.
Khi giáo viên muốn tiếp cận và giáo dục được một học sinh cá biệt thì nên
để học sinh đó thấy rằng em được giáo viên quan tâm và không xem mình là học
sinh cá biệt. Giáo viên nên giao cho học sinh một công việc nào đó để làm . Hãy
tỏ ra tin cậy học sinh, khen ngợi kịp thời khi em làm tốt. Như vậy, học sinh đó sẽ
cố gắng hết sức để không làm giáo viên thất vọng.
Muốn giáo dục và cảm hóa để học sinh cá biệt trở thành một học sinh
ngoan, người giáo viên nên đối xử với em bình thường như những học sinh
khác, trân trọng và coi em như một người trung thực và đứng đắn. Chắc chắn
học sinh đó sẽ gắng sức với sự tin cậy của giáo viên. Hãy chỉ ra một cái đích để
em đi tới.
Cũng có khi học sinh cá biệt làm công việc giáo viên giao bị thất bại. hoặc
không được như mong muốn. Khi ấy người giáo viên nên kiên trì và lại giao cho
em một công việc khác và tiếp tục để học sinh thấy rằng mình vẫn được giáo
viên tin tưởng. Nếu học sinh cá biệt tiến bộ chậm hoặc chưa có biểu hiện gì của
sự tiến bộ, giáo viên tỏ ra thất vọng và chỉ trích học sinh, thì điều đó đồng nghĩa

với việc chính giáo viên đã hủy hoại đi mong muốn tiến bộ và tự hoàn thiện của
học sinh cá biệt. Nhưng nếu giáo viên làm ngược lại, động viên học sinh rằng
việc đã giao không làm được cũng không sao cả, sẽ cố gắng để làm lại. Hãy để
học sinh biết rằng em vẫn được giáo viên tin tưởng dù việc đã giao làm không
được như mong muốn, rằng em vẫn còn khả năng chưa bộc lộ ra, học sinh đó sẽ
có thêm động lực để tiếp tục cố gắng và từng bước thay đổi con người mình. Sự
tin tưởng, khích lệ đến từ giáo viên sẽ khiến học sinh cá biệt không có mặc cảm
về bản thân và dễ dàng hòa nhập trở lại với môi trường giáo dục.
- Cách để học sinh cá biệt làm theo điều giáo viên muốn.

12


Để đưa học sinh cá biệt vào nề nếp và khuôn khổ, thường thì giáo viên nên
giao cho em một công việc để làm.
Một học sinh cá biệt được giao nhiệm vụ giữ sổ đầu bài. Mỗi buổi sáng em
phải đến sớm để lấy sổ đầu bài từ văn phòng lên lớp và khi tan học lại mang sổ
đầu bài từ lớp lên văn phòng. Công việc này bắt buộc học sinh phải đến sớm và
về muộn hơn so với các bạn. Em đã gặp riêng giáo viên phàn nàn về sự bất tiện
và xin thay bạn khác làm công việc của mình. Trong tình huống này giáo viên
nên phong cho học sinh cá biệt một ''chức danh'' nhỏ: người quản lí sổ đầu bài
chẳng hạn và yêu cầu không một thành viên nào trong lớp được xem sổ đầu bài
nếu không được sự đồng ý của học sinh này. Em học sinh cá biệt đó sẽ thấy
công việc mình đang làm quan trọng và vì thế sẽ vui vẻ làm công việc được
giao, khong những thế, còn làm rất nhiệt tình và có trách nhiệm. Từ việc này,
một kinh nghiệm đã được rút ra là hãy dùng cách khéo léo nhất để học sinh cá
biệt vui vẻ làm công việc được phân công
2.4. Hiệu quả khi sử dụng những kinh nghiệm giáo dục học sinh cá biệt tại
trường THPT Cẩm Thủy 2.
Trong những năm qua, khi làm công tác giáo dục học sinh cá biệt ở trường

THPT Cẩm Thủy 2, bản thân tôi đã sử dụng các phương pháp này vfa cho thấy
có sự chuyển biến tích cực ở học sinh. Các em đã cởi mở hơn trong giao tiếp,
nhiệt tình tham gia các phong trào của Đoàn, trường tổ chức và có nhiều tiến bộ
trong học tập. Hầu hết các học sinh cá biệt đều sẵn sàng hợp tác khi giáo viên sử
dụng những kỹ năng này. Đây là những kỹ năng không đòi hỏi tốn nhiều thời
gian, công sức và khi sử dụng cũng mang lại kết quả khả quan. Điều quan trọng
là người giáo viên cần linh hoạt trong từng tình huống ứng xử và giáo dục học
sinh cá biệt.

13


3- KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
Ở cấp học, bậc học nào hầu như cũng có học sinh cá biệt, nhưng có lẽ bậc
học THPT có nhiều học sinh cá biệt nhất, vì các em đang ở độ tuổi trưởng thành,
bắt đầu tập làm người lớn, nhưng lại chưa đủ độ chín trong suy nghĩ và hành
động, nên dễ sa ngã và sa đà vào những thói hư tật xấu.
Hiểu và nắm được đặc điểm tâm lí của học sinh sẽ giúp người giáo viên tiếp
cận được học sinh cá biệt. Có hiểu học sinh cá biệt và hòa nhập được với các
em, thì giáo viên mới có thể thực hiện được các phương pháp giáo dục của
mình. Kỹ năng ứng xử và giải quyết vấn đề của giáo viên đối với học sinh cá
biệt cũng vô cùng quan trọng
Giáo viên là người trực tiếp thực hiện các công việc giáo dục học sinh, chịu
trách nhiệm trước Ban giám hiệu và trước Hội đồng giáo dục nhà trường về chất
lượng giảng dạy và đạo đức của học sinh. Nhiệm vụ phải gánh vác của giáo viên
là rất lớn và mang nhiều trọng trách, vì vậy tôi đề xuất một số kiến nghị sau đây:
- Đối với Ban giám hiệu: hợp tác với giáo viên trong một số trượng hợp giáo
dục học sinh cá biệt. Ghi nhận kịp thời những tiến bộ, những chuyển biến tích
cực ở học sinh cá biệt
- Đối với Đoàn trường: tạo điều kiện để học sinh cá biệt có cơ hội tham gia

một số phong trào do Đoàn trường tổ chức và quản lí.
- Đối với cha mẹ học sinh: giữ liên lạc thường xuyên và liên hệ chặt chẽ với
giáo viên, sẵn sàng hợp tác với giáo viên trong quá trình giáo dục con em mình.
- Đối với xã hội: hiểu đúng vai trò của người giáo viên trong quá trình giáo
dục, nhất là giáo dục học sinh cá biệt.
XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ

Thanh Hóa, ngày 18 tháng 4 năm 2016
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của
mình viết, không sao chép nội dung của
người khác.
Người viết SKKN

Dương Thanh Chung
14


15