https: drive.google.com open?id=0BwtFEPXEvuFjVTZSR1Z0cERNc28

Giáo án Ngữ Văn

Năm học: 2016 - 2017

Ngày soạn: 26/8/2016
Tuần

:

Tiết PPCT:
Bài dạy

1
3-4

:
TỰ TÌNH
- Hồ Xuân Hương-

A. Mục tiêu cần đạt:
1. Kiến thức:
Tâm trạng bi kịch, tính cách và bản lĩnh của Hồ Xuân Hương.
Khả năng Việt hóa thơ Đường: dùng từ ngữ độc đáo, sắc nhọn; tả cảnh
sinh động; đưa ngôn ngữ thời Đường vào thơ ca.
1.
1.

Kĩ năng: Đọc - hiểu một bài thơ trữ tình theo đặc trưng thể loại.
Thái độ: Cảm thông với tâm sự HXH nói riêng và thân phận người phụ
nữ trong xã hội phong kiến nói chung .
4. Về định hướng phát triển năng lực:

- Năng lực sáng tạo: HS xác định được ý tưởng, tâm sự của HXH được gửi gắm
trong bài thơ; trình bày được suy nghĩ và cảm xúc của mình đối với giá trị nội
dung và nghệ thuật của bài thơ.
- Năng lực hợp tác: Thảo luận nhóm để thể hiện cảm nhận của cá nhân và lắng
nghe ý kiến của bạn để tự điều chỉnh cá nhân mình.
- Năng lực thưởng thức văn học/cảm thụ thẩm mỹ: HS nhận ra được những giá
trị thẩm mỹ trong tác phẩm; hiểu được những giá trị của bản thân qua việc cảm
hiểu tác phẩm; hình thành và nâng cao những xúc cảm thẩm mỹ...
B. Phương pháp và phương tiện dạy học
1. Phương pháp dạy học
- Phương pháp đọc hiểu, đọc diễn cảm, phân tích, bình giảng, kết hợp so sánh
- Tích hợp phân môn: Làm văn, tiếng Việt, làm văn
2. Phương tiện dạy học
- Sgk. Giáo án, đọc tài liệu tham khảo.
C. Nội dung và tiến trình lên lớp:
1. Ổn định lớp
2. Kiểm tra bài cũ.
Trường THPT An Phước

Giáo viên: Dương Diệu Hà


Giáo án Ngữ Văn

Năm học: 2016 - 2017

3. Tổ chức dạy và học bài mới:
3.1. Hoạt động khởi động: Khi xã hội phong kiến Việt Nam rơi vào tình
trạng khủng hoảng trầm trọng, làm cho cuộc sống của người nông dân vô cùng
khổ cực, đặc biệt là người phụ nữ. Và không ít nhà thơ, nhà văn đã phản ánh

điều này trong tác phẩm như: “ Truyện kiều “ ( Nguyễn Du), “ Chinh phụ ngâm
“ ( Đặng trần Côn ), “ Cung oán ngâm khúc “ ( Nguyễn Gia Thiều ), …Đó là
những lời cảm thông của người đàn ông nói về người phụ nữ, vậy người phụ nữ
nói về thân phận của chính họ như thế nào, ta cùng tìm hiểu bài “ Tự tình II “
của Hồ Xuân Hương.
3.2. Hoạt động hình thành kiến thức mới

Hoạt động của
học sinh

Hướng dẫn của
giáo viên

- Nêu vài nét về - GV yêu cầu hs
cuộc đời tác giả đọc phần tiểu
Hồ Xuân Hương ? dẫn sgk

Nội dung cần đạt
I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả:
- HXH là thiên tài kì nữ nhưng cuộc đời
gập nhiều bất hạnh.

- Sự nghiệp sáng
tác của HXH?

- GV gợi ý câu
trả lời cho HS
thông qua thông
tin đã cung cấp

ở phần tiểu dẫn
- GV nhận xét,
bổ sung và chốt
ý

- Thơ HXH là thơ của phụ nữ viết về
phụ nữ, trào phúng mà trữ tình, đậm
chất dân gian từ đề tài, cảm hứng ngôn
từ và hình tượng.
2. Sự nghiệp sáng tác:
- Sáng tác cả chữ Hán và chữ Nôm
nhưng thành công ở chữ Nôm.
→ được mệnh danh là “ bà chúa thơ
Nôm”.
- Bài thơ “Tự tình” nằm trong chùm thơ
tự tình gồm 3 bài của Hồ Xuân Hương.
II. Đọc – hiểu:

- GV hướng dẫn
1. Hai câu đề:
- Tìm những từ HS khái quát nội
chỉ không gian, dung
- Thời gian : đêm khuya
thời gian và tâm
- Không gian vắng vẻ với bước đi dồn
trạng của nhân vật - GV hướng dẫn
dập của thời gian “ tiếng trống canh dồn
trữ tình trong 2 câu Hs đọc câu thơ
“
đọc ngặt nhịp

thơ đầu?
Trường THPT An Phước

Giáo viên: Dương Diệu Hà


Giáo án Ngữ Văn

Năm học: 2016 - 2017

- Nhận xét cách trong câu 2
→ Tâm trạng cô đơn, tủi hổ của Hồ
dùng từ và ngắt
Xuân Hương.
- GV hướng dẫn
nhịp câu thơ 2?
HS cảm nhận
Nghệ thuật đối lập:
các chi tiết trong
Cái hồng nhan >< nước non.
câu thơ.
Cái – hồng nhan, từ “ trơ”
 Cách dùng từ: Cụ thể hóa, đồ vật
hóa, rẻ rúng hóa cuộc đời của chính
mình.
=> Nhấn mạnh sự bẻ bàng, tủi hổ đòng
thời thể hiện sự bền gan thách đố cùng
số phận.
2. Hai câu thực:
- Chén rượu có

làm vơi đi nỗi lòng
của nhà thơ
không? Em hãy
cho biết tâm trạng
của nhà thơ
- Hình tượng thiên
nhiên trong hai câu
thơ 5+6 góp phần
diễn tả tâm trạng
và thái độ của
nhân vật trữ tình
trước số phận như
thế nào?

- “ say lại tỉnh “ -> vòng quẩn quanh

GV đọc lại hai
câu thực đưa ra - Trăng khuyết: chưa tròn
câu hỏi hs trả lời -> Tuổi xuân đã đi qua nhưng tình
và cảm nhận.
duyên vẫn chưa trọn vẹn
-> Nỗi đau thân phận
3. Hai câu luận:
GV cho HS xem - Rêu: nhỏ bé, yếu ớt
hình cây rêu
- Động từ mạnh: Xiên ngang, đâm toạcđang mọc xanh
> Tả cảnh thiên nhiên kì lạ phi thường,
tươi khi vươn
đầy sức sống: Muốn phá phách, tung
khỏi mặt đất.

hoành

+ Tác giả sử dụng GV gợi ý cho
biện pháp nghệ HS tìm ra biện
nào?
pháp nghệ thuật
+ tại sao khi nhìn trong câu thơ.
xuống đất tác giả
lại chú ý đến rêu,
khi nhìn lên cao lại GV hướng dẫn
hs tìm hiểu hai
chú ý đến đá?
câu cuối.
- Hai câu kết nói
lên tâm sự gì của - GV gợi ý cho
HS tìm ra biện
tác giả?
Trường THPT An Phước

- Mạnh mẽ, quyết liệt, tìm mọi cách
vượt lên số phận.
- Phép đảo ngữ và nghệ thuật đối-> sự
phẫn uất, phản kháng của tâm trạng
nhân vật trữ tình.
4. Hai câu kết:
Ngán nỗi xuân đi, xuân lại lại,
Mảnh tình san sẻ tí con con.
- Hai câu kết khép lại lời tự tình.
Giáo viên: Dương Diệu Hà

Giáo án Ngữ Văn
- Nghệ thuật tăng pháp nghệ thuật
tiến ở câu thơ cuối
có ý nghĩa như thế
nào?

Năm học: 2016 - 2017
Nỗi đau về thân phận lẽ mọn, ngán
ngẩm về tuổi xuân qua đi không trở lại,
nhưng mùa xuân của đất trời vẫn cứ
tuần hoàn.

- Giải thích nghĩa
- Đó là nỗi lòng của người phụ nữ ngày
của hai "xuân" và
xưa khi với họ hạnh phúc chỉ là chiếc
hai từ "lại" trong
chăn bông quá hẹp.
GV
nhận
xét
câu thơ ?
và đưa ra kết  Câu thơ nát vụn ra, vật vã đến nhức
nhối vì cái duyên tình hẩm hiu, lận đận
luận
của nhà thơ. Càng gắng gượng vươn lên
càng rơi vào bi kịch.
III. Tổng kết:
Qua bài thơ ta thấy được bản lĩnh HXH

- GV hướng dẫn được thể hiện qua tâm trạng đầy bi kịch:
HS củng cố bài vừa buồn tủi vừa phẫn uất trước tình
và đọc phần ghi cảnh éo le, vừa cháy bỏng khao khát
được hạnh phúc và tài năng đọc đáo
nhớ.
của” Bà Chúa Thơ Nôm” trong nghệ
thuật sử sụng từ ngữ và xây dựng hình
tượng.
3.3. Hoạt động thực hành ứng dụng
Bài tập: Cảm nhận của anh/ chị về thân phận người phụ nữ xưa qua bài thơ “ tự
tình”
3.4. Hoạt động bổ sung
- Tìm những bài thơ của Hồ Xuân Hương thể hiện cá tính mạnh mẽ, cá tính
trong cách sử dụng từ ngữ và xây dựng hình tượng.
D. Hướng dẫn soạn bài tiếp theo
Soạn bài mới: Câu cá mùa thu

Trường THPT An Phước

Giáo viên: Dương Diệu Hà