Bài 26. Hội thoại

rrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr
rrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr
rrrrrrrr


Hãy xác định vai xã hội trong đoạn hội thoại trên?
Kiểm Nhận xét về cách ứng xử của người con?

tra
 - Dạo này, bố thấy điểm môn Toán của con
bài
hình như chưa được tốt lắm. Sắp thi rồi, con
cũ: cần cố gắng hơn nữa. Hay là con sang nhờ
bạn…
 Ông Nam chưa nói hết câu, Hoà đã vùng
vằng đứng dậy và làu bàu:
 - Thôi, bố đừng nói đến chuyện học hành
của con nữa!
Con :vai dưới.
* Vai xã hội: Bố : vai trên.
* Thái độ: người con vô lễ với bố .


TIẾT : 105

( TiÕp theo)


Một hôm cô tôi gọi tôi đến bên cười hỏi:
- Hồng! Mày có muốn vào Thanh Hoá chơi với mẹ mày không?
(…) Nhận ra những ý nghĩ cay độc trong giọng nói và nét mặt rất kịch của cô tôi

kia, tôi cúi đầu không đáp … Nhưng đời nào tình thương yêu và lòng kính mến
mẹ tôi lại bị những rắp tâm tanh bẩn xâm phạm đến (…)
Tôi cũng đáp lại cô tôi:
- Không! Cháu không muốn vào. Cuối năm thế nào mợ cháu cũng về.
Cô tôi hỏi luôn, giọng vẫn ngọt:
- Sao lại không vào? Mợ mày phát tài lắm, có như dạo trước đâu!
…Tôi lại im lặng cúi đầu xuống đất: lòng tôi càng thắt lại, khoé mắt tôi đã cay
.
cay. Cô tôi liền vỗ vai tôi cười mà nói rằng:
- Mày dại quá, cứ vào đi, tao chạy cho tiền tàu. Vào mà bắt mợ mày may vá sắm
sửa chovà thăm em bé chứ.
(…) Tôi cười dài trong tiếng khóc, hỏi cô tôi:
- Sao cô biết mợ con có con?( …)
Cô tôi bỗng đổi giọng, lại vỗ vai, nhìn vào mặt tôi, nghiêm nghị:
- Vậy mày hỏi cô Thông – tên người đàn bà họ nội xa kia – chỗ ở của mợ mày, rồi
đánh giấy cho mợ mày, bảo dù sao cũng phải về. Trước sau cũng một lần xấu, chả
nhẽ bán xới mãi được sao?
Tỏ sự ngậm ngùi thương xót thầy tôi, cô tôi lại chập chừng nói tiếp:
- Mấy lại rằm tháng tám này là giỗ đầu cậu mày, mợ mày về dù sao cũng đỡ tủi
cho cậu mày, và mày cũng còn phải có họ, có hàng, người ta hỏi đến chứ?


I. Lît lêi trong héi
tho¹i
Ghi nhớ : sgk/ 102

* Trong hội thoại, ai cũng được nói. Mỗi
lần có người tham gia hội thoại nói được
gọi là một lượt lời.
* Để giữ lịch sự, cần tôn trọng lượt lời của

người khác, tránh nói tranh, cắt lời hoặc
chêm vào lời người khác.
* Nhiều khi, im lặng khi đến lượt lời của
mình cũng là một cách biểu thị thái độ.


Bài tập 1: Tìm hiểu tính cách nhân vật qua cách miêu tả
cuộc thoại giữa các nhân vật trong đoạn trích Tức nớc
vỡ bờ (Tắt đèn - Ngô Tất Tố )

N/vật Lợt lờiGiọng điệu, cử chỉ, lời
nói

Chị
Dậu
Cai lệ
Ngời
nhà lí
trởng
Anh
Dậu
Bà
láng
giềng

Tính cách


Bài tập 1: Tìm hiểu tính cách nhân vật qua cách miêu tả
cuộc thoại giữa các nhân vật trong đoạn trích Tức nớc

vỡ bờ (Tắt đèn - Ngô Tất Tố )

N/vật Lợt lờiGiọng điệu, cử chỉ, lời
nói

Tính cách

Chị
Dậu

9 lợt :- Tụi van ụng,... xin ụng r lũng

m ang,nớn nhn,
cam chu, mnh
m, kiờn quyt.

Cai lệ

6 lợt: -Thét, quát, hầm hè...
- Ông - thằng - mày...

Hng hỏch, thụ
bo, khụng cú
tỡnh ngi...

thng!
- My trúi chng b i xem no! Trúi ny!
B ó van xin my, my vn khụng tha
trúi ny!

Ngời
2 lợt:- Anh ta lại....
nhà lí
- Chị khất tiền su đến
trởng ...không ?

Khỳm nỳm, nnh
b cai l, a dua, n
theo, nhng li lờn
mt vi ch Du

AnhDậ 1 lợt; - U nó không đợc
u
thế !....phải tội.

Yu ui, nhỳt nhỏt


Bài tập 2. Phõn tớch lt li hi thoi ca nhõn vt: Chi Du v cỏi
Tớ qua trớch on Tt ốn ca Ngụ Tt T.
Cái Tớ
Chị Dậu

Ban đầu
Số lợt lời
(a)

Lý do
(b)

Tác
dụng
(c)

11

Về sau Ban đầu

3

Cố làm cho
Sợ hói,
mẹ vui, thể
đau
hiện sự
đớn,
tháo
vát...nên nói nên nói
nhiều,
ít, nói
giọng hồn
ngắn
Tô đậm nỗi bất
hạnh
nhiên
của một đứa trẻ hồn
nhiên, ngây thơ sắp
phải rời tổ ấm gia
đình

3

Về sau

7

Đau đớn
Nói
vì sắp
nhiều
mất con
nói dài
nên hầu
để
nh không
thuyết
nói, nói
phục
rất
ít nhiên,
Sự hồn
ngây
concủa
thơ, hiếu thảo
đứa con càng làm cho
ngời mẹ đau lòng hơn
khi sắp phải bán nó


CÂU HỎI THẢO LUẬN (3 phút)

Tục ngữ phương Tây có câu: Im lặng là vàng. Nhưng nhà thơ Tố Hữu lại viết:
Khóc là nhục. Rên hèn, van yếu đuối
Và dại khờ là những lũ người câm
Trên đường đi như những bóng âm thầm
Nhận đau khổ mà gởi vào im lặng.
- Hai nhận xét trên đúng hay sai?
- Theo các em, khi nào “Im lặng là vàng”? Khi nào “im lặng” là “dại khờ, hèn nhát”?


ĐÁP ÁN

Cả hai nhận xét trên đều đúng, nhưng mỗi nhận xét lại đúng với mỗi
hoàn cảnh khác nhau:
- Im lặng là vàng  Khi cần im lặng để giữ bí mật, thể hiện sự tôn trọng
người khác.
- Im lặng là dại khờ, là hèn nhát  Khi im lặng trước những hành vi sai
trái, bất công.


Bài tập 4: Viết một đoạn
văn hội thoại ngắn, sau
đó chỉ rõ lợt lời của các
nhân vật.


S h thng kin thc v Hi thoi:

Hội thoại
Lu ý: Quan

Vai xã hội
Quan
Quan

Quan
hệ
trên hệ xã hội

hệ
thân
dới hay
sơ
ngang
(theo
hàng
mức
(theo
độ
tuổi
quen
tác, thứ
biết,
bậc
thân
trong
tình)

hệ xã hội

Lợt lời

vốn rất đa

-Cần tôn trọng l

Trong hội

ợt lời:

thoại ai

+ Không nói

cũng đợc

tranh, cắt lời

nói. Mỗi

của ngời khác.

lần có một

+ Không đợc

ngời tham

nói xen, nói

gia hội

chêm vào lời ng

thoại nói

ời khác.

đợc gọi là

-Im lặng khi

lợt lời

đến lợt lời của

dạng,
nhiều
chiều. Khi
tham gia
hội thoại,
mỗi ngời
cần xác
định
đúng vai
của mình

Lu ý:


Híng dÉn vÒ nhµ

- Häc bµi, thuéc ghi nhí
- Hoµn thµnh c¸c bµi tËp cßn l¹i
- ChuÈn bÞ bµi: “Lùa chän trËt tù
tõ trong c©u” chuÈn bÞ theo hÖ
thèng c©u hái trong SGK.


Bài tập 3:

Lần

Lí
do

Sự im lặng

1

của nhân vật tôi

biểu thị :

Vì ngỡ
ngàng,
hãnh diện
sau đó là
xấu hổ

2

Tâm trạng xúc
động,
nghẹn ngào trớc
tâm hồn và
lòng nhân hậu
của em mình.




1. Ví dụ: Đoạn trích sgk .
Một hôm cô tôi gọi tôi đến bên cười hỏi:
- Hồng! Mày có muốn vào Thanh Hoá chơi với mẹ mày không?
(…) Nhận ra những ý nghĩ cay độc trong giọng nói và nét mặt rất kịch
của cô tôi kia, tôi cúi đầu không đáp … Nhưng đời nào tình thương yêu
và lòng kính mến mẹ tôi lại bị những rắp tâm tanh bẩn xâm phạm đến
(…)
Tôi cũng đáp lại cô tôi:
- Không! Cháu không muốn vào. Cuối năm thế nào mợ cháu cũng về.
Cô tôi hỏi luôn, giọng vẫn ngọt:


- Mày dại quá, cứ vào đi, tao chạy cho tiền tàu. Vào mà bắt mợ mày
may vá sắm sửa cho và thăm em bé chứ.
( …)Tôi cười dài trong tiếng khóc, hỏi cô tôi:
- Sao cô biết mợ con có con?
( …)
Cô tôi bỗng đổi giọng, lại vỗ vai, nhìn vào mặt tôi, nghiêm nghị:
- Vậy mày hỏi cô Thông – tên người đàn bà họ nội xa kia – chỗ ở của
mợ mày, rồi đánh giấy cho mợ mày, bảo dù sao cũng phải về. Trước

sau cũng một lần xấu, chả nhẽ bán xới mãi được sao?


TH 1: - Dạo này, bố thấy điểm môn

văn của con hình nh cha đợc tốt lắm.
Sắp thi rồi, con cần cố gắng hơn
nữa. Hay là con sang ...
Ông Nam cha nói hết câu, Hoà đã
vùng vằng đứng dậy và làu bàu:
- Thôi, bố đừng nói đến chuyện
=>
- Bố
vai của
trên:con
Chnữa!
a nói hết câu
học
hành
- Con vai dới: vùng vằnglàu bàu nói
cắt lời của bố-> thái độ không lễ phép
với bố, không tuân thủ lợt lời trong hội thoại.


1/ Một chiến sĩ cách mạng bị bắt. Giặc tra tấn dã

Cho
hai
tìnhnói
huống

sau:
man nhng anh
vẫn
không
nửa lời.
2/ Một bạn học sinh nhìn thấy kẻ xấu lấy trộm xe đạp
của bạn mình. Khi đợc hỏi, bạn học sinh ấy im lặng
không nói nửa lời.
- Sự im lặng trong 2 tình huống trên thể hiện điều

2
Tình
gì? Sự im lặng nào là1đáng quý, đáng ca ngợi?
huống
Lí do
Kết luận

Giữ bí mật.

Né tránh trách
nhiệm.
Đáng quí, đáng ca Đáng phê phán.


Đọc tình huống sau, nhận xét về các
nhân vật tham gia hội thoại ?
TH 1: Cha mẹ đang bàn bạc với nhau về vấn đề

kinh tế trong gia đình. Ngời con ngồi gần đó
nói xen vào câu chuyện của cha mẹ khiến cha

rất bực
mình.
THmẹ
2:Trong
một
buổi thảo luận ở lớp ,cô giáo yêu
cầu học sinh A phát biểu ý kiến về một vấn đề,
A cha kịp trình bày thì học sinh B vội vàng đa
ra ý kiến của mình về lĩnh vực đó


TH 1: Cha mẹ đang bàn bạc với

nhau về vấn đề kinh tế trong gia
đình. Ngời con ngồi gần đó nói
xen vào câu chuyện của cha mẹ
khiến cha mẹ rất bực mình.
=> Ngời con đã nói chêm vào cuộc
hội thoại của cha mẹ -> không lễ
phép và vi phạm vào lợt lời, vì ngời
con không có quyền đợc nói khi
không tham gia đối thoại, ngời con
chỉ có mặt ở đó nghe cuộc đối