Giao an văn 11

Ngêi säan: Ngun ThÞ Hoµi
CHIỀU TỐI
Hồ C h í M i nh.
I. MỤC TIÊU.
- Kiến thức: Giúp học sinh cảm nhận được vẻ đẹp của tâm hồ Hồ
Chí Minh: Dù hồn cảnh khắc nghiệt đến đâu vẫn ln hướng về sự sống và
ánh sáng. Cảm nhận được bút pháp tả cảnh ngụ tình vừa cổ điển vừa hiện đại
của bài thơ.
- Kĩ năng: Rèn luyện kĩ năng cảm thụ, phân tích văn bản thơ.
- Thái độ: Bồi dưỡng tinh thần lạc quan u đời, vượt lên trên hồn
cảnh khắc nghiệt.
II. CHUẨN BỊ.
- Thầy: Đọc tài liệu tham khảo, SGV, SGK.
- Trò: Đọc SGK, học bài cũ, soạn bài mới.
III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
- Ổn đònh tổ chức :( 1 phút).
- Kiểm tra bài cũ . (4’): Đọc thuộc lòng bài Đây thơn Vĩ Dạ.
Nêu chủ đề bài thơ?
TIẾN TRÌNH TIẾT DẠY
TL Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Mục tiêu cần đạt
5 Hoạt động 1:
Hướng dẫn đọc-
hiểu khái qt.
GV: Gọi học sinh
đọc tiểu dẫn SGK,
sau đó giúp học sinh
tóm tắt vài nét về
bài thơ.
HS: Đọc tiểu dẫn
SGK.
I. Đọc – hiểu khái qt.

- Hồn cảnh sáng tác: Bài
thơ được sáng tác trên
đường chuyển lao từ Tĩnh
Tây đến Thiên Bảo, mùa
thu năm 1942.
- Đề tài: Bài thơ thuộc
nhóm tác phẩm ngẫu hứng,
ghi lại những tâm tình của
người tù trên đường bị lưu
đày, giải từ nơi này đến nơi
1
khác.
30 Hoạt động 2:
Hướng dẫn đọc-
hiểu chi tiết.
GV: Gọi học sinh
đọc văn bản tác
phẩm.
GV: So sánh phần
dịch thơ với nguyên
tác, hãy nhận xét?
GV: Phân tích bức
tranh thiên nhiên thể
hiện trong hai câu
thơ đầu. Nó được
miêu tả theo bút
pháp nghệ thuật
nào? Hãy liên hệ với
nhiều bài thơ tả cảnh
buổi chiều khác?

GV: Nhận xét nét
đẹp cổ điển mà rất
hiện đại trong hai
câu thơ đầu?
GV: Sự gần gũi
giữa cảnh và người
được thể hiện như
thế nào trong hai câu
thơ đầu? Nhận xét
về tâm hồn của
người tù trước cảnh
vật buổi chiều?
HS: Đọc diên cảm
văn bản.
HS: Tiến hành so
sánh bản dịch thơ với
phần nguyên tác,
nhận xét:
-Bản dịch chưa sát
nghĩa.
-Đánh mất đi ý nghĩa
của các từ : Cô vân,
mạn mạn ( đám mây
cô độc, lẻ loi đang
trôi chậm chậm).
HS: Đọc lại hai câu
thơ đầu, thảo luận
phân tích.
- Bức tranh thiên
nhiên được miêu tả

theo bút pháp chấm
phá.
- Buổi chiều thường
gợi tâm trạng buồn lẻ,
cô quạnh: Ngàn mai
gió cuốn chim bay
mỏi ( Bà Huyện
Thanh Quan)- Chim
hôm thoi thóp về rừng
( Nguyễn Du)- Chim
bay về núi, tối rồi ( ca
dao),…
HS: Thảo luận, trả
lời.
Cánh chim gợi lên
nét cổ điển nhưng
cách cảm nhận rất
hiện đại gần gũi.
HS: Suy nghĩ, trả lời.
Nhìn cảnh vật đang
vận động, Bác liên
tưởng đến hoàn cảnh
tù đày của mình mà
II. Đọc – hiểu chi tiết.
1) Hai câu thơ đầu: Bức
tranh thiên nhiên.
- Bức tranh thiên nhiên
được miêu tả theo bút pháp
chấm phá, mang tính chất
ước lệ cổ điển:

Chim mỏi về rừng tìm
chốn ngủ,
Chòm mây trôi nhẹ
giữa tầng không.
+ Bản dịch chưa diễn tả
được vẻ đơn độc và nhịp
bay chậm chậm của chòm
mây: Cô vân (lẻ loi), mạn
mạn (chậm chậm).
+ Hình ảnh cánh chim bay
về tổ thường mang ý nghĩa
biểu tượng cho buổi chiều
tà, cánh chim chiều vừa
mang ý nghĩa không gian
vừa mang ý nghĩa thời
gian.
+ Cảnh vật đang có sự vận
động bên trong: Cánh chim
mỏi.
+ Hình ảnh cánh chim
mang nhiều nét cổ điển
nhưng cách cảm nhận của
Bác mang tinh thần hiện
đại:Không mơ hồ, xa xăm
mà rất gần gũi, hiện thực,
đầy trìu mến.
+ Cảnh và người có sự gần
gũi, tương đồng: Suốt một
ngày bay đi kiếm ăn, cánh
chim đã mỏi và người tù

cũng mỏi mệt sau một ngày
vất vả lê bước trên đường.
Đó là sự hòa hợp cảm
thông giữa nhà thơ với
2
GV: Bức tranh đời
sống được cảm nhận
trong hai câu thơ
cuối như thế nào?
So với thơ ca trung
đại, sự cảm nhận
này có gì mới mẻ,
hiện đại?
GV: Điểm sáng của
bài thơ được thể
hiện qua từ ngữ
nào? Hình tượng
trung tâm của bức
tranh đời sống này
là gì?
GV: Nhận xét về
tâm hồn của Hồ Chí
Minh trong hai câu
cuối?
cảm thông, chia sẻ.
Sau một ngày dài tất
cả đều mỏi mệt. Tuy
nhiên Bác không
khép lòng mình trước
tạo vật mà đón nhận

nó, trân trọng nó.
HS: Thảo luận trả lời:
Bức tranh đời sống
được cảm nhận ở hai
câu cuối là bức sinh
lao động, sinh hoạt
bình dị nhưng khỏe
khoắn.
HS: Trả lời : Chữ
hồng là điểm sáng của
bài thơ. Và hình
tượng trung tâm của
bài thơ là con người
đang lao động say
sưa.
HS: Nhận xét về vẻ
đẹp tâm hồn Bác :
Lạc quan, lãng mạn
cách mạng.
cảnh vật thiên nhiên. Cội
nguồn của sự cảm thông ấy
chính là tình yêu thương
mênh mông của Bác dành
cho mọi sự sống trên đời.
- Bức tranh thiên nhiên
buổi chiều thật đẹp và man
mác một nỗi buồn.
2) Hai câu thơ cuối: Bức
tranh đời sống.
- Bức tranh thiên nhiên

chuyển sang bức tranh đời
sống, từ cảnh trời mây
chim muông chuyển sang
cảnh con người và lại là
con người lao động.
Cô em xóm núi xay
ngô tối,
Xay hết, lò than đã
rực hồng.
+ Bản dịch thừa một chữ
tối và chưa thể hiện được
hết nhịp điệu liên hoàn của
chiếc cối xay :Ma bao túc-
bao túc ma hoàn.
+ Tâm hồn của Bác đang
hướng ra cuộc sống, tìm
nơi cuộc sống nét bình dị
mà khỏe khoắn, lạc quan.
- Bài thơ bật sáng lên hình
ảnh sinh hoạt của con
người: Ngọn lửa của cuộc
sống nổi bật lên, tỏa ấm
trên bức tranh thơ, xua tan
cái lạnh, cái vắng lặng, cô
đơn của cảnh vật cũng như
lòng người nơi rừng núi lúc
chiều về.
5 Hoạt động 3: III. Tổng kết.
3
Hướng dẫn tổng

kết.
GV: Nêu giá trị nội
dung và nghệ thuật
của bài thơ.
HS: Dựa vào ghi nhớ
tổng kết.
- Nội dung: Thơng qua sự
cảm nhận tinh tế của Hồ
Chí Minh đối với thiên
nhiên và cuộc sống, ta thấy
được một hồn thơ ung
dung, thư thái, hướng về sự
sống, về ánh sáng và niềm
vui giản dị trong lao động
của con người. Đó còn là
bản lĩnh, cốt cách của
người thi sĩ- chiến sĩ Hồ
Chí Minh.
- Nghệ thuật:Bài thơ điển
hình cho phong cách thơ
trữ tình Hồ Chí Minh, hài
hòa màu sắc cổ điển và
tinh thần hiện đại.
- Củng cố, dặn dò( 1 phút): Cảm nhận được vẻ đẹp tâm hồn của Hồ
Chí Minh qua cách miêu tả cảnh vật thiên nhiên và hình ảnh con người lao
động. Vẻ đẹp vừa cổ điển vừa hiện đại của bài thơ.
- Bài tập về nhà: Đọc thuộc lòng bài thơ. Đọc và soạn bài Từ ấy.
IV. RÚT KINH NGHIỆM.
4