Bài 25. Dùng cụm chủ - vị để mở rộng câu

Kiểm tra bài cũ
Em hãy trả lời các câu hỏi sau đây.
Câu1: Có mấy cách chuyển đổi câu chủ động thành câu bị động?
Trình bày các cách đó?
Có 2 cách chuyển đổi câu chủ động thành câu bị động
- Chuyển từ (cụm từ )chỉ đối tượng của hoạt động lên đầu câu và thêm
các từ bị hay được vào sau từ (cụm từ) ấy.
- Chuyển từ (cụm từ)chỉ đối tượng của hoạt động lên đầu câu,đồng
thời lược bỏ hoặc biến từ ( cụm từ) chỉ chủ thể của hoạt động thành
một bộ phận không bắt buộc trong câu
Câu 2: Chuyển đổi câu sau thành câu bị động.
Chúng tôi đã xây lại ngôi nhà.
a.Ngôi nhà được chúng tôi xây lại.
b.Ngôi nhà đã xây lại.



Ví dụ: Sgk/68
Văn chương gây cho ta những tình cảm ta không có,
Cụm danh từ
CN

VN1

luyện những tình cảm ta sẵn có.
Cụm danh từ
VN2


những tình cảm ta không có

C
Phần phụ
trước

Phần
trung tâm
(DT)

V
Phần phụ
sau

những tình cảm ta sẵn có
C
Phần phụ
trước

Phần
trung tâm
(DT)

V

Phần phụ
sau

 Cụm C-V được dùng làm phụ ngữ trong cụm danh từ.


Khi nói hoặc viết, có thể dùng những cụm từ có hình thức giống

câu đơn bình thường, gọi là cụm chủ-vị, làm thành phần của câu
hoặc của cụm từ để mở rộng câu.

6


1. Chúng em đã làm xong bài tập thầy ra trong sách giáo khoa.
C

CN

V

VN

2. Chiếc cầu vắt ngang dòng sông đẹp như một giấc mộng.
C

V

CN

VN

Yêu cầu: Phân tích cấu trúc câu
7


VD / 68 - II
a-Chị Ba đến khiến tôi rất vui và vững tâm.

CN
C

VN
V

C

làm CN và làm phụ ngữ
 trong cụm ĐT.
V

b-Khi bắt đầu kháng chiến, nhân dân ta tinh thần rất hăng hái.
TR
C
V
VN
CN
 Làm VN
c-Chúng ta có thể nói rằng trời sinh lá sen để bao bọc cốm,
cốm cũng như
CN
C
V
VN
trờisinh
sinhcốm
cốmnằm
nằmủủtrong
tronglálásen

sen.
trời
C

V
 Làm phụ ngữ trong cụm ĐT

8


d-Nói cho đúng thì phẩm giá của TV chỉ mới thật sự được xác định
CN
VN
và đảm bảo từ ngày Cách mạng tháng Tám thành công.
C

V

 Làm phụ ngữ trong cụm DT.

9


*Ví dụ 2:
Bạn vẫn trẻ như một thanh niên đang tuổi đôi mươi.
C

Phụ TT
trước TT
Chủ

ngữ

V

Phụ sau
Vị ngữ (Cụm tính từ)

 Cụm C-V làm phụ ngữ trong cụm tính từ.


Dùng cụm chủ-vị để mở rộng thành phần chủ ngữ, vị
ngữ và các phụ ngữ trong cụm danh từ, cụm động từ,
cụm tính từ.

11


Dùng cụm C-V để mở rộng thành
phần câu:
Khái
niệm

Chủ
ngữ

Các trường hợp dùng cụm
C-V để mở rộng câu:

Vị
ngữ

Phụ ngữ
trong cụm
danh từ

Phụ ngữ
trong cụm
động từ

Phụ ngữ
trong cụm
tính từ


a, Đợi đến lúc vừa nhất, mà chỉ riêng những người chuyên môn mới
C
định được, người ta gặt mang về.
V
CN
VN
Cụm C-V làm phụ ngữ trong cụm DT


b, Trung đội trưởng Bính khuôn mặt đầy đặn.
C
CN

V
VN

 Cụm C-V làm vị ngữ trong câu.


c, Khi các cô gái Vòng đỗ gánh, giở từng lớp lá sen, chúng ta
V
CN
C
thấy hiện ra từng lớp lá cốm, sạch sẽ và tinh khiết, không mảy
ĐT
V
C
VN
may một chút bụi nào.
=>

Cụm C-V làm phụ ngữ trong cụm danh từ
Cụm C-V làm phụ ngữ trong cụm động từ


d, Bỗng một bàn tay đập vào vai khiến hắn giật mình.
C
V
C
V
CN

VN

Cụm C-V làm chủ ngữ
Cụm C-V làm phụ ngữ trong cụm ĐT

BÀI TẬP BỔ SUNG
1. Cụm chủ- vị được in đậm trong câu “ Xe này
máy còn tốt lắm” làm thành phần gì ?
A. Phụ ngữ.
C. Phụ ngữ và chủ ngữ.
B. Chủ ngữ.
D. Vị ngữ


2. Câu “ Mai học giỏi khiến cha mẹ vui lòng”
dùng mấy cụm chủ- vị để mở rộng câu?
A. Một cụm chủ- vị.
C. Hai cụm chủ- vị.
B. Ba cụm chủ- vị.
D. Bốn cụm chủ- vị.


3. Thêm cụm chủ- vị vào chỗ trống làm phụ ngữ
cho danh từ trong câu: “ Tôi chép lại bài thơ
mà...”.
A. Anh thích.
C. Đang làm.
B. Hay đọc.
D. Thích nhất.


Bài 2. Đặt câu theo bức tranh sau :

1

2

3

4


Phân tích cấu tạo ngữ pháp, tìm cụm C-V làm thành
phần câu hoặc thành phàn cụm từ trong các câu sau:
1. Tay ôm cặp
cặp, nó chạy nhanh tới trường.
CN
TR
VN
C

V

 Cụm c-v là trạng ngữ cách thức để mở rộng câu.
2. Cuốn sách ấy bià
bìa rất đẹp
VN
CN
C
V
 Cụm c-v là thành phần VN

21