Quản lý nhà nước đối với tổ chức phi chính phủ trong lĩnh vực giáo dục từ thực tiễn thành phố Hồ Chí Minh

VIỆN HÀN LÂM
KHOA HOC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

TRẦN ĐÌNH TĂNG

QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI TỔ CHỨC PHI CHÍNH
PHỦ TRONG LĨNH VỰC GIÁO DỤC TỪ THỰC TIỄN
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
Chuyên ngành: Luật hiến pháp và Luật hành chính
Mã số: 60.38.01.02

TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

HÀ NỘI - 2017


Công trình được hoàn thành tại: Học viện Khoa học xã hội
Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Nguyễn Thị Việt Hương

Phản biện 1: …………………………………………
…………………………………………
Phản biện 2: …………………………………………
…………………………………………

Luận văn sẽ được bảo vệ trước Hội đồng chấm luận văn thạc
sĩ họp tại: Học viện Khoa học xã hội ..... giờ ...... ngày ...... tháng ......
năm ......

Có thể tìm hiểu luận văn tại: Thư viện Học viện Khoa học xã hội

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Ngày nay, trên thế giới, các tổ chức phi chính phủ (PCP) đã
trở thành một nhân tố quan trọng hoạt động trên nhiều lĩnh vực, nhất
là lĩnh vực cứu trợ nhân đạo và phát triển xã hội. Trong thời gian
qua, các tổ chức PCP đã phát triển rất mạnh mẽ, trở thành một hiện
tượng có tính toàn cầu đến mức người ta đã nói tới một “cộng đồng
PCP” mà quan hệ đối ngoại của các quốc gia cần phải tính đến.
Trong quá trình phát triển xã hội bên cạnh nỗ lực của các chính phủ
và tổ chức quốc tế, các tổ chức PCP cũng đã góp một phần công sức
đáng kể nhằm cải thiện cuộc sống của những người nghèo và những
người bị thiệt thòi trong xã hội. Vai trò của các tổ chức PCP ngày
càng được khẳng định, sự tham gia của họ trên các diễn đàn về kinh
tế, xã hội và phát triển ngày một tăng. Tiếng nói của các tổ chức PCP
đối với các vấn đề thuộc mối quan tâm chung của cộng đồng quốc tế
ngày càng được các nước và các tổ chức quốc tế lớn như Liên hợp
quốc (UN), Chương trình phát triển của Liên hợp quốc (UNDP) và
đặc biệt các tổ chức ngân hàng, tài chính thế giới như Ngân hàng thế
giới (WB) và Quỹ tiền tệ Quốc tế (IMF) quan tâm. Chính phủ nhiều
nước ngày càng nhận thức sâu sắc hơn về vai trò và ảnh hưởng của
các tổ chức PCP, tăng cường thông qua các tổ chức PCP triển khai
các dự án
Các tổ chức PCP tại Việt Nam hiện nay diễn ra ở nhiều ngành
và nhiều lĩnh vực. Các tổ chức PCP tuy có nhiều đóng góp tích cực
giúp Việt Nam phát triển kinh tế - xã hội, song cũng là đối tượng đặc
biệt nhạy cảm trong quan hệ đối ngoại bởi hoạt động của họ có liên
quan nhiều đến chính trị, đối ngoại, an ninh, xã hội của quốc gia. Do

1

đó, việc quản lý nhà nước (QLNN) đối với tổ chức PCP tại Việt Nam
là rất cần thiết.
Thành phố Hồ Chí Minh (TP.HCM) là một trong những trung
tâm lớn của cả nước về nhiều mặt: chính trị, kinh tế, văn hóa, xã
hội.... là địa bàn trong điểm về an ninh quốc phòng. Hầu hết các quốc
gia có quan hệ ngoại giao với Việt Nam, các tổ chức quốc tế, tổ chức
PCP phần lớn đều có trụ sở cơ quan làm việc, có văn phòng liên lạc,
văn phòng dự án và triển khai các mặt hoạt động tại đây. Có thể nói,
TP.HCM là đầu mối giao lưu rộng lớn đối với các nước, đồng thời là
nơi tiếp nhận và triển khai các dự án, các nguồn viện trợ từ các tổ
chức PCP.
Đặc biệt, tại TP.HCM hiện nay có hơn 150 tổ chức PCP được
cấp giấy phép hoạt động thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau. Tuy nhiên,
các tổ chức có dự án và hoạt động hiệu quả chỉ chiếm khoảng 60%.
Thực tế cho thấy, tổ chức PCP trong lĩnh vực giáo dục tại TP.HCM
thường có các hình thức như: Cấp học bổng du học, tổ chức hội nghị,
hội thảo, triển lãm, hợp tác giảng dạy và tài trợ về vật chất, phương
tiện kỹ thuật học tập. Vì những lý do trên, tác giả đã chọn đề tài:
“Quản lý nhà nước đối với tổ chức phi chính phủ trong lĩnh vực
giáo dục từ thực tiễn thành phố Hồ Chí Minh” là cần thết, có ý
nghĩa cả về lý luận lẫn thực tiễn.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài
Trong thời gian qua có một số công trình nghiên cứu công tác
QLNN đối với tổ chức phi chính phủ và nghiên cứu về vấn đề QLNN
trên lĩnh vực giáo dục, điển hình như:
- Đề tài khoa học cấp B ộ “Giải pháp nâng cao hiệu quả công
tác QLNN đối với hoạt động của các tổ chức phi chính phủ nước

2


ngoài trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh” của tác giả Phạm Ngọc
Phương, năm 2008.
- Đề tài khoa học cấp cơ sở “Thực trạng viện trợ của Hoa Kỳ
với Việt Nam – Những vấn đề đặt ra cho công tác QLNN” của tác giả
Ngô Nhất Phong, năm 2005.
- Luận văn thạc sĩ “Những vấn đề phức tạp về an ninh, trật tự
trên lĩnh vực giáo dục đào tạo của cộng đồng người Hoa ở TP.HCM
- thực trạng và giải pháp” của tác giả Nguyễn Thành Phương, năm
2009.
- Luận văn thạc sĩ “Công tác đảm bảo an ninh trật tự trên lĩnh
vực giáo dục đào tạo tại Đồng Nai – Thực trạng và giải pháp” của
tác giả Nguyễn Văn Chung, năm 2011.
- Luận văn thạc sĩ “Hợp tác Việt Nam – Hòa Kỳ trên lĩnh vực
giáo dục và đào tạo ở thành phố Hồ Chí Minh - những vấn đề đặt ra
đối với công tác QLNN” của tác giả Phạm Ngọc Khương, năm 2008.
Các công trình bước đầu làm sáng tỏ một số vấn đề lý luận và
thực tiễn về các tổ chức PCP tại Việt Nam cũng như làm sáng tỏ một
số vấn đề về công tác QLNN trong lĩnh vực giáo dục. Song những
nghiên cứu đó chủ yếu phản ánh thực trạng quản lý của đơn vị cụ
thể, chưa phải là nghiên cứu ở tầm vĩ mô, chưa mang tính khái quát
và tính lý luận cao.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu.
3.1. Mục đích nghiên cứu
Mục đích của luận văn nhằm xây dựng luận cứ khoa học cho
việc đề xuất các giải pháp góp phần nâng cao hiệu quả QLNN đối
với tổ chức PCP trong lĩnh vực giáo dục tại TP. HCM nói riêng, trên
phạm vi cả nước nói chung.

3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
3


Để làm rõ nội dung của đề tài, thực hiện mục tiêu đã đặt ra,
nhiệm vụ đề tài thực hiện là:
- Hệ thống hóa và tiếp tục làm sáng tỏ các khía cạnh lý luận cơ
bản của QLNN đối với các tổ chức PCP trong lĩnh vực giáo dục.
- Mô tả, phân tích, đánh giá thực trạng QLNN đối với tổ chức
PCP trong lĩnh vực giáo dục tại TP.HCM.
- Đề xuất và lập luận thuyết phục về các giải pháp nâng cao
hiệu quả QLNN đối với tổ chức phi chính phủ trong lĩnh vực giáo
dục từ thực tiễn thành phố Hồ Chí Minh.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Hiện nay, trên địa bàn TP.HCM có rất nhiều tổ chức PCP gồm
các tổ chức PCP nước ngoài hoặc các hội, quỹ từ thiện đọc thành lập
tại Việt Nam.... Ngoài ra, còn có các quỹ tín thác, các Trung tâm liên
kết và các tổ chức quốc tế mang nhiều quốc tịch khác nhau hoạt động
tài trợ trong lĩnh vực giáo dục. Tuy nhiên, trong phạm vi đề tài chỉ
tập trung nghiên cứu các tổ chức phi chính phủ nước ngoài (PCPNN)
có dự án tài trợ trong lĩnh vực giáo dục tại TP.HCM hiện nay.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
Đề tài chỉ tập trung vào nội dung QLNN đối với các tổ chức
PCP được cấp phép hoặc có dự án đã được phê duyệt thực hiện trên
địa bàn TP.HCM từ đầu năm 2011 đến hết năm 2016.
Ngoài ra, đề tài chỉ tập trung nghiên cứu các tổ chức PCP hoạt
động trong những lĩnh vực được pháp luật nhà nước Cộng hòa
XHCN Việt Nam cho phép, cụ thể là lĩnh vực giáo dục chứ không
nghiên cứu các tổ chức PCP hoạt động trên các lĩnh vực khác như y

tế, môi trường, tôn giáo, nhân quyền, môi giới con nuôi….
5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
4


5.1. Phương pháp luận
Đề tài dựa trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật
biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử để xem xét các vấn đề liên
quan một cách khách quan, toàn diện.
Quan điểm tiếp cận nghiên cứu đề tài là những luận điểm về
QLNN ở Việt Nam đối với tổ chức PCP trong lĩnh vực giáo dục tại
TP.HCM.
Luận văn tiếp cận từ góc độ khoa học pháp lý, chuyên ngành
Luật Hiến pháp và Luật Hành chính. Đồng thời, luận văn có chú ý
kết hợp tiếp cận đa ngành, liên ngành luật học.
5.2. Phương pháp nghiên cứu
- Luận văn sử dụng phương pháp mô tả, phương pháp phân
tích khi nghiên cứu các khái niệm, đặc điểm nhằm làm rõ việc điều
chỉnh các quan hệ liên quan đến đến vấn đề QLNN đối với các tổ
chức PCP tại Việt Nam.
- Phương pháp tổng hợp và phương pháp so sánh được sử
dụng nhằm rút ra những luận điểm về mặt lý luận, đồng thời nhằm
tìm ra ưu điểm và hạn chế trong quy định pháp luật, để từ đó nghiên
cứu, tổng hợp, đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện pháp luật về
QLNN đối với tổ chức PCP trong lĩnh vực giáo dục cho phù hợp với
điều kiện kinh tế, xã hội của Việt Nam.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
Lý luận đóng vai trò phân tích những vấn đề pháp lý trong
QLNN đối với tổ chức PCP trong lĩnh vực giáo dục. Nghiên cứu
thực trạng của việc áp dụng pháp luật trong lĩnh vực này, tìm ra một

số tồn tại trong quy định của pháp luật điều chỉnh quan hệ liên quan
đối với tổ chức PCP. Ngoài ra, luận văn cũng đánh giá thực tiển
trong quá trình thực hiện các văn bản pháp luật đối với tổ chức PCP
5


trong lĩnh vực giáo dục, để làm cơ sở cho đề xuất, kiến nghị giải
pháp hoàn thiện quy định pháp luật về QLNN đối với tổ chức PCP.
Các kết quả nghiên cứu của luận văn có thể làm cơ sở để cơ quan có
thẩm quyền nghiên cứu vận dụng vào thực tế QLNN đối với tổ chức
PCP trong lĩnh vực giáo dục một cách tốt hơn.
7. Cơ cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, phần kết luận và danh mục tài liệu tham
khảo, luận văn có kết cấu 3 chương, cụ thể như sau:
Chương 1: Những vấn đề lý luận và pháp luật về quản lý nhà
nước đối với tổ chức phi chính phủ trong lĩnh vực giáo dục.
Chương 2: Thực trạng quản lý nhà nước đối với tổ chức phi
chính phủ trong lĩnh vực giáo dục tại thành phố Hồ Chí Minh.
Chương 3: Quan điểm và giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý
nhà nước đối với tổ chức phi chính phủ trong lĩnh vực giáo dục từ
thực tiễn thành phố Hồ Chí Minh.

6


Chương 1
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LUẬT VỀ
QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI TỔ CHỨC PHI CHÍNH PHỦ
TRONG LĨNH VỰC GIÁO DỤC
1.1. Khái niệm, đặc điểm, vai trò của quản lý nhà nước đối

với tổ chức phi chính phủ trong lĩnh vực giáo dục
1.1.1. Khái niệm quản lý nhà nước đối với tổ chức phi chính
phủ trong lĩnh vực giáo dục
Tổ chức phi chính phủ nước ngoài là các tổ chức phi chính
phủ, tổ chức phi lợi nhuận, các quỹ xã hội, quỹ tư nhân, hoặc các
hình thức tổ chức xã hội, phi lợi nhuận khác, được thành lập theo
luật pháp nước ngoài, có hoạt động hỗ trợ phát triển, viện trợ nhân
đạo, không vì mục đích lợi nhuận hoặc các mục đích khác tại Việt
Nam.
Từ khái niệm trên ta có thể hiểu tổ chức phi chính phủ trong
lĩnh vực giáo dục là các tổ chức phi chính phủ, các quỹ xã hội, quỹ
tư nhân hoặc các hình thức tổ chức xã hội, phi lợi nhuận khác, được
thành lập theo luật pháp nước ngoài tiến hành các hoạt động nhân
đạo, hỗ trợ phát triển trên lĩnh vực giáo dục không vì mục đích lợi
nhuận hoặc mục đích khác tại TP.HCM.
Về thuật ngữ “Quản lý nhà nước”, theo giáo trình quản lý hành
chính nhà nước của Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh.
Quản lý nhà nước: “QLNN là hoạt động thực thi quyền lực
nhà nước do các cơ quan nhà nước tiến hành đối với tất cả mọi cá
nhân và tổ chức trong xã hội, trên tất cả các mặt trong đời sống xã
hội bằng cách sử dụng quyền lực nhà nước có tính cưỡng chế đơn
phương nhằm thực hiện mục tiêu phục vụ lợi ích chung của cả cộng

7


đồng, duy trì ổn định, an ninh trật tự thúc đẩy xã hội phát triển theo
một hướng thống nhất của Nhà nước”.
QLNN là sự tác động có chủ đích của nhà nước vào các quan
hệ xã hội nhằm làm cho các quan hệ đó diễn ra theo chiều hướng tốt

nhất cho sự phát triển đất nước và mỗi con người. Nói cách khác
QLNN là việc thực thi các loại quyền lực nhà nước nhằm tác động và
điều chỉnh mọi quan hệ xã hội nhằm làm cho quốc gia phát triển ổn
định và bền vững. Ngoài ra, QLNN đối với tổ chức PCP trong lĩnh
vực giáo dục là một bộ phận trong tổng thể hoạt động quản lý của
nhà nước đối với nền kinh tế - xã hội của nước ta. Cụ thể hơn, đó là
một bộ phận của QLNN trên lĩnh vực đối ngoại.
QLNN đối với tổ chức PCP trong lĩnh vực giáo dục là một
dạng quản lý xã hội mang tính chất nhà nước, điều chỉnh hoạt động
của các tổ chức PCP tại Việt Nam bằng quyền lực nhà nước. Nói
cách khác QLNN đối với tổ chức PCP trong lĩnh vực giáo dục là quá
trình Nhà nước sử dụng các phương thức quản lý để tác động, điều
chỉnh các hoạt động đối với các tổ chức PCP diễn ra theo quy định.
Tóm lại, có thể thấy QLNN đối với tổ chức PCP trong lĩnh vực
giáo dục là tất cả các hoạt động quản lý của nhà nước liên quan đến
các tổ chức trên lĩnh vực này tại Việt Nam từ việc quản lý tổ chức và
cả con người làm việc tại các tổ chức này để các tổ chức này hoạt
động theo đúng mục tiêu tôn chỉ và pháp luật Việt Nam góp phần
phát triển kinh tế - xã hội.
1.1.2. Đặc điểm quản lý nhà nước đối với tổ chức phi chính
phủ trong lĩnh vực giáo dục
QLNN đối với tổ chức PCP trong lĩnh vực giáo dục là một bộ
phận trong tổng thể hoạt động QLNN về đối ngoại nhân dân, vì vậy

8


nó cũng mang những đặc điểm chung của hoạt động QLNN về đối
ngoại và đối ngoại nhân dân.
1.1.3. Vai trò quản lý nhà nước đối với tổ chức phi chính

phủ trong lĩnh vực giáo dục
QLNN đối với tổ chức PCP trong lĩnh vực giáo dục đóng vai
trò rất quan trọng trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội của đất
nước, vai trò đó thể hiện ở các điểm sau:
- Quản lý nhà nước nhằm đảm bảo các tổ chức phi chính phủ
trong lĩnh vực giáo dục hoạt động theo đúng quy định của pháp luật
Việt Nam
- Quản lý nhà nước để thu hút sự hỗ trợ, hợp tác của tổ chức
phi chính phủ, phù hợp với xu hướng hội nhập và hợp tác quốc tế
hiện nay
- Quản lý nhà nước để phát huy mặt tích cực và hạn chế mặt
tiêu cực của tổ chức phi chính phủ trong lĩnh vực giáo dục
Tóm lại, PCP trong lĩnh vực giáo dục đang có những bước
tiến nhanh, do đó càng cần có sự quan tâm chú ý và quản lý của nhà
nước. QLNN sẽ tạo điều kiện thuận lợi hướng dẫn các tổ chức PCP
trong lĩnh vực giáo dục đi đúng hướng, phù hợp với hoàn cảnh của
nước ta; tranh thủ sự ủng hộ, giúp đỡ của họ trong quá trình thực
hiện những nhiệm vụ phát triển giáo dục của nước ta. Vì vậy, việc
QLNN là điều tất yếu và ngày càng trở nên cần thiết đối với các tổ
chức PCP trong lĩnh vực giáo dục tại Việt Nam hiện nay. Thông qua
việc quản lý giúp chúng ta khuyến khích phát huy những ưu điểm và
kịp thời ngăn chặn nhắc nhở những sai phạm của các tổ chức PCP
mà cụ thể là trong lĩnh vực giáo dục.
1.2. Nội dung quản lý nhà nước đối với tổ chức phi chính
phủ trong lĩnh vực giáo dục
9


1.2.1. Xây dựng và ban hành chính sách, pháp luật về quản
lý nhà nước đối với tổ chức phi chính phủ trong lĩnh vực giáo dục

Để thực hiện tốt việc QLNN của mình, nhà nước cần phải sử
dụng rất nhiều công cụ quản lý như chính sách, pháp luật, bộ máy,
tài sản công…Có thể thấy các nội dung đầu tiên của việc QLNN đối
với tổ chức PCP trong lĩnh vực giáo dục chính là xây dựng và ban
hành các chính sách và các văn bản pháp luật về QLNN đối với tổ
chức PCP trong lĩnh vực giáo dục tại Việt Nam.
Tuy nhiên thực tế cho thấy, nội dung điều chỉnh của các văn
bản này thực sự vẫn chưa theo kịp yêu cầu của sự phát triển. Việc áp
dụng phương thức QLNN theo pháp luật, bằng pháp luật đối với các
tổ chức PCP trong lĩnh vực giáo dục vẫn còn nhiều bất cập. Để có
thể tiếp tục QLNN đối với tổ chức PCP mà đặc biệt là trong lĩnh vực
giáo dục đồng thời tranh thủ nguồn viện trợ một cách hiệu quả phục
vụ nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội trong điều kiện đất nước còn
khó khăn, cần phải tiếp tục xây dựng và hoàn thiện các văn bản pháp
qui từ đó tạo môi truờng pháp lý thuận lợi cho việc QLNN đối với tổ
chức PCP trong lĩnh vực giáo dục tại Việt Nam.
1.2.2. Tổ chức thực hiện quản lý nhà nước đối với tổ chức
phi chính phủ trong lĩnh vực giáo dục
Việc tổ chức thực hiện QLNN đối với tổ chức PCP trong lĩnh
vực giáo dục ở nước ta trên phương diện lý luận phải tập trung vào
một số hoạt động chính sau:
- Một là, QLNN về sự hiện diện và hoạt động của các tổ chức
PCP trong lĩnh vực giáo dục.
- Hai là, QLNN về các chương trình, dự án viện trợ của các tổ
chức PCP trong lĩnh vực giáo dục và việc sử dụng nguồn viện trợ của
các tổ chức PCP trong lĩnh vực này.
10


- Ba là, QLNN đối với cán bộ, nhân viên làm việc cho các tổ

chức PCP trong lĩnh vực giáo dục và quản lý thông tin liên quan đến
các tổ chức PCP trong lĩnh vực này.
Nội dung QLNN đối với các tổ chức PCP trong lĩnh vực giáo
dục còn được thực hiện thông qua các hoạt động khác như quản lý về
việc cư trú, đi lại, thuê nhà của các tổ chức PCP; việc thuê nhân viên
người Việt Nam làm việc cho tổ chức cũng như quản lý thông tin
liên quan đến hoạt động của các tổ chức PCP trong lĩnh vực này.
1.2.3. Thanh tra, kiểm tra đối với hoạt động của tổ chức phi
chính phủ trong lĩnh vực giáo dục
QLNN bằng thanh tra, kiểm tra là để đảm bảo các tổ chức PCP
trong lĩnh vực giáo dục tôn trọng luật pháp và quy định của Việt
Nam, thực hiện đúng tôn chỉ, mục đích từ thiện nhân đạo vì mục tiêu
phát triển mà họ đã đăng ký và giúp sớm phát hiện những sai phạm
và vi phạm pháp luật của các tổ chức PCP trong lĩnh vực giáo dục,
để từ đó kịp thời có biện pháp xử lý, đảm bảo việc tuân thủ pháp luật
của họ. Tuy nhiên, một cách tổng quát, thì hoạt động kiểm tra nhằm
phát hiện để xử lý các vi phạm được đề cập ở các khía cạnh chính là:
- Thanh tra, kiểm tra việc tuân thủ pháp luật và các quy định
của nhà nước. Cụ thể là kiểm tra sự tuân thủ pháp luật của các tổ
chức PCP trong lĩnh vực giáo dục đối với việc đăng ký, xin cấp giấy
phép hoạt động.
- Kiểm tra mục đích hoạt động của các tổ chức PCP trong lĩnh
vực giáo dục có đúng mục tiêu tôn chỉ đã đề ra khi đăng ký xin giấy
phép hay không.
- Thanh tra, kiểm tra hiệu quả nguồn viện trợ của các tổ chức
PCP trong lĩnh vực giáo dục và kiểm tra việc chấp hành các quy định
của chính phủ về việc tiếp nhận nguồn viện trợ, kiểm tra tài chính ….
11

Đối với các cơ quan quản lý và đối tác Việt Nam thì hoạt động
thanh tra, kiểm tra nhằm mục đích đảm bảo bộ máy quản lý vận hành
đúng khuôn khổ pháp luật, đúng các quy định của nhà nước và tránh
xảy ra các hiện tượng tiêu cực trong quản lý như: sử dụng nguồn
viện trợ không đúng mục đích, buông lỏng, nhũng nhiễu, quan liêu…
đồng thời kịp thời phát hiện, ngăn chặn những sai phạm của cơ quan
quản lý và hạn chế tối đa những hậu quả phát sinh.
1.2.3. Xử lý các vi phạm của tổ chức phi chính phủ trong
lĩnh vực giáo dục
Có bao nhiêu hoạt động của các tổ chức PCP trong lĩnh vực
giáo dục thì phải tiến hành thanh tra, kiểm tra trên bấy nhiêu hoạt
động nhằm phát hiện để xử lý các vi phạm. Bởi càng chia nhỏ hoạt
động kiểm tra càng được cụ thể hơn. Tuy nhiên trên thực tế việc xử
lý vi phạm rất khó khăn. Nguyên nhân cũng do cho đến nay vẫn chưa
có một văn bản chính thức quy định việc xử phạt trong lĩnh vực này.
Vì vậy, khi phát hiện các vi phạm việc xử lý cũng chỉ dừng lại ở mức
lập biên bản và đề nghị tổ chức, cá nhân vi phạm tạm ngưng các hoạt
động trên đồng thời báo cáo về cơ quan chủ quản là Liên hiệp các tổ
chức Hữu nghị và Sở GD&ĐT TP. Ngoài ra, một nguyên nhân khiến
hiệu quả của hoạt động này chưa cao là công tác thanh tra, kiểm tra
cho tới nay vẫn còn mang nặng tính hình thức, qua loa và vẫn chưa
được thực hiện một cách nghiêm túc mà vẫn còn mang tính chủ quan
chủ yếu dựa trên các báo cáo.
1.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý nhà nước
đối với tổ chức PCP trong lĩnh vực giáo dục
1.3.1. Quan điểm, nhận thức và chính sách của Đảng, Nhà
nước đối với tổ chức PCP

12

Quan điểm của Đảng và Nhà nước ta là tranh thủ và đánh giá
cao sự giúp đỡ quí báu, có hiệu quả của các tổ chức PCP trong lĩnh
vực giáo dục và các tổ chức quốc tế trong các hoạt động viện trợ
nhân đạo. Chủ trương của Đảng khẳng định: “Phát triển công tác đối
ngoại nhân dân theo phương châm chủ động, linh hoạt, sáng tạo hiệu
quả. Tích cực tham gia các diễn đàn và hoạt động của nhân dân thế
giới, góp phần vào cuộc đấu tranh chung vì hòa bình, phát triển công
bằng, bền vững, dân chủ và tiến bộ xã hội. Tăng cường vận động
viện trợ và nâng cao hiệu quả hợp tác với các tổ chức PCP để phát
triển kinh tế xã hội” (Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ X
của Đảng Cộng sản Việt Nam).
1.3.2. Tổ chức bộ máy quản lý tổ chức phi chính phủ
Trước nhu cầu công tác PCP ngày càng nhiều và đa dạng trên
các lĩnh vực, ngày 24/01/2001 Thủ tướng Chính phủ chính thức ra
Quyết định 59/TTg thành lập Ủy ban công tác về các tổ chức PCP
nước ngoài và gần đây nhất ngày 22/05/2013 Thủ tướng chính phủ
đã ra Quyết định số 765/QĐ-TTg về việc kiện toàn ủy ban công tác
về các tổ chức phi chính phủ nước ngoài (gọi tắt là ủy ban) để giúp
Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo, giải quyết những vấn đề liên quan đến
các tổ chức PCP tại Việt Nam, gồm có các thành viên sau: Thứ
trưởng Bộ ngoại giao, Chủ nhiệm Ủy ban, Thứ trưởng Bộ công an,
Ủy viên; Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Ủy viên; Thứ trưởng
Bộ Tài chính, Ủy viên; Thứ trưởng Bộ Nội vụ, Ủy viên; Phó Chủ
nhiệm Văn phòng Chính phủ, Ủy viên; Trưởng Ban Tôn giáo Chính
phủ, Ủy viên và mời một đông chí Phó trưởng Ban Đối ngoại Trung
ương làm Ủy viên.

13

Bên cạnh những văn bản của Đảng và Nhà nước về công tác
PCP, thì một số cơ quan, ban nghành cũng có một số văn bản liên
quan đến công tác PCP như sau:
+ Bộ ngoại giao đã ban hành Thông tư số 05/2012/TT-BNG
hướng dẫn thi hành Nghị định số 12/NĐ-CP. Trong đó quy định rõ
trách nhiệm của các tổ chức PCP khi vào hoạt động tại Việt Nam.
+ Bộ GD&ĐT ban hành Thông tư số 35/2011/TT-BGDĐT
ngày 11/8/2011 quy định về trao và nhận học bổng, trợ cấp cho
người học trong các cơ sở giáo dục thuộc hệ thống giáo dục quốc
dân.
+ Bộ Kế hoạch và Đầu tư ban hành Thông tư số 07/2010/TTBKH ngày 30/03/2010 hướng dẫn thi hành Nghị định số
93/2009/NĐ-CP ngày 22/10/2009 của Chính phủ ban hành quy chế
quản lý và sử dụng viện trợ phi chính phủ nước ngoài.
+ Bộ Tài chính ban hành Thông tư số 225/2010/TT-BTC, ngày
31/12/2010 hướng dẫn chế độ quản lý tài chính nhà nước đối với
viện trợ không hoàn lại của nước ngoài thuộc nguồn thu ngân sách
nhà nước.
+ Bộ GD&ĐT ban hành Thông tư số 35/2011/TT-BGDĐT
ngày 11/08/2011 quy định về trao và nhận học bổng, trợ cấp cho
người học trong các cơ sở giáo dục thuộc hệ thống giáo dục quốc
dân.
1.3.3. Nguồn lực quản lý nhà nước đối với tổ chức phi chính
phủ trong lĩnh vực giáo dục
Một trong những yêu cầu thiết yếu đầu tiên đối với cán bộ làm
công tác quản lý đối với tổ chức PCP trong lĩnh vực giáo dục và trực
tiếp có quan hệ phối hợp với các tổ chức PCP trong lĩnh vực giáo dục
là phải nắm vững và quán triệt đầy đủ, sâu sắc các quan điểm của
14

Đảng, nhà nước Việt Nam và phải nắm chắc các văn bản quản lý của
nhà nước đối với tổ chức PCP trong lĩnh vực giáo dục. Tuy nhiên,
hiện nay Sở GD&ĐT TP là đối tác phụ trách quản lý và tiếp nhận các
dự án tài trợ trong lĩnh vực giáo dục lại không có bộ phận chuyên
trách. Số cán bộ quản lý đều thực hiện mang tính chất kiêm nhiệm và
thường xuyên thay đổi. Một số cán bộ còn có tư tưởng buông lỏng
trong quản lý và bị mua chuộc trong quá trình phối hợp triển khai dự
án.
1.3.4. Công tác phối hợp giữa các cơ quan quản lý nhà nước
đối với tổ chức phi chính phủ trong lĩnh vực giáo dục
Nhìn chung, công tác quản lý hoạt động của tổ chức PCP trong
lĩnh vực giáo dục được quan tâm chú ý. Với phương châm chủ động
vận động, quản lý tốt hoạt động và sử dụng có hiệu quả nguồn viện
trợ của tổ chức PCP trong lĩnh vực này. Các cơ quan quản lý đã tạo
cơ chế phối hợp với tất cả các cơ quan có liên quan, phối hợp nhịp
nhàng giữa Trung ương và địa phương, giữa các ngành chức năng
địa phương với nhau. Các cơ quan quản lý cũng đã hoạt động tích
cực, chủ động đề xuất giải quyết những vấn đề phức tạp nảy sinh
trong công tác quản lý tổ chức PCP trong lĩnh vực giáo dục.

15


Chương 2
THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI
TỔ CHỨC PHI CHÍNH PHỦ TRONG LĨNH VỰC GIÁO DỤC
TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
2.1. Tình hình tổ chức và hoạt động của các tổ chức phi
chính phủ tại thành phố Hồ Chí Minh

Thực tế cho thấy, tại các địa phương khác nhau, tùy theo điều
kiện tự nhiên cũng như đặc điểm kinh tế - xã hội khác nhau thì sự
phân bổ và tính chất hoạt động của các tổ chức PCP cũng không
giống nhau. Bên cạnh đó, bộ máy QLNN tại các địa phương cũng
hoàn toàn không thống nhất như nhau.
Do đó, để tìm hiểu về tình hình tổ chức và hoạt động của các
tổ chức PCP ta phân loại các tổ chức phi chính phủ tại thành phố Hồ
Chí Minh
Có rất nhiều tiêu chí khác nhau để phân loại các tổ chức PCP
đang hoạt động tại thành phố. Tùy theo mục tiêu khác nhau mà có
các tiêu chí phân loại khác nhau. Dưới đây là một số cách thức phân
loại các tổ chức PCP thường hay được sử dụng nhất trong công tác
quản lý.
Một là, phân loại theo khu vực địa lý là cơ sở để xác định các
kênh dẫn vốn, kênh quan hệ ngoại giao nhân dân, xu hướng viện trợ,
đồng thời là cơ sở cho việc xây dựng quy hoạch và chiến lược vận
động viện trợ PCP.
Hai là, phân loại theo lĩnh vực hoạt động giúp xác định các
lĩnh vực được nhiều tổ chức PCP quan tâm nhất, thu hút đông nhất
về mặt số lượng tổ chức và giá trị viện trợ. Điều này góp phần giúp
thành phố trong việc dự báo, lập kế hoạch các hoạt động trong tương
lai gần của các tổ chức PCP.
16


Ngoài ra, còn có một số cách phân loại các tổ chức PCP khác
như phân loại theo nguồn vốn, theo tính chất, phạm vi hoạt động,
quy mô dự án… cũng thường được sử dụng để phân tích hoạt động
của các tổ chức PCP tại TP.HCM.
2.2. Thực trạng quản lý nhà nước đối với tổ chức phi chính

phủ trong lĩnh vực giáo dục tại thành phố Hồ Chí Minh
Theo quy định tại Quy chế về hoạt động của các tổ chức PCP
tại Việt Nam ban hành theo Nghị định số 12/2012/NĐ-CP thì các tổ
chức PCP muốn hoạt động tại Việt Nam thì cần phải có giấy phép.
Để được cấp giấy phép hoạt động tại TP.HCM thì tổ chức PCP cũng
cần phải có sự cho phép của UBND TP.HCM. Tuy nhiên, tùy theo
lĩnh vực tài trợ của tổ chức đó mà đối tác trực tiếp của dự án phải có
đánh giá báo cáo. Đối với lĩnh vực giáo dục thì Sở GD&ĐT
TP.HCM phải báo cáo về hiệu quả triển khai dự án. Từ đó tham mưu
cho UBND TP.HCM về việc có tiếp tục duy trì, mở rộng hay chấp
dứt hoạt động tài trợ hay không. Trên cơ sở đó UBND TP.HCM sẽ
có quyết định cuối cùng là đồng ý hay không việc cấp phép hoạt
động cho tổ chức đó.
Tuy nhiên, trên thực tế một số tổ chức PCP trong lĩnh vực giáo
dục đã dựa vào Giấy đăng ký hoạt động này để thực hiện một số
hành vi vi phạm pháp luật.
2.3. Đánh giá chung về thực trạng quản lý nhà nước đối
với tổ chức phi chính phủ trong lĩnh vực giáo dục tại thành phố
Hồ Chí Minh
Hiện nay, nguồn lực hỗ trợ cho công tác QLNN đối với tổ
chức PCP trong lĩnh vực giáo dục tại thành phố như tài chính, kỹ
thuật, thông tin, cơ sở vật chất phục vụ cho công tác quản lý phần
nào còn hạn hẹp. Cũng vì điều này, thành phố đã không thể đầu tư
17


đầy đủ cho việc nghiên cứu sâu hơn về công tác PCP mà cụ thể là
trong lĩnh vực giáo dục. Việc đánh giá tác động từ các tổ chức PCP
trong lĩnh vực giáo dục; Dự báo, xây dựng các chính sách, chương
trình, kế hoạch mang tính định hướng trong lĩnh vực này cũng như tổ

chức thực hiện thanh tra, kiểm tra toàn diện; Tổng kết, đánh giá tình
hình tổ chức PCP trong lĩnh vực giáo dục cũng gặp nhiều khó khăn.

18


Chương 3
QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ QUẢN
LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI TỔ CHỨC PHI CHÍNH PHỦ
TRONG LĨNH VỰC GIÁO DỤC TỪ THỰC TIỄN
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
3.1. Nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước đối với tổ chức
phi chính phủ trong lĩnh vực giáo dục phải phù hợp với chủ
trương đổi mới giáo dục ở Việt Nam hiện nay
Trong thời gian qua, lĩnh vực giáo dục và đào tạo nước ta đã
đạt được những thành tựu không nhỏ, góp phần quan trọng vào thành
công của sự nghiệp đổi mới. Tại TP.HCM các chương trình, dự án
viện trợ của các tổ chức PCP trong lĩnh vực giáo dục và đang góp
phần giải quyết một số vấn đề kinh tế - xã hội, tác động tích cực đến
đời sống của người dân. Tuy nhiên, một số tổ chức PCP thường chọn
cách thức tài trợ cho các đối tác là các trường, các cơ sở giáo dục có
vị trí thuận lợi trong việc đi lại để việc viện trợ được triển khai dễ
dàng hơn. Trong khi một số đối tác nằm xa tại các địa bàn đi lại khó
khăn thì lại chưa được các tổ chức này quan tâm tài trợ.
3.2. Nâng cao hiệu quả chất lượng nguồn nhân lực quản lý
nhà nước đối với tổ chức phi chính phủ trong lĩnh vực giáo dục
Cần tăng cường củng cố, nâng cao năng lực, trình độ cho đội
ngũ cán bộ công tác quản lý đối với tổ chức PCP trong lĩnh vực giáo
dục. Trong thời gian tới cần thành lập một bộ phận chuyên trách thực
hiện công tác này nhằm hạn chế và đi đến chấm dứt tình trạng kiêm

nhiệm như hiện nay. Ngoài những kiến thức cơ bản thì cần tập trung
đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ cho đội ngũ này bằng nhiều hình thức
phù hợp để họ hiểu rõ về công tác PCP. Qua đó thường xuyên tổ
chức các buổi tập huấn hội thảo giữa các đơn vị QLNN trong lĩnh
19


vực này nhằm giúp cho đội ngũ quản lý nắm vững được các chính
sách, quy định pháp luật hiện hành, có được những kỹ năng, kinh
nghiệm trong công tác QLNN đối với tổ chức PCP trong lĩnh vực
giáo dục đạt hiệu quả cao.
3.3. Đề ra giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước
đối với tổ chức phi chính phủ trong lĩnh vực giáo dục từ thực
tiễn thành phố Hồ Chí Minh
- Tăng cường vai trò lãnh đạo, chỉ đạo của Thành ủy và Ủy
ban nhân dân thành phố và nâng cao nhận thức đối với tổ chức phi
chính phủ trong lĩnh vực giáo dục
- Tăng cường chỉ đạo rà soát, ban hành các văn bản pháp luật
phù hợp với thực tế thành phố Hồ Chí Minh
- Hoàn thiện bộ máy quản lý nhà nước đối với các tổ chức
phi chính phủ

20


KẾT LUẬN
Sự phát triển mạnh về số lượng của tổ chức PCP nói chung và
tổ chức chức PCP trong lĩnh vực giáo dục nói riêng tại TP.HCM
trong thời gian qua là biểu hiện của một mối quan hệ phối hợp tốt
đẹp và có hiệu quả giữa các tổ chức này với Việt Nam. Viện trợ của

các tổ chức PCP trong lĩnh vực giáo dục tuy không lớn nhưng là
nguồn bổ sung kịp thời cho những nhu cầu của đối tượng được
hưởng lợi từ dự án; là sự hỗ trợ quý báu đối với các trường, các cơ sở
đào tạo còn khó khăn về cơ sở vật chất, các học sinh nghèo có nguy
cơ bỏ học và góp phần tích cực trong công cuộc giáo dục ở thành
phố.
QLNN đối với tổ chức PCP trong lĩnh vực giáo dục đã được
xác định là một trong những nhiệm vụ quan trọng. Tại TP.HCM
trong thời gian qua QLNN đối với tổ chức PCP trong lĩnh vực giáo
dục đã đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận nhờ vào chủ trương,
đường lối rõ ràng, nhất quán của Đảng; những chính sách hợp lý của
nhà nước và khuôn khổ pháp lý quản lý đối với tổ chức PCP trong
lĩnh vực giáo dục khá cơ bản; cơ chế phối hợp QLNN tương đối
đồng bộ; chất lượng đội ngũ cán bộ quản lý ngày càng được quan
tâm... Qua đó đã tranh thủ được sự ủng hộ, giúp đỡ của các tổ chức
PCP trong lĩnh vực giáo dục góp phần vào sự phát triển chung của
thành phố.
Tuy nhiên, là một trong những lĩnh vực khá mới mẻ, nhiều
phức tạp và nhạy cảm nên QLNN đối với tổ chức PCP trong lĩnh vực
giáo dục vẫn còn tồn tại những hạn chế nhất định. Mặc dù, trong
thực tiễn phần lớn các tổ chức PCP trong lĩnh vực này có thiện chí,
thực lòng muốn giúp đỡ người dân nhưng bên cạnh đó cũng có
không ít tổ chức lợi dụng hoạt động của mình để thực hiện các mưu
21


đồ gây ảnh hưởng không tốt đến tình hình an ninh, chính trị và lợi
ích lâu dài của quốc gia. Điều này cần phải sớm được khắc phục.
Thực hiện được điều đó sẽ góp phần quan trọng để các cơ quan,
người có thẩm quyền QLNN đối với tổ chức PCP trong lĩnh vực giáo

dục hoàn thành có hiệu quả, nhiệm vụ, quyền hạn được giao. Tức là
quản lý có hiệu quả đối với tổ chức PCP trong lĩnh vực giáo dục.
Hiện nay, việc nghiên cứu đối với tổ chức PCP trong lĩnh vực
giáo dục và hoạt động của nó còn hết sức mới mẻ và khó khăn. Vì
vậy, trong phạm vi nghiên cứu, đề tài này chỉ cố gắng đi sâu nghiên
cứu, xem xét và phân tích những đặc điểm cũng như tiến hành phân
tích thực trạng tình hình tiếp nhận viện trợ đối với tổ chức PCP trong
lĩnh vực giáo dục tại TP.HCM trong 5 năm qua, trên cơ sở đó rút ra
được những bài học kinh nghiệm trong quá trình QLNN đối với tổ
chức PCP trong lĩnh vực giáo dục để đưa ra những giải pháp kiến
nghị chủ yếu nhằm nâng cao hiệu quả QLNN đối với tổ chức PCP
trong lĩnh vực giáo dục tại TP.HCM trong thời gian tới.

22