Tuần 13. Cảnh ngày hè (Bảo kính cảnh giới)

C¶nh ngµy hÌ
(B¶o kÝnh c¶nh giíi 43)
NguyÔn Tr·i


Đền thờ Nguyễn Trãi


C«n s¬n, n¬i NguyÔn Tr·i vÒ ë Èn


I- Tìm hiểu chung:
1- Quốc âm thi tập:

S lng: gồm 254 bài, là
tập thơ Nôm sớm nhất hiện
còn.

Nội dung: Phản ánh vẻ
đẹp con ngời Nguyễn Trãi:
ngi anh hùng với lý tng
nhân nghĩa, yêu nc thơng
dân; ngời nghệ sĩ có tình
yêu thiên nhiên, con ngời,
cuộc sống.

I- T×m hiÓu chung:
1- Quèc ©m thi tËp:


NghÖ thuËt:

Sö dông
thµnh c«ng thÓ th¬ thÊt ng«n ®
êng luËt như mét thÓ th¬ d©n
téc, cã khi chen vµo chỗ thích
hợp mét sè c©u lôc ng«n.

 Bố cục: Chia làm 4 phần
-Vô đề (Không có tiêu đề)
-Môn thì lệnh (Thời tiết)
-Môn hoa mộc (Cây cỏ)
Quèc ©m thi tËp

-Môn cầm thú (Thú vật)


22. Bài thơ-¬:
- Xuất xứ: Là bài thơ số 43/61 bài thuộc phần “Vô đề”, mục

“Bảo kính cảnh giới” (Gương báu răn mình)
“Cảnh ngày hè”- tên do người soạn sách đặt.

-Thể loại : Thất ngôn bát cú đường luật xen lục ngôn -> sáng tạo.

-Bố cục: Chia làm 2 phần
+6 câu đầu : Bức tranh ngày hè
+2 câu sau: Nỗi lòng của nhà thơ


II. Đọc – hiểu văn bản
1. (Sáu câu đầu) Bức tranh ngày hè

•
•
•
•

*Câu 1: Rồi/ hóng mát/ thuở ngày trường
- Câu thơ lục ngôn
- Ngắt nhịp lạ:1/2/3
- Từ “rồi”: tách riêng-> nhấn mạnh trạng thái rỗi rãi, tâm hồn thư
thái, thanh thản .

- Hành động:hóng mát

- Thời gian: ngày trường – ngày dài
=> Tư thế và tâm thế sẵn sàng mở lòng ra đón nhận cảnh
Giây phút hiếm hoi trong cuộc đời của Nguyễn Trãi - con người thân không
nhàn mà tâm cũng không nhàn.


* Câu 2 đến câu 6:
• Bức tranh thiên nhiên:
• + Thời gian: tịch dương ( mặt trời lặn)-> chiều
muộn, ngày tàn.
• +Hình ảnh:

.tán lá hòe xanh “đùn đùn” rợp bóng.
.hoa thạch lựu đang “phun” lên màu đỏ

•
•
ối.
•

. Sen hồng đang tỏa ngát mùi hương.

• -> Những động từ mạnh: “đùn
đùn”, “giương”, “phun”… diễn tả
sự vận động bên trong, cảnh vật
như đang căng đầy nhựa sống cựa
quậy trỗi dậy không ngừng, không
thể kìm nén được.


+ Màu sắc: xanh, đỏ, hồng-> sắc màu tươi tắn, rực rỡ của mùa
hè
+ Âm thanh: rộn rã, tươi vui
=>

cảnh vật bằng nhiều Dắng
giác quan.
dỏi cầm ve
LaoĐón
xaonhận
chợ cá
Điểm nhìn : gần ->xa, thấp -> cao => cân xứng


• =>Tóm lại:
• - Bức tranh đặc trưng của mùa hè .
• - Không chỉ đẹp mà còn có hồn.

• - Bức tranh cuộc sống:
+ Từ láy: lao xao, dắng dỏi
•
+ Đảo ngữ
•
-> nhấn mạnh âm thanh cuộc sống vui tươi,
•
nhộn nhịp,bình dị ,đời thường.

=> Cảnh ngày hè đầy sức sống: cây cối sinh sôi

,đua nhau khoe sắc tỏa hương; ve kêu như tiếng
đàn rộn rã, chợ cá tấp nập…cảnh tình hòa quyện.
Tất cả xuất phát từ môt tâm hồn yêu thiên nhiên,
cuộc sống, một trái tim thiết tha với đời với dân
với nướccủa Nguyễn Trãi.


2.(Hai câu cuối) Nỗi lòng nhà thơ
- “Dẽ có”: lẽ ra nên có ( từ cổ) -> khát vọng ,mơ
ước, niềm mong mỏi của nhà thơ.
- Khát vọng của nhà thơ: có chiếc đàn của vua
Thuấn để hòa khúc Nam phong làm cho cuộc

sống nhân dân trở nên thái bình, ấm no, hạnh
phúc .
- Câu cuối: lục ngôn, dồn nén cảm xúc toàn bài.


=> Điểm kết tụ của hồn thơ Ức Trai
không phải là thiên nhiên tạo vật
mà là cuộc sống con người. Mục
đích lớn nhất của cả đời Nguyễn
Trãi là đất nước được thịnh trị,
nhân dân được ấm no, hạnh phúc> khát vọng đẹp đẽ cao cả.

• III. Tổng kết
• 1. Nội dung:
• - Bøc tranh thiªn nhiªn mïa hÌ ®Çy søc
sèng.
• - Bøc tranh sinh ho¹t cña con người
b×nh dÞ, gần gũi, đông đúc.
• 2. Nghệ thuật:
• - Sử dụng câu lục ngôn xen thất ngôn
• - Sử dụng nhiều từ Việt cổ

• => Thể hiện tình yêu thiên nhiên , yêu cuộc sống
tha thiết;
• Tấm lòng ưu ái với dân với nước của Nguyễn Trãi.
• Sử dụng nhiều từ Việt cổ->tình yêu Tiếng Việt. Sự
sáng tạo tài hoa trong việc thể hiện thơ Đường luật
như một thể thơ dân tộc của Nguyễn Trãi.


Câu hỏi thảo luận
• Câu hỏi 1:Sau khi học xong bài thơ, em hiểu gì về
nhan đề “ Bảo kính cảnh giới”?
• Đáp án:

- Gương báu răn mình.
- Đôi khi còn được hiểu là những khúc tâm tình,
những lời tâm sự của nhà thơ về bản thân, về con
người và cuộc sống.
• .


• Câu hỏi 2: Sau khi học xong bài thơ, đặc biệt là
qua vẻ đẹp tâm hồn, con người Nguyễn Trãi, em
rút ra bài học gì về lẽ sống cho bản thân?

• Đáp án: Tình yêu thiên nhiên, yêu quê hương đất

nước, yêu đời, gắn bó với con người, cuộc sống; có
tâm hồn đẹp, trong sáng, có trách nhiệm, có nhân
cách


hân thành cảm ơn các thầy cô giáo và các em!