DSpace at VNU: Bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa của các lễ hội ở Bắc Ninh phục vụ phát triển du lịch

Bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa của các
lễ hội ở Bắc Ninh phục vụ phát triển du lịch
Đỗ Hải Yến
Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân Văn
Luận văn ThS Chuyên ngành: Du lịch
Người hướng dẫn: TS. Nguyễn Văn Lưu
Năm bảo vệ: 2010

Abstract. Hệ thống hóa chọn lọc một số khái niệm, vấn đề lý luận liên quan đến đề tài
và kinh nghiệm bảo tồn, phát huy giá trị của các lễ hội phục vụ phát triển du lịch. Phản
ánh và phân tích, đánh giá thực trạng bảo tồn và phát huy giá trị của các lễ hội phục vụ
phát triển du lịch ở Bắc Ninh. Đề xuất một số giải pháp góp phần bảo tồn và phát huy
giá trị lễ hội phục vụ phát triển du lịch ở Bắc Ninh.

Keywords. Lễ hội; Giá trị văn hóa; Du lịch; Bắc Ninh


Content.
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ................................................................................................................ 5
1. Lý do chọn đề tài................................................................................................ 5
2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ................................................................................. 9
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................11
3.1. Mục đích nghiên cứu: ............................................................................... ..11
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu: .................................................................................11
4. Đối tượng nghiên cứu .......................................................................................11
5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu .............................................12
6. Cấu trúc luận văn .............................................................................................13
Chương 1: MỘT SỐ KHÁI NIỆM VÀ KINH NGHIỆM BẢO TỒN, PHÁT
HUY GIÁ TRỊ CỦA CÁC LỄ HỘI PHỤC VỤ PHÁT TRIỂN DU LỊCH ........14
1.1.

Du lịch và các điều kiện phát triển du lịch ..............................................14

1.1.1. Du lịch và các loại hình du lịch ......................................................... 14
1.1.2 Điều kiện để phát triển du lịch ............................................................ 20
1.1.3 Tài nguyên du lịch............................................................................... 29
1.2. Lễ hội và tác động của giá trị lễ hội đến sự phát triển du lịch ................. 32
1.2.1. Lễ hội và giá trị của lễ hội .................................................................... 32
1.2.2. Bảo tồn và phát huy giá trị lễ hội ......................................................... 40
1.2.3. Tác động của của giá trị lễ hội đến sự phát triển du lịch ..................... 43
1.3.

Kinh nghiệm bảo tồn và phát huy giá trị lễ hội phục vụ phát triển du

lịch .........................................................................................................................48
1.3.1. Một số kinh nghiệm bảo tồn và phát huy giá trị lễ hội phục vụ du lịch
ở các nước phát triển ..................................................................................... 48
1.3.2. Bài học vận dụng cho Bắc Ninh ........................................................ 566
TIỂU KẾT CHƢƠNG 1

1


Chương 2 : THỰC TRẠNG BẢO TỒN VÀ PHÁT HUY GIÁ TRỊ LỄ HỘI
PHỤC VỤ PHÁT TRIỂN DU LỊCH Ở BẮC NINH ...........................................62
2.1. Khái quát về lễ hội ở Bắc Ninh ...................................................................62
2.1.1. Khái quát về Bắc Ninh và Du lịch Bắc Ninh ....................................... 62
2.1.2. Lễ hội ở Bắc Ninh ................................................................................ 71
2.1.2.1. Khái quát về lễ hội ở Bắc Ninh: ...................................................... 71
2.1.2.2. Giá trị của lễ hội Bắc Ninh: ............................................................. 76

2.2. Công tác bảo tồn phát huy giá trị lễ hội phục vụ phát triển du lịch ở Bắc
Ninh .......................................................................................................................87
2.2.1. Công tác bảo tồn và phát huy các lễ hội............................................... 87
2.2.2. Phát triển du lịch lễ hội ở Bắc Ninh .................................................... 94
2.3. Đánh giá công tác bảo tồn, phát huy giá trị các lễ hội phục vụ phát triển
du lịch trong thời gian vừa qua .......................................................................... 101
2.3.1. Những ưu điểm của việc bảo tồn và phát huy giá trị lễ hội phục vụ du
lịch thời gian qua và nguyên nhân .............................................................. 101
2.3.1.1. Ƣu điểm: ....................................................................................... 101
2.3.1.2. Nguyên nhân của ƣu điểm bảo tồn và phát huy tốt các giá trị phục vụ
cho du lịch lễ hội thời gian qua: ................................................................. 104
2.3.2. Những hạn chế và nguyên nhân ........................................................ 107
2.3.2.1. Hạn chế ......................................................................................... 107
2.3.2.2. Nguyên nhân của những tiêu cực còn tồn tại trong việc bảo tồn và
phát triển du lịch lễ hội Bắc Ninh: ............................................................. 113
TIỂU KẾT CHƢƠNG 2
Chương 3: ............................................................................................................. 119
ĐỀ XUẤT MỘT SỐ GIẢI PHÁP GÓP PHẦN BẢO TỒN VÀ PHÁT HUY GIÁ TRỊ
LỄ HỘI PHỤC VỤ PHÁT TRIỂN DU LỊCH Ở BẮC NINH ..................................119
3.1. Định hướng phát triển du lịch lễ hội ở Bắc Ninh .....................................119
3.1.1. Định hướng phát triển du lịch của tỉnh Bắc Ninh:............................ 119
3.1.2. Chỉ đạo bảo tồn và phát huy giá trị lễ hội phục vụ phát triển du lịch 122
2


3.1.2.1.Tổ chức không gian cho lễ hội ....................................................... 122
3.1.2.2. Tổ chức thời gian và cơ sở hạ tầng cho du lịch lễ hội .................... 123
2.1.2.3. Tổ chức về các điều kiện xã hội và nhân lực ................................. 125
3.2. Đề xuất một số giải pháp phát triển du lịch lễ hội ở Bắc Ninh................ 126
3.2.1. Những thuận lợi và khó khăn của Bắc Ninh trong phát triển du lịch lễ

hội ................................................................................................................ 126
3.2.1.1. Những thuận lợi ............................................................................ 126
3.2.1.2. Những khó khăn:........................................................................... 130
3.2.2. Giải pháp phát triển du lịch lễ hội Bắc Ninh ..................................... 135
3.2.2.1. Ưu tiên và tập trung vốn để hoàn thiện các quy hoạch tổng thể, chi
tiết cho từng khu, tuyến, điểm du lịch và hạ tầng du lịch lễ hội mang tính
“thời sự”……………………………….……………………………...135
3.2.2.2. Tăng cường vai trò chức năng hiệu quả công tác chủ quản nhà nước
và quản lý lễ hội về du lịch trên địa bàn thông qua việc tuyên truyền, hướng
dẫn, kiểm tra, thực hiện luật du lịch trên địa bàn lễ hội Bắc
Ninh……………………………………………………………….……136
3.2.2.3. Tổ chức nâng cấp, mở rộng các lễ hội truyền thống theo hướng cuốn
hút tự nhiên trong kinh doanh du lịch……………….……………138
3.2.2.4. Thực hiện việc trùng tu, tôn tạo các di tích lịch sử văn hóa lễ hội
theo đúng định hướng bảo tồn và phát triển tài nguyên lễ hội trong kinh
doanh du lịch. …………………………………….………………….145
3.2.2.5. Phát triển cộng đồng địa phương và nhân lực du lịch lễ hội Bắc Ninh
trong việc bảo tồn và phát huy di sản văn hóa lễ hội trong kinh doanh du lịch
.................................................................................................................. 147
3.2.2.6. Khuyến khích và nâng cao hiệu quả hoạt động của các doanh
nghiệp: ………………………………………………………………………148
3.2.2.7. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, quảng bá lễ hội du lịch Bắc Ninh
một cách chuyên nghiệp và trọng điểm ...................................................... 149
3.3. Một số kiến nghị ........................................................................................ 151
3


3.3.1. Với Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch và Tổng cục Du lịch ............... 151
3.3.2. Với chính quyền địa phương các cấp tại Bắc Ninh ........................... 152
3.3.3. Với các cơ sở đào tạo du lịch (các trường, khoa, trung tâm có đào tạo

về nhân lực cho ngành du lịch) ................................................................... 153
3.3.4. Với doanh nghiệp du lịch: .................................................................. 154
TIỂU KẾT CHƢƠNG 3
KẾT LUẬN ......................................................................................................... 158

4


References.

TÀI LIỆU THAM KHẢO
TIẾNG VIỆT
1.

Báo cáo tổng kết công tác 1998 và chương trình công tác năm 1999.

Sở Thương mại và Du lịch Bắc Ninh
2.

Công văn của Viện nghiên cứu phát triển du lịch gửi sở Thương mại

và Du lịch về việc xem xét quy hoạch du lịch Bắc Ninh, 1998
3.

Dương Văn Sáu (2004) , Lễ hội Việt Nam trong sự phát triển du lịch,

Trường ĐH Văn Hóa, Hà Nội
4.

Đề án phát triển du lịch tỉnh Bắc Ninh (2007), Sở Thương Mại và Du

lịch Bắc Ninh.
5.

Địa chỉ Hà Bắc (1982), Ty Văn hoá Hà Bắc

6.

Thanh Hương, Phương Anh (1973), Hà Bắc ngàn năm văn hiến,

Tập1
7.

Thanh Hương, Phương Anh (1976), Hà Bắc ngàn năm văn hiến,

Tập2.
8.

Trần Đình Luyện (Chủ biên) (1997), Văn hiến Kinh Bắc

9.

Qui hoạch tổng thể phát triển du lịch Bắc Ninh đến 2010 (1997), Sở

Thương mại và Du lịch Bắc Ninh
10.

Tờ trình về việc tăng cường quản lý nhà nước đối với các di tích lịch

sử văn hoá (1998), Sở Văn hoá Thông tin Bắc Ninh

11.

Lê Trung Vũ, Thạch Phương (1995), 60 lễ hội Việt Nam truyền

thống. Nhà xuất bản Khoa học xã hội, Hà Nội
12.

Bộ Văn hoá Thông tin (1994 & 2001), Quy chế lễ hội.

13.

Bùi Thiết, Bùi Xuân Mỹ, Phạm Minh Thảo (1996), Từ điển lễ tục

Việt Nam, NXB Văn hoá Thông tin, 620 trang
14.

Bùi Thiết (2000), Từ điển hội lễ Việt Nam, NXB Văn hoá Thông tin,


567 trang
15.

Đinh Gia Khánh, Lê Hữu Tầng (chủ biên) (1993), Lễ hội truyền

thống trong xã hội hiện đại, NXB Khoa học xã hội
16.

Đinh Gia Khánh (1999), Trên đường tìm hiểu văn hoá dân gian,

NXB Khoa học Xã hội, 263 trang

17.

Đinh Thị Phương Dung (1999), Các di tích lịch sử văn hóa Bắc Ninh,

ĐH Quốc Gia Hà Nội
18.

NXB Chính trị Quốc gia (2002), Luật Di sản văn hoá và nghị định

hướng dẫn thi hành, Hà Nội, 97 trang
19.

NXB Chính trị Quốc gia (1999), Pháp lệnh Du lịch, Hà Nội, 32 trang

20.

Ngô Đức Thịnh (1999), “Mấy nhận thức về lễ hội cổ truyền ” Tạp chí

Văn hoá nghệ thuật số 11 (185), trang 36
21.

Nguyễn Duy Hinh (1996), Tín ngưỡng thờ thành Hoàng Hà Nội,

NXB Khoa học xã hội, Hà Nội, trang 26.
22.

Nguyễn Minh Tuệ (1997), Địa lý du lịch, NXB Tp. Hồ Chí Minh,

Tr.33
23.

Phan Hữu Dật (1994), Lễ hội truyền thống trong đời sống xã hội hiện

đại, NXB Khoa học Xã hội
24.

Phan Hữu Dật (chủ biên) (1992), Văn hoá - Lễ hội của các dân tộc ở

Đông Nam Á, NXB Văn hoá Dân tộc
25.

Tô Ngọc Thanh (1994), Niềm tin và lễ hội, trong sách Đời sống xã

hội hiện đại- GS Đinh Gia Khánh- GS Lê Hữu Tầng chủ biên: NXB Khoa
học xã hội , Hà Nội, tr.267-272 (Trang 25)
26.

Trần Đình Luyện (2003), Lễ hội Bắc Ninh, Sở văn hóa Thông Tin

Bắc Ninh, Tr.12
27.

Trần Nhạn (1995), Du lịch và kinh doanh du lịch, NXB Văn hoá

Thông tin


28.

Trần Từ (1991), “Từ một vài “trò diễn” trong lễ hội làng”, Tạp chí

Nghiên cứu Văn hoá Nghệ thuật, Số 3 (98),trang 17
29.

Trần Quốc Vượng (2000), Văn hoá Việt Nam tìm tòi và suy ngẫm,

NXB Văn hoá Dân tộc - Tạp chí Văn hoá Nghệ thuật, 984 trang
30.

Trần Ngọc Thêm (1997)), Tìm về bản sắc văn hoá Việt Nam, NXB

Thành phố Hồ Chí Minh, 682 trang.
31.

Trần Nhoãn (2001), Tổng quan cơ sở du lịch và cơ sở lưu trú du lịch,

NXB Khoa học xã hội
32.

Trịnh Hiểu Vân (2010), Giá trị lễ hội các dân tộc Châu Á trong đời

sống xã hội đương đại,Tham luận của viện KHXH Vân Nam, Trung Quốc
33.

Trung tâm Khoa học Xã hội và nhân văn Quốc gia (1994), Lễ hội

truyền thống trong đời sống xã hội hiện đại, NXB Khoa học xã hội.
34.

Thu Linh, Đặng Văn Lung (1984), Lễ hội, truyền thống và hiện đại,

NXB Văn hoá, 1984
35.

UNESCO – Trung tâm khoa học xã hội và nhân văn Quốc gia (2002),

Tính đa dạng của Văn hoá Việt Nam: Những tiếp cận về sự bảo tồn, Hà
Nội, 201 trang
36.

Viện Khoa học Xã hội Việt Nam - Viện Văn hoá dân gian (1990),

Quan niệm về Folklore, H.: NXB Khoa học Xã hội.
TIẾNG ANH
35. David Harrison (2010), Tham luận phát triển du lịch lễ hội, H: Bộ văn
hóa thể thao Du lịch, thuộc: Trường Quản lý Khách sạn và Du lịch, Khoa
Kinh tế- Thương mại, Đại học South Pacific
36. Nguyen Van Huy and Laurel Kendall (editors)(2003), Vietnam –
Journeys of Body, Mind, and Spirit American Museum of Natural History,
Vietnam Museum of Ethnology.
37.Vietnam National Administration of Tourism (1998), “Clasified Hotels


in Vietnam”, Center for Tourism Advertisment and Promotion – Institute
for Tourism Development Research.
38.Vietnam

fetecs

traditionnelles

et

évéments

(2002

–

2003),

Administration Nationale du Tourisme du Vietnam, 23 page.
39.Lonely Planet. Vietnam (1999), Lonely Planet Publications Pty Ltd
A.C.N 005 607 983, 192 Barwood Rd, Hawthorn, Victoria 3122, Australia,
618 page.
40.Pirojnik (1985), Cơ sở địa lý dịch vụ và du lịch (Trần Đức Thanh và
Nguyễn Thị Hải biên dịch), tr.57