DSpace at VNU: Đảng bộ Nam Định lãnh đạo chiến tranh du kích ở địa phương (1946-1954)

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO, BỒI DƯỠNG GIẢNG VIÊN LÍ LUẬN CHÍNH TRỊ

----------------------------------

TRẦN DUY HƯNG

ĐẢNG BỘ NAM ĐỊNH LÃNH ĐẠO CHIẾN
TRANH DU KÍCH Ở ĐỊA PHƯƠNG (1946 - 1954)

Chuyên ngành: Lịch sử Đảng cộng sản Việt Nam
Mã số:
5.03.16

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC LỊCH SỬ

Người hướng dẫn khoa học: PGS, TS TRIỆU QUANG TIẾN

HÀ NỘI - 2004

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO, BỒI DƯỠNG GIẢNG VIÊN LÝ LUẬN CHÍNH
TRỊ


----------------------------------

TRẦN DUY HƯNG

ĐẢNG BỘ NAM ĐỊNH LÃNH ĐẠO CHIẾN
TRANH DU KÍCH Ở ĐỊA PHƯƠNG (1946 - 1954)

LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC LỊCH SỬ

HÀ NỘI - 2004

LỜI CAM ĐOAN

Luận văn: "Đảng bộ Nam Định lãnh đạo chiến tranh du kích ở địa
phương (1946 - 1954)" là công trình nghiên cứu của tôi dưới sự hướng
dẫn của Phó giáo sư, Tiến sỹ Triệu Quang Tiến.


Các số liệu, tài liệu tôi sử dụng trong luận văn là trung thực và có
xuất xứ rõ ràng.
Hà Nội, tháng 5 năm 2004
Tác giả luận văn

Trần Duy Hưng


Vấ n đ ề xây dự ng phông lư u trữ cá nhân các
nhà khoa họ c tiêu biể u tạ i Trung tâm KHXH&VN
quố c gia : THS / Nguyễ n Vă n Trình . - H. :
Đ HKHXH&NV , 1998 . - 91 tr.
TRANG

MỞ ĐẦU

1.
2.

3.
4.
5.
6.

Lý do chọn đề tài
Tình hình nghiên cứu đề tài
Mục đích và nhiệm vụ của luận văn
Phương pháp nghiên cứu và nguồn tư liệu
Đóng góp của luận văn
Kết cấu của luận văn
Chương 1: ĐẢNG BỘ NAM ĐỊNH PHÁT ĐỘNG CHIẾN TRANH
DU KÍCH Ở ĐỊA PHƯƠNG (1946 - 1954)

1.1.
1.2.
1.2.1.
1.2.2.

Nam Định - Mảnh đất, con người và truyền thống
Lãnh đạo chiến tranh du kích những năm 1946 - 1951
Chỉ đạo thực hiện chủ trương giam chân địch
trong thành phố và các căn cứ
Lãnh đạo chống địch lấn chiếm, bình định, phục hồi và
phát triển căn cứ du kích (1947 - 1951)
Chương 2: ĐẢNG BỘ NAM ĐỊNH LÃNH ĐẠO ĐẨY MẠNH CHIẾN
TRANH DU KÍCH GÓP PHẦN GIẢI PHÓNG QUÊ HƯƠNG (1951 - 1954)

2.1.
2.2.

Củng cố mở rộng khu du kích và căn cứ du kích (1951-1952)
Đảng bộ lãnh đạo lực lượng du kích chủ động tiến công
địch góp phần giải phóng quê hương (1952 - 1954)
Chương 3: NHỮNG THÀNH QUẢ VÀ KINH NGHIỆM

3.1.
3.2.
3.2.1.
3.2.2.
3.2.3.

Những thành quả của chiến tranh du kích ở Nam Định
Những kinh nghiệm lãnh đạo chiến tranh du kích của Đảng
bộ Nam Định
Quán triệt và vận dụng sáng tạo đường lối kháng chiến chống
thực dân Pháp của Trung ương Đảng vào địa phương Nam Định
Tổ chức, động viên toàn dân tham gia chiến tranh du
kích, kiên trì bám trụ, bám đất, bám dân
Phối hợp với bộ đội chủ lực, bộ đội địa phương

1
1
2
2
3
3
4
5
5

17
17
26
55
55
63
86
86
88
88
90


3.2.4.

trong chiến tranh du kích
Thường xuyên xây dựng, củng cố tổ chức Đảng để
lãnh đạo chiến tranh du kích
KẾT LUẬN
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC

91
92
96
99
102

PHẦN MỞ ĐẦU
1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI:

Sau khi Cách mạng tháng Tám thành công, ngày 2 - 9 - 1945 tại
Quảng trường Ba Đình lịch sử, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đọc bản Tuyên
ngôn độc lập khai sinh ra nớc Việt Nam dân chủ Cộng hoà. Nhân dân ta
vừa giành được chính quyền trong cả nước thì biết bao nhiêu khó khăn,
thử thách dồn dập tới. Mà khó khăn, thử thách lớn nhất là âm mưu xâm
lược nước ta một lần nữa của thực dân Pháp.
Để bảo vệ nền độc lập mới giành được, ngày 19 - 12 - 1946 Đảng
ta và Chủ Tịch Hồ Chí Minh đã quyết định phát động nhân dân toàn
quốc đứng lên kháng chiến chống thực dân Pháp. Nhân dân Việt Nam bước vào cuộc kháng chiến trường kỳ, gian khổ chống thực dân Pháp xâm
lược. Thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Pháp (1946 - 1954), chống
Mỹ (1954 - 1975) là một trong ba thắng lợi vĩ đại của cách mạng Việt
Nam trong thế kỷ XX. Trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp,
Đảng ta đã phát động nhân dân tiến hành chiến tranh du kích ở các vùng
địch tạm chiếm, gây cho địch nhiều tổn thất nặng nề, góp phần quan
trọng vào thắng lợi vẻ vang của dân tộc.
Nam Định là một tỉnh ở đồng bằng Bắc bộ, có vị trí chiến lược
quan trọng. Thực dân Pháp sớm chiếm đóng Nam Định, hòng biến Nam
Định thành hậu phương, cung cấp người, của cho cuộc chiến tranh xâm
lược của chúng.
Thực hiện đường lối kháng chiến toàn dân, toàn diện của Trung
ương Đảng, Đảng bộ Nam Định đã lãnh đạo nhân dân địa phương tiến


hành cuộc chiến tranh du kích cực kỳ gian khổ, anh dũng, sáng tạo, đánh
bại âm mưu nham hiểm của địch, góp phần vào thắng lợi chung và để
lại nhiều kinh nghiệm quý.
Nghiên cứu đề tài "Đảng bộ Nam Định lãnh đạo chiến tranh du
kích ở địa phương (1946 - 1954)" sẽ góp phần làm sinh động bức tranh
chung của cuộc kháng chiến toàn dân, toàn diện của dân tộc và những

-1kinh nghiệm lãnh đạo của Đảng bộ, góp phần làm phong phú thêm kho
tàng kinh nghiệm của Đảng. Những kinh nghiệm được đúc rút trong
lãnh đạo chiến tranh du kích có thể vận dụng trong xây dựng quê hương
hiện nay. Đề tài có ý nghĩa khoa học và thực tiễn. Vì thế tôi chọc làm đề
tài luận văn thạc sỹ Lịch sử.
2. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI:

Về cuộc kháng chiến chống Pháp đã có nhiều công trình nghiên
cứu lớn như: Lịch sử Đảng cộng sản Việt Nam - Sơ thảo tập ; Tổng kết
cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp- NXB CTQG; Mấy vấn đề lớn ở
khu tả ngạn sông Hồng trong kháng chiến chống Pháp 1946 - 1954 NXB CTQG; Đảng lãnh đạo xây dựng căn cứ du kích ở đồng bằng Bắc
bộ- NXB CTQG, liên quan đến đề tài có một số cuốn sách đã xuất bản:
Lịch sử Đảng bộ Nam Định - Tập I và nhiều cuốn lịch sử các Đảng bộ
huyện trong tỉnh ...
Những công trình trên là những tài liệu tham khảo có giá trị,
cung cấp những định hướng và tư liệu quý để tác giả luận văn triển khai
nghiên cứu đề tài này. Tuy nhiên, các công trình trên mới trình bày một
cách tổng thể về lịch sử Đảng bộ địa phương, chưa nghiên cứu một cách
hệ thống, sâu sắc riêng về vấn đề Đảng bộ lãnh đạo chiến tranh du kích
ở Nam Định (1946 - 1954).
3. MỤC ĐÍCH VÀ NHIỆM VỤ CỦA LUẬN VĂN:

Nghiên cứu đề tài: "Đảng bộ Nam Định lãnh đạo chiến tranh du
kích ở địa phương (1946 - 1954)" nhằm làm rõ sự đúng đắn, sáng tạo của


Đảng bộ Nam Định trong lãnh đạo, chỉ đạo cuộc chiến tranh du kích ở
địa phương; những đóng góp to lớn của nhân dân và những kinh
nghiệm lãnh đạo của Đảng bộ.
Để thực hiện mục đích đó nhiệm vụ của luận văn là:

- Trình bày một cách hệ thống những chủ trương của Đảng bộ
tỉnh Nam Định trong cuộc chiến tranh du kích ở địa phương (1946 1954).
-2- Quá trình Đảng bộ chỉ đạo thực hiện thắng lợi chủ trương của
Trung Ương, của Đảng bộ. Những thành tích và hạn chế của cuộc chiến
tranh du kích ở Nam Định.
- Tổng kết những kinh nghiệm của Đảng bộ trong quá trình lãnh
đạo chiến tranh du kích ở tỉnh Nam Định từ 1946 - 1954.
- Luận văn không trình bày toàn bộ các nhiệm vụ của cuộc kháng
chiến chống thực dân Pháp ở Nam Định mà chỉ tập trung nghiên cứu
chuyên đề: Đảng bộ Nam Định lãnh đạo chiến tranh du kích ở địa
phương (1946 - 1954).
4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU VÀ NGUỒN TƯ LIỆU.

- Trên cơ sở phương pháp luận của Chủ nghĩa Mác - Lê nin, Tư
tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm của Đảng, tác giả sử dụng các phương
pháp chuyên ngành: Lịch sử, Lô gíc, Phân tích, Tổng hợp, So sánh, Điền
dã ...
- Nguồn tư liệu chính:
+ Các văn kiện của Trung Ương Đảng, Liên khu uỷ III, các văn
kiện của tỉnh uỷ Nam Định trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp.
+ Các báo cáo hàng năm (1946 - 1954) của chính quyền tỉnh,
huyện; của tỉnh đội, huyện đội ...
+ Hồi ký của cán bộ lão thành ở địa phương.
+ Tài liệu khảo sát thực tế ....
5. ĐÓNG GÓP CỦA LUẬN VĂN:


- Góp phần làm rõ sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng bộ Nam Định
đối với chiến tranh du kích ở địa phương trong kháng chiến chống thực
dân Pháp (1946 - 1954).

- Làm rõ những đóng góp của nhân dân; đúc rút những kinh
nghiệm lãnh đạo của Đảng bộ (1946 - 1954). Luận văn sẽ là tài liệu tham
khảo cho các Đảng bộ huyện, thành phố viết lịch sử địa phương mình;
cho các giáo viên giảng dạy lịch sử địa phương ở các trường phổ thông
Trung học tỉnh Nam Định ...
-36. KẾT CẤU CỦA LUẬN VĂN:

Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, phụ
lục, luận văn có 3 chương 6 tiết.
- Chương I: Đảng bộ Nam Định lãnh đạo chiến tranh du kích
(1946 - 1951).
- Chương II: Phát triển chiến tranh du kích góp phần giải phóng
quê hương (1951 - 1954).
- Chương III: Những thành quả và bài học kinh nghiệm.


-4-

NỘI DUNG
CHƯƠNG I: ĐẢNG BỘ NAM ĐỊNH LÃNH ĐẠO CHIẾN TRANH
DU KÍCH (1946 - 1951)
1.1. Nam Định - mảnh đất, con người và truyền thống.
1.2. Lãnh đạo chiến tranh du kích những năm 1946 - 1951.
1.2.1.Giam chân địch trong thành phố và các căn cứ.
1.2.2. Chống địch lấn chiếm, bình định, phục hồi và phát
triển căn cứ du kích.
CHƯƠNG II: PHÁT TRIỂN CHIẾN TRANH DU KÍCH GÓP
PHẦN GIẢI PHÓNG QUÊ HƯƠNG (1951 - 1954).
2.1. Củng cố, mở rộng và phát triển du kích và căn cứ du kích.
2.2. Chủ động tiến công địch góp phần giải phóng quê hương.

CHƯƠNG III: NHỮNG THÀNH QUẢ VÀ BÀI HỌC KINH
NGHIỆM.
3.1. Những thành quả của chiến tranh du kích.
3.2. Những bài học kinh nghiệm.
3.2.1. Quán triệt và vận dụng sáng tạo đường lối kháng
chiến của Đảng vào địa phương Nam Định.


3.2.2. Tổ chức, động viên toàn dân tham gia chiến tranh du
kích, kiên trì bám trụ, bám đất, bám dân.
3.2.3. Kết hợp với bộ đội chủ lực, bộ đội địa phương trong
chiến tranh du kích.
3.2.4. Thường xuyên xây dựng, củng cố tổ chức Đảng để
lãnh đạo chiến tranh du kích.

-5-

KẾT LUẬN
Qua 7 năm 6 tháng 12 ngày trực tiếp kháng chiến chống thực dân
Pháp, mặc dù nằm trong vùng địch hậu, cuộc đấu tranh của nhân dân
Nam Định đã phải chịu nhiều khó khăn, thử thách, nặng nề, nhưng nhờ
biết bám dân, bám đất nên cơ sở kháng chiến, du kích và căn cứ du kích
vẫn được giữ vững và ngày càng được mở rộng. Lực lượng dân quân, du
kích đã đóng góp công lao đáng kể trong cuộc kháng chiến chống thực
dân Pháp ở Nam Định. Đây cũng là thành công của sự chỉ đạo chiến
lược trong chiến tranh du kích của tỉnh uỷ Nam Định trong cuộc kháng
chiến chống thực dân Pháp xâm lược. Thắng lợi này đã góp phần vào
chiến thắng của cả dân tộc trong 9 năm trường kỳ kháng chiễn chống
thực dân Pháp xâm lược, 9 năm làm một Điện biên, nên vành hoa đỏ
,nên thiên sử vàng.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Nam Định lịch sử kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ
(1945 - 1975) NXB QĐND. HN. 1999.
2. Lịch sử Đảng bộ tỉnh Nam Định 1930 - 1975. NXB CTQG. HN 2000
3. Các sự kiện lịch sử Đảng Hà Nam Ninh.
4. Hồ Chí Minh: Chiến tranh nhân dân Việt Nam. NXBQĐND. HN. 195.
Lịch sử Đảng bộ các huyện ...