DSpace at VNU: Hoàn thiện quy trình quản lý chi phí đào tạo tại Trường Đại học Hòa Bình theo hướng phát triển giáo dục đại học mở

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

LÊ THỊ BÍCH THỌ

HOÀN THIỆN QUY TRÌNH QUẢN LÝ CHI PHÍ ĐÀO TẠO
TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC HÒA BÌNH
THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN GIÁO DỤC ĐẠI HỌC MỞ

LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

HÀ NỘI – 2014


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

LÊ THỊ BÍCH THỌ

HOÀN THIỆN QUY TRÌNH QUẢN LÝ CHI PHÍ ĐÀO TẠO
TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC HÒA BÌNH
THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN GIÁO DỤC ĐẠI HỌC MỞ

LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ GIÁO DỤC
CHUYÊN NGÀNH QUẢN LÝ GIÁO DỤC
MÃ SỐ: 60 14 01 14

Người hướng dẫn khoa học: GS. TSKH. Đặng Ứng Vận

HÀ NỘI - 2014

MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN ................................................. Error! Bookmark not defined.
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT Error! Bookmark not
defined.
DANH MỤC CÁC BẢNG.............................. Error! Bookmark not defined.
DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ .................... Error! Bookmark not defined.
MỤC LỤC .......................................................................................................... i
MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1
CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ CHI PHÍ ĐÀO TẠO ĐẠI
HỌC TRONG NỀN GIÁO DỤC MỞ ............ Error! Bookmark not defined.
1.1. Vài nét về lịch sử vấn đề nghiên cứu ....... Error! Bookmark not defined.
1.2. Một số khái niệm cơ bản .......................... Error! Bookmark not defined.
1.2.1. Tài chính, quản lý tài chính trong giáo dục ......... Error! Bookmark not
defined.
1.2.2. Chi phí đào tạo đại học của cơ sở đào tạo............ Error! Bookmark not
defined.
1.2.3. Các nhân tố chủ yếu ảnh hƣởng đến chi phí đào tạo đại học ở Việt Nam
......................................................................... Error! Bookmark not defined.
1.2.4. Quản lý và quy trình quản lý chi phí đào tạo ....... Error! Bookmark not
defined.
1.2.5. Nền giáo dục mở với CPĐT .................. Error! Bookmark not defined.
1.2.6. Tác động của giáo dục mở đến CPĐT . Error! Bookmark not defined.
1.3. Phƣơng pháp xác định chi phí đào tạo đại học ....... Error! Bookmark not
defined.
1.3.1. Phƣơng pháp và công cụ xác định tổng chi phí ... Error! Bookmark not
defined.
1.3.2. Phƣơng pháp xác định số ngƣời học trong mỗi trƣờng ................. Error!
Bookmark not defined.
i

1.3.3. Phƣơng pháp xác định chi phí đào tạo đại học .... Error! Bookmark not
defined.
1.4. Sự cần thiết phải xây dựng quy trình quản lý chi phí đào tạo đại học
......................................................................... Error! Bookmark not defined.
Tiểu kết chƣơng 1............................................ Error! Bookmark not defined.
CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ CHI PHÍ ĐÀO TẠO TẠI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC HÒA BÌNH .................. Error! Bookmark not defined.
2.1. Giới thiệu khái quát về quản lý chi phí đào tạo tại trƣờng Đại học Hòa
Bình ................................................................. Error! Bookmark not defined.
2.1.1. Giới thiệu khái quát về trƣờng Đại học Hòa Bình ..... Error! Bookmark
not defined.
2.1.2. Phân cấp tổ chức quản lý CPĐT tại trƣờng Đại học Hòa Bình ..... Error!
Bookmark not defined.
2.1.3. Thể chế quản lý CPĐT tại trƣờng Đại học Hòa Bình Error! Bookmark
not defined.
2.1.4. Quy trình quản lý CPĐT tại trƣờng đại học Hòa Bình .................. Error!
Bookmark not defined.
2.2. Thực trạng chi phí đào tạo của trƣờng Đại học Hòa Bình ................ Error!
Bookmark not defined.
2.2.1. Nội dung chi phí hoạt động giáo dục – đào tạo ... Error! Bookmark not
defined.
2.2.2. Phân bổ nội dung chi phí hoạt động giáo dục - đào tạo ................. Error!
Bookmark not defined.
2.2.3. Cơ cấu CPĐT ........................................ Error! Bookmark not defined.
2.3. Nhận xét chung về CPĐT tại ĐH Hòa Bình ........... Error! Bookmark not
defined.
2.4. Đánh giá công tác quản lý CPĐT tại ĐH Hòa BìnhError! Bookmark not
defined.

2.4.1. Những kết quả đạt đƣợc ........................ Error! Bookmark not defined.
ii


2.4.2. Những hạn chế và nguyên nhân ............ Error! Bookmark not defined.
CHƢƠNG 3. CÁC BIỆN PHÁP HOÀN THIỆN QUY TRÌNH QUẢN LÝ
CPĐT TẠI TRƢỜNG ĐẠI HỌC HÒA BÌNH THEO HƢỚNG PHÁT TRIỂN
GIÁO DỤC MỞ .............................................. Error! Bookmark not defined.
3.1. Phƣơng hƣớng phát triển của trƣờng Đại học Hòa Bình trong giai đoạn
2015 – 2020 ..................................................... Error! Bookmark not defined.
3.1.1. Mở rộng quy mô đào tạo ....................... Error! Bookmark not defined.
3.1.2. Nâng cao chất lƣợng đào tạo ................. Error! Bookmark not defined.
3.1.3. Xây dựng đội ngũ cán bộ, giảng viên, chuyên viên, nhân viên có chất
lƣợng cao ......................................................... Error! Bookmark not defined.
3.1.4. Nâng cao chất lƣợng và hiệu quả công tác quản lý ... Error! Bookmark
not defined.
3.2. Các yêu cầu về biện pháp quản lý CPĐT đại học trong hệ thống giáo dục
mở .................................................................... Error! Bookmark not defined.
3.2.1. Đảm bảo tính khoa học ......................... Error! Bookmark not defined.
3.2.2. Đảm bảo tính hệ thống .......................... Error! Bookmark not defined.
3.2.3. Đảm bảo tính thực tiễn .......................... Error! Bookmark not defined.
3.2.4. Đảm bảo tính kế thừa và khả thi ........... Error! Bookmark not defined.
3.3. Biện pháp xây dựng và hoàn thiện quy trình quản lý CPĐT tại trƣờng Đại
học Hòa Bình theo hƣớng phát triển giáo dục mở ......... Error! Bookmark not
defined.
3.3.1. Lập dự toán chi tiết các khoản chi phí sẽ chi trong năm học mới . Error!
Bookmark not defined.
3.3.2. Tăng cƣờng giám sát và kiểm tra chuyên môn trong quá trình thực hiện
dự toán và khi quyết toán ................................ Error! Bookmark not defined.
3.3.3. Đánh giá chi phí đào tạo theo nhu cầu thực tế ..... Error! Bookmark not

defined.
3.3.4. Đánh giá chi phí đào tạo theo tính hiệu quả của chi phí ................ Error!
Bookmark not defined.
iii


3.3.5. Tăng cƣờng kiểm soát nội bộ ................ Error! Bookmark not defined.
3.3.6. Đào tạo bồi dƣỡng nhân lực có khả năng đảm nhiệm đƣợc việc thực
hiện quy trình sau hoàn thiện. ......................... Error! Bookmark not defined.
3.4. Thăm dò tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp ................. Error!
Bookmark not defined.
3.4.1. Đối tƣợng khảo sát ................................ Error! Bookmark not defined.
3.4.2. Phƣơng pháp khảo sát ........................... Error! Bookmark not defined.
3.4.3. Kết quả khảo sát .................................... Error! Bookmark not defined.
Tiểu kết chƣơng 3............................................ Error! Bookmark not defined.
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................. Error! Bookmark not defined.
TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................. 6
PHỤ LỤC ........................................................ Error! Bookmark not defined.

iv


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong những năm qua Đảng và Nhà nƣớc ta đã luôn quan tâm chăm lo
phát triển sự nghiệp giáo dục. Nguồn kinh phí đầu tƣ cho giáo dục và đào tạo
đã tăng đáng kể, đạt 20% tổng chi ngân sách. Với tỷ lệ chi ngân sách cho giáo
dục nhƣ vậy, Việt Nam thuộc nhóm nƣớc có tỷ lệ chi cho giáo dục cao nhất
thế giới, tuy nhiên mức chi cho giáo dục bằng ngân sách Nhà nƣớc tính cho
01 học sinh – sinh viên còn ở mức thấp so với ngay cả một số quốc gia trong

khu vực. Điều này đặt ra yêu cầu cấp bách về cải cách tài chính cho giáo dục
trong giai đoạn hiện nay nói chung và giáo dục đại học nói riêng theo hƣớng
đảm bảo nguồn vốn đầu tƣ: một mặt nâng cao hiệu quả sử dụng các nguồn chi
của ngân sách Nhà nƣớc, mặt khác nâng dần tỷ lệ đóng góp của ngƣời học
trong lĩnh vực này.
Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ X đã xác định rõ phƣơng
hƣớng đổi mới chính sách tài chính phát triển giáo dục và đào tạo: “Đổi mới
cơ chế tài chính giáo dục và đào tạo theo hướng xác định đầy đủ chi phí dạy
và học, chia sẻ hợp lý trách nhiệm chi trả giữa Nhà nước, xã hội và người
học; thực hiện miễn, giảm học phí và cấp học bổng cho học sinh nghèo, học
sinh thuộc diện chính sách và học sinh giỏi..... Tăng cường hợp tác quốc tế về
giáo dục, đào tạo; từng bước xây dựng nền giáo dục hiện đại, đáp ứng yêu
cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.....”.
Các cải cách về tài chính giáo dục đại học thƣờng đƣợc phân tích ở 04
mức: (i) Khuyến khích đa dạng hóa nguồn tài chính của các trƣờng công và
phát triển khu vực giáo dục tƣ; (ii) Phân bổ và sử dụng nguồn lực công có
hiệu quả; (iii) Tài trợ cho sinh viên; (iv) Phân cấp nhằm tăng tính tự chủ và
trách nhiệm của các trƣờng đại học. Song tiền đề cơ bản để thảo luận hầu hết
các cải cách trên nằm ở việc xác định đúng và đủ chi phí đào tạo một sinh
viên, và đó cũng là cơ sở để tìm kiếm những biện pháp giảm chi phí đào tạo
đại học theo hƣớng tối ƣu nhất.
-1-

1


Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 4/11/2013 cũng đã chỉ rõ: “Đầu tƣ cho
giáo dục và đào tạo chƣa hiệu quả . Chính sách, cơ chế tài chính cho giáo dục
và đào tạo chƣa phù hợp. Cơ sở vật chất kỹ thuật còn thiếu và lạc hậu , nhấ t là
ở vùng sâu, vùng xa, vùng đă ̣c biê ̣t khó khăn”.

Hiện nay thu từ học phí của ngƣời học chiếm phần chủ yếu trong tổng
nguồn thu ngoài ngân sách của các trƣờng đại học. Trong khi đó, việc tăng
mức thu từ học phí là vấn đề hết sức nhạy cảm và khó khăn, vì động chạm
đến nhiều vấn đề xã hội khác.
Xác định chi phí đào tạo là cơ sở quan trọng cho phép so sánh chi phí
giữa các loại trƣờng, các chƣơng trình và các vùng địa lý khác nhau; và nó
đƣợc dùng làm cơ sở để ƣớc tính đầu tƣ, chia sẻ chi phí giữa Nhà nƣớc, nhà
trƣờng và gia đình ngƣời học. Ngoài ra nó còn giúp cho các nhà quản lý có
đƣợc cơ sở để có thể xây dựng một quy trình quản lý phù hợp và hiệu quả
hơn.
Từ trƣớc đến nay ở nƣớc ta chƣa có nhiều số liệu thông tin về chi phí
đào tạo 01 sinh viên của các cơ sở đào tạo đại học. Những công trình nghiên
cứu cũng nhƣ các ấn phẩm và bài báo đăng trên các tạp chí khoa học trong
lĩnh vực này còn rất ít ỏi. Có thể nêu ra Đề tài cấp Bộ Mã số B2007-CTGD07 của PGS.TS. Nguyễn Văn Áng; bài viết của TS. Phạm Vũ Thắng trong Kỷ
yếu Hội thảo “Đổi mới cơ chế tài chính đối với giáo dục đại học”. Do vậy
việc nghiên cứu quy trình quản lý chi phí đào tạo ở các trƣờng đại học là vấn
đề mang tính cấp thiết trong giai đoạn hiện nay.
Mặt khác, một trong những khâu đột phá trong đổi mới giáo dục ở nƣớc
ta hiện nay là đổi mới hệ thống giáo dục theo hƣớng mở. Hệ thống giáo dục
mở trƣớc hết là một hệ thống giáo dục tạo ra những cơ hội học tập cho mọi
đối tƣợng có nhu cầu, không phân biệt lứa tuổi, trình độ học vấn và nghề
nghiệp, địa vị xã hội, giới tính và tín ngƣỡng tôn giáo. Nó bao gồm những
thuộc tính mềm dẻo và đa dạng, khả thi trong mọi thời gian và không gian
khác nhau. Hệ thống giáo dục mở sẽ tạo ra những cơ hội và điều kiện để mỗi
-2-

2


ngƣời luôn luôn đƣợc hƣởng những thành tựu khoa học và công nghệ do tri

thức mới mang lại, đƣợc cập nhật những tri thức mới và đƣợc ứng dụng
những tri thức mới vào công việc mình đang làm.
Trong hệ thống mở nhƣ thế thì việc xác định và quản lý chi phí đào tạo
càng có vai trò quan trọng. Quản lý chi phí đào tạo đúng đắn giúp cho nhà
trƣờng cân đối giữa chi phí và học phí, giúp cho nhà nƣớc có thể đƣa ra
những quyết sách về trần học phí ngăn chặn xu thế thƣơng mại hóa, giúp cho
các nhà đầu tƣ quyết định việc bỏ vốn vào giáo dục đại học và giúp cho phụ
huynh quyết định việc lựa chọn ngành nghề, phƣơng thức và trình độ cho con
em đi học.
Tuy nhiên, trong phạm vi luận văn thạc sỹ tác giả không giải quyết hết
đƣợc mọi vấn đề, nên chỉ tập trung vào nội dung “Hoàn thiện quy trình quản
lý chi phí đào tạo tại trường Đại học Hòa Bình theo hướng phát triển giáo
dục đại học mở”.
2. Mục tiêu nghiên cứu
Xác định những yếu tố cấu thành chi phí đào tạo đại học của 01 sinh
viên tại trƣờng Đại học Hòa Bình từ đó xây dựng quy trình quản lý chi phí
đào tạo phù hợp theo hƣớng phát triển giáo dục đại học mở.
3. Nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về chi phí tài chính, chi phí đào tạo đại học: các
khái niệm cơ bản, các nhân tố ảnh hƣởng, phƣơng pháp xác định chi phí.
3.2. Khảo sát đánh giá thực trạng quản lý chi phí đào tạo tại trƣờng Đại học
Hòa Bình. Phân tích đánh giá các yếu tố cụ thể tác động đến chi phí đào tạo.
3.3. Đề xuất quy trình quản lý chi phí đào tạo tại trƣờng Đại học Hòa Bình
theo hƣớng phát triển giáo dục đại học mở.
4. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
4.1. Khách thể nghiên cứu
Chi phí đào tạo tại trƣờng Đại học Hòa Bình

-3-

3


4.2. Đối tượng nghiên cứu
Quy trình quản lý chi phí đào tạo đại học
5. Câu hỏi nghiên cứu
- Thực trạng quản lý chi phí đào tạo đại học hiện nay ra sao?
- Khi chuyển sang hƣớng phát triển giáo dục mở thì quy trình quản lý chi
phí đào tạo đại học sẽ nhƣ thế nào?
6. Giả thuyết khoa học
Chi phí đào tạo đại học nếu đƣợc xác định đúng và đủ thì nhất định sẽ
xây dựng đƣợc quy trình quản lý phù hợp và hiệu quả cho cơ sở đào tạo.
Nếu có quy trình quản lý chi phí đào tạo phù hợp và hiệu quả thì sẽ
giảm đƣợc học phí hoặc tăng tái đầu tƣ phát triển nhà trƣờng.
7. Phạm vi nghiên cứu
- Luận văn tập trung nghiên cứu, đánh giá thực trạng quản lý chi phí đào
tại trƣờng đại học Hòa Bình.
- Các số liệu đƣợc sử dụng trong luận văn là số liệu của trƣờng Đại học
Hòa Bình.
8. Phương pháp nghiên cứu
Kết hợp các nhóm nghiên cứu sau:
8.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
Tìm hiểu và phân tích các quan điểm lý luận thể hiện trong các văn
kiện của Đảng, văn bản của Chính phủ, nghiên cứu trên sách, báo chí, các tài
liệu chuyên môn liên quan đến nội dung đề tài.
8.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
Chủ yếu là thu thập, xử lý các dữ liệu, tìm hiểu thực trạng. Các phƣơng
pháp cơ bản: Phân tích, tổng hợp, đánh giá, nêu vấn đề và đề xuất những biện
pháp kết hợp với trao đổi, phỏng vấn, điều tra, thử nghiệm.

-4-

4


8.3. Phương pháp xử lý thông tin
Ngoài các phƣơng pháp trên tác giả còn sử dụng các phƣơng pháp xử lý
số liệu thống kê để bổ trợ, bổ sung việc xử lý kết quả. Định lƣợng, định tính,
thống kê và phân tích thống kê.
9. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
9.1. Ý nghĩa lý luận
Tổng kết thực tiễn về quản lý chi phí đào tạo đại học, nêu ra đƣợc
những nhân tố tác động chủ yếu, cung cấp luận cứ khoa học cho các kiến
nghị về quy trình quản lý chi phí đào tạo đại học trong nền giáo dục mở.
9.2. Ý nghĩa thực tiễn
Đề xuất quy trình quản lý có tính hiệu quả về chi phí đào tạo cho
trƣờng Đại học Hòa Bình. Qua đó giúp nhân rộng kinh nghiệm quản lý cho
các cơ sở đào tạo khác.
10. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, kiến nghị, danh mục tài liệu tham khảo
và các phụ lục, luận văn dự kiến đƣợc trình bày trong 3 chƣơng:
Chƣơng 1: Cơ sở lý luận về quản lý chi phí đào tạo đại học
Chƣơng 2: Thực trạng về quản lý chi phí đào tạo tại trƣờng đại học Hòa
Bình
Chƣơng 3: Các biện pháp hoàn thiện quy trình quản lý chi phí đào tạo
tại trƣờng Đại học Hòa Bình theo hƣớng phát triển giáo dục mở

-5-

5

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Nguyễn Văn Áng (2009), Xác định chi phí đào tạo đại học ở Việt Nam,
Đề tài nghiên cứu khoa học và công nghệ cấp Bộ.
2. Ban chấp hành Trung ương Đảng (2013), Nghị quyết số 29/NQ-TW về
Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo.
3. Bộ tài chính (2006), Thông tư 71/2006/TT-BTC ngày 09/08/2006 hướng
dẫn thực hiện Nghị định 43/2006/NĐ-CP ngày 25/04/2006 của Chính phủ quy
định quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm về thực hiện nhiệm vụ, tổ chức bộ
máy, biên chế và tài chính đối với đơn vị sự nghiệp công lập.
4. Chính phủ (2006), Nghị định 43/2006/NĐ-CP ngày 25/04/2006 quy định
quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm về thực hiện nhiệm vụ, tổ chức bộ máy, biên
chế và tài chính đối với đơn vị sự nghiệp công lập.
5. Chính phủ (2010), Nghị định 49/2010/NĐ-CP ngày 14/05/2010 quy định
về miễn, giảm học phí, hỗ trợ học phí học tập và cơ chế thu, sử dụng học phí
đối với cơ sở giáo dục thuộc hệ thống giáo dục quốc dân từ năm học 20102011 đến năm học 2014-2015.
6. Phạm Tất Dong (2007), Kỷ yếu Hội thảo “Xây dựng xã hội học tập” của
Hội Khuyến học Việt Nam, Báo giáo dục – TTTT&CTGD.
7. Vũ Cao Đàm (2005), Phương pháp luận nghiên cứu khoa học. NXB Khoa
học và kỹ thuật.
8. Nguyễn Thị Mỹ Lộc (2012), Đại cương khoa học quản lý. NXB Đại học
Quốc gia Hà Nội.
9. Quốc hội (2012), Luật giáo dục đại học 2012.
10.Trần Thị Giang Tân (2012), Kiểm soát nội bộ, NXB Phƣơng Đông.
11.Trường Đại học Hòa Bình (2011), Quy chế chi tiêu nội bộ và quy định
chế độ tuyển dụng.
12. Ủy ban Tài chính – Ngân sách của Quốc hội (2012), Kỷ yếu hội thảo
Đổi mới cơ chế tài chính đối với giáo dục đại học.
-6-

6


13. Đặng Ứng Vận (2006), “Giải pháp phát triển giáo dục đại học trong cơ
chế thị trƣờng”, Tạp chí Khoa học giáo dục (12), tr. 5-10.
14. Đặng Ứng Vận (2007), Phát triển giáo dục đại học trong nền kinh tế thị
trường. NXB Đại học Quốc Gia Hà Nội.
15. Đặng Ứng Vận (2014), Về giáo dục mở và nền giáo dục mở, Báo cáo
chuyên đề Đề tài cấp Nhà nƣớc Mã số KX04.11.28.
16. Đặng Ứng Vận, Nguyễn Thị Huyền Trang, Đào Thị Hòa (2014), “Tự
chủ, dân chủ và phân cấp trong đổi mới quản lý nhà nƣớc về giáo dục”, Tạp
chí Quản lý giáo dục (56), tr. 1-4.
17. Đặng Ứng Vận, Đàm Thúy Hiền, Vũ Thị Hằng (2014), “Một số vấn đề lý
luận và thực tiễn về nền giáo dục mở”, Tạp chí Quản lý giáo dục (61), tr. 1-5.

-7-

7