Quản lý nhà nước về phát triển du lịch bền vững tại địa bàn Tp. Trà Vinh, tỉnh Trà Vinh (LV thạc sĩ)

…

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
............/.............

BỘ NỘI VỤ
....../......

HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA

NGUYỄN DIỆP PHƢƠNG NGHI

QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ PHÁT TRIỂN DU LỊCH BỀN
VỮNG TẠI ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ TRÀ VINH,
TỈNH TRÀ VINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG

TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2017


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
............/.............

BỘ NỘI VỤ
....../......

HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA

QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ PHÁT TRIỂN DU LỊCH BỀN
VỮNG TẠI ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ TRÀ VINH,

TỈNH TRÀ VINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG
CHUYÊN NGÀNH QUẢN LÝ CÔNG
MÃ SỐ: 60 34 04 03

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS.LƢƠNG MINH VIỆT

TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2017


LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các
số liệu nêu trong luận văn là trung thực, có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng.
Những kết luận mới về khoa học trong luận văn chưa được công bố trong bất
cứ công trình nào.
TÁC GIẢ LUẬN VĂN

Nguyễn Diệp Phƣơng Nghi


LỜI CẢM ƠN

Trước tiên, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn trân trọng và sâu sắc của tôi đến
các thầy cô Học viện Hành chính Quốc gia đã tận tình giảng dạy, giúp đỡ tôi
trong quá trình học tập, nghiên cứu và làm luận văn tốt nghiệp Cao học.
Tôi cũng xin đặc biệt cảm ơn TS. Lương Minh Việt đã tận tình hướng
dẫn khoa học, giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn này.
Tôi xin trân trọng cảm ơn sự giúp đỡ quý báu và tạo điều kiện thuận lợi

cho tôi trong quá trình nghiên cứu, thu thập tư liệu để viết luận văn của các
cán bộ, công chức công tác tại Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch, trong đó có
những cán bộ, công chức trực tiếp làm việc tại Phòng Du lịch thuộc Sở Văn
hóa Thể thao và Du lịch, tỉnh Trà Vinh.
Xin chân thành cảm ơn anh chị em bạn bè, đồng nghiệp và gia đình đã
khuyến khích, động viên, giúp đỡ tôi trong quá trình học tập, nghiên cứu và
làm luận văn tốt nghiệp.
Xin trân trọng cảm ơn những tấm lòng cao quý đó.
TÁC GIẢ LUẬN VĂN

Nguyễn Diệp Phƣơng Nghi


MỤC LỤC
Trang
Trang phụ bìa
Lời cam đoan
Lời cảm ơn
Mục lục
Danh mục các ký hiệu, các chữ viết tắt
Danh mục bảng biểu
PHÂN MỞ ĐẦU ............................................................................................. 1
1. Lý do chọn đề tài luận văn ........................................................................ 1
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn .............................. 3
3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn ......................................................... 6
a- Mục đích nghiên cứu .......................................................................... 6
b- Nhiệm vụ nghiên cứu ......................................................................... 6
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận văn ....................................... 7
5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu của luận văn .............. 7
a- Về phương pháp luận ......................................................................... 7

b- Về phương pháp nghiên cứu có tính chuyên môn ............................ 7
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn ............................................... 8
7. Kết cấu của luận văn .................................................................................. 8
Chƣơng 1: CƠ SỞ KHOA HỌC QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VÀ PHÁT
TRIỂN DU LỊCH BỀN VỮNG ..................................................................... 9
1.1. Tổng quan về phát triển du lịch bền vững ........................................ 9
1.1.1. Các khái niệm liên quan .............................................................. 9
1.1.1.1. Khái niệm về du lịch ................................................................. 9
1.1.1.2. Khái niệm về phát triển bền vững ........................................... 10


1.1.1.3. Khái niệm về phát triển du lịch bền vững ............................... 14
1.1.2. Các nguyên tắc và tiêu chí phát triển du lịch bền vững ......... 16
1.1.2.1. Các nguyên tắc phát triển du lịch bền vững ........................... 16
1.1.2.2. Các tiêu chí phát triển du lịch bền vững ................................. 20
1.2. Quản lý Nhà nƣớc về phát triển du lịch bền vững .......................... 26
1.2.1. Các khái niệm cơ bản ................................................................ 26
1.2.1.1. Khái niệm Quản lý nhà nước ................................................... 26
1.2.1.2. Khái niệm Quản lý nhà nước về phát triển du lịch bền vững . 27
1.2.2. Nhân tố tác động đến quản lý nhà nƣớc về phát triển du lịch
bền vững ........................................................................................................ 29
1.2.2.1. Điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên ......................... 29
1.2.2.2. Kinh tế xã hội .......................................................................... 29
1.2.2.3. Đường lối phát triển du lịch bền vững .................................... 30
1.2.2.4. Cơ quan quản lý nhà nước về phát triển du lịch bền vững .... 31
1.2.3. Nội dung quản lý nhà nƣớc về phát triển du lịch bền vững .. 31
1.2.3.1. Xây dựng chiến lược quy hoạch, kế hoạch về phát triển du lịch
bền vững ......................................................................................................... 31
1.2.3.2. Ban hành các văn bản pháp luật về phát triển du lịch bền vững 32
1.2.3.3.Tổ chức bộ máy quản lý nhà nước về phát triển du lịch bền

vững, sự phối hợp của các cơ quan nhà nước trong việc quản lý nhà nước về
phát triển du lịch bền vững ............................................................................ 33
1.2.3.4. Tổ chức, quản lý hoạt động đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân
lực; nghiên cứu, ứng dụng khoa học và công nghệ ....................................... 35
1.2.3.5. Tổ chức thực hiện hợp tác quốc tế về du lịch; hoạt động xúc
tiến du lịch ở trong nước và nước ngoài. ....................................................... 36
1.2.3.6. Tổ chức việc kiểm tra, thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo và
xử lý vi phạm pháp luật về phát triển du lịch bền vững ................................. 37


1.2.4. Sự cần thiết của quản lý nhà nước về phát triển du lịch bền
vững ............................................................................................................... 38
1.3. Kinh nghiệm quản lý Nhà nƣớc về phát triển du lịch bền vững của
một số địa phƣơng trong nƣớc .................................................................... 41
1.3.1. Kinh nghiệm quản lý Nhà nƣớc về phát triển du lịch bền vững
ở Nha Trang .................................................................................................. 41
1.3.2. Kinh nghiệm quản lý Nhà nƣớc về phát triển du lịch bền vững
ở thành phố Vũng Tàu ................................................................................. 43
1.3.3. Bài học kinh nghiệm rút ra cho quản lý Nhà nƣớc về phát
triển du lịch bền vững tại địa bàn thành phố Trà Vinh, tỉnh Trà Vinh . 46
TIỂU KẾT CHƢƠNG 1 ............................................................................... 49
Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ PHÁT TRIỂN
DU LỊCH BỀN VỮNG TẠI ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ TRÀ VINH, TỈNH
TRÀ VINH .................................................................................................... 50
2.1. Tổng quan về phát triển du lịch Trà Vinh ...................................... 50
2.1.1. Những yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý nhà nƣớc về phát triển
du lịch bền vững tại thành phố Trà Vinh .................................................. 50
2.1.1.1. Về Khách du lịch ..................................................................... 50
2.1.1.2. Về doanh thu từ du lịch ........................................................... 52
2.1.1.3. Phát triển hệ thống cơ sở hạ tầng du lịch tại thành phố Trà

Vinh - Cơ sở lưu trú ....................................................................................... 53
2.1.1.4. Đầu tư phát triển ngành du lịch của thành phố Trà Vinh ...... 57
2.1.1.5. Nguồn nhân lực tham gia du lịch của thành phố Trà Vinh .... 60
2.1.2. Công tác quản lý Nhà nƣớc về phát triển du lịch bền vững ở
thành phố Trà Vinh ..................................................................................... 63
2.1.2.1. Triển khai các văn bản quy phạm pháp luật về du lịch ở thành
phố Trà Vinh ................................................................................................... 63


2.1.2.2. Tổ chức bộ máy quản lý du lịch thành phố Trà Vinh ............. 64
2.1.2.3. Thực hiện chiến lược quy hoạch, kế hoạch về phát triển du lịch
bền vững tại thành phố Trà Vinh ................................................................... 68
2.1.2.4. Công tác thanh tra, kiểm tra, giải quyết khiếu nại tố cáo trong
hoạt động du lịch ............................................................................................ 69
2.2. Đánh giá hoạt động quản lý Nhà nƣớc về phát triển du lịch bền
vững tại thành phố Trà Vinh ...................................................................... 70
2.2.1. Những kết quả đạt đƣợc ............................................................ 70
2.2.2. Những hạn chế, yếu kém ........................................................... 73
2.2.3. Nguyên nhân của những hạn chế, yếu kém ............................. 77
TIỂU KẾT CHƢƠNG 2 .............................................................................. 81
Chương 3: CÁC GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ
PHÁT TRIỂN DU LỊCH BỀN VỮNG THÀNH PHỐ TRÀ VINH ........ 82
3.1. Quan điểm của Đảng và định hƣớng phát triển du lịch bền vững
tại địa bàn thành phố Trà Vinh giai đoạn 2016 – 2020 ............................ 82
3.1.1. Quan điểm của Đảng ................................................................. 82
3.1.2. Định hƣớng phát triển du lịch bền vững tại địa bàn thành phố
Trà Vinh giai đoạn 2016 – 2020 .................................................................. 83
3.2. Dự báo phát triển du lịch bền vững tại địa bàn thành phố Trà
Vinh giai đoạn 2016 – 2020 .......................................................................... 89
3.2.1. Cơ sở pháp lý thực hiện dự báo phát triển du lịch bền vững tại

địa bàn thành phố Trà Vinh giai đoạn 2016 – 2020 .................................. 89
3.2.2. Mục tiêu dự báo phát triển du lịch bền vững tại địa bàn thành
phố Trà Vinh giai đoạn 2016 – 2020 ........................................................... 90
3.2.3. Dự báo chi tiết phát triển du lịch bền vững tại địa bàn thành
phố Trà Vinh giai đoạn 2016 – 2020 ........................................................... 90


3.3. Một số giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nƣớc về phát triển du lịch
bền vững thành phố Trà Vinh .................................................................... 91
3.3.1. Hoàn thiện quản lý nhà nƣớc về phát triển du lịch bền vững
đối với kinh tế ............................................................................................... 91
3.3.1.1. Nâng cao năng lực về tổ chức quản lý..................................... 91
3.3.1.2. Đa dạng hóa sản phẩm du lịch, chú trọng phát triển sản phẩm
du lịch đặc thù đồng thời phát triển các loại hình du lịch ............................. 93
3.3.1.3. Thu hút đầu tư phát triển và tăng cường phối hợp liên ngành
trong du lịch ................................................................................................... 94
3.3.1.4. Đẩy mạnh quảng bá, xúc tiến du lịch ..................................... 95
3.3.1.5. Đào tạo và nâng cao nhận thức nguồn nhân lực .................... 96
3.3.2. Hoàn thiện quản lý nhà nƣớc về phát triển du lịch bền vững
đối với môi trƣờng ........................................................................................ 97
3.3.3. Hoàn thiện quản lý nhà nƣớc về phát triển du lịch bền vững
đối với văn hóa, xã hội ................................................................................. 98
3.3.3.1. Nâng cao nhận thức và đời sống của cộng đồng địa phương 98
3.3.3.2. Bảo tồn và phát huy giá trị văn hoá truyền thống .................. 99
3.4. Những kiến nghị .............................................................................. 100
TIỂU KẾT CHƢƠNG 3 ............................................................................ 102
KẾT LUẬN ................................................................................................. 104
TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................... 105

DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT
STT

CÁC KÝ HIỆU,

NGHĨA CỦA CÁC KÝ HIỆU,

CÁC CHỮ VIẾT TẮT

CÁC CHỮ VIẾT TẮT

1

UBND

Ủy ban Nhân dân

2

VHTT&DL

Văn hóa Thể thao và Du lịch

3

VHTT

Văn hóa thể thao

4

DL

Du lịch

GDP

Gross Domestic Product: là giá trị thị
trường của tất cả hàng hóa và dịch vụ cuối
cùng được sản xuất ra trong phạm vi một
lãnh thổ nhất định trong một thời kỳ nhất
định.

WTO

WTO là tên viết tắt từ tiếng Anh của Tổ
chức thương mại thế giới (World Trade
Organization)

5

6


DANH MỤC CÁC BẢNG
STT

SỐ THỨ TỰ
BẢNG

NỘI DUNG BẢNG

Trang

1

2.1

Lưu lượng khách đến Trà Vinh 2012 2016

51

2

2.2

Cơ cấu doanh thu du lịch 2012 - 2016

53

3

2.3

Cơ cấu cơ sở lưu trú tỉnh Trà Vinh năm
2016

53

4

2.4

Doanh nghiệp kinh doanh ăn uống giai
đoạn 2012 - 2016

55

5

2.5

Đơn vị, doanh nghiệp sở hữu, quản lý
khu, điểm du lịch

56

6

2.6

Cơ cấu vốn đầu tư du lịch tỉnh Trà Vinh
giai đoạn 2012 - 2016

58

7

2.7

Cơ cấu vốn đầu tư du lịch tỉnh Trà Vinh
giai đoạn 2013 - 2020

59

8

2.8

Lao động ngành du lịch tỉnh Trà Vinh
2012 - 2016

61

9

2.9

Lao động theo trình độ của ngành du lịch
tỉnh Trà Vinh

61

10

3.1

Dự báo tình hình hoạt động du lịch năm
2016 - 2020

91


PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài luận văn
Du lịch bền vững là khái niệm không mới đối với du lịch Việt Nam.
Nhưng ở thời điểm kinh tế thế giới đang khủng hoảng, hoạt động du lịch chịu
nhiều tác động và gặp không ít khó khăn, vì vậy du lịch bền vững trở thành
mối quan tâm đặc biệt trong chiến lược phát triển của ngành du lịch nước nhà.
Các nhà làm du lịch đều hiểu rằng, sự “ăn xổi” trong đầu tư, phát triển du lịch
sẽ phải trả giá do những hệ lụy mà nó gây ra. Vấn đề là phải làm gì và làm
như thế nào để ngành du lịch nước ta phát triển một cách bền vững?
Vài năm trở lại đây, rất nhiều địa phương trong cả nước nói chung và
thành phố Trà Vinh nói riêng đã chọn du lịch bền vững làm định hướng phát
triển. Tuy nhiên, loại hình du lịch này chỉ ở mức phát triển tự phát, nó chưa
được định hình bằng những hoạch định, kế hoạch cụ thể hay nói cách khác,
mới chỉ ở mức do một vài doanh nghiệp khởi xướng, vừa làm vừa rút kinh
nghiệm.
Thành phố Trà Vinh có tiềm năng rất tốt, đặc biệt là tài nguyên du lịch
biển và sông nước. Các cù lao được hình thành với nhiều khu chuyên canh
vườn cây ăn trái đặc sản, hàng chục vườn cò từ vài nghìn đến vài chục nghìn
con…Tuy nhiên, những sản phẩm du lịch này không thể tạo được sự hấp dẫn,
thu hút khách, bởi không được đầu tư đúng mức về cơ sở vật chất, hạ tầng,
các dịch vụ du lịch và sự phối hợp đầu tư tại điểm đến…Bên cạnh đó, Trà
Vinh còn có các sản phẩm du lịch sinh thái, đạp xe khám phá làng quê nông
thôn với những làng nghề truyền thống; gần đây nhất, là các tour du lịch
homestay, tìm hiểu phong tục, tập quán, văn hóa, ẩm thực của người dân tộc
Khmer…Có thể nói, các sản phẩm du lịch này khá hấp dẫn du khách, đặc biệt
là khách nước ngoài, bởi ngoài sự thân thiện với môi trường, với cuộc sống; du
khách còn tự mình khám phá, cảm nhận những nét riêng của mỗi vùng miền.

1


Tuy vậy, phát triển du lịch bền vững mới được ghi nhận bước đầu ở
việc xây dựng sản phẩm du lịch là chính; việc bảo vệ cảnh quan môi trường,
di tích tại điểm đến cũng còn nhiều điều cần bàn. Bởi sự quan tâm, chỉ đạo
của các cấp chính quyền, các cơ quan chức năng liên quan chưa thực sự quyết
liệt; còn xảy ra tình trạng rác thải bừa bãi, cảnh quan bị xâm hại, các dịch vụ
du lịch lộn xộn, môi trường tại các cơ sở lưu trú, cho dù đã cải thiện nhưng
chưa thật triệt để...
Khách quan mà nói, tuy mới chỉ ở mức độ tự phát, nhưng nếu du lịch
được phát triển một cách bền vững sẽ có những đóng góp không nhỏ về mặt
kinh tế, mà còn về các mặt xã hội, bảo vệ môi trường, tự nhiên, văn hóa và lịch
sử. Vấn đề là cần có những giải pháp phù hợp để phát huy được mặt tích cực của
loại hình du lịch này và nhân rộng đến nhiều địa phương khác.
Nhận thức được tầm quan trọng của du lịch bền vững, nhiều tỉnh, thành
phố trong cả nước nói chung, thành phố Trà Vinh nói riêng đặc biệt ưu tiên
phát triển các dự án du lịch có yếu tố thân thiện với môi trường, đồng thời
xem đó là mục tiêu quan trọng trong định hướng phát triển du lịch bền vững
của địa phương. Cụ thể, một số địa bàn du lịch trọng điểm thực hiện phát triển
du lịch bền vững gắn với bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa, nhân văn, bảo
vệ môi trường, sinh thái, xã hội. Nhiều địa phương khuyến khích phát triển du
lịch bền vững, yêu cầu các bên liên quan phải có trách nhiệm với môi trường,
xã hội; xây dựng quy chế cụ thể khai thác du lịch gắn với bảo vệ tài nguyên
môi trường, liên kết với cộng đồng dân cư bảo vệ môi trường…
Trong những năm gần đây, hòa nhịp với công cuộc đổi mới đất nước và
tiến trình hội nhập quốc tế, ngành du lịch Trà Vinh đã nỗ lực vượt qua khó
khăn, huy động nội lực và tranh thủ nguồn lực quốc tế để phát triển bền vững.
Nhờ đó đã góp phần tích cực vào việc tăng trưởng kinh tế, giữ gìn và phát huy

sức sống bản sắc văn hóa cũng như giá trị truyền thống của dân tộc, giải quyết

2


các vấn đề xã hội của Trà Vinh nói riêng và cả nước nói chung. Tuy nhiên,
bên cạnh những kết quả đạt được, ngành du lịch Trà Vinh cũng bộc lộ những
hạn chế, bất cập trên nhiều mặt, trong đó có công tác quản lý nhà nước về
phát triển du lịch bền vững của chính quyền địa phương các cấp. Điều này đặt
ra cho công tác quản lý nhà nước về phát triển du lịch bền vững trên địa bàn
thành phố Trà Vinh hàng loạt vấn đề cần phải giải quyết.
Góp phần luận giải vấn đề này, tôi quyết định chọn đề tài “Quản lý nhà
nước về phát triển du lịch bền vững tại địa bàn thành phố Trà Vinh, tỉnh Trà
Vinh” để tiến hành nghiên cứu, tìm ra định hướng và giải pháp phù hợp giúp cho
việc quản lý của Nhà nước phát huy hết sức mạnh vốn có, tạo điều kiện cho du
lịch Trà Vinh phát triển một cách bền vững.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn
Các vấn đề liên quan đến quản lý nhà nước về phát triển du lịch bền
vững nói chung từ trước đến nay đã và đang là đề tài được nhiều cơ quan, ban
ngành, học giả quan tâm nghiên cứu. Đã có nhiều đề tài khoa học có giá trị lý
luận và thực tiễn cao góp phần ứng dụng vào việc tăng cường quản lý và phát
triển ngành du lịch bền vững trên phạm vi cả nước. Tuy nhiên, số lượng đề tài
nghiên cứu chuyên về công tác quản lý nhà nước về phát triển du lịch bền
vững tại địa bàn thành phố Trà Vinh, tỉnh Trà Vinh có thể nói là chưa nhiều.
Chúng ta có thể điểm qua một số công trình, đề tài tiêu biểu dưới đây:
- “Tổng quan về du lịch và phát triển du lịch bền vững”. Giáo trình do
Tiến sỹ Nguyễn Bá Lâm – Khoa Du lịch – Trường Đại học Kinh doanh và
Công nghệ Hà Nội biên soạn năm 2007. Giáo trình đã đề cập một cách tổng
quát các khái niệm về du lịch và ngành du lịch, các loại hình du lịch, những
tiền đề hình thành và phát triển ngành du lịch, vị trí vai trò của ngành du lịch

đối với phát triển kinh tế - xã hội, quy hoạch phát triển du lịch, quá trình hình
thành phát triển du lịch thế giới và Việt Nam. Đồng thời, giáo trình cũng trang

3


bị những kiến thức cơ bản về vị trí của môi trường tự nhiên đối với sự phát
triển du lịch bền vững và trách nhiệm của những người làm công tác du lịch
để bảo đảm phát triển du lịch bền vững.
- “Du lịch bền vững”. Giáo trình do Tác giả Nguyễn Đình Hòe, Vũ
Văn Hiếu biên soạn – NXB Đại học Quốc gia năm 2001. Giáo trình đã nêu
lên được chính sự tăng trưởng nhanh chóng của du lịch là một nguyên nhân
dẫn đến suy thoái môi trường ở các vùng du lịch; Những tác động xấu ngày
càng gia tăng khiến cho tổ chức Du lịch thế giới WTO cũng như các nhà
nghiên cứu du lịch phải tìm một cách thức, một chiến lược mới nhằm đảm
bảo sự hài hòa giữa phát triển du lịch với bảo vệ môi trường.
- Luận văn Thạc sỹ Vũ Anh Tuấn, năm 2012 “Nghiên cứu phát triển
bền vững du lịch sinh thái vườn Quốc gia Cát Tiên”. Luận văn nghiên cứu cơ
sở lý luận và thực tiễn về du lịch sinh thái và phát triển bền vững. Điều tra
khảo sát, thu thập tài liệu thông tin phục vụ cho việc đánh giá tiềm năng và
hiện trạng khai thác tài nguyên phát triển bền vững du lịch sinh thái tại vườn
quốc gia Cát Tiên. Từ đó, xây dựng định hướng phát triển du lịch bền vững
của vườn quốc gia Cát Tiên. Đồng thời, đưa ra mô hình phát triển du lịch sinh
thái và đề ra giải pháp thực hiện.
- Luận văn Thạc sỹ Vũ Thị Hòa, năm 2013 “Phát triển du lịch theo
hướng bền vững tại tỉnh Nam Định”. Luận văn trình bày tổng quan một số vấn
đề lý luận liên quan đến phát triển du lịch theo hướng bền vững, những bài học
trong nước và quốc tế theo hướng phát triển bền vững. Phân tích, đánh giá
những điều kiện phát triển du lịch của tỉnh Nam Định về tiềm năng, lợi thế sẵn
có, những thuận lợi và khó khăn của tỉnh Nam Định trong phát triển du lịch

theo hướng phát triển bền vững. Đề xuất một số giải pháp và kiến nghị để phát
triển du lịch theo hướng bền vững ở tỉnh Nam Định nhằm khai thác có hiệu quả
các thế mạnh về tiềm năng du lịch, đảm bảo sự đóng góp của ngành Du lịch

4


vào sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phương cũng như khai thác và sử dụng
bền vững các nguồn tài nguyên du lịch, bảo vệ cảnh quan môi trường.
- Bài viết “Du lịch tỉnh Vĩnh Long: những giải pháp để phát triển bền
vững” của NCS Nguyễn Ngọc Sĩ được đăng trên tạp chí khoa học Đại học Sư
phạm Thành phố Hồ Chí Minh. Bài viết phân tích những hạn chế và những ưu
thế của du lịch Vĩnh Long, đồng thời đề xuất những giải pháp phù hợp để
phát triển du lịch theo hướng bền vững, đáp ứng yêu cầu của thời kỳ công
nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập.
- Bài viết “Phát triển du lịch bền vững tại tiểu vùng sông Mekong: Giải
pháp cho đồng bằng sông Cửu Long” của Nguyễn Quyết Thắng được đăng
trên tạp chí Phát triển và hội nhập số 27 – tháng 03 – 04/2016. Bài viết cho
biết vùng đồng bằng sông Cửu Long có vị trí quan trọng trong liên kết phát
triển du lịch các nước tiểu vùng sông MeKong. Việc phát triển du lịch bền
vững vùng đồng bằng sông Cửu Long sẽ góp phần thực hiện thành công kế
hoạch “Hành động thập kỷ MeKong xanh” và đảm bảo tính đồng nhất cho sự
phát triển liên vùng, liên quốc gia một cách bền vững. Thông qua phương
pháp tổng hợp, nghiên cứu tài liệu, phương pháp thống kê và điều tra khảo
sát, bài viết đã tổng hợp việc phát triển du lịch bền vững tại một số nước
thuộc tiểu vùng sông MeKong cũng như thực trạng triển khai du lịch bền
vững tại đồng bằng sông Cửu Long nhằm đưa ra một số giải pháp phát triển
du lịch bền vững tại khu vực này.
- Đề án “Phát triển sản phẩm du lịch đặc thù vùng đồng bằng sông Cửu
Long” của Bộ văn hóa thể thao và du lịch năm 2015. Mục tiêu của Đề án này

là nhằm xác định rõ hệ thống sản phẩm du lịch đặc thù vùng ĐBSCL theo cấp
quốc gia và cấp vùng. Từ đó, cụ thể hóa, hướng dẫn phát triển sản phẩm đặc
thù vùng ĐBSCL phù hợp với nhu cầu thị trường, khai thác có hiệu quả giá trị

5


tài nguyên du lịch đặc thù của vùng và giúp nâng cao sức cạnh tranh của du
lịch vùng ĐBSCL.
- Luận văn thạc sỹ Võ Thị Mỹ Trang (2016) “Văn hóa miệt vườn trong
phát triển du lịch sinh thái ở Hậu Giang”. Luận văn trình bày tổng quan một
số vấn đề về khái niệm văn hóa, miệt vườn, du lịch, du lịch sinh thái; cơ sở
thực tiễn về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội, đặc điểm du lịch sinh thái ở
Hậu Giang. Phân tích, đánh giá các giá trị văn hóa miệt vườn ở Hậu Giang từ
đó đưa ra một số giải pháp phát triển du lịch miệt vườn ở Hậu Giang.
Các công trình nghiên cứu đã cung cấp cho tác giả cơ sở lý luận cùng
những kinh nghiệm thực tiễn sâu sắc để trên cơ sở đó tác giả có thể tiến hành
nghiên cứu đề tài “Quản lý Nhà nước về phát triển du lịch bền vững tại địa bàn
thành phố Trà Vinh, tỉnh Trà Vinh”.
3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn
a- Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở đánh giá thực trạng vấn đề quản lý nhà nước về phát triển du
lịch bền vững tại địa bàn thành phố Trà Vinh để tìm ra các phương hướng,
giải pháp nhằm hoàn thiện và nâng cao hơn nữa công tác quản lý đối với phát
triển du lịch bền vững trên địa bàn tỉnh. Qua đó thúc đẩy ngành du lịch của
tỉnh phát triển nhanh, hiệu quả và bền vững, phù hợp với tình hình phát triển
kinh tế của đất nước.
b- Nhiệm vụ nghiên cứu
Để đạt được mục đích nghiên cứu nêu trên, tác giả dự định phải thực
hiện những nhiệm vụ nghiên cứu chính như sau:

- Tổng hợp, bổ sung, hệ thống hóa lý luận về phát triển du lịch bền vững
trong đó có các quy định của Nhà nước về phát triển du lịch bền vững.

6


- Nghiên cứu phân tích những yếu tố thuận lợi, khó khăn, đánh giá thực
trạng, kết quả của công tác “quản lý Nhà nước về phát triển du lịch bền vững”
tại địa bàn thành phố Trà Vinh, tỉnh Trà Vinh hiện nay.
- Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm thực hiện tốt hơn công tác quản lý
Nhà nước về phát triển du lịch bền vững tại địa bàn thành phố Trà Vinh trong
giai đoạn tới.
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận văn
- Đối tượng nghiên cứu:
Tác giả xác định đối tượng nghiên cứu ở đề tài này là công tác quản lý
Nhà nước về phát triển du lịch bền vững tại địa bàn thành phố Trà Vinh, tỉnh
Trà Vinh dựa trên các tiêu chí phát triển du lịch bền vững và một số nội dung
quản lý nhà nước về phát triển du lịch bền vững.
- Phạm vi nghiên cứu:
Về mặt không gian, vấn đề “quản lý Nhà nước về phát triển du lịch bền
vững” được nghiên cứu trên địa bàn thành phố Trà Vinh.
Về mặt thời gian, đó là giai đoạn 2012 – 2016, thời gian cho tầm nhìn
của việc hoàn thiện công tác quản lý Nhà nước về phát triển Du lịch bền vững
là đến năm 2020.
5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu của luận văn
a- Về phương pháp luận.
- Phép duy vật biện chứng của chủ nghĩa Mac Lênin.
- Phép duy vật lịch sử.
b- Về phương pháp nghiên cứu có tính chuyên môn.
- Phương pháp thu thập và xử lý tài liệu: để có lượng thông tin đầy đủ

tác giả đã tiến hành tìm kiếm và thu thập các tài liệu có liên quan đến vấn đề
nghiên cứu, sau đó so sánh và chọn lọc, tập hợp thành những dữ liệu có tính
hệ thống và đáng tin cậy.

7


- Phương pháp khảo sát thực địa: phương pháp này giúp tác giả có thể
đối chiếu, bổ sung nhiều thông tin cần thiết cho luận văn của mình. Trên cơ sở
đó đề xuất những giải pháp hợp lý và khả thi.
- Phương pháp chuyên gia: để có những đánh giá và nhận xét chính xác,
tác giả đã tiến hành xin ý kiến của các chuyên gia trong lĩnh vực có liên quan.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
Đề tài sẽ góp phần tổng kết những lý thuyết về phát triển du lịch bền
vững. Đặc biệt, đề tài thực hiện khảo sát, phân tích, đánh giá một cách khách
quan thực trạng, tính hiệu quả của công tác quản lý Nhà nước về phát triển du
lịch bền vững trên địa bàn thành phố Trà Vinh hiện nay. Từ đó, đề xuất một
số kiến nghị và giải pháp có cơ sở khoa học và thực tiễn nhằm giúp cho công
tác quản lý của Nhà nước về phát triển du lịch bền vững trên địa bàn thành
phố Trà Vinh đạt hiệu quả, đóng góp tích cực vào sự phát triển kinh tế xã hội
và sử dụng bền vững tài nguyên, môi trường địa phương.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài những phần chung là mở đầu và kết luận, nội dung chính của đề
tài được kết cấu như sau:
Chƣơng 1: Cơ sở khoa học quản lý Nhà nước về phát triển du lịch bền
vững.
Chƣơng 2: Thực trạng công tác quản lý Nhà nước về phát triển du lịch
bền vững tại địa bàn Thành phố Trà Vinh, tỉnh Trà Vinh.
Chƣơng 3: Giải pháp hoàn thiện quản lý Nhà nước về phát triển du lịch
bền vững tại địa bàn Thành phố Trà Vinh, tỉnh Trà Vinh.

8


Chương 1:
CƠ SỞ KHOA HỌC QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC
VỀ PHÁT TRIỂN DU LỊCH BỀN VỮNG
1.1. Tổng quan về phát triển du lịch bền vững
1.1.1. Các khái niệm liên quan
1.1.1.1. Khái niệm về du lịch
Từ xa xưa trong lịch sử nhân loại, du lịch đã được ghi nhận như là một
sở thích, một hoạt động nghỉ ngơi tích cực của con người. Ngày nay du lịch
trở thành một hiện tượng kinh tế xã hội phổ biến và là nhu cầu không thể
thiếu trong đời sống xã hội.
Thuật ngữ du lịch đã trở nên khá thông dụng, nó bắt nguồn từ tiếng Hy
Lạp với ý nghĩa là đi một vòng. Du lịch gắn liền với nghỉ ngơi, giải trí, tuy
nhiên do hoàn cảnh, thời gian và khu vực khác nhau, dưới mỗi góc độ nghiên
cứu khác nhau nên khái niệm về du lịch cũng không giống nhau.
Trong quyển Cơ sở địa lý du lịch và dịch vụ tham quan với nội dung
khá chi tiết, nhà địa lý Belarus đã nhấn mạnh “Du lịch là một dạng hoạt động
của cư dân, trong thời gian rỗi có liên quan đến sự di cư và lưu trú tạm thời
ngoài nơi ở thường xuyên, nhằm mục đích phát triển thể chất, tinh thần, nâng
cao trình độ nhận thức, văn hóa hoặc hoạt động thể thao, kèm theo việc tiếp
thu những giá trị về tự nhiên, kinh tế, văn hóa và dịch vụ”.
Năm 1963, với mục đích quốc tế hóa, Hội nghị Liên Hợp Quốc về du
lịch được tổ chức tại Roma, các chuyên gia đã đưa ra định nghĩa về du
lịch:“Du lịch là tổng hợp các mối quan hệ, hiện tượng và các hoạt động kinh
tế bắt nguồn từ các cuộc hành trình và lưu trú của cá nhân hay tập thể ở bên
ngoài nơi ở thường xuyên của họ hay ngoài nước họ với mục đích hòa bình.
Nơi họ đến cư trú không phải là nơi làm việc của họ”.

9


Theo tổ chức du lịch thế giới WTO:“Du lịch là tổng thể các hiện tượng
và các mối quan hệ xuất phát từ sự giao lưu giữa du khách và các nhà kinh
doanh, chính quyền địa phương và cộng đồng dân cư trong quá trình thu hút
và đón tiếp khách”.
Luật du lịch Việt Nam năm 2006 đã đưa ra khái niệm như sau:“Du lịch
là các hoạt động liên quan đến chuyến đi của con người ngoài nơi cư trú
thường xuyên của mình nhằm đáp ứng nhu cầu tham quan tìm hiểu, giải trí,
nghỉ dưỡng trong một khoảng thời gian nhất định”.
1.1.1.2. Khái niệm về phát triển bền vững
Phát triển là xu hướng tự nhiên tất yếu của thế giới vật chất nói chung,
của xã hội loài người nói riêng. Phát triển được hiểu là một quá trình tăng
trưởng bao gồm nhiều yếu tố cấu thành khác nhau về kinh tế, chính trị, xã hội,
kỹ thuật, văn hoá…Sự chuyển đổi của các hình thái xã hội từ xã hội công xã
nguyên thủy đến chiếm hữu nô lệ lên phong kiến rồi chế độ tư bản…đó được
coi là một quá trình phát triển.
Mục tiêu chính của quá trình phát triển là không ngừng nâng cao các
điều kiện và chất lượng cuộc sống của con người, làm cho con người ít phụ
thuộc vào thiên nhiên đồng thời tạo lập sự công bằng và bình đẳng giữa các
tầng lớp trong xã hội. Các mục tiêu của phát triển thường được cụ thể hoá
bằng những chỉ tiêu về đời sống vật chất như bình quân đầu người về GDP,
lương thực, nhà ở, các điều kiện chăm sóc sức khỏe và đời sống tinh thần như
giáo dục, mức hưởng thụ văn hoá nghệ thuật, thể thao, sự bình đẳng xã hội, tự
do, chính trị, truyền thống lịch sử của từng quốc gia.
Song trong quá trình phát triển, bên cạnh việc mang lại những lợi ích về
mặt kinh tế, xã hội, không ngừng nâng cao đời sống vật chất của con người
thì quá trình này cũng đã và đang làm cạn kiệt nguồn tài nguyên thiên nhiên,

gây ra những tác động tiêu cực làm suy thoái môi trường. Trước những thực

10


tế không thể phủ nhận là môi trường ngày càng bị ô nhiễm bởi các chất thải từ
hoạt động kinh tế, nhiều hệ sinh thái đã bị diệt vong ảnh hưởng trực tiếp đến
quá trình phát triển của toàn xã hội qua nhiều thế hệ, mâu thuẫn giữa sử dụng
tài nguyên cho nhu cầu cuộc sống trước mắt với việc dự trữ và nuôi dưỡng
tiềm năng tài nguyên cho thế hệ mai sau ngày càng trở nên gay gắt. Từ nhận
thức này đã xuất hiện một khái niệm mới của con người về hoạt động phát
triển đó là “Phát triển bền vững”.
Vào giữa những năm 1980, khái niệm về phát triển bền vững được đề
cập đến và được chính thức đưa ra tại hội nghị của Ủy ban thế giới về phát
triển môi trường CED (năm 1987 với tên gọi chính thức là Ủy ban
Brundtlant). Theo địnhnghĩa của Brundtlant thì “Phát triển bền vững được
hiểu là hoạt động phát triển kinh tế nhằm đáp ứng được các nhu cầu của thế
hệ hiện tại mà không làm tổn hại đến khả năng đáp ứng các nhu cầu của thế
hệ mai sau”. Tuy nhiên nội dung chủ yếu của phát triển bền vững đề cập đến
trong định nghĩa này chỉ xoay quanh vấn đề phát triển kinh tế. [13, tr7]
Trong năm 1980, tổ chức bảo tồn Thiên nhiên thế giới (IUCN) đã đưa ra
một khái niệm khác về phát triển bền vững. Theo đó“Phát triển bền vững phải
cân nhắc đến hiện trạng khai thác các nguồn tài nguyên thiên nhiên có khả
năng tái tạo và không tái tạo đến các điều kiện thuận lợi cũng như khó khăn
trong việc tổ chức kế hoạch hoạt động ngắn hạn và dài hạn đan xen nhau”.
[13, tr7]. Điều này cho thấy mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của hầu hết các
nước trên thế giới phải được xác định trong mối quan hệ bền vững.
Mặc dù còn nhiều tranh luận xung quanh khái niệm về phát triển bền
vững ở những góc độ khác nhau, tuy nhiên có thể nhận thấy rằng cho đến nay
khái niệm mà Ủy ban Thế giới về phát triển và môi trường WCED đưa ra năm

1987 được sử dụng rộng rãi, làm chuẩn mực để so sánh các hoạt động phát
triển có trách nhiệm đối với môi trường.

11


Sau này, quan niệm về phát triển bền vững đã được các nhà khoa học
trên thế giới phát triển và bổ sung thêm. Tại Hội nghị về môi trường, toàn cầu
RIO_92 và RIO_92+5, khái niệm về phát triển bền vững được thảo luận, bổ
sung và mở rộng theo đó “Phát triển bền vững được hình thành trong sự hài
hòa, đan xen và thỏa hiệp của 3 hệ thống tương tác là hệ tự nhiên, hệ kinh tế
và hệ văn hoá - xã hội”. [6, tr60]

Biểu đồ 1.1: Quan niệm về phát triển bền vững
Dưới quan điểm phát triển bền vững này, Jacobs và Saller (1992) cho
rằng phát triển bền vững là kết quả tương tác qua lại và phụ thuộc lẫn nhau
của 3 hệ thống nói trên, đồng thời xác định phát triển bền vững không cho
phép con người vì sự ưu tiên phát triển của hệ này mà gây ra suy thoái và tàn
phá đối với hệ khác, hay nói cách cụ thể thì phát triển bền vững là sự dung
hòa các tương tác và sự thỏa hiệp giữa 3 hệ thống nói trên nhằm đưa ra các
mục tiêu hẹp hơn cho sự phát triển bền vững bao gồm:
- Tăng cường sự tham gia có hiệu quả cộng đồng vào những quyết định
mang tính chất chính trị trong quá trình phát triển của xã hội.

12


- Tạo ra những khả năng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế mà không làm
suy thoái tài nguyên thông qua áp dụng những thách thức mới về khoa học kỹ
thuật.

- Giải quyết những xung đột do phát triển không công bằng.
Khái niệm “Phát triển bền vững” được biết đến ở Việt Nam vào khoảng
cuối thập niên 80 đầu thập niên 90. Mặc dù xuất hiện ở Việt Nam khá muộn
nhưng trong những năm gần đây, lý luận về phát triển bền vững cũng được
các nhà khoa học, nhà lý luận quan tâm nghiên cứu trên cơ sở tiếp thu những
kết quả nghiên cứu về lý luận và kinh nghiệm quốc tế về phát triển bền vững
đối với những hoàn cảnh cụ thể ở Việt Nam.
Việt Nam là một quốc gia có tiềm năng tài nguyên tự nhiên và nhân văn
rất phong phú. Tuy nhiên trong quá trình lịch sử, nguồn tài nguyên thiên
nhiên và môi trường của Việt Nam bị nhiều tác động đặc biệt là hậu quả của
hai cuộc chiến tranh và tiếp đó là việc khai thác thiếu khoa học của con người.
Trước tình hình đó, việc nghiên cứu lý luận làm cơ sở để phân tích, đưa ra các
giải pháp đảm bảo sự phát triển bền vững phù hợp với đặc điểm Việt Nam là
hết sức cấp bách và cần thiết.
Các vấn đề về phát triển bền vững ở nước ta còn được cụ thể hóa trong
các văn bản quan trọng. Hơn cả là chỉ thị số 36/TC ngày 25/6/1998 của Bộ
Chính Trị BCHTW Đảng Cộng Sản Việt Nam đã xác định mục tiêu và các
quan điểm cơ bản cho phát triển bền vững chủ yếu dựa vào hoạt động môi
trường.[tr5]. Đồng thời trong báo cáo chính trị tại Đại hội đại biểu toàn quốc
lần thứ VIII của Đảng (1996) cũng đã chính thức đề cập đến khía cạnh bảo vệ
môi trường sinh thái, sử dụng hợp lý tài nguyên như một cấu thành không thể
tách rời của phát triển bền vững. [tr1]
Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX của Đảng Cộng Sản
Việt Nam đã xác định chiến lược phát triển của nước ta trong 20 năm tới là

13


“Phát triển nhanh, có hiệu quả và bền vững, tăng trưởng kinh tế đi liền với
phát triển văn hoá, từng bước cải thiện đời sống vật chất và tinh thần của nhân

dân, thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội, bảo vệ và cải thiện môi trường” và
…“sử dụng hợp lý và tiết kiệm tài nguyên, bảo vệ cải thiện môi trường, bảo
tồn đa dạng sinh học, coi đây là một nội dung chiến lược quy hoạch, kế
hoạch, chương trình và dự án phát triển kinh tế xã hội”. [tr13]
Qua nội dung các văn bản trên ta thấy nhận thức thực tế về phát triển
bền vững trên cả khía cạnh kinh tế, xã hội và môi trường đã được thể hiện
một cách đầy đủ rõ ràng trong đường lối của Đảng ta.
1.1.1.3. Khái niệm về phát triển du lịch bền vững
Từ những năm đầu thập niên 90 của thế kỷ trước, các nhà khoa học trên
thế giới đã đề cập nhiều đến việc phát triển du lịch với mục đích đơn thuần về
kinh tế đang đe dọa hủy hoại môi trường sinh thái và các nền văn hóa bản địa.
Hậu quả của các tác động này sẽ làm ảnh hưởng đến bản thân sự phát triển lâu
dài của ngành du lịch. Chính vì vậy đã xuất hiện yêu cầu “Nghiên cứu phát
triển du lịch bền vững” nhằm hạn chế các tác động tiêu cực của hoạt động
đảm bảo sự phát triển lâu dài. Một số loại hình du lịch bước đầu quan tâm đến
khía cạnh môi trường đã bắt đầu xuất hiện như: du lịch sinh thái, du lịch dựa
vào thiên nhiên, du lịch khám phá, du lịch mạo hiểm, du lịch xanh…đã góp
phần nâng cao trách nhiệm phát triển du lịch theo hướng bền vững.
Dưới góc độ kinh tế “Du lịch bền vững là quá trình hoạt động du lịch
mà ở đó có thể duy trì được mức độ tăng trưởng liên tục của các chỉ tiêu kinh
tế trong một khoảng thời gian nhiều năm, hoặc trong một giai đoạn nhất
định” (Viện nghiên cứu phát triển Du lịch, 2001. Cơ sở khoa học và giải pháp
phát triển du lịch bền vững ở Việt Nam). Tuy nhiên quan niệm này chịu rất
nhiều sự chỉ trích, phê phán của các nhà khoa học, đặc biệt là các nhà nghiên
cứu về môi trường và tài nguyên.

14