Pháp luật về giải quyết khiếu nại, tố cáo trong lĩnh vực đất đai Từ thực tiễn huyện Cư Kuin, tỉnh Đắk Lắk (tt)

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
………………./………………..

BỘ NỘI VỤ
……../…….

HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA

LÊ PHƯỚC TOÀN

PHÁP LUẬT VỀ GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI,
TỐ CÁO TRONG LĨNH VỰC ĐẤT ĐAI TỪ THỰC TIỄN HUYỆN CƯ KUIN,
TỈNH ĐẮK LẮK

Chuyên ngành: LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH
Mã số: 60380102

TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

ĐẮK LẮK – 2017


Công trình được hoàn thành tại: HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA

Người hướng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN TUẤN KHANH

Phản biện 1: PGS. TS. Lê Thị Hương

Phản biện 2: TS. Đỗ Văn Dương
Luận văn được bảo vệ tại Hội đồng chấm luận văn thạc sĩ, Học viện
Hành chính Quốc gia.

Địa điểm: Phòng số 07, Hội trường bảo vệ luận văn thạc sĩ, Phân viện
khu vực Tây Nguyên, Học viện Hành chính Quốc gia .
Số 51, Đường Phạm Văn Đồng, phường Tân Hòa, Thành phố Buôn Ma
Thuột, tỉnh Đắk Lắk
Thời gian: Vào hồi 08 giờ 30 phút, ngày 29 tháng 5 năm 2017

Có thể tìm hiểu luận văn tại Thư viện Học viện Hành chính Quốc gia
hoặc trên trang Web Khoa Sau Đại học, Học viện Hành chính Quốc gia


MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài luận văn
Đất đai thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước đại diện chủ sở
hữu và thống nhất quản lý. Đất đai là tài sản vô cùng quý giá, vừa là
tư liệu sản xuất, vừa là điều kiện cần thiết trong đời sống của tất cả
mọi người, đóng vai trò quyết định cho sự phát triển kinh tế - xã hội
của nước ta. Đất đai vừa là tài sản có giá trị cao vừa tham gia các
giao dịch trên thị trường nên tranh chấp, khúc mắc về đất đai là
không thể tránh khỏi. Việc tìm ra các cơ chế để giải quyết, đảm bảo
ổn định xã hội và cân bằng lợi ích của các chủ thể liên quan đến đất
đai, quản lý và sử dụng đất đai hiệu quả là mục tiêu quan trọng trong
chiến lược phát triển kinh tế của nước ta.
Trong bối cảnh nền kinh tế chuyển đổi sang nền kinh tế thị
trường định hướng xã hội chủ nghĩa, Nhà nước đang nổ lực hoàn
thiện hệ thống pháp luật thì ý nghĩa của hoạt động giải quyết khiếu
nại, tố cáo trong lĩnh vực đất đai là lĩnh vực thường xuyên xảy ra
khiếu nại, tố cáo nhiều hơn các lĩnh vực khác càng được thể hiện rõ
nét. Pháp luật về giải quyết khiếu nại, tố cáo, pháp luật về đất đai đã
hoàn thiện hay chưa, còn tồn tại những vấn đề nào dẫn đến tình trạng

khiếu nại, tố cáo là vấn đề nóng bỏng của xã hội và biện pháp nào để
khắc phục tình trạng này là những vấn đề cần nghiên cứu.
Huyện Cư Kuin, tỉnh Đắk Lắk có vị trí địa lý nằm dọc trên
Quốc lộ 27, cách Trung tâm thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk
Lắk 15 km. Những năm gần đây, tình hình khiếu nại, tố cáo trong

1


lĩnh vực đất đai trên địa bàn huyện Cư Kuin, tỉnh Đắk Lắk ngày
càng trở nên đa dạng, phức tạp, phát sinh nhiều vụ việc đông người
và kéo dài, nhất là tình hình khiếu nại, tố cáo đông người liên quan
đến thu hồi đất, đền bù hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất để xây dựng
các công trình công cộng. Bên cạnh đó, tình trạng quản lý đất đai
lỏng lẻo, lấn chiếm đất đai, xây dựng trái phép trên đất nông nghiệp
vẫn còn diễn ra rất nhiều, chưa được xử lý dứt điểm. Hoàn thiện
pháp luật và đảm bảo thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại, tố
cáo trong lĩnh vực đất đai nhằm đảm bảo lợi ích chính đáng của
người dân, góp phần ổn định kinh tế - xã hội là nhu cầu cấp thiết trên
địa bàn huyện Cư Kuin, tỉnh Đắk Lắk hiện nay.
Chính vì vậy, tác giả chọn đề tài: “Pháp luật về giải quyết
khiếu nại, tố cáo trong lĩnh vực đất đai - Từ thực tiễn huyện Cư
Kuin, tỉnh Đắk Lắk” làm đề tài Luận văn Thạc sĩ Luật học.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn
Pháp luật giải quyết khiếu nại, tố cáo trong lĩnh vực đất đai
là đề tài thu hút sự quan tâm của giới khoa học pháp lý. Thời gian
qua đã có các công trình nghiên cứu, sách báo pháp lý và các bài viết
liên quan đến vấn đề này dưới góc độ lý luận và thực tiễn, như:
- Kỹ năng áp dụng pháp luật trong giải quyết tranh chấp đất
đai ở Việt Nam (Sách chuyên khảo, Tiến sĩ Doãn Hồng Nhung, Nxb

Đại học Quốc gia Hà Nội 2014); Pháp luật về thanh tra và xử lý vi
phạm pháp luật đất đai ở Việt Nam (Sách chuyên khảo, Tiến sĩ Doãn
Hồng Nhung, Nxb Xây dựng 2013); Khiếu nại, tố cáo hành chính và
giải quyết khiếu nại, tố cáo hành chính ở Việt Nam hiện nay (Sách
chuyên khảo, Viện Khoa học thanh tra, Thanh tra Chính phủ 2012).
2


- Pháp luật về giải quyết khiếu nại tố cáo ở Việt Nam (Trần
Ngân Hà, Luận văn Thạc sĩ, Khoa Luật Đại học Quốc gia Hà Nội);
Hiệu quả hoạt động giải quyết khiếu nại, tố cáo của các cơ quan
hành chính nhà nước ở Ninh Bình hiện nay (Nguyễn Thị Hồng
Thơm, Luận văn Thạc sĩ, Khoa Luật Đại học Quốc gia Hà Nội); Cơ
chế giải quyết khiếu nại hành chính ở Việt Nam hiện nay và vấn đề
hoàn thiện (Phạm Anh Tuấn, Luận văn Thạc sĩ, Khoa Luật Đại học
Quốc gia Hà Nội); Thực thi pháp luật về giải quyết khiếu nại, tố cáo
về đất đai trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh (Nguyễn Ngọc Linh, Luận
văn Thạc sĩ, Khoa Luật Đại học Quốc gia Hà Nội); Thi hành pháp
luật giải quyết khiếu nại, tố cáo về đất đai trên địa bàn thành phố
Đà Nẵng (Võ Nguyên Chương, Luận văn Thạc sĩ, Khoa Luật Đại
học Quốc gia Hà Nội).
- Khiếu nại, tố cáo hành chính - cơ sở lý luận, thực trạng và
giải pháp (Đề tài Khoa học cấp Nhà nước, Thanh tra Chính phủ);
Thu hồi đất và giải quyết khiếu nại về thu hồi đất ở Việt Nam hiện
nay - Những vấn đề lý luận và thực tiễn (Đề tài khoa học, Viện Khoa
học Thanh tra, Thanh tra Chính phủ).
- Bài viết trên các trang báo: Giải quyết khiếu nại, tố cáo
phải biến nhận thức thành hành động (trên trang WWW.thanh
tra.gov.vn); Giải quyết khiếu nại, tố cáo luôn đòi hỏi sự vào cuộc
mạnh

mẽ

của

cả

hệ

thống

chính

trị

(trên

trang

WWW.noichinh.com); Khiếu nại, tố cáo về đất đai vẫn tăng (trên
trang WWW.dangcongsan.vn) …
Các công trình, bài viết chủ yếu đi sâu nghiên cứu về từng
vấn đề trong khiếu nại, tố cáo mà chưa khái quát hóa từ mặt lý luận
3


đến đánh giá thực tiễn áp dụng pháp luật về khiếu nại, tố cáo; đồng
thời, chưa tổng kết được các nguyên nhân dẫn đến tình trạng khiếu
nại, tố cáo trong lĩnh vực đất đai chiếm tỷ lệ cao để đưa ra các giải
pháp cải thiện tình hình. Tiếp tục kế thừa những thành quả nghiên

cứu của các công trình, bài viết trên đây, Luận văn đi sâu tìm hiểu
một cách có hệ thống, toàn diện về khiếu nại, tố cáo và giải quyết
khiếu nại, tố cáo trong lĩnh vực đất đai. Bên cạnh đó, địa bàn huyện
Cư Kuin, tỉnh Đắk Lắk có những đặc điểm riêng biệt về nguồn tài
nguyên đất đai và quản lý, sử dụng đất đai, vì vậy luận văn tìm hiểu
thực trạng việc thực hiện pháp luật và nguyên nhân dẫn đến tình
trạng khiếu nại, tố cáo kéo dài, phức tạp trên địa bàn huyện Cư Kuin
trong những năm gần đây để đưa ra những giải pháp nhằm hoàn
thiện pháp luật và đảm bảo thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu
nại, tố cáo trong lĩnh vực đất đai.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn
Mục đích:
Làm sáng tỏ cơ sở lý luận pháp luật về giải quyết khiếu nại,
tố cáo trong lĩnh vực đất đai, đánh giá đúng đắn thực trạng thực hiện
pháp luật trong lĩnh vực này từ thực tiễn huyện Cư Kuin, tỉnh Đắk
Lắk. Trên cơ sở đó, đưa ra các giải pháp để hoàn thiện và đảm bảo
thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại, tố cáo trong lĩnh vực đất
đai.
Nhiệm vụ:
Một là: Phân tích, đánh giá những kết quả đạt được, tồn tại,
hạn chế và nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế trong hệ thống
quy định của pháp luật và thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu
4


nại, tố cáo trong lĩnh vực đất đai.
Hai là: Đề xuất được các giải pháp nhằm hoàn thiện pháp
luật và đảm bảo thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại, tố cáo
trong lĩnh vực đất đai.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn

Đối tượng: Các quy phạm pháp luật thực định về khiếu nại,
tố cáo và giải quyết khiếu nại, tố cáo trong lĩnh vực đất đai đang có
hiệu lực thi hành.
Phạm vi nghiên cứu: Phân tích, tìm hiểu các nội dung về
khiếu nại, tố cáo và giải quyết khiếu nại, tố cáo trong lĩnh vực đất
đai quy định tại Luật Khiếu nại năm 2011, Luật Tố cáo năm 2011,
Luật Đất đai năm 2013, các văn bản hướng dẫn thi hành có liên quan
và tình hình thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại, tố cáo trong
lĩnh vực đất đai trên địa bàn huyện Cư Kuin trong giai đoạn từ năm
2012 đến năm 2016.
5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của
luận văn
Phương pháp luận: Luận văn vận dụng các thành tựu
nghiên cứu khoa học, những luận điểm khoa học trong các công
trình nghiên cứu, sách chuyên khảo, bài viết của các tác giả khác để
phát triển nội dung nghiên cứu trong luận văn.
Phương pháp nghiên cứu: Luận văn sử dụng tổng hợp các
phương pháp lịch sử, so sánh, phân tích, tổng hợp, thống kê và vận
dụng chủ nghĩa duy vật biện chứng, chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng
Hồ Chí Minh, quan điểm của Đảng và Nhà nước về khiếu nại, tố cáo
và giải quyết khiếu nại, tố cáo để làm sáng tỏ các vấn đề được
5


nghiên cứu trong luận văn.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
Qua việc nghiên cứu đề tài này, kết quả luận văn sẽ đóng
góp cho khoa học ở những khía cạnh như sau:
Thứ nhất: Góp phần hình thành nhận thức thống nhất về vai
trò, ý nghĩa, tầm quan trọng của công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo

trong lĩnh vực đất đai và hoàn thiện pháp luật về lĩnh vực này.
Thứ hai: Đưa ra được những giải pháp, nhiệm vụ cụ thể
nhằm hoàn thiện pháp luật và đảm bảo thực hiện pháp luật về giải
quyết khiếu nại, tố cáo trong lĩnh vực đất đai trên địa bàn huyện Cư
Kuin, tỉnh Đắk Lắk, nhằm phát huy những kết quả đạt được, tháo gỡ
kịp thời những khó khăn, vướng mắc, tồn tại, hạn chế đang đặt ra.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu và kết luận, luận văn gồm 03 chương:
Chương 1: Một số vấn đề lý luận cơ bản của pháp luật về
giải quyết khiếu nại, tố cáo trong lĩnh vực đất đai.
Chương 2: Thực trạng pháp luật và thực hiện pháp luật về
giải quyết khiếu nại, tố cáo trong lĩnh vực đất đai tại huyện Cư Kuin,
tỉnh Đắk Lắk.
Chương 3: Quan điểm, giải pháp để hoàn thiện pháp luật và
đảm bảo thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại, tố cáo trong
lĩnh vực đất đai.

6


Chương 1:
MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN CỦA PHÁP LUẬT VỀ
GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI, TỐ CÁO TRONG LĨNH VỰC
ĐẤT ĐAI
1.1. Cơ sở lý luận pháp luật về giải quyết khiếu nại, tố
cáo trong lĩnh vực đất đai
1.1.1. Khái niệm về khiếu nại và khiếu nại trong lĩnh vực
đất đai; về giải quyết khiếu nại và giải quyết khiếu nại trong lĩnh
vực đất đai
1.1.1.1. Khái niệm về khiếu nại

Theo quy định tại Khoản 1, Điều 2 Luật Khiếu nại năm
2011: Khiếu nại là việc công dân, cơ quan, tổ chức hoặc cán bộ, công
chức theo thủ tục do Luật này quy định, đề nghị cơ quan, tổ chức, cá
nhân có thẩm quyền xem xét lại quyết định hành chính, hành vi hành
chính của cơ quan hành chính nhà nước, của người có thẩm quyền
trong cơ quan hành chính nhà nước hoặc quyết định kỷ luật cán bộ,
công chức khi có căn cứ cho rằng quyết định hoặc hành vi đó là trái
pháp luật, xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của mình [16, tr. 7, 8].
1.1.1.2. Khái niệm về khiếu nại trong lĩnh vực đất đai
Khiếu nại trong lĩnh vực đất đai có thể hiểu là một hình
thức của khiếu nại hành chính, là việc đề nghị các cơ quan, tổ chức,
cá nhân xem xét lại các quyết định, hành vi hành chính đã làm
trong quản lý và sử dụng đất đai khi có căn cứ cho rằng các quyết
định, hành vi đó trái pháp luật, xâm phạm đến quyền lợi hợp pháp
của mình.
7


1.1.1.3. Khái niệm về giải quyết khiếu nại
Giải quyết khiếu nại được hiểu là quá trình xem xét, đánh
giá đối với quyết định hành chính, hành vi hành chính, quyết định
kỷ luật có đúng pháp luật hay không, từ đó đưa ra các giải pháp
xử lý phù hợp.
1.1.1.4. Khái niệm về giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất
đai
Giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai là một dạng
giải quyết khiếu nại hành chính và cũng giống với giải quyết
khiếu nại, nó được hiểu là quá trình cơ quan nhà nước có thẩm
quyền xem xét, đánh giá đối với quyết định hành chính, hành vi
hành chính trong lĩnh vực quản lý và sử dụng đất đai có đúng

pháp luật hay không, từ đó đưa ra các giải pháp xử lý phù hợp.
1.1.2. Khái niệm về tố cáo và tố cáo trong lĩnh vực đất đai;
về giải quyết tố cáo và giải quyết tố cáo trong lĩnh vực đất đai
1.1.2.1. Khái niệm về tố cáo
Tại Khoản 1, Điều 2 Luật Tố cáo năm 2011 quy định: Tố cáo
là việc công dân theo thủ tục do Luật này quy định báo cho cơ quan,
tổ chức, cá nhân có thẩm quyền biết về hành vi vi phạm pháp luật của
bất cứ cơ quan, tổ chức, cá nhân nào gây thiệt hại hoặc đe dọa gây
thiệt hại lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của công dân,
cơ quan, tổ chức [17, tr. 7, 8].
1.1.2.2. Khái niệm về tố cáo trong lĩnh vực đất đai
Tố cáo trong lĩnh vực đất đai có thể hiểu là việc cá nhân
báo cho cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền biết về hành vi vi
phạm pháp luật về quản lý và sử dụng đất đai của bất cứ cơ quan, tổ
8


chức, cá nhân nào gây thiệt hại hoặc đe dọa gây thiệt hại lợi ích của
Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, cơ quan, tổ chức.
1.1.2.3. Khái niệm về giải quyết tố cáo
Giải quyết tố cáo được hiểu là quá trình cơ quan nhà nước
có thẩm quyền tiếp nhận, xử lý thông tin tố cáo; xác minh, kết
luận nội dung tố cáo; xử lý tố cáo của người giải quyết tố cáo và
công khai kết luận nội dung tố cáo, quyết định xử lý hành vi vi
phạm bị tố cáo.
1.1.2.4. Khái niệm về giải quyết tố cáo trong lĩnh vực đất đai
Giải quyết tố cáo trong lĩnh vực đất đai là một dạng giải
quyết tố cáo, nó được hiểu là quá trình cơ quan nhà nước có thẩm
quyền tiếp nhận, xử lý thông tin tố cáo về đất đai; xác minh, kết
luận nội dung tố cáo; xử lý tố cáo của người giải quyết tố cáo và

công khai kết luận nội dung tố cáo, quyết định xử lý hành vi vi
phạm bị tố cáo trong lĩnh vực đất đai.
1.1.2. Đặc điểm của khiếu nại, tố cáo trong lĩnh vực đất
đai và giải quyết khiếu nại, tố cáo trong lĩnh vực đất đai
1.1.2.1. Đặc điểm của khiếu nại, tố cáo trong lĩnh vực đất
đai
Một là: Khiếu nại, tố cáo trong lĩnh vực đất đai là một dạng
của khiếu nại, tố cáo, vì vậy nó cũng mang những đặc điểm chung
của khiếu nại, tố cáo.
Hai là: Khiếu nại, tố cáo trong lĩnh vực đất đai là một quyền
cơ bản của người sử dụng đất.
Ba là: Khiếu nại, tố cáo trong lĩnh vực đất đai có cùng căn
cứ là sự vi phạm pháp luật.
9


Bốn là: Nội dung của khiếu nại, tố cáo trong lĩnh vực đất
đai rất phong phú và đa dạng.
Năm là: Khiếu nại, tố cáo trong lĩnh vực đất đai khi xảy ra
không chỉ ảnh hưởng tới hoạt động của người sử dụng đất mà nó
còn ảnh hưởng tới hoạt động quản lý đất đai của Nhà nước.
1.1.2.2. Đặc điểm của giải quyết khiếu nại, tố cáo trong lĩnh
vực đất đai
Một là: Giải quyết khiếu nại, tố cáo trong lĩnh vực đất đai là
một dạng của giải quyết khiếu nại, tố cáo hành chính.
Hai là: Giải quyết khiếu nại, tố cáo trong lĩnh vực đất đai
phải bảo đảm nguyên tắc đất đai thuộc sở hữu toàn dân do Nhà
nước thống nhất quản lý.
Ba là: Cơ quan có thẩm quyền giải quyết khiếu nại, tố cáo
phải nắm vững quan điểm lấy dân làm gốc, phải dựa vào dân, bàn

bạc dân chủ công khai quỹ đất với dân để giải quyết và phát huy
tinh thần đoàn kết, tương trợ trong nội bộ nhân dân để giúp nhân
dân tìm ra giải pháp, không gò ép mệnh lệnh.
Bốn là: Giải quyết khiếu nại, tố cáo trong lĩnh vực đất đai
nhằm mục đích phát triển sản xuất, ổn định và từng bước cải thiện
đời sống nhân dân.
Năm là: Giải quyết khiếu nại, tố cáo trong lĩnh vực đất đai
phải được thực hiện trong khuôn khổ pháp luật và phải tuân theo
trình tự, thủ tục đã được quy định trong các văn bản pháp luật về
khiếu nại, về tố cáo và về đất đai.
Sáu là: Giải quyết khiếu nại, tố cáo trong lĩnh vực đất đai
được quy định theo phân cấp quản lý, bao gồm từ cấp huyện lên
10


cấp tỉnh; bên cạnh đó, người dân còn có thể khởi kiện ra Tòa án mà
không cần phải chờ giải quyết khiếu nại lần hai (đối với khiếu nại)
hoặc tố cáo tiếp (đối với tố cáo).
Bảy là: Giải quyết khiếu nại, tố cáo trong lĩnh vực đất đai
phản ánh mối quan hệ giữa cơ quan nhà nước có thẩm quyền trong
quản lý đất đai với người sử dụng đất.
1.1.3. Vai trò của giải quyết khiếu nại, tố cáo và giải quyết
khiếu nại, tố cáo trong lĩnh vực đất đai
1.1.3.1. Vai trò của giải quyết khiếu nại, tố cáo nói chung
Thứ nhất: Quyền khiếu nại, quyền tố cáo là quyền chính trị
cơ bản của công dân, là phương tiện đảm bảo quyền, lợi ích của
công dân, lợi ích của Nhà nước.
Thứ hai: Khiếu nại, tố cáo và việc giải quyết khiếu nại, tố
cáo là một trong những hoạt động nhằm đảm bảo pháp chế, triệt để
tôn trọng pháp luật trong hoạt động của các cơ quan Nhà nước và

công dân.
Thứ ba: Thông qua giải quyết khiếu nại, tố cáo mà các hành
vi vi phạm pháp luật, tham nhũng, lãng phí được phát hiện, xử lý
kịp thời, từ đó các cơ quan chức năng mới có các biện pháp để xử
lý nghiêm minh những sai phạm.
Thứ tư: Hoạt động giải quyết khiếu nại, tố cáo thể hiện tinh
thần nhân đạo, tiến bộ và dân chủ của nước ta.
.1.1.3.2. Vai trò của giải quyết khiếu nại, tố cáo trong lĩnh
vực đất đai
Thứ nhất: Giải quyết khiếu nại, tố cáo trong lĩnh vực đất đai
là một dạng của giải quyết khiếu nại, tố cáo nên nó cũng có những
11


vai trò của giải quyết khiếu nại, tố cáo.
Thứ hai: Giải quyết khiếu nại, tố cáo trong lĩnh vực đất đai
có ý nghĩa rất quan trọng trong việc đảm bảo cho pháp luật nói
chung và pháp luật về đất đai nói riêng được thực thi nghiêm chỉnh,
góp phần nâng cao hiệu quả của hoạt động quản lý và sử dụng đất
đai.
Thứ ba: Việc giải quyết nhanh chóng, đúng pháp luật các
khiếu nại, tố cáo trong lĩnh vực đất đai, gắn với nó là việc khôi
phục kịp thời các quyền, lợi ích hợp pháp của người sử dụng đất,
đồng thời xử lý nghiêm minh, đúng pháp luật những người có hành
vi sai phạm sẽ củng cố niềm tin của nhân dân vào chính quyền, chế
độ, vào các chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước.
1.2. Nội dung của pháp luật và thực hiện pháp luật về
giải quyết khiếu nại, tố cáo trong lĩnh vực đất đai
1.2.1. Nội dung của pháp luật về giải quyết khiếu nại, tố
cáo trong lĩnh vực đất đai

Pháp luật giải quyết khiếu nại, tố cáo trong lĩnh vực đất
đai là hệ thống các quy phạm pháp luật điều chỉnh các quan hệ xã
hội phát sinh trong khiếu nại, tố cáo và giải quyết khiếu nại, tố cáo
trong lĩnh vực đất đai.
1.2.1.1. Nội dung cơ bản của pháp luật về giải quyết khiếu
nại trong lĩnh vực đất đai
Chủ thể quyền khiếu nại trong lĩnh vực đất đai; đối tượng
của quyền khiếu nại trong lĩnh vực đất đai; quy định về quyền,
nghĩa vụ của người khiếu nại và người bị khiếu nại; các quy định
về thẩm quyền, trách nhiệm, quyền hạn của các cơ quan nhà nước
12


trong giải quyết khiếu nại về đất đai; thủ tục giải quyết khiếu nại;
các quy định về quản lý công tác giải quyết khiếu nại, giám sát thi
hành pháp luật khiếu nại.
1.2.1.2. Nội dung cơ bản của pháp luật về giải quyết tố cáo
trong lĩnh vực đất đai
Chủ thể thực hiện hành vi tố cáo; đối tượng của quyền tố
cáo trong lĩnh vực đất đai; quy định về quyền, nghĩa vụ các chủ
thể tham gia vào giải quyết tố cáo; các quy định về thẩm quyền,
trách nhiệm, quyền hạn của các cơ quan nhà nước trong giải quyết
tố cáo; trình tự, thủ tục giải quyết tố cáo; các quy định về việc bảo
vệ người tố cáo…
1.2.2. Thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại, tố cáo
trong lĩnh vực đất đai
1.2.2.1. Khái niệm thực hiện pháp luật
Thực hiện pháp luật: “Hành vi của chủ thể (hành động
hoặc không hành động) được tiến hành phù hợp với quy định, với
yêu cầu của pháp luật, tức là không trái, không vượt quá khuôn

khổ mà pháp luật đã quy định” [12, tr. 19].
1.2.2.2. Vai trò của thực hiện pháp luật khiếu nại, tố cáo
về đất đai
Thứ nhất: Nhà nước ban hành pháp luật để điều chỉnh các
mối quan hệ trong xã hội phục vụ lợi ích của Nhà nước và của cả
xã hội.
Thứ hai: Thực hiện pháp luật có vai trò quan trọng và gắn
bó mật thiết với bối cảnh cải cách hành chính.
Thứ ba: Thực hiện pháp luật về khiếu nại, tố cáo và pháp
13


luật giải quyết khiếu nại, tố cáo trong lĩnh vực đất đai là các hoạt
động của các chủ thể tiến hành phù hợp với quy định, với yêu cầu
của pháp luật về khiếu nại, tố cáo và pháp luật về đất đai.
Thứ tư: Thông qua việc thực hiện pháp luật về giải quyết
khiếu nại, tố cáo, Đảng và Nhà nước kiểm tra được tính đúng đắn,
sự phù hợp của đường lối, chính sách, pháp luật ban hành, từ đó
có cơ sở thực tiễn để hoàn thiện đường lối, chính sách, pháp luật
và sự lãnh đạo của Đảng, hiệu lực, hiệu quả quản lý của Nhà
nước.
Thứ năm: Giải quyết khiếu nại, tố cáo là phương thức bảo
đảm sự giám sát của nhân dân đối với hoạt động quản lý của nhà
nước và cán bộ, công chức nhà nước.
1.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến việc thực hiện pháp luật
giải quyết khiếu nại, tố cáo trong lĩnh vực đất đai
1.3.1. Yếu tố chính trị
Đường lối, chính sách của giai cấp thống trị giữ vai trò chỉ
đạo đối với pháp luật. Với ý nghĩa đó, pháp luật nói chung và pháp
luật giải quyết khiếu nại, tố cáo trong lĩnh vực đất đai nói riêng với

những thuộc tính vốn có của mình đã trở thành một công cụ quản lý
không thể thay thế được của Đảng và Nhà nước ta.
1.3.2. Yếu tố điều kiện tự nhiên và kinh tế - xã hội
Yếu tố điều kiện tự nhiên về vị trí địa lý, khí hậu, tài nguyên
và môi trường… có tác động rất lớn và trực tiếp đến quá trình xây
dựng và thực hiện pháp luật. Yếu tố kinh tế giữ vai trò quan trọng và
tác động trực tiếp đến quá trình xây dựng và thực hiện pháp luật.
1.3.3. Yếu tố pháp luật
Trong đời sống xã hội, pháp luật là một trong nhiều phương
14


thức thể chế hóa đường lối, chính sách của Đảng, đồng thời là
phương tiện để Nhà nước quản lý kinh tế, xã hội và phát huy quyền
làm chủ của nhân dân.
1.3.4. Yếu tố trình độ năng lực của đội ngũ cán bộ, công
chức làm công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo; ý thức tuân thủ
pháp luật của các cơ quan, tổ chức và công dân
Ý thức pháp luật và pháp luật là hai hiện tượng xã hội khác
nhau, nhưng luôn có mối quan hệ chặt chẽ và tác động qua lại lẫn
nhau. Trình độ văn hóa của các chủ thể là yếu tố tác động trực tiếp
đến việc thực hiện pháp luật.
1.3.5. Yếu tố phong tục tập quán
Tập quán luôn có sự tác động nhất định tới việc xây dựng,
thực hiện và bảo vệ pháp luật, nhưng đồng thời cũng chịu sự ảnh
hưởng mạnh mẽ của pháp luật ở cả hai mặt tích cực và tiêu cực.

15

Chương 2:
THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT VÀ THỰC HIỆN
PHÁP LUẬT VỀ GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI, TỐ CÁO
TRONG LĨNH VỰC ĐẤT ĐAI, TẠI HUYỆN CƯ KUIN,
TỈNH ĐẮK LẮK

2.1. Thực trạng pháp luật về giải quyết khiếu nại, tố cáo
trong lĩnh vực đất đai
2.1.1. Sơ lược lịch sử phát triển của pháp luật về giải quyết
khiếu nại, tố cáo trong lĩnh vực đất đai
Ngày 01/7/1980, Hội đồng Chính phủ ban hành Quyết
định số 201/CP về việc thống nhất và tăng cường công tác quản lý
ruộng đất trong cả nước. Sau một thời gian thực hiện, đến ngày
29/12/1987, Quốc hội đã thông qua Luật Đất đai đầu tiên - Luật
Đất đai năm 1987.
Ngày 27/11/1981 Pháp lệnh quy định về việc xem xét và
giải quyết các khiếu nại, tố cáo của công dân được ban hành và là
văn bản pháp lý đầu tiên quy định một cách tập trung, đầy đủ, chi
tiết về việc tiếp nhận và giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân.
Ngày 02/5/1991, Pháp lệnh khiếu nại, tố cáo được ban hành thay
thế Pháp lệnh năm 1981.
Ngày 14/7/1993 Quốc hội đã thông qua Luật Đất đai năm
1993. Tiếp đó, Luật Đất đai năm 1993 được sửa đổi, bổ sung một
số điều vào năm 1998 và năm 2001.
Ngày 02/12/1998, Quốc hội đã thông qua Luật Khiếu nại,
tố cáo có hiệu lực từ ngày 01/01/1999 thay thế Pháp lệnh năm
16


1991.

Luật Đất đai năm 2003 được ban hành có hiệu lực thi hành
kể từ ngày 01/7/2004 và tiếp sau đó, nhiều chính sách pháp luật
được từng bước thể chế hóa.
Một bước ngoặt quan trọng trong lịch sử hình thành và
phát triển pháp luật về khiếu nại, tố cáo là sự ra đời của Luật
Khiếu nại năm 2011 và Luật Tố cáo năm 2011.
Luật Đất đai năm 2013 ra đời, có hiệu lực thi hành kể từ
ngày 01/7/2014 đã kế thừa, phát huy được những ưu điểm của
Luật Đất đai năm 2003 và đã bổ sung những quy định mới phù
hợp. Trong đó đã quy định cụ thể về thẩm quyền, trình tự thanh
tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo trong lĩnh vực đất đai, góp phần
nâng cao hiệu quả công tác quản lý về đất đai.
2.1.2. Quy định của pháp luật về trách nhiệm của các chủ
thể
2.1.2.1. Trách nhiệm của chủ thể thực hiện quyền khiếu nại,
tố cáo
Thứ nhất, đối với người khiếu nại phải có nghĩa vụ.
Thứ hai, đối với người tố cáo phải có nghĩa vụ.
2.1.2.2. Trách nhiệm chung của các chủ thể có thẩm quyền
giải quyết khiếu nại, tố cáo
2.1.2.3. Trách nhiệm của các cơ quan hành chính nhà nước,
tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội
2.1.2.4. Trách nhiệm giám sát của các cơ quan dân cử, của
Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức thành viên của Mặt trận;
trách nhiệm của Ban Thanh tra nhân dân
17


2.2. Thực trạng thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu
nại, tố cáo trong lĩnh vực đất đai, tại huyện Cư Kuin, tỉnh

Đắk Lắk
2.2.1. Tình hình quản lý, sử dụng đất đai tại huyện
Cư Kuin, tỉnh Đắk Lắk
Huyện Cư Kuin được thành lập theo Nghị định số
137/2007/NĐ-CP ngày 27/8/2007 của Chính phủ. Toàn huyện có
tổng diện tích tự nhiên là 28.830 ha, trong đó 07 Công ty TNHH
MTV Cà phê và 01 Nông trường Cao su quản lý, sử dụng 7.353 ha
đất [33, tr. 3].
Nhìn chung, công tác quản lý Nhà nước về đất đai trên địa
bàn huyện Cư Kuin đã được đánh giá đạt nhiều kết quả, việc quản
lý, sử dụng đất đai, trật tự xây dựng ngày càng hiệu quả, góp phần
tích cực cho quá trình phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn, đáp
ứng được nhu cầu về đất đai cho một huyện mới được thành lập..
Bên cạnh đó, công tác quản lý nhà nước về đất đai trên địa bàn
huyện vẫn còn một số hạn chế nhất định: Công tác quản lý nhà nước
trên lĩnh vực đất đai của một số xã, công tác quản lý đất đai tại một
số tổ chức (Công ty TNHH MTV Cà phê thuộc Tổng Công ty Cà
phê Việt Nam, Nông trường Cao su đóng chân trên địa bàn huyện) bị
buông lỏng trong thời gian dài, có nhiều hạn chế, yếu kém và vi
phạm, tình trạng cấp chồng lấn diện tích, lấn chiếm đất đai, sử dụng
đất đai sai mục đích, xây dựng trái phép còn xảy ra; công tác cải
cách hành chính chưa đạt yêu cầu, kế hoạch đề ra, năng lực cán bộ
nhất là cán bộ địa chính cấp xã chưa đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ, đặc
biệt còn có trường hợp thiếu trách nhiệm để xảy ra sai phạm, kỹ
18


năng giao tiếp với công dân còn nhiều hạn chế; thủ tục cấp giấy
chứng nhận ở một số xã chậm được cải cách theo cơ chế một cửa
liên thông, còn để xảy ra một số trường hợp gây phiền hà đối với

người dân…
2.2.2. Kết quả giải quyết khiếu nại, tố cáo và khiếu nại,
tố cáo trong lĩnh vực đấ đai tại huyện Cư Kuin, tỉnh Đắk Lắk
2.2.2.1. Những kết quả đạt được
Theo số liệu thống kê của UBND huyện Cư Kuin tại các
Báo cáo tổng kết công tác tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố
cáo trên địa bàn huyện từ năm 2012 đến năm 2016, tổng số toàn
huyện đã tiếp nhận 1.668 đơn, với 1.289 vụ việc (Năm 2012: 241
đơn/172 vụ; năm 2013: 291 đơn/245 vụ; năm 2014: 480 đơn/234
vụ; năm 2015: 324 đơn/317 vụ; năm 2016: 332 đơn/321 vụ) [28,
tr. 1, 2], [29, tr. 4, 5, 6], [30, tr. 11, 12, 13], [31, tr. 9, 10, 11], [32,
tr. 10,11, 12].
Đơn thư có nội dung liên quan đến lĩnh vực đất đai có xu
hướng ngày càng tăng và chiếm trên 70% tổng số các vụ việc.
Công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo và giải quyết khiếu
nại, tố cáo trong lĩnh vực đất đai đạt được một số kết quả:
Một là, công tác lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành và tổ chức
thực hiện đạt kết quả tốt.
Hai là, công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo đảm bảo kịp
thời và đúng quy định.
Ba là, phát huy tốt vai trò giám sát của các chủ thể trong
việc thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại, tố cáo.
Bốn là, quan tâm đến công tác tuyên truyền, phổ biến,
giáo dục pháp luật; công tác đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao nhận

19


thức pháp luật.
2.2.2.2. Một số hạn chế

Công tác tiếp công dân tại một số cơ quan, đơn vị không
đảm bảo theo quy định, hiệu quả chưa cao, nặng tính hình thức.
Công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo còn nhiều hạn chế, bất cập.
Tình trạng đơn thư khiếu nại, tố cáo tồn đọng, đông người và
phức tạp vẫn còn diễn ra nhiều, nhất là trong lĩnh vực đất đai.
Nhận thức của người dân về chính sách, quy định của pháp luật
về khiếu nại, tố cáo, về đất đai còn có phần hạn chế. Ý thức chấp
hành pháp luật của một bộ phận nhân dân còn hạn chế...
2.2.2.4. Nguyên nhân của những hạn chế
Bao gồm các nguyên nhân: Sự bấp cập trong các quy định
của pháp luật; từ việc lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện; từ
nhận thức của các cá nhân, tổ chức; từ yếu tố lịch sử, đặc thù của
địa phương.

20


Chương 3
QUAN ĐIỂM, GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT
VÀ ĐẢM BẢO THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ GIẢI QUYẾT
KHIẾU NẠI, TỐ CÁO TRONG LĨNH VỰC ĐẤT ĐAI,
QUA THỰC TIỄN HUYỆN CƯ KUIN, TỈNH ĐẮK LẮK
3.1. Quan điểm hoàn thiện pháp luật và đảm bảo thực
hiện pháp luật giải quyết khiếu nại, tố cáo trong lĩnh vực đất
đai
Thứ nhất, bám sát và quán triệt sâu sắc chủ trương, đường
lối, chính sách của Đảng trong việc hoàn thiện pháp luật khiếu
nại, tố cáo và pháp luật đất đai.
Thứ hai, giải quyết khiếu nại, tố cáo trong lĩnh vực đất đai
phải đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ quyền

công dân.
3.2. Giải pháp hoàn thiện pháp luật và đảm bảo thực
hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại, tố cáo trong lĩnh vực
đất đai
3.2.1. Giải pháp hoàn thiện pháp luật
3.2.1.1. Hoàn thiện quy định pháp luật về giải quyết khiếu
nại, tố cáo.
3.2.1.2. Hoàn thiện quy định pháp luật về đất đai.
3.2.1.3. Hoàn thiện các quy định pháp luật khác có liên
quan.
3.2.2. Giải pháp đảm bảo thực hiện pháp luật về giải
quyết khiếu nại, tố cáo trong lĩnh vực đất đai tại huyện Cư Kuin,
21


tỉnh Đắk Lắk
3.2.2.1. Tăng cường sự lãnh đạo của cấp ủy Đảng.
3.2.2.2. Tăng cường sự giám sát của Nhà nước, các cơ quan
chức năng, các tổ chức đoàn thể và quần chúng nhân dân.
3.2.2.3. Tăng cường trách nhiệm của UBND các cấp, trách
nhiệm của người đứng đầu, của các cơ quan tham mưu và phối hợp
giải quyết khiếu nại, tố cáo.
3.2.2.4. Hoàn thiện tổ chức bộ máy, phân công nhiệm vụ
trong công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo; nâng cao năng lực
quản lý đất đai, năng lực chuyên môn cho đội ngũ cán bộ, công
chức làm nhiệm vụ tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo.
3.2.2.5. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra việc thực
hiện pháp luật đất đai, pháp luật khiếu nại, tố cáo.
3.3.2.6. Tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo
dục pháp luật nói chung và pháp luât đất đai, pháp luật khiếu nại, tố

cáo nói riêng.
3.2.2.7. Thực hiện nghiêm túc chế độ thông tin, báo cáo;
tămg cường đầu tư cơ sở vật chất, ứng dụng công nghệ thông tin.

22


KẾT LUẬN
Qua quá trình nghiên cứu đề tài “Pháp luật về giải quyết
khiếu nại, tố cáo trong lĩnh vực đất đai - Từ thực tiễn huyện Cư
Kuin, tỉnh Đắk Lắk”, có thể rút ra một số kết luận chủ yếu như sau:
Khiếu nại, tố cáo trong lĩnh vực đất đai là một kênh thông
tin khách quan phản ánh việc thực thi quyền lực của bộ máy nhà
nước, phản ánh tình hình thực hiện công vụ của cán bộ, công chức
trong lĩnh vực đất đai. Giải quyết khiếu nại, tố cáo trong lĩnh vực
đất đai được hiểu là quá trình cơ quan nhà nước có thẩm quyền
xem xét, đánh giá đối với quyết định hành chính, hành vi hành
chính về đất đai có đúng pháp luật hay không, từ đó đưa ra các
giải pháp xử lý phù hợp. Thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại,
tố cáo trong lĩnh vực đất đai có vai trò rất quan trọng trong việc
xây dựng và bảo vệ pháp chế xã hội chủ nghĩa, bảo vệ quyền và
lợi ích chính đáng của các cá nhân và tổ chức, góp phần to lớn vào
việc xây dựng một Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt
Nam của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân.
Công tác quản lý và sử dụng đất đai, công tác giải quyết
khiếu nại, tố cáo trong lĩnh vực đất đai nói chung và tại huyện Cư
Kuin, tỉnh Đắk Lắk nói riêng vẫn còn nhiều tồn tại, hạn chế và vi
phạm, tình hình đơn thư ngày càng diễn biến phức tạp, tình trạng
khiếu nại, tố cáo tồn đọng, đông người, kéo dài vẫn còn nhiều,
nhất là trong lĩnh vực đất đai.

Sự ra đời của Luật Khiếu nại năm 2011, Luật Tố cáo năm
2011, Luật Đất đai năm 2013 và hệ thống các văn bản hướng dẫn
thi hành, là một bước ngoặt quan trọng trong sự phát triển của
pháp luật về khiếu nại, tố cáo và pháp luật về đất đai. Các đạo luật
ra đời đã hạn chế những tồn tại, thiếu sót trong quy định về khiếu
23