Ứng dụng phương pháp thống kê xây dựng mô hình định mức tín nhiệm khách hàng tín dụng _ Đề tài nghiên cứu khoa học cấp bộ

't

B<) GIAO DUC VA DAO TAO
TRUONG DAI HQC KINH TE TP.HCM

~,

,

,

X

~

BAO CAO TONG KET
.

I

:

.

DE TAl KHOA HOC
. VA CONG NGHE. CAP BO
""

'

'

/<...

-

s.

....

UNGDUNGPHUONGPHAP
•
TH6NG KE xAY DUNG
M6 HINH
•
DINH
MiJC TiN NHIEM
•
•
KHACH HANG TiN DUNG
•
Ma s6: B2008 - 09 - 57
80 GIAO DUC fJAO TAO
TRL10NG El,l\1 HOC KINH TE TP.HCM

I

THUVItN
,;-; ·19fj
Xac nh'n cua ca quan chu tri d~ t~i

Chu nhi~m d~ tai

,J

TS. Bid Phuc Trung
rf


~

B0GIAO Dt)C VADAO TAO
D~I HQC KINH

TE TP.HCM

THONG TIN KET QUA NGHIEN CUu
1. Thong tin chong:

- Ten dS titi: Ung dl}Ilg phuong phap th6ng ke xay dlJllg mo hinh dinh mtrc tin
nhi~m khach himg tin dl}Ilg
- Ma s6: B2008 - 09 - 57
- Chti nhi~m: TS Btii Phuc Trung
- Ca quan chti tri: Trubng DH Kinh t~ TP.HCM

Thai gian thvc hi~n: 24 thang, tir thang 1 nam 2008 d~n thang 12 nam 2009
2. Myc tieu:
- Phan tich, danh gia cac kSt qua nghien ctru tru&c day va thvc tr~g XHTD a Vi~t
Nam.
- Phat hi~n nhfmg bfit c~p ctia XHTD va nguyen nhan ctia nhfrng bfit c~p d6.
- DS xufit giai phap xay dlJl1g mo hinh XHTD trong diSu ki~n nSn kinh tS Vi~t

Nam.
- KiSn nghi giai phap thuc d~y vi~c d6i m&i phucrng phap va nang cao nh~ thuc
vS vai tro ctia XHTD.
3. Tinh m6i va sang tfo:
- DS xufit phucrng phap 1~, mo hinh XHTD d6i v6i cac doanh nghi~p Vi~t Nam.
- Dua ra kSt qua XHTD ban dAu cho cac doanh nghi~p niem ySt tren thi trucrng
chtrng khoan.
4. Kit qua nghien c..ru:
- H~ th6ng h6a CO' sa ly lu~n va thvc ti~n, tinh tfit ySu va vai tro cua XHTD.
- Phan tich nhfrng uu diSm, h.;tn chS ctia cac phucrng phap, cac kSt qua nghien Clru
tru&c day, mo hinh, thvc tr.;tng XHTD a Vi~t Nam. Tu d6 phat hi~n ra nhfmg bfit c~p
va nguyen nhan cua nhfrng bfit c~p d6.
.... -.

- Xay d\fllg phuong phap lu~n, mo hinh XHTD ban dAu cho cac doanh nghi~p Vi~t
N am dang niem ySt tren thi trucrng chung khoan.
- KiSn nghi cac giai phap vS ca chS, chinh sach nhAm nang cao nh~n thuc v€ vai
tro quan trQng ctia XHTD cung nhu qua trinh d6i m&i phucrng phap XHTD phu hqp
v&i thong 1~ qu6c tS a Vi~t Nam
5. San phim:
Bao cao t6ng kSt.
- Bao cao tom t~t dS tai nghien Clru.
- Dang 1 bai bao tren t.;tp chi Phat triSn kinh tS Trubng DH Kinh tS TP.HCM, 1 bai
bao t.;ti h9i nghi Khoa hQc Qu6c tS IAn thu nhfit v€ "Giai tich va Toan Ung d1,mg" t.;ti
trubng DH SaiGon nhan dip sinh nh~t IAn thu 85 cua GS.TSKH D~ng Dinh Ang.


- E>ao t~o 1 h9c vien cao h9c (CN Ph6 True Phuang tham gia trong nh6m thanh
vien).
6. Hi~u qua, phU'ong thrrc chuy~n giao k~t qua nghien Ctfu va kha nang ap d'l}ng:

- Mo hinh XHTD da duqc tmg d\Ulg m(lt each thanh cong cho cac doanh nghi~p
niem y€t tren thi tru6ng chtmg khoan Vi~t Nam.
- E>ia chi tmg dl)ng: 2 san giao dich chtmg khoan Ha N9i va TP. Hb Chi Minh.

CO' quan chu tri

Ngay 27 thang 12 nam 2010
Chu nhi~m d~ tai
(ky, hQ va ten)

TS Bui Phuc Trung

\


THANH VIEN THAM GIA DE TAl
'

"

1

'

TS Bui Phuc Trung, GV trtrimg DH Kinh t~ TPHCM, chti

.

nhiem d~ titi.
CN Pho True Phuong, GV trtrimg DH Kinh T~ TPHCM.

.
,


MUCLUC

. , .
LOI NOI BAU ........................................................................................................... 6
0

0

Chtrong I: TONG QUAN vE XEP H~NG TiN DVNG .................•....... ;............. 9
1.1.Khai ni~m x~p h~g tin dvng .......................................................................... 9
1.2.D~c di~m cua x~p h~ng tin dvng ................................................................... 10

1.3.D6i tuQ'Ilg x~p h~ng tin dvng ........................................................................ 10
1.4.Vai tro cua x~p h~g tin dvng ....................................................................... 11
I.S.Quy trinh x~p h~ng tin d\lflg ......................................................................... 14
Chtrang II: xEP H~NG TiN DVNG DOANH NGHIE:P ................................... 16
11.1.Lich su hinh thanh ....................................................................................... 16
11.2.Cac nhan t6 cAn xet d~n khi x~p h~g tin d1,mg doanh nghi~p .................... 17
11.3.Cac phuong phap x~p h~g tin dvng doanh nghi~p .................................... 22
Chuong III: xEP H~NG TiN DVNG

cA NHAN ....................•.......................... 45

111.1.Lich su hinh thanh ...................................................................................... 45
111.2.Cac phuong phap x~p h~ng tin dvng ca nhan ............................................ 46

ChU'O'Dg IV: KINH _NGHI:E:M THE GIOI v A THVC TIEN XHTD (J VI:E:T
NAM TRONG THOI GIAN QUA ...................................................•.•.................. 56
IV.l.Tdng quan k~t qua nghien c(ru tru&c day ................................................... 56
IV.2.X~p h~ng tin dvng cua m()t s6 nu6'c ........................................................... 65

IV.3.Th\l'c

tr~ng

XHTD a Vi~t Nam .................................................................. 70

ChU'ang V: xAY DVNG MO HINH XHTD cAc DOANH NGHI:E:P VI:E:T
NAM ............••....•.....•••...........•......•...•.•.•.••••....•....•..........•..•......•....•••.••••.................•. 80

V .l.L\fa chQn mO hinh ..•......•.....•.••••••..••.................................•........................ 80
•

V .2.Dinh nghia doanh nghi~p c6 nguy ca pha san .......................................... 81
,

,

V .3 .L\J'a chQn bien sO ....................................................................................... 85

V.4.ChQn m8.u ••••.....•..••.•••••••....•••.•....•.....•••.••.........•.•..•..•••..•.•......••.•....•....•.•.... 87
V .5 .each thUc thvc hi~n ..........................................................•........................ 89
,

V.6.Ket qua thgc hi~n ...................................................................................... 90
V. 7 .L\l'a ch9n mo hinh x~p h~ng tin d1,mg cac doanh nghi~p dang niem y~t tren

thi truOng chlrng khoAn Vi~t Nam .......................................................................... 100
V.8.Cac ki~n nghi nh~m phat huy vai tro va d6i m&i phuong phap XHTD hi~n
nay 6 Viet Nam ....................................................................................................... 114


KET LU~N
............................................................................................................ 116
~

DANH MVC TAl Lllj:U THAM KHAO ............................................................ 118

2


DANH MVC BANG BIEU, SO DO, HiNH VE

•

Danh mt}c bang bi~u
Bang 4.1 XHTD cua Altman va S&P ....................................................................... 60
Bang 4.2 Ham di~m s6 cua Dinh Thi Huyen Thanh va Stefanie Kieimeier ............. 61
Bang 4.3 Di~m XHTD ca nhan cua Dinh Thi Huyen Thanh va Stefanie Kieimeier62
Bang 4.4 Ky hi~u XHTD sir d1,mg cho nq ngin. h~n ................................................. 66
Bang 4.5 Ty I~ pha san cua cac

Io~i

XHTD cua Moody's ........................................ 66

Bang 4.6 ChAm di~m quy mo cua ngan hang Trung uong Phap .............................. 67

Bang 4.7 sf, hi~u va ten nganh kinh t~ ..................................................................... 77
Bang 4.8 kY

hi~u

XHTD cua CIC ............................................................................. 78

Bang 5.9 Bi~n d<)c I~p sir dt,mg trong nghien cUu ..................................................... 87
Bang 5.10 sf, Iuqng cac doanh nghi~p sir dt,mg trong nghien c(ru ........................... 87
Bang 5.11 s6 Iuqng cac doanh nghi~p c6 nguy CO' pha san ..................................... 88

•

Bang 5.12 Lga ch<;>n m~u nghien c(ru ....................................................................... 89
Bang 5.13 Lt.ra ch<;>n m~u u6c Iuqng ........................................................................ 89
Bang 5.14 Lga ch<;>n m~u ki~m tra ............................................................................ 89
Bang 5.15 K~t qua Iga ch<;>n bi~n d<)c I~p trong nghien c(ru ..................................... 90
Bang 5.16 Ma tr~n tuong quan ................................................................................. 92
Bang 5.17 Ki~m dinh sg phu hqp cua ham D A ........................................................ 92
Bang 5.18 Kha nang giai thich cua bi~n d<)c l~p ...................................................... 92
Bang 5.19 D<) phu hqp cua mo hinh d6i v6i tbng th~ ............................................... 93
Bang 5.20 Kha nang giai thich cua bi~n d<)c I~p ...................................................... 93
Bang
' 5.21 Ktem
. ~ d'nh
- thong
A
.,
,
• 1..

! y, nghta
ke,... cua
cac
bten
d<;>c I~p ...................... ;............ 93
A

Bang 5.22 Ty

I~

"

phan I6p chinh xac cua ham phan bi~t.. ......................................... 94

Bang 5.23 Ty I~ phan I6p chinh xac cua ham Logistic ............................................. 95
Bang 5.24 Tr<;>ng tam cua cac nh6m ......................................................................... 96
Bang 5.25 Gia tri di~m phan bi~t cua nh6m trung gian ............................................ 97
Bang 5.26 K~t qua phan nh6m cua m~u I ................................................................ 99
Bang 5.27 K~t qua phan nh6m cua m~u 2 ................................................................ 99
3


Bang 5.28 Ky hi~u x~p h~g trong nghien ctlu ...................................................... 100
Bang 5.29 K~t qua x~p h~g dga tren phuong an 1.. .............................................. 101
Bang 5.30 K~t qua x~p h~g dga tren phuong an 2 ................................................ 102
Bang 5.31 K~t qua x~p h~g va xac suAt tuong (rng .............................................. 104
Danh

Ml}.C SO'

dA, hinh ve

Hinh 3.1 Minh hQa cay phan lap ........................................................... .47
Hinh 3.2 Minh hQa m~g ncr ron ............................................................ 51
Sa di> 1.1 Quy trinh XHTD ....................................................................................... 15
Sa di> 5.2 Phuong phap lu~ cua vi~c ti~p c~n mo hinh th6ng ke trong XHTD doanh
nghi~p ...................................................................................................................... 114

4


.

DANH MUC cAc TU VIET TAT
bi~t

DA

Phan tich phan

DD

Khoang each t6i di~m vO' nq

DP

Xac suit vO' nq

GTTT

Gia trj thj trtrimg

HQ

HAi quy

LP

L~p trinh tuyin tinh

NHNN

Ngan himg Nha ntr6'c

NHTM

Ngan hang Thtr«ng

RPA

Thu~t

XHTD

Xip h~ng tin dy.ng

5

m~i

toan vong l'p phan nhom


LOINOIDAU
1.

Tinh cip thi@t ctia d~ tai
Sau hai muai nam dfii m&i, n€n kinh t6 dAt nu&c ngay cang phat tri€n. Sg nang

d()ng cua kinh t6 thi trutang. Trong xu th6 do, NHTM v&i ho~;tt d()ng cAp tin d1,mg dong vai tro quan trQng
trong vi~c di€u ti6t ngubn vbn trong n€n kinh t6. Ben c~;tnh h~ thbng ngan hang, thi
truvbn d€ ddu tu, sim xuAt cua cac chu th€ trong n€n kinh t6. Tuy nhien, m()t n€n kinh
t6 phat tri€n nhanh bao gia cfing di kern v&i nhfrng m~t tbi cua no, trong do nfii b~t
nhAt Ia sg gia tang rui ro trong ho~;tt d()ng kinh doanh, san xuAt, ddu tu. Thgc t6 cho
thAy, thai gian qua tren thi trudjch n()i gian, lam gia c6 phi6u, doanh nghi~p co bao cao kinh doanh tbt b6ng nhien
pha san, v.v ... Di€u nay khong nhfrng gay thi~t h~;ti l&n cho n€n kinh t6 rna con anh
huang d6n ni€m tin cua cac nha ddu tu trong va ngoai nu&c. Thgc tr~;Lng nay d~t ra
yeu cAu tang cutruang chirng khoan - hai kenh huy d()ng vbn vo cung quan trQng cua bAt ky m()t
qubc gia nao. Chinh vi v~y, d€ tai nghien cfru "irng dvng phuang phap thong ke xay
d\lflg mo hinh dinh muc tin nhi~m khach hang tin dvng" co tinh cAp thi6t rAt cao.
N6 cung cAp m()t cong cv quan ly rui ro rAt hi~u qua cho cac NHTM va thi truang
chung khoan do Ia mo hinh x6p h~;tng tin dt,mg.

2.

Tang quan k@t qua nghien c.ru trlf(rc day
D€ xay d\lllg h~ thbng ly lu~n va phuang phap xay dgng mo hinh XHTD phu

hqp v&i d~c thu cua Vi~t Nam, chung toi da tim hi€u cac cong trinh nghien cfru v€
vAn d€ ap dvng phuang phap thbng ke trong XHTD cua cac tac gia nhu giao su
Altman, Lawrance, v.v ... Dbng thai, chung toi cfing tim hi€u v€ m()t l&p mo hinh
XHTD ki€u m&i, v&i ca

sa ly thuy6t ch~c ch~n cua cac tac gia nhu Scott, Hull &

White, Black - Scholes. Ben c~;tnh d6, chung toi da tim hi€u v€ cac mo hinh XHTD
dang duqc ap dvng thgc t6 am<)t

3.

sb nu&c nhu My, Phap, Dai Loan.

Mvc dich va nhi~m vv nghien cuu ctia d~ tai
6


--------------

D€ tai phan tich dcinh gia cac k~t qua nghien ciru tru6c day ciing nhu ti~n hanh
danh gia thgc tr~g XHTD

a Vi~t Nam

d€ tim ra nhiing bAt c~p cua XHTD va

nguyen nhan cua nhiing bAt c~p d6. Tir d6, d€ tai d€ xuAt giai phap xay dgng mo
hinh XHTD trong di€u ki~n n€n kinh t~ Vi~t Nam, ki~n nghi nhiing giai phap nh~m
thuc ddy vi~c dbi m6i phuong phap va nang cao nh~ thirc v€ vai tro ctia XHTD.

4.

DAi tuQ'Dg va ph~m vi nghien ctl'u
D€ tai lAy XHTD cac doanh nghi~p Vi~t Nam dga tren ti~p c~n mo hinh phan

ii

tich phan bi~t va logistic lam d6i tugng nghien ciru.
D€ tai gi6i h~n ph~m vi nghien ciru Ia cac doanh nghi~p dang niem y~t tren thi
tru6ng chirng khoan Vi~t Nam. s6 li~u dugc sir d1.mg Ia cac chi tieu tai chinh trong
bao cao tai chinh vao thai di€m 31112/2009 ctia cac doanh nghi~p tren.

5.

Phuong phap nghien ctl'u
D€ tai sir d\lng cac phuong phap phan tich dinh tinh va djnh lugng, phuong

phap mo hinh h6a, phuong phap phan tich th6ng ke, kinh t~ lugng, phuong phap
di€u tra chQn m~u, phuong phap chuyen gia k~t hgp v&i tbng k~t thgc ti~n, logic va
phuong phap triru tugng h6a trong qua trinh nghien ciru.

6.

Dong gop m6i vi khoa hqc ctia di tai
H~ th6ng h6a ca

sa ly lu~n va thgc ti~n, tinh tAt y~u va vai tro ctia XHTD.

Phan tich nhiing uu di6m, h~n ch~ ctia cac phuong phap, cac k~t qua nghien
ciru tru6c day, mo hinh, thgc

tr~ng

XHTD

a Vi~t Nam. Tir d6 phat hi~n ra nhiing

bAt c~p va nguyen nhan cua nhiing bAt c~p d6.
D€ xuAt phuong phap lu~n, mo hinh XHTD d6i v6i cac doanh nghi~p Vi~t
Nam.
Dua ra k~t qua XHTD ban dfiu cho cac doanh nghi~p niem y~t tren thi tru6ng
chirng khoan.
Ki~n nghi cac giai phap v€ ca ch~, chinh sach nh~m nang cao nh~n thirc v€ vai

tro quan trQng cua XHTD ciing nhu qua trinh dbi m6i phuong phap XHTD phil hgp
v6i thong 1~ qu6c t~ a Vi~t Nam.

7.

K~t ciu ctia d~ tai

D€ tai dugc chia thanh 5 chuang chinh:
7


ChtrO'ng I: Tbng quan v~ XHTD.

ChtrO'Dg II: XHTD doanh nghi~p.
ChtrO'Dg III: XHTD ca nhan
ChtrO'ng IV: Kinh nghi~m tren the gi&i va thgc tien XHTD

a Vi~t Nam trong

thai gian qua.
ChtrO'ng V: Xay dgng mo hinh XHTD cac doanh nghi~p

8

Vi~t

Nam.


----------------------------

-

-

- -

---

CbtrO'ng I

TONG QUAN vE XEP H~NG TiN DVNG
1.1. Khai ni~m x~p h'ng tin dl}.ng

X~p h~g tin d\mg (credit ratings) Ia thu~t ngii do John Moody dua ra vao nam

..

1909 trong cu6n "Cfrm nang chirng khoan dubng s~t" khi ti~n hanh nghien c(ru,

phan tich va cong b6 bang x~p h~ng tin dvng lfrn dfru tien cho 1500 lo~i tnii phi~u
cua 250 cong ty theo m9t h~ th6ng kY hi~u gbm ba chii cai ABC duqc x~p lfrn luqt
tir "Aaa" d~n "C".
Cho d~n nay, khai ni~m XHTD vfrn chua duqc nh~ thirc th6ng nhit. Theo
John A. Bohn vi~t trong cu6n "Phan tich rui ro tren thi trubng dang chuy~n dbi" thi
"X~p h~ng tin dvng Ia sv danh gia v€ kha nang m9t nha phat hanh c6 th~ thanh toan

dung h~ ca g6c va Hii d6i v&i m9t lo~i chirng khoan nq trong su6t thai gian tbn t~i
cua n6".
Theo dinh nghTa cua cong ty Standard & Poor's, XHTD lay ki~n cua cong ty
XHTD v€ riii ro tin dvng. D6i v&i cong ty Standard & Poor's, d6 Ia cac y ki~n v€
kha nang Va SlJ S~n sang CUa nha phat hanh nq trong Vi~C thlJC hi~n dfry du Va dung
thai h~n cac nghTa vv tai chinh cua hQ.
Theo cong ty Moody's, XHTD lay ki~n v€ kha nang va sv s~n sang cua m9t
nha phat hanh trong vi~c thanh toan dung h~n cho m9t khoan nq nhit dinh trong
su6t thai h~n tbn t~i cua khoan nq.
Nhu v~y, c6 th~ khai quat, XHTD Ia sv danh gia hi~n thai v€ mire d9 s~n sang
va kha nang tra (g6c va lai) d6i v6i chirng khoan nq cua m()t nha phat hanh trong
m9t thai gian tbn t~i cua chirng khoan nq d6. XHTD Ia k~t qua cua vi~c danh gia
tbng htuang lai cua nha phat hanh. K~t qua XHTD chua dlJllg y ki~n chu quan cua cac
chuyen ~ia x~p h~g tin dvng. Hfru h~t cac cong

cv nq duqc XHTD Ia cac lo~i trai

phi~u cong ty va trai phi~u chinh phu, cac lo~i trai phi~u, ky phi~u ngan hang.

m9t s6 nu6c, XHTD con duqc ap dvng cho ca d6i tuqng vay v6n ngan hang.
9

0


1.2. Dtc ctiim ctia x~p hfng tin dy.ng
XHTD ti~n harm dga tren nhiing thong tin thu th~p tir nhiing d6i tuQ'Ilg duqc
x~p h~ng tin dt,mg va nhiing thong tin nay duqc xem Ia dang tin c·~y.

'

XHTD khong phai Ia lai khuyen tai trq, dfiu tu, mua, ban ho~c nfun gifr tnli

phi~u, cac cong C\} ng. Chung chi Ia m9t trong nhfmg nhan t6 rna nha dau tu va cac
•

nha tai trq nen tham khao tru&c khi ra quy~t djnh ddu tu, tai trg .
XHTD khong phai Ia chi dftn v~ tinh thanh khoan clia m()t chirng khoan hay do
luang gia tri cua n6 tren thi truang.
XHTD khong dam bao tuy~t d6i chftt luQ'Ilg tin dvng va rlii ro tin dt,mg trong
tuong lai.
Nhu v~y, XHTD Ia m9t nhan t6 quan trQng nhung khong th~ thay th~ hoan
to an cho vi~c thuy~t minh v~ tinh dang tin c~y cua d6i tuQ'Ilg dugc XHTD.

1.3. D6i ttrqng x~p hfng tin dl}.ng
XHTD Ia. S\f danh gia v~ kha nang tra nq ddy dli va dung h~n cua nha phat

hanh. Theo d6, d6i tUQ'Ilg cua XHTD bao g6m cac chli th~ phat hanh nq va cong C\1
•

nq tren thi truang v6n:
XHTD ca nhan, day la hinh thuc x~p h~g ap dvng d6i v&i cac khach hang ca
nhan tham gia vao ho~t d()ng tin dt,mg cua cac t6 ch(rc tin dt,mg.
XHTD doanh nghi~p, day la hinh thuc t~p trung vao d6i tuQ'Ilg x~p h~g Ia
doanh nghi~p. Vi~c XHTD doanh nghi~p duqc th\l'C hi~n bAng nhi~u phuong phap
khac nhau, nhung v~ ca ban vfin dga tren nhiing chi tieu tai chinh va phi tai chinh
d~ danh gia.

XHTD qu6c gia, lo~i hinh x~p h~ng nay danh gia muc d9 tin c~y cua m9t qu6c
gia, d~ tir d6 c6 th~ so sanh moi truang ddu tu cua cac qu6c gia. Qu6c gia nao duqc
XHTD cang cao thi cang nh~n duqc sg tin nhi~m cua cac nha dau tu nu&c ngoai nen
se thu hut duqc nhi~u v6n ddu tu.
XHTD cac cong C\} ddu tu, cac cong C\} x~p h~ng chli y~u vftn Ia cac cong C\}
nhu: trai phi~u cong ty, trai phi~u chinh phil va cac lo~i trai phi~u, ki phi~u ngan
hang. Vi~c XHTD d6i v&i cac cong C\1 ddu tu duqc thgc hi~n tren m()t s6 chi tieu
nhu: kha nang thanh khoan, ky h~, Hii sudt, m~nh gia, cac rlii ro c6 th~ g~p phai.
10


lA. Vai tro ctia xip h'ng tin dl}.ng

1.4.1.

DAi v6i doanh nghi~p dtrqc xip h'ng tin dl}.ng.

Cac doanh nghi~p sir d1,mg XHTD nh~m bi6t ro tinh hinh ho~t d<}ng kinh
doanh thl,lC t6 CUa minh, tri€n VQng phat tri€n trong tu

c6 th€ g~p phai. Tren ca

sa d6 d6 ra cac k6 ho~ch di6u chinh chi6n luqc trong ho~t

d<}ng nh~m nang cao hi~u qua hay kha nang c~nh tranh.
Trong trubng hqp doanh nghi~p phat hanh c6 phi6u ra cong chung ldn ddu,
thvc hi~n c6 phdn h6a, k6t qua XHTD Ia ca sa d€ xay dl,lllg gia tri cua doanh nghi~p
va gia tri cua m6i c6 phdn phat hanh. D6ng thai, XHTD ciing Ia ca

sa cho phep

doanh nghi~p so sanh vi th6 c~nh tranh cua minh va cac doanh nghi~p khac.

1.4.2.

DAi v6i ngan hang.
1.4.2.1.

Rtii ro trong ho,t d()ng tin dvng ctia ngan hang

Ho~t d<}ng ngan· hang, theo djnh nghia trong lu~t ngan hang nha nu&c do Qu6c

H<}i kh6a X ban hanh, Ia ho~t. d<}ng kinh doanh ti6n t~ va djch vv ngan hang v&i n<}i
dung thubng xuyen Ia nh~ ti6n giri va sir dl,lllg s6 ti6n nay d€ cAp tin dvng, cung
tmg cac djch V\1 thanh toan. Nhu v~y, rui ro trong ho~t d<}ng cua ngan hang chu y6u
b~t ngu6n tir ho~t d()ng tin dvng.

Tin dvng ngan hang Ut quan h~ chuy€n nhuqng quy6n sir dvng v6n tir ngan
hang cho khach hang trong m<}t thai h~ nhAt dinh v&i chi phi nhAt djnh. Khi thvc
hi~n ho~t d<}ng tin dvng, ngan hang dong vai tro Ia cdu n6i gifra nguai thira v6n va

nguai c6 nhu cdu v6 v6n. Ngan hang di vay tir nguai thira v6n va cho nguai cAn v6n
vay l~i. Ho~t d()ng tin dvng c6 vai tro quan trQng trong vi~c thuc dAy tang tru&ng
kinh t6. N6 dap ung nhu cdu v6n d€ dam bao qua trinh tai san xuAt duqc thvc hi~n
lien tvc va rna r()ng quy mo san xuAt. Ho~t d<}ng tin dvng c6 nhi6u hinh th(rc khac
nhau nhu cho vay, chi6t khAu, cho thue tai chinh, bao thanh toan ...
Rui ro tin dvng phat sinh trong trubng hqp ngan hang khong thu duqc ddy du
ho~c dung ky h~n ca g6c l~n Hii cua khoan vay. Rui ro tin dvng khong chi gi&i h~n

a

ho~t d<}ng cho vay rna con bao g6m nhi6u ho~t d<}ng mang tin chAt tin dvng khac

nhu bao lanh, cam k6t, chAp thu~ tfti trq thuang m~i, cho vay
hang, tin dvng thue mua, cho vay d6ng tai trq.
11

a thi trubng lien ngan


Trong m()t quan h~ tin d\ffig co hai d6i tuQllg tham gia hi ngan hang cho vay
va nguai di vay. N guai di vay sfr d1,mg ti~n vay trong m()t thai gian, khong gian C\l
th€, tuan theo SlJ chi phbi cua nhiing di~u ki~n C\l th€ nhAt djnh rna ta gQi Ia moi
truang kinh doanh. Rui ro tin dl,lng xuAt phat tir moi truang kinh doanh gQi Ia rui ro
do nguyen nhan khach quan, bao g6m anh hu6ng bi~n d()ng qua nhanh va kho dl!
doan cua n~n kinh t~, moi truang phap ly chua thu~ lqi. Rui ro xuAt phat tir nguai
di vay va ngan hang cho vay gQi Ia rui ro do nguyen nhan chu quan. Tir phia nguai
vay, cac nguyen nhan gay ra rui ro co th€ k~ d~n nhu sir dl,lng v6n sai ml,lc dich,
khong co thi~n chi trong vi~c tra nq vay, nang l1Jc tai chinh cua nguai di vay y~u
.kern, thi~u minh b~ch. v~ phia ngan hang, cac nguyen nhan gay ra rui ro g6m co

kha nang quan tri kern, bAt can x(rng thong tin, vi~c xac djnh h~ muc tin dl,lng cho
khach hang con qua dan gian.
1.4.2.2.

Thi~t

h11i tir riii ro tin dl}ng.

Khi rui ro tin dl,lng xuftt hi~n, ngan hang khong th€ thu h6i d~y du ho~c dung
h~ ti~n Hii ho~c v6n g6c. MAt di m()t ph~ thu nh~p tir ti~n Hii, trong khi vful phai

chi tra Hii huy d()ng, luang nhan vien, chi phi cho ho~t d()ng khac,v.v ... Di~u m'ty
lam cho ngan hang g~p kh6 khan trong ho~t d()ng kinh doanh cua minh, co th~ gay
nen sv S\lt giam lqi nhu~ cho ngan hang. Sir d1,mg v6n huy d()ng khong hi~u qua,
uy tin cua ngan hang giam slit. Di~u nay khong nhiing anh hu6ng d~n kha nang huy
d()ng vbn qua thi truang chtmg khoan, rna con lam mAt di ca h9i thu hut cac nha
d~u tu ti~m nang tren thi truang.

Ngan hang Ia trung gian chu chuy~n v6n tir nai thira sang nai thi~u. Khong thu
h6i duqc v6n vay khi~n ngan hang khong th€ cftp tin dl,lng cho cac khach hang dang
co nhu c~u v~ luQllg v6n do. Khong th~ dap (rng duqc nhu c~u v6n cho nai thi~u
hl,lt, ngan hang khong hoan thanh duqc vai tro trung gian tin dl,lng cvc ky quan
trQng cua no - di~u hoa ngu6n v6n tir nai nhan r6i d~n nai thi~u hl,lt. Di~u nay se
anh hu6ng d~n ho~t d()ng tai san xuftt va rna r()ng quy mo san xuAt bai m()t trong

nhiing ngu6n cung v6n an toan tren thi truang da hi u dQng.
Vi~c khong thu h6i l~i duqc v6n huy d()ng khi~n ben cho vay S\lt giam long tin

vao ngan hang. HQ lo ng~i ngu6n vfm cua minh co th~ mAt di do ngan hang th1Jc
12

hi~n nghi~p V\1 cAp tin dvng khong hi~u qua. Bi~u d6 khi~n cho kha nang huy d(>ng

v6n cua ngan hang giam sut m~. Khong dung l~i
tr& nen nghiem tn;mg, ben cho vay se

a d6, n~u sv svt giam ni~m tin

b ~t rut v6n khoi ngan hang. Bi~u tAt y~u xay

ra Ia sv pha san cua ngan hang va m(>t chu8i tac d(>ng khong nho t6'i h~ th6ng ngan
hang va toan b(> n~n kinh t~. Ngoai ra, rui ro tin dvng trong nu6'c cling c6 th~ gay
anh huang d~n n~n kinh t~ cua cac nu6'c c6 lien quan do qua trinh h(>i nh~p qu6c t~

da g~n ch~t m6i lien h~ v~ ti~n t~, dftu tu gifra cac qu6c gia.

1.4.2.3.

Xip h'ng tin dl}.ng - MQt ky thu~t phong tninh rui ro hfi'u

ich ttcii v6i ho,t d9ng ngan himg
Nhu da phan tich a tren, rui ro tin d1,mg khong nhfrng gay ra nhfrng thi~t h~i to
16n cho ban than ngan hang rna con tac d(>ng khong nh6 d~n toan b(> n~n kinh t~
qu6c gia va th~ gi6'i. B~ giam thi~u rui ro trong ho~t d(>ng tin dvng, ngan hang c6
th~ ap d1,mg m(>t s6 bi~n phap nhu si~t ch~t tieu chufin cho vay, tang cubng giam sat
ho~t d(>ng su dl)ng v6n vay,v.v ... Trong s6 nhfrng bi~n phap d6, x~p h~g tin dl)ng

Ia ky thu~t phong tranh rui ro rAt hi~u qua.
K~t qua XHTD Ia can cu quan trQng d~ ngan hang dua ra cac quy~t dinh lien

quan d~n vi~c cAp tin dl)llg nhu dbng y hay tir ch6i cAp tin dl)ng, xac dinh h~n mtrc
tin dl)ng, thoi h~, muc lai suAt, bi~n phap bao dam ti~n vay ...
Ngoai ra, ngan hang c6 th~ dva vao k~t qua XHTD cua khach hang d~ dua ra
chinh sach d6i v6'i khoan vay con du nq. Vi dl) khi k~t qua XHTD cua khach hang
khong t6t, ngan hang c6 th~ t~m ngirng cAp tin dl)ng, yeu cftu khach hang tang tai
san th~ chAp, d~ ra cac bi~n phap ki~m tra thubng xuyen, ch~t che khoan vay d~
tang kha nang tra nq, h~n ch~ t6i da rui ro tin dl)ng.
K~t qua XHTD con giup ngan hang di~u chinh chi~n luqc marketing nh~m

hu6ng d~n cac khach hang it rui ro hon, dl,l bao chAt luqng tin dl)ng cling nhu u6'c
luqng mtrc v6n cho vay kh6 thu hbi d~ trich l~p dv phong rui ro tin dl)ng.

1.4.3.

Bcii v6i nha diu ttr va thj tnrirng chlfng khmin

Trong n~n kinh t~ thi trubng mang tinh toan cftu h6a nhu hi~n nay, sv t6n t~i
va phat tri~n cua thi trubng ch(rng khoan Ia m(>t tAt y~u khach quan. Cung v6'i sv t6n

13


t~i va phat tri€n ctia thi tru
khoan cung nhu t6 chuc phat hanh ngay cang c6 vai tro quan trQng.
XHTD cung cdp nhfrng thong tin cdn thiSt v~ tinh tr~ng ctia nha phat hanh
chfrng khoan, giup nha ddu tu c6 them ca sa d€ h,ra chQn ddu tu.
XHTD giup vi~c huy d()ng vbn tren thi tru•

thu~ lQi han. V&i kSt qua XHTD, nha ddu tu sean tam, tin tuang va d~ dang h,ra

chQn chfrng khoan d€ ddu tu. Di~u d6 cung c6 nghia la nha phat hanh c6 th€ d~ dang
huy d()ng cac ngubn tai chinh v&i quy mo Ian va tren m()t ph~m vi r()ng.
XHTD gop phdn quan trQng vao vi~c giam bat chi phi sir dvng vbn cho nha
phat hanh. M9t nha phat hanh c6 kSt qua xSp h~ng cao c6 th€ phat hanh cac cong cv

nq v&i muc lai sudt thdp rna vfin d~ dang thu hut duqc nha ddu tu.
KSt qua XHTD lien quan ch~t che dSn uy tin ctia nha phat hanh. Di~u d6 thuc
dAy nha phat hanh thgc hi~n tbt han cac nghia V\1 nq nhu thanh toan ti~n lai va vbn
vay cho nha ddu tu. Nhu v~y, ngoai vi~c h6 trq nha phat hanh huy d()ng vbn d~
dang han, XHTD con thuc dAy nha phat hanh nang cao han trach nhi~m v&i nha ddu

tu.
XHTD con la m()t cong C\1 hi~u qua d€ quan ly danh ffi\lC ddu tu. Dga vao Sl,l
thay d6i kSt qua XHTD ctia cac lo~i chfrng khoan, chti danh m\lc c6 th€ d~ ra chiSn
luqc mua hay ban cac lo~i chfrng khoan trong danh m\lc de thu duqc lqi nhu~n cfing
nhu h~ chS rtii ro.
XHTD Ia m9t trong nhfrng cong cv de danh gia muc d9 rtii ro tuang quan ctia
khach hang. Cac ngan hang va t6 chuc tai chinh trung gian khac v&i tu each Ia m<)t
nha ddu tu c6 the sir dvng XHTD lam cong cv h6 trq them vi~c phan tich tin dvng
v~ khach hang tru&c khi quySt dinh cho vay, tai trq dl,l an, hqp dbng hoan d6i.

1.5. Quy trinh x~p h'ng tin d\(ng
Trong qua trinh tiSn hanh XHTD m()t dbi tuqng, ngucri ta phai thgc hi~n nhi~u
cong vi~c khac nhau theo m<)t trinh t1,l nhdt dinh. Do nhfrng cong vi~c nay c6 nhiing
mbi lien kSt va b6 sung Ifill nhau nen quy trinh xSp h~ng cdn duqc s~p xSp theo m<)t
trinh t1,l hqp ly va khoa hQC. Tren

C
sa tham khao va due rut kinh

nghi~m

ctia cac

quy trinh xSp h~ng da duqc cong bb tren thS gi&i cho thfiy c6 nhi~u quy trinh khac
14


nhau va my thu()c vao tirng d6i tuQ'Ilg, tirng cong ty, tirng qu6c gia. Tuy nhien, trinh
t1,r ca ban cua XHTD thu
1 - Xac djnh myc dich x~p h~ng

-

X6p h~ng d6i tm;mg nao ?
M1,1c dich x6p h~g la gi ?

2 - Thu th~p thong tin v~ dfii tll'Q'ng cAn xip h~ng
- Ngubn ben ngoai
- Ngubn ben trong

3 - Phan tich thong tin

-

Ch<;>n phuang phap thich hqp dS phan tich

4 - Rut ra nhfrng k~t lu,n, tUnh gia ban dAu

-

K6t qua c6 thoa man m1,1c dich dua ra?
K6t qua c6 dam bao tinh khach quan, chinh
xac va dang tin c~y

,

Khang

C6

5- Dll'a ra kit qua danh gia chinh thU:c

-

Cong b6 k€t qua
Dua ra nhiing quy6t djnh cAn thi6t

SO' d6t.l Quy trinh XHTD
Nhu vay, khi ti€n hanh XHTD cAn phai thi€t l~p m()t quy trinh phil hqp v&i
nhfrng d~c di€m C\1 th€ cua m6i qu6c gia va d6i tuQ'Ug duqc x€p h~g cling nhu phai
tuan thu nghiem ng~t quy trinh d6.

15

ChtrO'ng II

.

.

.

XEP HANG TiN DUNG DOANH NGHIEP
11.1. Ljch sti' hinh thanh
X€p h~g tin d1,mg da xuAt hi~n tir rAt lau trong cac giao djch thuong m~i tren
th€ gi6i Lich su ghi l~i nam 1841 m<)t nha huon l1,1a nguai My ten la Lewis Tappan
da t~p hqp duqc nhi6u la thu gi6i thi~u tir nhfrng nha huon co ti€ng tam. Ong da
th6ng ke ghi chep l~i kha nhi6u nhfrng danh gia v6 muc d<) tin nhi~m cua cac d6i
tac. Ong quy€t dinh d6i sang ngh6 cung cAp thong tin thuong m~i va thanh l~p
Mercantile Agency. Day la cong ty c6 d<)i ngii cac

d~i

ly lam djch Vl,l ban cac thong

tin v6 tinh hinh kinh doanh, muc d<) tin nhi~m cua nhi6u cong ty t~i My. Nam 1859,
cong ty nay duqc Robert Dun mua

l~i

va trong cimg nam d6, cong ty phat hanh

bang XHTD d~u tien trong lich su.

Thu~t ngfr x€p h~ng tin d1,1ng xuAt hi~n 1~ d~u tien vao nam 1909 trong cu6n

"CAm nang chtrng khoan duang s~t" cua John Moody, khi tac gia ti€n hanh nghien

CUu, phan tich va cong bfi bang x€p h~g tin d1,1ng cho 1500 lo~i trai phi€u chinh
phu cua 250 cong ty theo m<)t h~ th6ng

kY hi~u g6m ba chfr cai ABC duqc x€p l~n

luqt tir "Aaa" d€n "C".
Tuy nhien, XHTD chi phat tri~n nhanh

a My sau cu<)c khung hoang kinh t€

1929- 1933 khi hang lo~t nha phat hanh trai phi€u hi pha san, va nq. Thai ky nay,
chinh phu Hoa Ky da c6 nhi6u quy djnh v6 vi~c cAm cac dinh ch€ d~u tu (cac quy
huu tri, cac quy bao hi~m, ngan hang dl,l trfr) bo v6n d~u tu mua l~i cac lo~i trai
phi€u c6 d<) tin c~y thAp du6i muc an toan trong bang XHTD. Nhfrng quy djnh nay
da lam cho uy tin cua cac cong ty XHTD ngay m<)t len cao.
Theo thai gian, cac cong ty XHTD da rna r<)ng d~ ph~ vi x€p h~ng cua
minh. Ben c~nh x€p h~ng cac trai phi€u dai h~n, b6n cong ty x€p h~ng hang d~ti cua
My con x€p h~g cac cong c1,1 nq khac nhu trai phi€u do thi, c6 phi€u uu dai, chtrng
khoan c6 tai san dam bao, thuong phi€u,v.v ... Khong chi rna r<)ng ph~m vi x€p
h~ng, cac cong ty XHTD con ap d1,1ng x€p h~ng cho cac lo~i rui ro khac nhu rui ro

d6i tac, rui ro kha nang chi tra, ru·i ro ho~t d<)ng,v.v ... Tuy v~y, trong su6t hon 50
16


a My, chi tir aAu nhilng narn 1970

d~n nay, djch V\1 XHTD rn6i duqc rna r()ng va phat tri~n kha rn~ anhi~u nu6c.

nam, vi~c x~p h~g tin dt,mg chi OUQ'C ph6 bi~n

.

11.2. Cac nhan t6 cin xet d~n khi x~p h~ng tin dyng doanh nghi~p
XHTD doanh nghi~p Ut danh ghi kha nang va sv sfut sang thvc hi~n cac nghia
V\1 tai chinh cua rn()t doanh nghi~p. Sv danh gia d6 duqc hinh thanh tren ca sa xern

xet cac y~u t6 nhu thanh tich, tri~n VQng va rui ro cua doanh nghi~p. Tl,l ban than
doanh nghi~p khong th~ t~o ra cac y~u t6 k~ tren rna d6 Ia h~ qua tAng hqp cua cac
nhan t6 ben trong va ben ngoai doanh nghi~p. Vi v~y, khi XHTD doanh nghi~p cAn
phai xern xet a€n cac n()i dung sau:
11.2.1. Moi tnrO'ng

bo~t

d()ng ciia doanh

nghi~p

M()t khi da tham gia ho~t d()ng san xuAt kinh doanh, bAt ky doanh nghi~p nao
cfing khong th~ t6n t~i bi~t l~p trong n~n kinh t€. Ca ch~ kinh t€ thi tru(mg khi€n
doanh

nghi~p

phai thuoog xuyen tac d()ng qua

l~i

v6i moi tru
thay ddi ti:r cac y€u t6 moi tru(mg c6 th~ t~o ra ca h()i phat tri~n ho~c nguy ca de
dQa sv t6n t~i cua doanh nghi~p. Nhu v~y, khi ti€n hanh XHTD rn()t doanh nghi~p
nguai ta cAn xem xet d~n nhiing thong tin sau:
• Thong tin

vJ moi truirng vi mo cita doanh nghi~p:

Nghien ciru v~ moi tru(mg vi mo nh~m danh gia quy mo va ti~m nang thi
tru(mg CUa doanh nghi~p va Sl,l' tac OQng CUa cac moi tru(mg nhu:
~

Moi truoog van h6a xa h9i

~

Moi truang chinh tri - phap

~

Moi truang cong ngh~

lu~t

~ Moi tru
• Thong tin thu9c moi truirng ngimh:

Day la moi trudoanh cua doanh nghi~p. Tac d()ng cua moi tru(mg nganh d~n doanh nghi~p di6n ra
m()t each tfl,l'c ti€p, thutru(mg nganh nh~m xac dinh vi th€ cua doanh nghi~p trong nganh rna n6 ho~t d()ng.
Cac thong tin cAn quan tam trong rnoi tru(mg nganh g6m c6:
~

Chu ky kinh doanh
17


);;> Tri~n

v<;mg tang tnr6ng cua nganh

~ Phan tich v~ c~ tranh trong nganh
);;>

Cac ngu6n cung ling trong nganh

);;>

Ap h.rc qtnh tranh ti~m nang

11.2.2. San phim va thj trtrirng ctia doanh nghi~p
• Scin phdm cua doanh nghi¢p GU(!C ilanh gid tren cac phuang di¢n nhu:
);;>

Vai tro cua san phdm d6i v&i xa h()i va n~n kinh t€

);;>

Danh gia chu ky s6ng cua san phdm

);;>

Dcinh gia ti~m nang cua san phdm

);;>

Dcinh gia chAt lu<}Ilg cua san phdm

• Tht truong cua doanh nghi¢p GU(!C danh gia tren cdc phuang di¢n:
);;>

Qui mo thi tnr
~ Thi phftn cua doanh nghi~p
);;>

Chi€n luge Cl;lnh tranh cua doanh nghi~p

11.2.3. Quan trj doanh

nghi~p

Ml)c tieu cua ho1;1t d()ng quan tri la nh~m nang cao vi th€ c1;1nh tranh cua doanh
nghi~p va hu6ng t&i S\1' phat tri~n b~n viing. Cac n()i dung dcinh gia bao g6m:

• Thong tin

vJ cong ngh¢ - thiif bt cua doanh nghi¢p

Cong ngh~ hi~n d1;1i se quy€t dinh vi~c san xuAt ra nhfrng san phdm hoan hao,
tang tinh Cl;lnh tranh cho san phdm ciing nhu giam chi phi san xuAt cho doanh
nghi~p. Khi phan tich thong tin v~ cong nghe, ta cAn chu y cac y€u t6 sau:
);;>

Danh gia cong ngh~ hi~n t1;1i cua doanh nghi~p

~ Danh gia chi€n luge d6i m&i cong ngh~ cua doanh nghi~p
);;>

Danh gia cong suAt may moe thi€t hi cua doanh nghi~p

);;>

Dcinh gia S\1' tac d()ng cua cong ngh~ v&i moi tnr
• Thong tin

vJ ngubn nguyen li¢u cua doanh nghi¢p

D6i v&i doanh nghi~p san xuAt, ch€ bi€n, ngu6n nguyen li~u gifr vai tro rAt
quan tn;mg bai chAt lugng cua nguyen li~u co th~ tac d()ng m1;1nh me t&i chAt lu<}Ilg
san phdm. Hon th€ nfra, trfr lu<}Ilg ti~m nang va tinh An dinh cua ngu6n nguyen li~u

18

c6 th€ quy~t dinh S\1' t6n t?i cua doanh nghi~p. Khi danh gia ngu6n cung irng cdn
ti~n hanh danh gia tren cac phuong di~n nhu:

» Danh gia tinh fin dinh cua ngu6n nguyen li~u
» Danh gia quang du011g v~ chuy€n nguyen li~u
);;>

Danh gia phuong an thay th~ ngu6n nhien li~u

• Thong tin vJ tlia tliim cita doanh nghicp

Dia di€m cua doanh nghi~p c6 m()t vai tro rAt quan trQng bai n6 c6 th€ dem l?i
cho doanh nghi~p lqi th~ thuong m?i n~u d~t gdn cac t11,1c giao thong hay trong cac
do thi sAm uftt. Do d6, danh gia dia di€m cua doanh nghi~p nhAm xac dinh nhfrng ca
h()i, tri€n vQng do dia di€m cua doanh nghi~p mang l?i. Khi th\l'c hi~n danh gia dia
di€m cAn phan tich tren cac phuong di~n:
);;>

Phuong ~i~n kinh t~

);;>

Phuong di~n chinh tri

» Phuong di~n xa h()i
» Phuong di~n tv nhien
• Thong tin vJ loc;zi hinh doanh nghicp

Doanh nghi~p duqc t6 chuc theo nhi~u lo?i hinh khac nhau. M6i lo?i hinh

doanh nghi~p CO nhfrng d~c di€m rieng va tir d6 t?O nen nhfrng h?D ch~ ciing nhu lqi
th~ cua doanh nghi~p. Khi danh ghi v~ lo?i hinh doanh nghi~p cAn xem xet nhiing
y~u t6 sau:
);;>

Danh gia lo?i hinh doanh nghi~p

);;>

Danh gia tA chuc - quan ly doanh nghi~p

• Thong tin vJ quem tri ngubn nhan /ttc
);;>

Danh gia n~n van h6a va ban sdc cong ty

);;>

Danh gia chinh sach nhan sv cua doanh nghi~p

);;>

Danh gia chinh sach phat tri€n ngu6n nhan 1\l'c cua doanh nghi~p

» Danh gia ti~m nang nhan S\I cua doanh nghi~p
);;>

Danh gia v~ ban lanh d?o doanh nghi~p

• Quy mo cita doanh nghicp

19


Quy mo cua doanh nghi~p cling Ia m<)t y~u t6 quan trQng cAn dugc xem xet
trong XHTD doanh nghi~p. Vi hi~n nay, 6 cac nu6c dang phat tri€n nhu Vi~t Nam
luon t6n t~i each nghi cac doanh nghi~p cang 16n thi cang

lm djnh va vilng ch~c, it

c6 kha nang rai vao tinh tr~ng va ng.

11.2.4. Tinh hinh tai chinh ciia doanh
Phan tich thong tin tai chinh doanh

nghi~p

nghi~p

Ia trQng tam cua XHTD doanh

nghi~p vi day Ia ca so cung cAp cho ta v€ tinh tr~g ho~t d<)ng kinh doanh cua

doanh nghi~p. Cac n<)i dung cAn danh gia bao g6m:
• Phan tich cac chi tieu tcli chinh

Thong qua phan tich cac cy s6 tfti chinh, nguai danh gia c6 th€ xac djnh tinh
hinh tai chinh cua doanh nghi~p 6 thai di€m hi~n t~i. DAng thai cac cy s6 tai chinh
cling t~o di€u ki~n cho vi~c so sanh "sue khoe" cua doanh nghi~p gifra cac thai ky
cling nhu so sanh v6i cac doanh

nghi~p

khac hay v6i gia trj trung binh cua nganh.

H~ th6ng chi tieu tai chinh dung d€ phan tich danh gia tin dvng doanh nghi~p

thuang dugc chia thanh cac nh6m nhu sau:
);>

Nh6m chi tieu thanh khoim

Day la nh6m chi tieu dung d€ danh gia kha nang dap irng cac khoan ng
ng~n h~n cua doanh nghi~p. Cac ty s6 thuang dugc sir dvng trong nh6m chi

tieu thanh khoan nhu: cy s6 thanh toan nhanh, cy s6 thanh toan hi~n hanh, ty s6
ng, v.v ...
);>

Nh6m chi tieu ho~t d<)ng

Day la nh6m chi tieu do luang mire d<)

hi~u

qua trong

vi~c

sir dvng tai

san cua doanh nghi~p. Cac tieu chi ho~t d<)ng dugc thi~t l?p dl)'a tren doanh
thu, nh~m xac dinh t6c d<) quay vong cua m<)t s6 d~i lugng, cung cAp nhfrng
thong tin cAn thi~t cho cong tac quan tri tai chinh cua doanh nghi~p. Cac ty s6
thuang dugc sir dvng: cy s6 vong quay hang t6n kho, ky thu ti€n binh quan,
v.v ...
);>

Nh6m chi tieu don bAy tai chinh

Nh6m chi tieu nay phan anh quy mo ng so v6i v6n cb phful cua doanh
nghi~p. Day Ia b~g chirng v€ kha nang hoan tra cac khoan ng cua doanh

20


nghi~p trong dai h~n, Ut nhan t6 rAt quan trQng trong bAt ky lo~i hinh xac djnh

mire d() nii ro cua doanh nghi~p. D6i v&i m6i doanh nghi~p, su dl,ll1g don bfty
Uti chinh cfmg l6n thi kha nang chfmg dO' nhfing cu s6c kh~c nghi~t cila moi
truOn.g ho~t d()ng kinh doanh cang thAp. Di~u nay c6 nghia la xac suAt c6 nguy ·

ca pha san tang khi don bfty tai chinh tang. M()t s6

cy s6 trong nh6m nay bao

g6m: Nq phai tra/Tlmg tai san, Nq phai tniJV6n chil

sa hfiu, Nq qua h~6ng

du nq cac t6 chuc tin d\mg va cac nha ddu tu ....
)- Nh6m chi tieu lqi nhu~n
Day la nh6m chi tieu d~ danh gia hi~u qua trong vi~c su d1.mg cac ngu6n
h,rc cua doanh nghi~p d~ t~o lqi nhu~n. Ro rang, gia tri hay lqi nhu~ cila
doanh nghi~p cang 16n thi kha nang thanh toan se cang cao, tir d6 lam giam di
nguy ca pha san.
)-

Chiphiho~td()ng

Day chinh Ia chi phi cho vi~c t~o ra doanh thu duqc do luang bfulg each
theo doi hai ph~m tru chi phi l6n Ia chi phi nhan cong va chi phi v~t tu.
)- T:Y I~ tang truang
T6c d() tang truang cua m()t doanh nghi~p Ia nhan t6 quan trQng trong
vi~c tinh toan xac .suAt c6 nguy ca pha san. Tuy nhien, m6i quan h~ gifra cy 1~

tang truang v6i cy 1~ va nq khong dan gian nhu m6i quan h~ cua cac cy 1~ khac
v6i

cy l~ va nq.

Cac doanh nghi~p tang truang qua nhanh thuOn.g khong th~

duang ddu v6i nhfrng thach thuc quan ly cila chinh ban than hQ. Them nfra,
tang truang qua nhanh khong ch~c duqc tai trq tir lqi nhu~n, d~n d~n k~t qua

Ia kha nang nq va cac rui ro lien quan tang len.
• Phiin tich vJ chinh scich phiin phbi l(fi nhugn cua doanh nghi~p
N~u doanh nghi~p xay d\lllg m()t chinh sach phan chia lqi nhu~ hqp lyse gia

tang ti~m nang tang truang cila doanh nghi~p, b&i lqi nhu~ gifr l~i Ia m()t ngu6n tai
trq ngan quy d~ tai ddu tu

ma r()ng kinh doanh rAt quan trQng.

truang lam gia tang sg hAp d~n d6i v6i cac nha ddu tu ti~m tang.
• Phiin tich vJ tinh hinh lrm chuyin tiJn t~

21

Ti~m .nang tang