Nghiên cứu ảnh hưởng của độ ẩm ngô trong chế biến thức ăn chăn nuôi đến tình hình mắc hội chứng tiêu chảy của lợn từ 21 60 ngày tuổi tại công ty CP Thiên Hợp. (Khóa luận tốt nghiệp)

I H C THÁI NGUYÊN
I H C NÔNG LÂM

--------------

NG

tài:
NGHIÊN C U
TH

NG C

M NGÔ TRONG CH BI N

N TÌNH HÌNH M C H I CH NG TIÊU CH Y

C AL NT

21 - 60 NGÀY TU I T I CÔNG TY C

KHÓA LU N T T NGHI

H

o t o: Chính quy

Chuyên ngành: Thú y
L p: K43 - TY
Khóa h c: 2011 - 2016
Gi

ng d n: ThS.

PH N THIÊN H P

IH C


L IC

cs

ng ý c a Ban giám hi

Thú y, th

ng, Ban ch nhi m Khoa

ng d n và s nh t chí c

ty CP Thiên H p, em th c hi n nghiên c
c

o công

tài: Nghiên c u

m ngô trong ch bi n th

ng

n tình hình m c h i ch ng

tiêu ch y c a l n t 21-60 ngày tu i t i công ty CP Thiên H p

Qua sáu tháng th c t p t
ng, nh s

t th i gian h c t p t i

c a th

b

ng d n, b n bè và s n l c c a
n t t nghi

chu n b

Tôi xin bày t lòng bi

ng.

i Ban Giám Hi

i

h c Nông Lâm Thái Nguyên, Ban ch nhi

, t i th y

n tình dìu d t tôi trong su t th i gian h c t
c bi t tôi xin c

ng.

c a th y giáo Th.s Nguy n
n tình dìu d t tôi trong su t quá trình th c t p và giúp

H u Hòa,

tôi hoàn thành khóa lu n t t nghi p này.
i than, b
tôi trong su t quá trình th c t p.
cg il ic

ct

o

công ty CP Thiên H p, cùng toàn th cán b công nhân viên công tác t i công
u ki

tôi hoàn thành khóa lu n t t nghi p này.

Tôi xin chân thành c
Thái Nguyên, ngày 15
Sinh Viên

ng

L

U

Th c t p t t nghi p là n i dung cu
c

i h

i h c Nông Lâm Thái Nguyên nói

ng th i gian quan tr
áp d ng ki n th
th

o

iv im

c vào th c ti n cu c s

ng th i

g là kho ng

m i sinh viên h c h i, thu th p m i ki n th c, là hành
c vào cu c s ng m i v i công vi c cu mình.
Su t phát t nguy n v ng b n thân, yêu c u c

c

i H c Nông

s

c a gi

cs

ng ý
c

ng d n th y giáo Th.s Nguy n H u Hòa tôi

ti n hành nghiên c

tài:

bi n th

n tình hình m c h i ch ng tiêu ch y c a l n t 21-60

u

ng c

m ngô trong ch

ngày tu i t i công ty CP Thiên H p

Do th

còn h n ch

u còn b ng v i công tác

nghiên c u khoa h c nên b n khóa lu n không tránh kh i nh ng thi u sót, r t
cs
c hoàn thi
Tôi xin chân thành c

n c a quý th y cô và các b

b n khóa lu n


DANH M C CÁC B NG
Trang
B

b theo dõi thí nghi m.......................................................... 28

B ng 4.1. K t qu công tác ph c v s n xu t ................................................. 32
B ng 4.2. Tình hình m c b nh tiêu ch y c a l n s d ng th
s n xu t ............................................................................................ 33
B ng 4.3. Tình hình m c b nh tiêu ch y c a l n s d ng th
s n xu t ............................................................................................ 33
B ng 4.4. Tình hình m c b nh tiêu ch y c a l n s d ng th

s n xu t ............................................................................................ 35
B ng 4.5. Tình hình m c b nh tiêu ch y c a l n s d ng th
s n xu t ............................................................................................ 37
B ng 4.6 Tình hình m c b nh tiêu ch y c a l n s d ng th
s n xu t ............................................................................................ 39
B ng 4.7. Tình hình m c b nh tiêu ch y c a l n s d ng th
s n xu t ............................................................................................ 40


DANH M C HÌNH
Trang
Hình 4.1. Tình hình m c b nh tiêu ch y c a l n s d ng th
s n xu t ............................................................................................ 34
Hình 4.2. Tình hình m c b nh tiêu ch y c a l n s d ng th
s n xu t ............................................................................................ 36
Hình 4.3. Tình hình m c b nh tiêu ch y c a l n s d ng th
s n xu t ............................................................................................ 38
Hình 4.4. Tình hình m c b nh tiêu ch y c a l n s d ng th
s n xu t ............................................................................................ 39
Hình 4.5. Tình hình m c b nh tiêu ch y c a l n s d ng th
s n xu t ............................................................................................ 40


DANH M C CÁC T

VI T T T

BNNPTNT:

B nông nghi p phát tri n nông thôn

TCVN:

Tiêu chu n vi t nam

Cs:

C ng s

Nxb:

Nhà xu t b n

STT:

S th t


M CL C
Trang
Ph n 1: M
tv

U ............................................................................................ 1
................................................................................................... 1

1.2. M c tiêu nghiên c u................................................................................... 2
tài....................................................................................... 2
c .................................................................................... 2
c ti n ........................................................................... 2

Ph n 2: T NG QUAN NGHIÊN C U......................................................... 3
khoa h c và pháp lý c

tài......................................................... 3

ng và phát d c c a l n.............................................. 3
m tiêu hóa l n .......................................................................... 9
2.1.3 Nguyên nhân gây ra h i ch ng tiêu ch y............................................... 13
sinh b nh ................................................................................... 22
2.1.5.Tri u ch ng ............................................................................................ 23
2.1.6. B nh tích ............................................................................................... 24
2.2. Tình hình nghiên c

c.............................................. 24

2.2.1. Tình hình nghiên c u ngoài

c ......................................................... 24

2.2.2. Tình hình nghiên c

c ......................................................... 26

Ph n 3:

NG, N

U

......................................................................................................................... 27

ng và ph m vi nghiên c u............................................................ 27
m và th i gian ti n hành ............................................................... 27
3.3. N i dung nghiên c u................................................................................ 27
u và các ch tiêu theo dõi ................................... 27
p thông tin ............................................................ 27
3.4.2. Ch tiêu theo dõi và cách tính ch

................................... 28


lý s li u..................................................................... 28
Ph n4: K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N.............................. 29
4.1. Công tác ph c v s n xu t ....................................................................... 29
4.1.1. Tham gia quá trình s n xu t th

i công ty CP Thiên

H p.................................................................................................................. 29
4.1.2 Tham gia các công vi c t i tr
4.2. K t qu c
4.2.1.

a công ty ......................... 30

nghiên c u .......................................................... 32
ng c

m ngô nguyên li u trong s n xu t th

hình m c b nh tiêu ch y c a l

n t 21

n tình

60 ngày tu i t i tr i c a

công ty C ph n Thiên H p ............................................................................ 32
4.2.2.

ng c

u trong s n xu t th c

n tình hình m c b nh tiêu ch y c a l

n t 21

60 ngày tu i

t i tr i c a công ty C ph n Thiên H p .......................................................... 37
Ph n 5: K T LU

NGH ............................................................. 42

5.1 K t lu n ..................................................................................................... 42
ngh ...................................................................................................... 43
TÀI LI U THAM KH O

1

Ph n 1
M
1.1.

U

tv
Trong nh

n m nh

m , góp ph n không nh vào công cu c phát tri n kinh t chung c a c
c bi

c.

n chi m m t v trí r t quan tr ng, nó không ch

cung c p ngu n th c ph m có giá tr

ng cao mà còn cung c p ngu n

phân bón r t l n cho ngành tr ng tr t. Ngoài ra các s n ph m ph
l n là nguyên li u cho công nghi p ch bi n.
L

ng v t có kh

nuôi, kh

ng v i m i hoàn c

n xu t t t, th t l n là th c ph

cao và h p v i kh u v c

ng

i tiêu dùng.

Vi c phát tri

ng nhu c u c

i s ng xã h i,

gi i quy t vi

m nghèo,

nâng cao ch

ng cu c s

cung c p con gi ng t t cho nhu

c

a các nông h và các trang tr

c nh tranh c a s n ph m th t l n trên th
ng các tiêu chu n chung v ch
các bi

ng n

a hay xu t kh

c

ng thì vi c nghiên c u tìm ra

c h n ch d ch b nh là r t c n thi t.

o


2

góp ph
kh

có

c b nh c a v

H p và s

cs

c a th

Nghiên c u

ng ý c a công ty c ph n Thiên

ng d n tôi ti n hành th c hi n

ng c

th

c hi u qu cao, gi m thi u

m ngô và khô

tài:

trong ch bi n

n tình hình m c h i ch ng tiêu ch y c a l n t 21-60

ngày tu i t i công ty CP Thiên H
1.2. M c tiêu nghiên c u
nh

ng c a ch

xu t th

ng nguyên li u trong quá trình s n

tình hình m c b nh c a l n siêu n c t i công ty c

ph n Thiên H p
ng các ch t t
1.3

trong th

tài
c
- Các k t qu nghiên c u c

các nghiên c u ti p theo v th

tài có th làm tài li u tham kh o cho
ng.

ng th c ti n
- Các k t qu

u và tình hình nhi m b nh ph c v

cho công tác s n xu t và kinh doanh c a công ty.


3

Ph n 2
T NG QUAN NGHIÊN C U

khoa h c và pháp lý c

tài

ng và phát d c c a l n
M c ích cu i cùng c a ng
d ng

i ch n nuôi là hi u qu kinh t .

c kh u ph n n tiêu chu n cho l n

nhau, phù h p v i
c i m sinh tr
trình sinh tr

c i m sinh tr
ng c a l n, t

t ng giai o n sinh tr

ng c a con v t. Ta c n nghiên c u các

ó có c s khoa h c

tác

ng vào quá

ng:

Theo Chambers (1990) [18], sinh tr
ph c t p duy trì t phôi thai

ng là quá trình sinh lý sinh hóa

c hình thành cho

n khi con v t thành th c

v tính. Nh v y, ngay t khi còn là phôi thai, quá trình sinh tr

ng ã

c

ng.
Theo Johansson (1972) [9], ã

tr

ng khác

ng c a chúng nh m mang l i hi u qu kinh t cao nh t.

Khái ni m sinh tr

kh i

xây

ng

a ra khái ni m: V m t sinh h c sinh

c xem nh là quá trình t ng h p protein, cho nên ng

t ng kh i l

ng làm ch tiêu ánh giá s sinh tr

t ng kh i l

ng không ph i là sinh tr

ph i là sinh tr

ng mà là t ng m và n

mô c ), ông cho r ng c
sau khi sinh có nh h

ng
ng

i ta l y vi c

ng. Tuy nhiên c ng có khi

ng (ví d nh t ng kh i l

ng không

c ch không ph i là s phát tri n c a

phát tri n qua giai o n bào thai và giai o n
n s phát tri n c a con v t.

Khái ni m phát d c:
Khi nghiên c u v sinh tr
phát d c.

ây là quá trình thay

ng, ta không th không

c p

n quá trình

i v ch t, t c là t ng thêm, hoàn thi n thêm

v tính ch t, ch c n ng c a các b ph n c th .


4

Nh v y s phát d c là s hình thành các t ch c b ph n m i

ti n

t i hoàn thi n m t c th m i. N u s phát d c kém thì c th v t nuôi s có
nh ng khuy t t t. Ph n l n t ch c này là do y u t di truy n ho c do s

t

bi n nào ó gây nên.
Hai quá trình sinh tr

ng và phát d c

c th hi n ch t ch

ch c b ph n c a c th . Chúng không có ranh gi i rõ r t
phát tri n.

u tiên là s phát d c, ti p

này ang phát d c nh ng

n là s sinh tr

b ph n kia l i sinh tr

an xen nhau, lúc thì sinh tr

t ng giai o n
ngcó lúc b ph n

ng và c hai quá trình là

ng m nh phát d c y u và ng

hai quá trình này s di n ra cho

m it

n lúc c th hoàn thi n

c l i. C nh th
tu i tr

ng thành

(theo Nguy n H i Quân, 2007) [14].

Gia súc tr

ng thành không ch là s phóng to c a gia súc lúc s sinh.

B i vì trong quá trình phát tri n, m i giai o n sinh tr
gia súc ph i tuân theo nh ng quy lu t nh t
ng

u, quy lu t sinh tr
- Quy lu t sinh tr

ng và phát d c c a

nh. Quy lu t phát d c không

ng phát d c theo giai o n.
ng phát d c theo giai o n: quá trình sinh tr

ng và

phát d c c a l n chia làm 2 giai o n ó là giai o n trong thai và giai o n
ngoài thai (Tr n V n Phùng và cs, 2004) [13].
+ Quá trình sinh tr

ng trong thai là m t ph n quan tr ng trong chu k

s ng c a l n b i vì các s ki n c a th i k này có nh h

ng

n sinh tr

ng,

phát tri n và kh n ng sinh s n c a l n. Qúa trình phát tri n trong thai

c

chia làm 3 giai o n: giai o n phôi thai, ti n thai và bào thai.
Giai o n phôi thai

c tính t lúc tr ng th tinh

n lúc 22 ngày tu i.

c i m c a giai o n này là h p t d ch chuy n và làm t
(trong vòng 2 ngày
và thành các lá phôi.

s ng t cung

u tiên) h p t phân chia nhanh chóng thành kh i t bào


5

Giai o n ti n thai tính t ngày 23 - 39 hình thành h u h t c quan b
ph n trong c th . Giai o n thai t ngày 40 v kích th

c và kh i l

ng c a thai.

+ Giai o n ngoài thai
tr

là giai o n phát tri n nhanh

c chia thành các th i k : bú s a, thành th c,

ng thành và già c i. L n con m i sinh ra ch a thành th c v sinh lý và th

vóc, có r t nhi u s thay

i di n ra trong th i k

h p v i cu c s ng c a chúngsau này. Các y u t
ó là: kh i l

ng s sinh và s con

trong máu, v n
s thay

nh h

ng

ra trên , hàm l

ng

i v thành ph n hóa h c c a c th theo tu

nghiên c u

phù

n s thay

i

ng glucoza

i u ti t thân nhi t, kh n ng tiêu hóa và h p th th c n,

i quan tr ng trong nh ng ngày

l n.

u tiên sau khi sinh

y

ây là nh ng thay

u tiên c a l n sau khi sinh, c n ph i

và h n ch nh ng nh h

ng tiêu c c

n sinh tr

i v i l n nái chúng ta ph i tìm cách kéo dài th i k tr

c

ng c a

ng thành

l n cho nhi u s n ph m nh t.

Không
t ng kh i l

ng

u v kh n ng t ng kh i l

ng c a l n ch m. Sau ó kh i l

gi ng l n khác nhau mà t c

t ng tr

ng: lúc còn non kh n ng
ng t ng d n, tùy theo t ng

ng khác nhau.

là các nhà ch n nuôi ph i bi t th i i m l n sinh tr

i u quan tr ng nh t
ng nhanh nh t

k t

thúc v béo thích h p, gi m giá thành s n ph m ch n nuôi.

Không

ng

u v s phát tri n c a các c quan, b ph n trong c th :

Trong quá trình sinh tr

ng và phát d c c a c th , l n có nh ng c quan

phát tri n nhanh, có nh ng c quan phát tri n ch m h n. Ví d
con thì h tiêu hóa, h c x
Không
tri n c a b x
t

ng

ng

ng phát tri n nhanh h n h sinh d c.

u v s tích l y c a các t ch c m , n c, x

ng có xu h

i) c a l n gi

iv il n

m c

ng: s phát

ng gi m d n theo tu i (tính theo sinh tr
bình th

ng trong giai o n

ng

u sau khi


6

sinh, sau ó gi m d n t tháng th 5, s tích l y m t ng d n t 6 - 7 tháng
tu i. D a vào quy lu t này, các nhà ch n nuôi c n c n c vào m c ích ch n
nuôi mà quy t

nh th i i m gi t m cho phù h p

có th

t

ct l

n c cao nh t.
Sinh tr

phôi thai

ng là m t quá trình sinh lý, sinh hóa ph c t p, duy trì t khi
c hình thành

n khi con v t tr

xác v sinh tr

ng

có th

n các ch tiêu sau:

c p

ng thành.

có các s

o chính

t ng th i k không ph i d dàng trong ph m vi ng d ng

- Sinh

ng kích

lên trong

gian.

súc
gian là ngày và tháng.

*
Các y u t

nh h

ng

n sinh tr

ng và phát d c c a l n g m cóy u

t bên trong và y u t bên ngoài.
-

trong

Y u t di truy n là m t trong nh ng y u t có ý ngh a quan tr ng nh
h

ng

n sinh tr

ng và phát d c c a l n.

7

Quá trình sinh tr ng phát d c tuân theo các quy lu t sinh h c, nh ng ch u
nh h

ng c a các gi ng l n khác nhau. Do nh h

ng c a các tuy n n i ti t và

h th ng th n kinh mà hình thành nên s khác nhau ó. S khác nhau này không
nh ng ch khác nhau v c u trúc t ng th c a c th mà còn khác nhau

s hình

thành nên các t bào, các b ph n c a c th và ã hình thành nên các gi ng l n
có h ng s n xu t khác nhau nh gi ng l n h ng n c, l n h ng m .
Y u t th hai nh h

ng

n sinh tr

i ch t trong c th . Qúa trình trao

ng và phát d c là quá trình trao

i ch t x y ra d

is

các hormone. Hormone tham gia vào t t c các quá trình trao
bào và gi cân b ng các ch t trong máu. Trong th i k
s ng, k c khi ch a có s ho t

u tiên c a quá trình

ng. V sau quá trình sinh tr

có s tham gia c a tuy n yên. Hormon c a thùy tr

hormon này s d n

i ch t c a t

ng c a tuy n giáp ã có s tham gia c a

tuy n c trong i u khi n quá trình sinh tr

hormon r t c n thi t cho sinh tr

i u khi n c a

ng

c tuy n yên STH là lo i

ng c a c th . Khi thi u ho c th a lo i

n c th quá nh bé ho c quá to. Thùy gi a tuy n yên

c ng ti t ra các hormon tham gia vào quá trình chuy n hóa trong c th , ch
y u là chuy n hóa m và s chuy n hóa glycogen
lo i hormon c a tuy n t y và tuy n th
ti t c a b x

ng th n c ng tham gia vào s

i u

ng và c .

Các y u t bên ngoài: Th c n dinh d
tr

trong gan. Ngoài ra các

ng, nhi t

và m

môi

ng, ánh sáng, các y u t khác. Trong ó th c n óng vai trò quan tr ng.
+ Th c n dinh d

ng

Trong ch n nuôi th c n nh h

xu t c a v t nuôi, s sinh tr
ti p b i m c

ng

n toàn b s s ng và s c s n

ng và phát tri n c a v t nuôi ch u tác

ng tr c

hoàn ch nh c a th c n.

Các th c n
vitamin, khoáng a vi l

c cân b ng

y

protein, axit amin, n ng l

ng, phù h p v i sinh lý sinh tr

ng,

ng, phát tri n theo


8

t ng l a tu i và m c ích s n xu t là r t c n thi t.Th c n úng và hoàn
ch nh s khai thác tri t
qu cho ng

ti m n ng di truy n v các tính tr ng, em l i hi u

i ch n nuôi.

n ng su t, ch t l

c bi t quan tr ng là nh h

n ph i
ph n

n

ng và giá thành s n ph m.

Trong ch n nuôi gi ng là ti n
n không

ng c a th c n

, th c n là c s . Gi ng t t mà th c

m b o thì n ng su t ch t l

ng ch n nuôi kém. Do v y kh u ph n

m b o phù h p v i t ng gi ng, t ng l a tu i là r t quan tr ng, kh u
y

m b o

cân

i các thành ph n dinh d

c y u t

gi ng, t o ra kh i l
Tác gi Bùi

ng,

s l

ng theo yêu c u,

ó thì m i phát huy t i a ti m n ng di truy n c a
ng s n ph m l n v i m c chi phí th c n th p.
c L ng và cs (1995) [11], thông báo r ng ch t l

ng s n

ph m ch n nuôi ph thu c vào th c n, khi th c n nhi u b t cá d n

n làm

gi m giá tr dinh d

ng c a th t và tr ng mang l i hi u qu kinh t không cao.

Theo Tr n V n Phùng và cs (2004) [13], tiêu chu n 1 kg th c n h n
h p có ch a 87 - 90% v t ch t khô, yêu c u ch a 3100 - 3300 kcal ME có t
l protein thô là 16%. Hàm l
i v i l n sau cai s a

ng lizin 0,7% và l

n 30 kg.

ng Methionin, xistin 0,4%,

i v i l n trên 30 kg, yêu c u ch a 2900 -

3000 kcal ME, t l protein thô là 13%, hàm l

ng lizin 0,55 - 0,66%,

methionine, xistin 0,35 - 0,37%.
+ Ánh sáng:
Khi nghiên c u v
ánh sáng có nh h

nh h ng c a ánh sáng

ng rõ r t

i v i l n ng i ta th y r ng

n sinh tr ng và phát d c c a l n con, l n h u b

và l n sinh s n h n là l n v béo. Khi không
quá trình trao

i ch t c a l n

con t s sinh

n 70 ngày tu i, n u không

ánh sáng s làm nh h ng

c bi t là quá trình trao

i khoáng.

ánh sáng thì t c

s gi m t 8,5 - 12%, tiêu t n th c n gi m 8 - 9%, so v i l n con
d i ánh sáng m t tr i (Tr n V n Phùng và cs, 2004)[13].

n

iv il n

t ng kh il

ng

cv n

ng


9

i v i l n v béo nhu c u v ánh sáng th p h n,
xong. Trong th c t

m t s trang tr i ng

xu ng m c t i thi u cho l n v béo,
không có phát hi n nào v

nh h

c bi t sau khi l n n

i ta ã gi m c

ng

chi u sáng

c bi t cho các gi ng l n cao s n và c ng

ng c a thi u ánh sáng

i v i l n v béo.

+ Các y u t khác:
Ngoài các y u t

nh h

ng

n sinh tr

trên còn có các y u t khác nh v n

chu ng tr i, ch m sóc nuôi d

ti u khí h u chu ng nuôi nh t c
th

ng và phát d c c a l n ã nêu

gió lùa, không khí, n ng

u chúng ta cung c p cho l n các y u t

l n s giúp cho c th l n
2.1

m tiêu hóa

ng,

các khí

theo yêu c u c a t ng lo i

t m c t i a.
l n

Theo Tr n V n Phùng và cs (2004) [13], ch c n ng tiêu hóa c a l n con
m i sinh ra ch a có hi u l c cao. Trong giai o n theo m , ch c n ng tiêu hóa
c hoàn thi n d n. Quá trình tiêu hóa

l n

c bi u hi n nh sau:

* Tiêu h
mi ng c a l n quá trình tiêu hóa di n ra ch y u d

i hai hình th c:

c h c (quá trình nhai th c n) và hóa h c (do tác d ng c a men tiêu hóa
trong n

c b t).
ng tác n c a l n là dùng mõm l y th c n, v a n v a nhai và v a

nu t liên t c. Khi n th c n d ng b t, khô

t m

t th c n m i nu t

Tác d ng c a n

ng tác n ch m h n vì ph i nhai

c.

c b t là d nhai d nu t th c n, các men trong n

c

b t (amilaza và maltaza) có ý ngh a quan tr ng trong tiêu hóa tinh b t. D

i

tác d ng c a các men này tinh b t
Tùy vào th c n mà n
thích h p thì n
ng ng ti t n

c chuy n hóa thành

ng

n.

c b t ti t ra nhi u hay ít. N u th c n có

c b t ti t ra m nh, th c n l ng làm gi m ti t n
c b t. Vì v y, nên cho l n n th c n khô v i

m

c b t ho c
m thích h p


10

là t t nh t. Ngoài ra l
ch t l

ng n

c b t còn thay

i tùy theo s l n cho n và

ng th c n. N u ch cho l n n m t lo i th c n trong m t th i gian

dài, s làm t ng nhi m v c a m t tuy n, gây c ch làm gi m tính thèm n
c a con v t. Vì th mà vi c ph i tr n nhi u lo i th c n s làm t ng tính ngon
mi ng c a con v t, t

ó làm t ng ti t n

phân ti t d ch tiêu hóa

c b t,

ng th i giúp cho quá trình

giai o n sau di n ra bình th

ng.

dày
Tiêu hóa

d dày g m hai quá trình c h c và hóa h c:

C h c: Là s co bóp nhào tr n th c n do c tr n c a d dày th c
hi nquá trình này r t quan tr ng, làm cho th c n nhuy n và ng m
men tiêu hóa,

tiêu hóa

c tri t

Hóa h c: Là quá trình tác

u các

h n.
ng c a các men tiêu hóa do d ch v ti t ra.

d dày l n có hai ki u phân ti t d ch: M t là s phân ti t mang tính ki m

vùng th

ng v

ây l

ng d ch

c ti t ra r t h n ch so v i t ng s d ch

ti t. Còn m t s phân ti t khác mang tính axit t vùng thân v và h v , l

ng

phân ti t này r t l n.
D dày l n có

c i m là nhu

ho t tính c a emzim và

ng y u, th c n x p thành l p làm cho

axit c a các l p th c n không gi ng nhau. Vùng

h v và ph n th c n n m sát vách d dày, th c n
h n.

vùng lõi và vùng th

và men tiêu hóa c a n

ng v , th c n gi

c tr n v i d ch v t t
c môi tr

ng nhi u ki m

c b t nên tiêu hóa tinh b t v n ti p t c x y ra.

D ch v chi m 95% là n

c và ch 5% là VCK, các men chính trong

d ch v là men pepsin, chymosin, lipaza và HCl.
HCl có hai d ng: d ng t do và d ng liên k t v i d ch nh y, nh ng ch
có HCl t do m i có tác d ng trong quá trình tiêu hóa. HCl có tác d ng ho t
hóa men pepsin không ho t

ng thành d ng ho t

ng.


11

S phân ti t HCl nhi u hay ít có nh h
l n. Khi l n còn nh HCl ch y u d

ng

n quá trình tiêu hóa c a

i d ng liên k t, l n càng l n HCl

d ng t do t ng càng nhanh. Ngoài ra HCl còn có tác d ng:
+ HCl làm tr

ng n protein thu n l i cho pepsin tác d ng.

+ Làm tan collagen trong mô liên k t bao b c quanh các mô c t o i u
ki n cho emzyme phân gi i protein c .
+ T o pH c n thi t cho pepsin ho t
môi tr

ng, pepsin ho t

ng t t trong

ng axit v i pH = 1,5 - 2,5.
+ Di t khu n: Nh tác d ng này mà các vi khu n l n trong th c n b

tiêu di t, bình th

ng môi tr

ng d dày là vô khu n.

+ Kích thích ti t d ch t y thông qua c ch làm t ng ti t secretin

niêm

m c tá tràng, ch t này ng m vào máu i t i tuy n t y gây t ng ti t.
+ Kích thích óng m c vòng h v :

h v th c n có

axit cao do

th m HCl kích thích làm m c vòng, th c n xu ng tá tràng HCl l i kích
thích lên c vòng h v làm nó óng l i m t cách ph n x .
Mem pepsin là men ch y u c a d ch v . Khi m i ti t
ho t

ng g i là pepsinogen. D

ho t

ng.

i tác d ng c a HCl m i chuy n thành pepsin

Men chymosin: Có tác d ng làm ng ng k t s a.
men chymosin nhi u h n pepsin vì nó liên quan
Men lipaza d dày ho t

d ng không

l n con ang bú s a

n dinh d

ng s a.

ng y u, phân gi i m trung tínhthành axit

béo và glixerin.
non
Th c n t d dày xu ng ru t non ch u tác

ng ph i h p c a các men

trong d ch t y, d ch ru t và các ch t xúc tác tiêu hóa trong d ch m t, d ch t y,
d ch ru t

bi n

i v thành ph n hóa h c.


12

Theo Tr n V n Phùng và cs, (2004) [13], d ch t y có ý ngh a quan
tr ng

i v i s tiêu hóa, phân gi i t 60 - 80% protein, gluxit, lipit trong

th c n. D ch t y bao g m bicacbonat và ch a các men, giúp cho quá trình
tiêu hóa tinh b t, protein, ch

ó là chypsin, cacboxypeptiase,

elactase, dipeptiase, protaminase,
D ch m t do tuy n m t ti t ra, trong m t ngày êm l n ti t ra kho ng
2,4 - 4,8 lit d ch m t. D ch m t làm gi m s c c ng b m t c a dung d ch và
làm nh hóa m .
D ch ru t do các tuy n

màng nh y tá tràng ti t ra. D ch ru t cùng v i

d ch t y và d ch m t giúp quá trình trung hòa nh ch p xu ng t d dày, nh
v y nó giúp cho vi c b o v thành ru t t các ch t ch a c a d dày có

axit

r t cao. Trong thành ph n c a d ch ru t có các men nh : Aminopeptidaza,
dipeptidaza, prolinaza, maltaza, sacaraza, lactaza...
già
Ru t già ti p t c quá trình tiêu hóa nh ng gì ru t non tiêu hóa ch a
tri t

. Ru t già ch y u tiêu hóa ch t s do vi sinh v t

gi i, h p thu l i n

manh tràng phân

c và ch t khoáng.

S h p thu là quá trình thu nh n các ch t khác nhau vào máu và b ch
huy t thông qua màng nh y ng tiêu hóa. Quá trình h p thu x y ra m nh nh t
là

ru t non, b i vì trên b m t niêm m c ru t non có r t nhi u vi nhung mao

(200 tri u/mm2 b m t màng nh y). Do v y nó làm t ng di n tích b m t lên
hàng tr m l n. L n tr

ng thành có th

t t i 150 m2 các vi nhung mao.

Sau 1 tháng tu i, tiêu hóa h p thu các ch t dinh d
y u

ng ti n hành ch

d dày, ru t non trong m t ngày êm phân gi i 45% gluxit, 50% protit,

20 - 25%

ng. Ru t già ch y u tiêu hóa ch t x do vi sinh v t

tràng phân gi i (T Quang Hi n, 2003) [4].

manh


13

2.1.3 Nguyên nhân gây ra h i ch ng tiêu ch y
2.1.3.1. Do vi khu n
Khi nghiên c u v nguyên nhân gây h i ch ng tiêu ch y nhi u tác gi
t lu n r ng trong b t c
ng c a vi khu

ng h p nào c a b
ng ru t c

a l n nói

riêng, có r t nhi u loài vi sinh v t sinh s ng. Vi sinh v
t
b

i d ng h sinh thái. H sinh thái vi sinh v
ng

ng có l

súc ch di

ng ru t t n

ng ru t

v t ch . Ho

ng khi mà h

cân b ng. S cân b ng này bi u hi n

tr ng thái cân

ng sinh lý c a gia

ng ru t luôn
s

tr ng thái

nh c

ng tiêu

hóa c a con v t và quan h cân b ng gi a các nhóm vi sinh v t v i nhau trong
h vi sinh v

ng ru

cân b ng này b phá v d

ng c a các y u t gây b nh, tr ng thái
n lo n khu n và h u qu là l n b

Nhi u tác gi nghiên c u v h i ch ng tiêu ch
nh

u ki n thu n l i, nh ng vi khu

c tính, phát tri n v i s

.

ng minh r ng khi g p
ng g p

ng tiêu hóa s

ng l n tr thành có h i và gây b nh.

- Các vi khu n gây h i ch ng tiêu ch y ch y u là:
+ Escherichia coli
là vi khu

c vi t t t là E. coli

cg i

i tràng là m t trong nh ng loài vi khu n chính ký sinh trong

ng ru t c a

ng v t máu nóng (bao g m chim và

khu n này c n thi t trong quá trình tiêu hóa th
c a khu n l c ru t. S có m t c a E.coli trong

ng v t có vú). Vi
n

c ng m là m t ch th

ng g p cho ô nhi m phân. E.coli thu c h vi khu n
Enterobacteriaceae

c s d ng làm sinh v t mô hình cho các

nghiên c u v vi khu n.
Hình thái: E.coli là m t tr c khu n Gram âm, hình g y ng n, kích
c 2-

có hình c u tr c khu

ng riêng l


14

x p thành chu i ng n, có lông xung quanh thân nên có th

c,

không hình thành nha bào, có th có giáp mô.
c t : vi khu n E.coli t o ra 2 lo
Ngo

c t : là m t ch t không ch

trong vòng 10-

c t và ngo

ct
560C

c nhi t, d b phá h y

i tác d ng c a formon và nhi t ngo

chuy n thành gi
N

ct :N

c t . Ngo

c t có tính th n kinh và gây ho i t .

c t : là y u t

bào vi khu n r t ch t. N
và có kh

c t

c n m trong t bào vi khu n và g n v i t
c t có tính kháng nguyên hoàn toàn, ch u nhi t
ch máu.

+ Salmonella
Salmonella thu c h Enterobacteriaceae. Các lo i gây b nh có th k
Salmonella Typhimurium, ESalmonella cholera và Ealmonella
Ententidis.

ng tr c khu n Gram âm, hi u khí tùy ý, h u h t

các Salmonella d u có lông xung quanh thân(tr Salmonella Gallinarum và
Salmonella pullorum) vì v y có kh

ng, không sinh nha

c

kho ng 0,4-0,6 x 2-3 m. Salmonella
Salmonella typhi
i, urease âm
Salmonella paratyphi A: H2S

tính.
D m
Nhi

ng nuôi c
phát tri n t 5-45oC, thích h p
phát tri

có th b tiêu di t, kh

c

ng.
37oC, pH thích h p = 7,6

pH t 6-9 . V i pH >9 ho c < 4,5 vi khu n

u nhi t c a vi khu n kém:

50oC trong 1 gi ,

70o C trong 15 phút và 100o C trong 5 phút.
n

mu i 6-8% vi khu n phát tri n ch m và

8-19% s phát tri n c a vi khu n b ng ng l i. (Nguy
2004) [25].

n

mu i là


15

Theo Ph m S

[17] cho bi t, b nh tiêu ch y

l n do vi

khu n ch y u có nh ng b nh sau:
* Nguyên nhân do vi khu n E.coli
E.coli thu c h

tr c khu n Enterobacteriaceae, gi ng Escherichia.

E.coli là m t tr c khu n hình g y ng n, b t màu Gram âm, s
ki n hi u khí, y m khí , ph n l
ng nuôi c

u

ng. Chúng phát tri n d dàng trên các
ng.

Các y u t gây b nh c a E.coli: Y u t bám dính, kh
ct

t,

ng ru t (Enterotoxin).
+ Y u t bám dính: Kháng nguyên (y u t ) bám dính K88 (F4) là m t

trong nh ng y u t gây b
+ Kh

u tiên, quan tr ng c a các ch ng E.coli
t: Dung huy t là m t y u t

c a các ch ng E.coli gây tiêu ch y

c l c quan tr ng

l n.

ng ru t: Enterotoxin c a E.coli quy

ct

c.

ch y c a l

nh m

tiêu

[21].

*Nguyên nhân do Salmonella
Salmonella thu c h tr c khu
lo i vi khu n có hình g y ng
Salmonella có kh

ng ru t Enterobacteriaceae, là m t
u tròn, không hình thành nha bào, giáp mô.

ng, b t màu Gram âm, v a hi u khí v a k

khí b t bu c.
Khi nghiên c u v vai trò gây b nh c a E.coli trong h i ch ng tiêu
ch y

l n con t 1

60 ngày tu i, tác gi Tr

t lu n: 100% m u phân c a l n b tiêu ch y phân l
E.coli v i s
2,1 l n ( l n 22

ng l n g p 2,46

2,73 l n ( l n 1

c

21 ngày tu i) và 1,88

60 ngày tu i) so v i l n không tiêu ch y.
Kim Dung (2004) [4] cho bi t khi l n b tiêu ch y s lo i vi

khu n và t ng s vi khu n hi

i

l n không

16

b tiêu ch y. Khi phân l p tác gi th y r ng các vi khu

ng

E.coli, Salmonella và Streptococcus

trong h i ch ng tiêu ch

khi Staphylococcus và Bacillus subtilis gi
(2001) [13]
:
E.coli

,
Cl.perfringens

1,90

100

,

.

2.1.3.2. Do virus
u nghiên c u ch ng t r
tiêu ch y

l n. Nhi u tác gi

u và k t lu n m t s

Porcine circovirus type 2 (PCV2), Rotavirus, TGE, PED, Enterovirus,
Parvovirus, Adenovirus có vai trò nh

nh gây h i ch ng tiêu ch y

xu t hi n c

l n. S

ng tiêu hóa, suy gi m s c

kháng c

và gây a ch y

th c p tính.

a. B nh viêm ru t d dày truy n nhi m (TGE)
Virus TGE (Transmissible Gastro Enteritis)
ch ng tiêu ch y

l n. Virus xu t hi

c chú ý nhi u trong h i
iM

i Châu á b nh xu t hi n

c mô t l n

Tri u Tiên, 1981; Thái

t và cs, 1995 [9]) Virut TGE
gây b nh viêm d dày ru t truy n nhi m
truy n nhi m cao, bi u hi
B

ct

ng x y ra

l n, là m t b nh có tính ch t
a và tiêu ch y nghiêm tr ng.
p trung khi th i ti t rét, l nh.

l n, virus nhân lên m nh nh t trong niêm m c c a không tràng và tá tràng r i
n h i tràng.

-

Coronavirus


17

[9].

-

-

Rotavirus
Rotavirus

-

-

-

-

[9].
-B
Niconxki, 1986) [36].
2.1.3.3. Do ký sinh trùng
ng tiêu hóa là m t trong nh ng nguyên
nhân gây h i ch ng tiêu ch y. Khi ký sinh trong
t ch
ch

ng c a v t ch , ti
i làm t

i kh

ng tiêu hóa ngoài vi c

ct

v t
ng tiêu hóa

u cho m t quá trình nhi m trùng. Có r t nhi u lo i ký sinh