Đánh giá tình hình mắc bệnh viêm tử cung, bệnh viêm vú ở lợn nái ngoại nuôi tại trại lợn nái Nguyễn Thanh Lịch, Ba Vì – Hà Nội và phác đồ điều trị. (Khóa luận tốt nghiệp)

--------------

Tên

tài:
C B NH VIÊM T

CUNG, B NH VIÊM VÚ

L N NÁI NGO I NUÔI T I TR I L N NÁI NGUY N THANH L CH,
BA VÌ - HÀ N I VÀ PHÁ

U TR

KHÓA LU N

IH C

Chính quy
Chuyên ngành: Thú y
Khoa:
- 2016

Thái Nguyên -

5


--------------

Tên

tài:
HÌNH M C B NH VIÊM T

CUNG, B NH VIÊM VÚ

L N NÁI NGO I NUÔI T I TR I L N NÁI NGUY N THANH L CH,
BA VÌ - HÀ N I VÀ PHÁ

U TR

KHÓA LU N

IH C

Chính quy
Chuyên ngành: Thú y
: K43 TY
Khoa:
: 2011 - 2016

Thái Nguyên -

5


i
L IC

hoàn thành khóa lu n này ngoài s c g ng c a b n thân, tôi luôn

nh

c s quan

chân thành c

c a

ng, b

Ban giám hi

c tiên tôi xin

i h c Nông Lâm Thái Nguyên, Ban

ch nhi m khoa cùng toàn th các th

- Thú y

dành nhi u th i gian và công s
hi

tôi trong quá trình h c t p và th c

tài.
c bi t tôi xin bày t lòng bi

c t

ng d n tôi trong quá trình th c hi

tôi hoàn

thành t t khóa lu n này.
ng th i, tôi xin bày t lòng c

i Công ty C ph n

t Nam, ch trang tr i cùng toàn th anh, ch
em công nhân trong trang tr i c

n Thanh L ch v s h p

m, theo dõi các ch tiêu và thu th p s li
s cho khóa lu n này.
M tl nn
nghi p l i c

c g i t i các th y giáo, cô giáo và các b
c, l i chúc s c kho cùng nh

ut

ng

p nh t.

Tôi xin chân thành c
Thái Nguyên, ngày

Sinh viên

Nguy n Th Khánh Qu nh


ii
DANH M C B NG
Trang
B ng 2.1: M t s tiêu chí phân bi t các th viêm t cung (theo Tr n Ti n
.......................................................................... 15
B ng 2.2. Công tác phòng b nh b ng v

n t i tr i L ch, Ba Vì,

Hà N i ............................................................................................. 26
B ng 2.3: L ch sát trùng tr i l n nái ............................................................... 27
B

n nuôi trong tr i l n CP Ba Vì, Hà N i trong giai
nt

.................................................... 35

B ng 4.2: K t qu công tác ph c v s n xu t ................................................. 43
B ng 4.3: T l m c b nh viêm t cung và viêm vú theo l
B ng 4.4. T l m c b nh viêm t

......................... 44

o và viêm vú theo các tháng

theo dõi............................................................................................ 45
B ng 4.5: Hi u qu

u tr b nh viêm t cung

B ng 4.6: Hi u qu

u tr b nh viêm vú

l n nái sinh s n................. 47

l n nái sinh s n......................... 48


iii
DANH M C CÁC T

VI T T T

CP: Charoen Pokphan
Cs: c ng s
n v tính
E.coli: Escherichia coli
Nxb: Nhà xu t b n
TB: Trung bình
TC: T cung
TN: Thí nghi m
TT: Th tr ng
Tr: Trang

STT: S th t
VTM: Vitamin


iv
M CL C
Trang
PH N 1: M
tv

U.......................................................................................... 1
................................................................................................... 1

1.2. M c tiêu và yêu c u c

tài ................................................................... 2

tài....................................................................................... 2
c .................................................................................... 2
c ti n ..................................................................................... 3
PH N 2: T NG QUAN TÀI LI U............................................................... 4
khoa h c c

tài .......................................................................... 4

2.1.1. C u t

c l n nái ............................................................ 4

2.1.2. M t s

m sinh lý c a l n nái ....................................................... 7

2.1.3. Nh ng hi u bi t v b nh s n khoa
2.1.4. Nh ng hi u bi t v thu

l n nái......................................... 13

u tr .......................................................... 17

2.1.5. M t s thông tin v tr i Nguy n Thanh L ch, Ba Vì
2.2. Tình hình nghiên c

Hà N i ............ 22

c.............................................. 28

2.2.1. Tình hình nghiên c u trên th gi i........................................................ 28
2.2.2. Tình hình nghiên c
PH N 3:

c.......................................................... 28

NG, N

C U ................................................................................................................ 30
ng và ph m vi nghiên c u............................................................ 30
m và th i gian ti n hành ............................................................... 30
3.3. N i dung nghiên c u................................................................................ 30
u và các ch tiêu theo dõi ................................... 30

u....................................................................... 30
3.4.2. Các ch tiêu theo dõi.............................................................................. 32
nh các ch tiêu và x lý s li u.............................. 33


v
PH N 4: K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N .......................... 35
4.1. Công tác ph c v s n xu t ....................................................................... 35
l n t i tr i l n nái, Ba Vì, Hà N
t

n

................................................................ 35

4.1.2. Công tác

................................................................................ 36

4.1.3. Công tác thú y ....................................................................................... 38
4.1.4. Các công tác khác.................................................................................. 42
4.2. K t qu nghiên c u .................................................................................. 44
4.2.1. Tình hình m c b nh viêm t cung và viêm vú c

i

tr i l n L ch, Ba Vì, Hà N i............................................................................ 44
4.2.2. T l l n nái m c b nh s

u tra............................ 45

4.2.3. Hi u qu c

u tr các b nh s n khoa ................................. 47

Ph n 5: K T LU

NGH ............................................................. 49

5.1. K t lu n .................................................................................................... 49
ngh ..................................................................................................... 49
TÀI LI U THAM KH O ............................................................................ 51


1

1.1.
Tr i qua nhi u th p k , ng

m m t vai trò to

l n trong n n kinh t . Bên c nh các ng

m, dê...

thành ng
có ch
th c ph

n th

i thu nh p

ng con gi ng t t, t o ra nhi u th t ph c v nhu c u
c và xu t kh u, vi

t sinh s n c

l n nái ngo i nuôi theo mô hình trang tr i luôn là m

Trong nh

t sinh s n c a l n nái ngo i

u c i thi n nh ch
l n nái ngo i d

uc a

ng con gi

c hoàn thi n và ng d ng r ng rãi. Tuy nhiên, do kh
a l n nái ngo i v

u ki n khí h

công tác v

c ta còn kém, do

mb

s nc al

c

c ta còn th p so v

t sinh

c trong khu v

tiên ti n. m t trong nh ng tr ng i l n nh t c

n nái sinh s n là

d ch b nh x y ra còn ph bi n gây nhi u thi t h
trung trong các trang tr

c

p trung

n nái nuôi t p
các h

i v i l n nái, nh t là l n nái ngo

c công

nghi p thì các b nh v sinh s n xu t hi n khá nhi u do kh
c

n nái ngo i v

u ki n khí h

, l n nái d
Staphylococcus, E.coli

c ta còn kém. M t khác, trong
Streptococcus,

b các lo i vi khu
p và gây m t s b nh nhi

c bi t hay g p là b nh viêm t cung,
nh gây

ng tr c ti p t i kh

nc al nm .N u

u tr k p th i, viêm t cung có th d n t i các b nh k


2
Viêm vú, m t s a, r i lo n sinh s n, ch m sinh, vô sinh, viêm phúc m c d n
n nhi m trùng huy t và ch
b i li

c bi t là b nh viêm t cung, viêm vú và

l n nái

gi

ng không nh

ng th i

ng t

n ch
t, ch

n
ng và hi u qu

n nói chung.
hi

b

quy t phù h p trong v

ng th

ng gi i

phòng và tr b nh hi u qu , góp ph n h n ch nh ng

thi t h i do b nh s n khoa gây ra l n nái sinh s
nhi

is

Doanh cùng s

ng ý c a ban ch

ng d n c a th

c a trang tr i c a ông Nguy n Thanh L ch, huy n Ba Vì,

Hà N i tôi ti n hành nghiên c
cung, b nh viêm vú
L ch, Ba Vì

cs

tài:

c b nh viêm t

l n nái ngo i nuôi t i tr i l n nái Nguy n Thanh

Hà N i và phá

u tr

1.2.
-N

sinh phòng b nh cho l n c a tr i

l n nái Nguy n Thanh L ch
-

u tra tình hình m c b nh viêm t cung, viêm vú

n nái

ngo i nuôi t i trang tr i.
- Th nghi m

u tr t

c
- K t qu

cc

tài là nh ng thông tin có giá tr b sung vào

tài li u nghiên c u v b nh viêm t cung và viêm vú,

khoa h c cho

nh ng bi n pháp phòng tr b nh hi u qu .

- K t qu
nh m nâng cao kh

khoa h
n xu t c

Thanh L ch, huy n Ba Vì, Hà N i.

i pháp k thu t
n nuôi t i tr i l n nái Nguy n


3
c ti n
và viêm vú

c hi u qu c a

u tr b nh viêm t cung,

l n nái

- Nh ng khuy n cáo c
nh ng thi t h i do b nh gây ra.

n ch

c

4
N2

2.1.1. C u t

c l n nái

B ph n sinh d c c a l

c chia thành b ph n sinh d c bên

trong (bu ng tr ng, ng d n tr ng, t

o) và b ph n sinh d c bên

ngoài (âm môn, âm v t, ti
* Bu ng tr ng
Bu ng tr ng c a l n g m m

c

c dây ch ng r ng,

n m trong xoang ch u. Hình dáng c a bu ng tr ng r

n

l n có hình b u d c ho c hình ovan d t, không có lõm r ng tr ng.
Bu ng tr ng có hai ch

n là t o giao t cái và ti t các

hocmon: Estrogen, Progesterone, Oxytocin, Relaxin và Inhibin. Các hocmon
này tham gia vào vi

u khi n chu k sinh s n c a l n cái.

Theo Khu
m t l p liên k t

]

b m t ngoài c a bu ng tr ng có

c bao b c b i l p bi u mô hình l

il p

này là l p v ch a các noãn nang, th vàng, th tr ng (th vàng thoái hóa).
Ph n t y c a bu ng tr ng n m

gi a, g m có m ch máu, dây th n kinh,

m ch b ch huy t và mô liên k t. Mi n v có tác d ng v sinh d c vì
ra quá trình tr ng chín và r ng tr ng. Trên bu ng tr ng có t
100.000 noãn bào
p phân b

y
70.000 -

n khác nhau, t ng ngoài cùng là nh ng noãn
u, t ng trong là nh ng noãn bào th c

ng, khi noãn bao chín s n i lên b m t bu ng tr ng.
Có 4 lo i noãn nang trong bu ng tr ng: noãn nang nguyên th y nh
nh

c bao b c b i l p t bào v y. Noãn nang nguyên th y phát tri n

thành noãn nang b c m

c bao b c b i m t l p t bào bi u mô hình


5
l

c sinh ra bu ng tr

n hai lo i

noãn nang này. Noãn nang b c m t có th b thoái hóa ho c phát tri n thành
noãn nang b c hai. Noãn nang b c hai có hai ho c nhi u l p t bào nang
kho ng tr ng ch a d ch nang). Noãn nang có
c ba, ch a d ch nang và có th tr nên tr i
h

chu n b xu t noãn (nang Graaf).
Khi nang Graaf xu t noãn, nh ng m ch máu nh b v và gây xu t

huy t t i ch . Sau khi xu t noãn, ph n còn l i c a nang noãn cùng v i v t
xu t huy

c g i là th xu t huy t v

c nh

u

l

bào bao trong và t bào h t bi t hóa thành t bào th

t o nên th vàng (Tr n Th Dân, 2004) [2])
* ng d n tr ng
ng d n tr ng (vòi Fallop) g m có ph u, ph n r ng và ph n eo. Ph u
m

ti p nh n noãn và có nh ng s

n tích ti p

xúc v i bu ng tr ng khi xu t noãn. Ph u ti p n i v i ph n r ng. Ph n r ng
chi m kho ng 1/2 chi u dài c a ng d n tr

i l n và

m t trong có nhi u n p g p v i t bào bi u mô có lông nh . Ph n eo n i ti p
s ng t

n r ng và ít n p g
n c a ng d n tr ng là v n chuy

n

tinh trong ng d n tr ng (1/3 phía trên ng d n tr ng), ti t các ch
ng noãn, duy trì s s

tinh c a tinh trùng,

ti t các ch

cung.

* T cung
T cung n m trong xoang ch
ni

i tr c tràng, trên bàng quang và

o trong xoang ch u, 2 s ng t cung
c gi t i ch nh s bám c

dây ch ng.

ph

o vào c t

c xoang ch u. T cung
c gi b i các


6
T cung l n thu c lo i t cung s ng kép, g m 2 s ng thông v i m t
thân và c t cung:
S ng t cung dài 50 - 100cm, hình ru t non, thông v i ng d n tr ng.
Thân t cung dài 3 - 5cm.
C t cung l n dài 10 - 18cm, có thành dày, hình tr , có các c t th t x p
theo ki

c, thông v

o.

Vách t cung g m 3 l p t ngoài vào trong: l

c, l

p n i m c.
-L

c: là l p màng s i, dai, ch c ph m t ngoài t cung và

n i ti p vào h th ng các dây ch ng.
-L

t dày

Gi a 2 t
nhi

cm

a t ch c liên k t s

ngoài.

i và m ch qu

c bi t là

ch l n.
Theo Tr n Th Dân (2004) [2

c co càng cao (t cung tr nên

c ng) khi có nhi

c co gi m (t cung m m)

khi có nhi u Progesterone trong máu. Vai trò c

cung là góp ph n cho

s di chuy n c a tinh trùng và ch t nhày trong t

ng th

. Khi mang thai, s co th t c

y thai ra

cung gi

i tác

d ng c a Progesterone, nh v y phôi thai có th bám ch c vào t cung.
- L p n i m c t cung: là l p niêm m c màu h
l p t bào bi u mô hình tr , xen k có các

c ph b i m t

c a các tuy n nhày t cung.

Nhi u t bào bi

ng thì g t

nh ng ch t nhày ti t ra v phía c t cung. Trên niêm m c có các n p g p.
L p n i m c t cung có nhi m v ti t các ch t vào lòng t

giúp

phôi thai phát tri n và duy trì s s ng c a tinh trùng trong th i gian di chuy n
n ng d n tr

i

ng c a Estrogen, các tuy n t cung phát

tri n t l p màng nhày, xâm nh p vào l

i màng nhày và cu n l i. Tuy


7
nhiên, các tuy n ch

c kh

tt

Progesterone. S phân ti t c a tuy n t
chu k

ng c a
i tu

nc a

ng d c.
o
o n i sau t

c âm h

sau thông ra ti

o và ti

c giáp c t

u

p g p niêm m c g i là

màng trinh.
o là m t ng tròn ch

c khi giao ph

th i là b ph

ng

và là ng th i các

ch t d ch t t cung.
* Ti
Là gi i h n gi

o và âm h . Ti

- Màng trinh là m t n p g p g

m:
c thông v

phía sau thông v i âm h . Màng trinh g m các s

i

o,

gi a và do 2

lá niêm m c g p l i thành m t n p.
- L ni

o

i màng trinh.

- Hành ti
h ng

2 bên l ni
tc

o. C u t o gi ng th

c.

* Âm v t: Âm v t có c u t
vào ph n trên kh

c dính

ng ng i, b bao xung quanh b

* Âm h : Âm h hay còn g i là âm môn, n
cách v i nó b i vùng h
m

i. Môi âm h có s c t

2.1.2. M t s

i h ng.
ih
i nhau

mép trên và

n m hôi, tuy n bã ti t ra ch t nh n

m sinh lý c a l n nái
m sinh lý, sinh d c c a gia súc nói chung và loài l n nói riêng
nh v i t ng gi ng v

c duy trì


8
qua các th h và luôn c ng c , hoàn thi n qua quá trình ch n l c. Ngoài ra,
còn ch u

ng c a m t s y u t

d

ic

u ki

ng

m sinh lý sinh d c c a l

i

ng t p trung nghiên c u, theo dõi các ch
* S thành th c v tính
S thành th c v

u khi con v t b

sinh d c và có kh

n. Lúc này t t c các b ph n sinh d

bu ng tr ng, t cung, âm
c vào ho

u có ph n x

n hoàn thi n và có th b

u

ng sinh s n.

Tuy nhiên, thành th c v tính s m hay mu n ph thu c vào gi ng, tính
bi

u ki n ngo i c

ng.

- Gi ng: Các gi ng l n khác nhau thì tu i thành th c v
nhau. Nh ng gi ng có th vóc nh

ng thành th c v tính s

ng

gi ng có th vóc l n.
-

u ki

ng, qu n lý: Cùng m t gi

c

n lý t t, gia súc phát tri n t t thì s thành th c v
tính s

c l i.

-

u ki n ngo i c nh: Khí h u và nhi

ng t i tu i

thành th c v tính c a gia súc. Nh ng gi ng l n nuôi vùng có khí h u nhi
nóng

ng thành th c v tính s

h

ng gi ng l n nuôi vùng có khí

i.
S kích thích c

h ub.N

ng t i s thành th c c a l n cái

m

con cái h u b thì s

c v tính g n ô chu ng c a nh ng
y nhanh s thành th c v tính c a chúng.

Tuy nhiên, tu i thành th c v

th vóc. Vì v
m

i

mb os

ng s
ng và phát tri

i thành th c v
ng c a l n

m b o nh ng ph m ch t gi ng c a th h sau nên cho gia súc ph i


9
gi

t m t kh

ng nh

nh tu theo gi

không nên cho gia súc ph i gi ng quá mu n vì
s nc am

ng th i

* Chu k tính và th

cl
ng t

ng su t sinh

ng t i th h sau c a chúng.
m ph i gi ng thích h p

- Chu k tính
T khi thành th c v tính, nh ng bi u hi n tính d c c a l

c di n

ra liên t c và có tính chu k . Các noãn bào trên bu ng tr ng phát tri n, l n
d n, chín và n i c m trên b m t bu ng tr ng g i là nang Graaf. Khi nang
Graaf v , tr ng r ng g i là s r ng tr ng. M i l n tr ng r ng con cái có
nh ng bi u hi n ra bên ngoài g
ng d

ng d c. Do tr ng r ng có tính chu k

(Khu

Chu k tính

].

nh ng loài khác nhau là khác nhau và

m i thành th c v tính thì chu k
m i

u

nh mà ph i 2 - 3 chu k ti p theo

nh. M t chu k tính c a l

ng trong kho ng t 18 - 22
c

ng d

ng d

+

ng d
ng d c:

kéo dài 1 -

u tiên c a chu k tính,

n này có s
ng thái th n kinh.

i c v tr

n này các noãn bao phát tri n m nh,

thành th c và n i rõ trên b m t bu ng tr
huy

n ngh

ng sinh d c b

t d ch nhày, niêm d ch

u xung

c t cung ti t ra làm c

t cung hé m . Các noãn bao chín, t bào tr ng tách kh i noãn bao. T cung
co bóp m nh, c t cung m ra, niêm d ch ch y nhi u. Con v t b
hi n tính d c, âm h

có màu h

d ch nh n ch y ra. Con v t gi

ng d

u xu t
n có

ng, thích nh

n ti

ng kéo dài t


10
2 - 3 ngày, tính t khi t bào tr ng tách kh
ic

n này các bi n

c rõ nét nh t, niêm m c âm h sung huy

rõ r t và chuy n sang màu m n chín, niêm d ch t

o ch y ra nhi u, keo

0,3 - 0,70C, pH h
hi

ng ng i không yên, phá chu

ho c b
ho

c. Con v t bi u
ng gi m,

ng trong tr ng thái ng

con khác nh y l

g

n này, l n thích g

ng

s n sàng ch

m t bên, 2 chân sau d
N u

ch sang

u xu ng s n sàng ch

c.

n này, t bào tr ng g p tinh trùng và x y ra quá trình th

tinh t o thành h p t thì chu k sinh d c ng ng l i, gia súc cái
xong m t th i gian nh
k sinh d c m i l i b
chuy n sang

vào giai

nh tu loài gia súc thì chu

u. N u không x y ra quá trình trên thì l n cái s

n ti p theo c a chu k tính.
ng d c:

n này kéo dài kho ng 2 ngày, toàn

b

c nói riêng d n tr l i tr ng thái sinh lý
ng. Con v t d n chuy n sang tr
c toàn b

:

n này kéo dài t 10 - 12 ngày, b

ng tr

vàng tiêu hu

u

c th tinh và k t thúc khi th
n con v

ng tr l i tr
-Th

n

i.

n ngh
t ngày th

n u ng

ng sinh d

d c ng ng ti t d ch, c t

ho

c, khi

c
ng.

m ph i gi ng thích h p

Th i gian tinh trùng l

c gi ng s ng trong t cung l n nái kho ng

45 - 48 gi , trong khi th i gian tr ng c a l n nái t n t i và th thai có hi u


11
qu là r t ng n, cho nên ph i ti n hành ph i gi
gi ng thích h p nh t là vào gi

n ch

i v i l n nái ngo i, l n lai, th
có hi

ng ch

c.
m ph i gi ng t t nh t là sau khi

c 6 - 8 gi , ho c cho ph i vào cu i ngày th 3 và sang

ngày th 4 k t lúc b
và l n nái lai th

m ph i

ng d

ng theo kinh nghi m l n nái ngo i

m ph i gi ng thích h p: n u l n nái ch

ngày sau cai s a thì bu i sáng ch

c5

c thì bu i chi u ph i, bu i chi u ch u

c thì sáng hôm sau ph i, còn l n nái sau khi cai s a 5 ngày tr lên ch

c

lúc nào thì ph
Khi th c hi n th tinh nhân t o, th y l n nái ch
ph i vào bu i chi u, n u có tri u ch ng ch
cho ph

c bu i s m thì cho

c bu i chi u thì sáng hôm sau

ng ph i 2 l n (ph i l p)

n ch

u khoá

a th i k r ng tr ng.
* Kho ng cách gi a các l
Kho ng cách gi a các l

là ch tiêu quan tr

sinh s n c

kh

ng t ng h p bao g m th i gian có

ch a, th i gian bú s a, th i gian t cai s
kho ng cách gi a l

n th thai l a sau, do v y

n s con cai s

l

c a

i gian mang thai c a các gi ng l
trong kho ng 113 - 115 ngày.
rút ng n kho ng cách l
ng n th i gian bú s a và cai s a s m
th i gian cai s a

s n xu

ng b ng cách rút

l n con. Hi n nay, t i các trang tr i,

l n con là 21 ngày, sau cai s a 5 -

y kho ng cách gi a các l
140 ngày, m

ta ch có th

c ph i.

t i các trang tr i hi n nay trung bình là
c 2,5 l a.


12
*
Theo Tr n Ti
th i gian nh

], gia súc cái mang thai trong m t

nh tùy t ng loài gia súc, khi bào thai phát tri

i tác

ng c a h th ng th n kinh - th d ch, con m s xu t hi n nh
y bào thai, nhau thai và các s n ph m trung gian ra ngoài, quá trình này g i
là quá trình sin
Khi g

.
con cái s có các tri u ch ng bi u hi

tu n, nút niêm d ch

c t

ng sinh d c l ng, sánh dính và ch y ra

1-

c bên ngoài b

i: âm môn phù to, nhão ra và sung huy t nh
ab
l n, s

1-2

u có nh ng

u núm vú to, b u vú

u ti t.
u là m t trong nh ng ch tiêu quan tr

nh gia

:
3 ngày, hàng vú gi a v

c trong.

1 ngày, hàng vú gi a v

cs

cv
2 - 3h, hàng vú sau v
Th

u.

cs
cs

u.
u.

kéo dài hay ng n tùy t ng loài gia súc, l

c tính t khi c t cung m

ng t 2 - 6h,

n khi bào thai cu i cùng ra ngoài.

*Sinh lý ti t s a c a l n nái
Quá trình ti t s a c a l

n:

- Quá trình t ng h p s a:
Quá trình t ng h p s
d

u ti

ng c a FSH và LH các t

th n kinh và th
ng bì tuy n vú, t

bào m ch qu n t ch c phát tri n m nh.
Prolactin- Hormone thu

c tuy n yên kích thích t bào nang

tuy n t ng h p s a t nh ng nguyên li u l y trong máu. Các nguyên li u


13
l y trong máu nh

vai trò c a các hormone: STH, TSH, glucagons,

AC

i Lactoza, Cazein, MgSO 4 ,

kháng th

c t ng h

huy

s

c t Glucoza, Fructoza

c t ng h p t Glycerin và axit béo.

- Quá trình th i s a:
Quá trình th i s

th n kinh th d ch. Khi l n con

bú t o c m giác truy n v th

i kích

thích tuy n yên ti t Oxytocine. Oxytocine kích thích h

u vú

y s a ra ngoài.
S ti t s a c a l
ng s

u:

c ti t ra trong m

có thành ph n khác v i s

u g i là s

u, s

ng. Trong s

u

u có 13,7%

Prealbumin; 11,48% Albumin; 12,7% -glubulin; 11,29% -glubulin và
45,29% -

có ch

cho l n con n u l

ng s

- S ti t s

u theo l

nl

:s

n d ch

u.
ng s

nt l a

m d n.

2.1.3. Nh ng hi u bi t v b nh s n khoa

l n nái

2.1.3.1. B nh viêm t cung
* Nguyên nhân c a b nh viêm t cung
Theo Tr n Ti
b

], viêm t cung là m t quá trình

ng x y ra

gia súc cái sinh s

. Quá trình viêm phá hu

các t bào t ch c c a các l p hay các t ng t cung gây r i lo n sinh s n
gia súc làm

ng l n, th m chí làm m t kh

n

gia súc cái.

t và cs (2000) [5] cho bi t: b nh viêm t cung
ng do các nguyên nhân sau:

l n nái


14
- Công tác ph i gi

thu t, nh t là ph i gi ng b ng

tinh nhân t o làm xây xát niêm m c t cung, d ng c d n
c vô trùng khi ph i gi ng có th

n t ngoài vào t

cung l n nái gây viêm.
- L n nái ph i gi ng tr c ti p, l

cm cb

ho c mang vi khu n t nh ng con l

t
viêm t cung, viêm âm

o truy n sang cho l n kho .
-L

khó ph i can thi p b ng th thu t gây t

m c t cung, vi khu n xâm nh p gây nhi m trùng, viêm t cung k phát.
-L

b sát nhau x lý không tri

n viêm t cung.

- Do k phát t m t s b nh truy n nhi

- Do v sinh chu
không s ch s , trong th

y thai truy n nhi m,

, v sinh b ph n sinh d c l
c t cung m vi sinh v

c và sau
u ki

xâm nh p vào gây viêm.
m và cs (1997)[9] ngoài các nguyên nhân k trên viêm
t cung còn có th là bi n ch ng nhi m trùng do vi khu n xâm nh p vào d
con gây nên trong th
nh p vào t

t cung m ), vi khu n xâm
ng máu và viêm t cung là m t trong nh ng tri u

ch ng lâm sàng chung.
* Tri u ch ng
B
nh

c chia làm 3 th viêm chính g m: Viêm n i m c t cung (th
cung (th

v i các bi u hi n c th

c t cung (th n ng)
c trình bày trong b ng 2.1.


15
B ng 2.1: M t s tiêu chí phân bi t các th viêm t cung
(theo Tr n Ti

s (2002))

STT
trung bình)
1

2

Màu
Viêm

Mùi

Tanh

3
4

cung

5
hoàn toàn

toàn

toàn

* H u qu c a b nh
B nh viêm t cung

l n nái là m t trong nh ng t

d c c a l n nái sau khi sinh,

ng r t l

m t s a, l n con không có s a s còi c
tri n, l n nái ch

n kh

ng sinh

n, làm

ng, l n con ch m phát

ng d c tr l i, không th thai, có th vô sinh, m t kh

n c a l n nái.
u tr
B nh do vi khu n gây ra nên c n thi t ph

c vai trò c a

vi khu n gây b nh, s m n c m c a chúng v

c

u tr nh m tiêu di t s m và k p th i vi khu n gây b nh, tránh s
lây lan c a vi khu n.


16
2.1.3.2. B nh viêm vú
ng g p

l n nái do b viêm m t hay nhi u

tuy n vú gây nên b i vi khu n ho c b nh th c p t
Xu t hi n ngay sau khi l
sau khi l

ho c có hi

nh khác mang l i.

ng lâm sàng kho ng n a ngày

.

* Nguyên nhân
- Do l n m b t

ph n sinh d

và b u vú (L
vú m ),... t

o, t cung, vú

c chu ng tr i có nhi u c nh s c làm xây xát
u ki n cho vi khu n gây b nh (Staphylococcus, Streptococcus,

E.coli,...) xâm nh

gây viêm nhi m t i ch và vào máu gây nhi m trùng

huy t và viêm vú.
- L n m nhi u s
h t làm cho s a b
m

u ch

ng t

n con không bú

ng thu n l i cho vi khu n phát tri n; l n

ít con nên có nhi u vú b th a ho c do l n m ch cho con bú có m

nh

c l n con bú s b

ad

- Do v sinh chu ng tr

n viêm vú.
c ti u không thoát h t, chu ng

quá b n, vi c sát trùng không c n th n; nên vi trùng d xâm nh p vào gây
chu ng tr i quá l nh, quá nóng.
* Tri u ch ng và ch
- L n m có bi u hi n s t, hay n m úp b

ng ch n ch

t

n m.
- Vú l

,c

cb

- Vú viêm không cho s a. S a vú viêm ch a m màu vàng xanh, l n c n.
- L n con kêu nhi u, chen chúc nhau do thi u s a.
* B nh tích
-B
h ch lympho.

(có th

i da phù và viêm các


17
* H u qu c a b nh
- B nh viêm vú trên l
d

nl ns

ng g

n nuôi con, vú b viêm

cb

-L

ng s a gi m ho c m t h n s a.

c bú s

u ho c bú s a l n m viêm s b tiêu

ch y, không th ch a kh i hoàn toàn.
* Phòng b nh
- T m r a s ch s cho l n nái và v sinh sát trùng chu ng tr
l

tiêu di t vi trùng t

c khi

ng.

- Sau khi l

c m r a s ch hai hàng vú và hai chân sau

c a l n m . Ki m tra và thu nh t h t s

cho l n m

s sinh ra ch ng s t s a.
- Ki

s

n con. B trí cho các l n con bú
u.

-

m

ph

vài ngày nên gi m b t kh u

m trong th

al

- Khi l n m b viêm vú, không nên cho l n con bú nh ng vú b viêm.
- Chú ý v sinh s ch s chu ng tr i, không nên cho l n m n m trên n
sàn b n dính
mv

c ti u. Duy trì chu ng tr i thoáng mát v mùa hè và

ông.
u tr
-

c m

m

b

gi

nhàng 2 - 3 l

vú m m d n.

- V t vú b viêm 4 - 5 l n/ngày cho h t s

h n ch vi c lây lan t

vú viêm sang vú lành.
2.1.4. Nh ng hi u bi t v thu
2.1.4.1. M t s thu
* Nh ng thu

u tr
u tr
u tr b nh viêm t cung:


18
- Marphamox-gen LA: 1ml/10
- Marphamox-LA: 1ml/8

12kgTT, hi u l c thu c 48h

10kgTT, hi u l c thu c 48h

- Cefanew- LA: 1ml/20 25kgTT/ngày, hi u l c thu c 72h
- Dùng ng th tinh nhân t o th t r
d

c mu i loãng

o và t cung b ng dung

c canh ho c thu c tím 1/1000, ngày m t l n

trong 2 3 ngày.
- Thu c b tr : VTM B1, VTM B, VTM PP...
* Nh ng thu

u tr b nh viêm vú:

- Ampicillin, penicillin, anagin, tiêm Oxytocin 10UI/ngày dùng t 3
4 ngày, dùng ch ph m có ch a Thyroxine, khoáng vitamin b sung cho
l n nái.
-

ng th i k t h p v i các bi

ng viêm và v t b s a
2.1.4.2. Thu

làm gi m hi n

vú viêm.

u tr

tài

* VETRIMOXIN LA
Vetrimoxin LA là kháng sinh thu c nhóm
khu n r

-lactam có ph

kháng

ng kéo dài

- Thành ph n:
+ Am

i d ng mu i trihydrate).............15 g
cv

- Ch

.....................................................100 ml

nh: Gia súc, c u, heo

+ Nhi

ng tiêu hóa

+ Nhi

ng hô h

nh do Pasteurella gây ra)

+ Nhi m trùng da và mô m m
+ Nhi

ng sinh d c - ti t ni u(Viêm bàng quang, viêm vú,

viêm t cung)
+ Nhi m trùng sau khi gi i ph u