Nghiên cứu ảnh hưởng của mật độ đến khả năng sinh trưởng và phát triển của giống vừng đen V10 vụ xuân năm 2015 tại trường Đại Học Nông Lâm Thái Nguyên. (Khóa luận tốt nghiệp)

I H C THÁI NGUYÊN
I H C NÔNG LÂM
---------------oOo--------------

NH MAI
tài:
U

NG C A M

N KH

NG VÀ PHÁT TRI N C A GI NG V

SINH
XUÂN

I H C NÔNG LÂM THÁI

KHÓA LU N T T NGHI

H

o

IH C

: Chính quy

Chuyên ngành

: Tr ng tr t

Khoa

: Nông h c

Khóa h c

: 2011

2015


I H C THÁI NGUYÊN
I H C NÔNG LÂM
---------------oOo--------------

NH MAI
tài:
U

NG C A M

N KH

NG VÀ PHÁT TRI N C A GI NG V

SINH
XUÂN

IH

KHÓA LU N T T NGHI
H
o
Chuyên ngành
Khoa
L p
Khóa h c
Gi
ng d n

IH C

: Chính quy
: Tr ng tr t
: Nông h c
: K43 - TT - N02
: 2011 2015
: ThS. Ma Th


i

Th c t p ngh nghi

n h t s c quan tr ng trong toàn b quá

trình h c t p và rèn luy n c a m i sinh viên
ng, Trung H c Chuyên Nghi p. V

thuy t g n li n v i th c t

ng ru

i H c, Cao
h

i hành, lý

c t p t t nghi p s giúp sinh viên c ng c và

h th ng l i toàn b ki n th
h

t tc

c và áp d ng sáng t o nh ng ki n th

ng th i giúp sinh viên làm quen v i th c ti n s n

xu t.T

c h i và rút ra nh ng kinh nghi m th c t lao

ng s n xu t, nh m nâng
b khoa h

ng tr thành m t cán

c nhu c u xã h i.

Qua th i gian h c t p và rèn luy n
cs

i H c Nông Lâm Thái

r t t n tình c a các th y cô giáo trong

ng nói chung và các th y cô giáo trong Khoa Nông H
bày t lòng bi
t n tình tr c ti

ct

c bi t em xin

ng d n: ThS. Ma Th

ng d n em trong su

thành khóa lu n t t nghi p c a mình.
Trong su t quá trình hoàn thành khóa lu n s không tránh kh i nh ng
thi u sót, em r t mong nh
khóa lu n c

c nh ng ý ki

a th

c hoàn thi

Em xin chân thành c

Sinh viên

nh Mai

i


ii
DANH M C B NG BI U
B ng 2.1 B ng thành ph

ng có trong b t v ng và trong th t ....... 18

B ng 2.2 V ng dùng cho th c ph
B ng 2.3 ti

c, công nghi p và m ngh ........... 20

a m t s cây có d u dùng cho s n xu t d u sinh h c

(Biodiesel)....................................................................................... 21
B ng 2.4. Tình hình s n xu t v ng trên th gi

2013)............. 22

B ng 2.5. Tình hình s n xu t v ng c a m t s châu l
B ng 2.6. Di n

t, s

ng c

l n nh t th gi

c s n xu t h t v ng

............................................................. 24

B ng 2.7. Tình hình s n xu t cây v ng

Vi

2013) ...... 26

B ng 4.1 Th i ti t khí h u c a t
B ng 4.2

.......................... 34

ng c a m

ng, phát tri n c a

gi ng v
B

............... 23

xu

......................................... 35

ng chi u cao cây c a gi ng v
i H c Nông Lâm Thái Nguyên .............38

B ng 4.4

ng c a m

m hình thái c a gi ng

v ng V10 .............................................................................40
B ng 4.5.

ng c a m

gi ng v

tr

n CSDTL và KNTLVCK c a
xu

iH c

Nông Lâm Thái Nguyên ................................................................. 41
B ng 4.6.

ng c a m

n các y u t c

a gi ng

v ng V10......................................................................................... 43
B ng 4.7. Tình hình sâu b nh h i trên gi ng v

i thí nghi m

......................................................................................... 45

ii


iii
DANH M C CÁC KÍ HI U VI T T T
CSDTL

: Ch s di n tích lá

CV

: H s bi

LSD0,05

: Sai khác nh nh

KNTLVCK

: Kh

NSLT

:

NSTT

ng

t ch t khô
t lý thuy t
t th c thu
i ch ng

iii


iv
M CL C
...........................................................................................1
1.1

................................................................................................. 1
................................................................................. 3
................................................................................... 3
.................................................................................... 3

và

............................................3

1.4.2.

........................................................3

.

................................................................4
.............................................. 4
..........................................................................................4
.............................................................................................5
............................................................................ 7
......................................... 10
...............................................................................10
........................................................................10
............................................................................11
g...................................................11
................................................................. 12
.................................................................12
.....................................................................14
..................................... 16
.............................................................................16
.............................................................18

2.5.3.
.............................................................................................20
............................ 22

iv


v
..............................................22
..............................................25
........................................ 26
2

...................26

2.7.2. Nh ng nghiên c u v m

tr ng v ng

Vi t Nam ....................28
....................29

............................................................................... 29
............................................................. 29
............................................................................. 29
...................................................................... 29
3.4
3.4.2. Q

........................................................29
.............................................................................30
................................ 31

3.5.1. Các ch tiêu v

ng và phát tri n .........................................31

3.5.2. Ch tiêu v sinh lý ............................................................................32
........................32
3.5.4. Các y u t c

t........................................................33
..................................................................... 33
.......................................................34
..... 34

....................................................35
........................................37
....39
4.2.4.

Thái Nguyên...............................................................................................40
........................... 43

v


vi
............................................ 44
............................................................46
................................................................................................. 46
............................46
...............................................................46

5.1.3.

.......................................................................46
.................................................................................................. 46
.............................................................................47

vi


1

1.1.
Mè (tên khoa h c là Sesamum indicum L.) còn g i là v ng, là cây công
nghi p, cây th c ph m ng n ngày có giá tr

c bi

t loài cây l y h t có d u quan tr
v ng có

n

i nh t trên th gi i, h t

ng d u và protein cao. H t v ng ch a 45-55% d u, 19-20%

protein, 8-

c, 4-6% tro. Thành ph n axít h

2 lo i axít béo

(Axít oleic C18H34O2:45,3-49,4%; axít linoleic

C18H32O2: 37,7-

ng axít có trong b t v ng và trong th t (b ng

2.1). Ngoài ra h t v ng ch a nhi u ch
d

y u là

ng, v ng là lo i

c s d ng trong nhi
Bên c

c.

ng còn có giá tr

ng, sinh lý h c và d u

v ng có tính oxy hóa cao nên khó b ôi so v i các loài d u khác. D u v ng
ch a vitamin E và m t vài ch t ch ng ôxy hóa quan tr ng khác. Các ch t
ch

c làm

gi m m

, các ch t ch
ã tìm th y trong d u v ng. Tác gi (Cooney và c ng s trong
), [11]

v i s ho

ng d u v ng có ch a gamma tocopherol cùng

ng c

ab

b nh tim m ch.
Cây mè có th
trong tiêu dùng

ng ng n (kho ng 70

ph m vi nông h

i thâm canh, có kh

ng th
nd

, d tiêu th trên th

ng, thích h p luân, xen canh và g i v

v
ngu

i s ng hi n nay, d u th c

thành m t nguyên li u r t quan tr ng c n thi t, là m t trong nh ng
ng c i thi n s c kh
Di n tích tr ng v

su

90 ngày) thu n l i

t 5,061 (t /ha

i và có nhu c u ngày càng
a th gi

ts

t 9,399 (tri

ng 4,757 (tri u t

n

1


2

tích tr ng v ng c a Vi
s

t 4,681 (t /ha),

t 22 (nghìn t

u này cho th y cây v ng là m t trong nh ng

cây công nghi p có giá tr và có di n tích tr ng v

i l n so v i các

cây tr ng khác theo (Fao.stat, 2015), [23] .
Trong các y u t c

t thì m

quan tr ng. N u tr ng dày, s

t vai trò r t

di n tích nhi u, di n tích dinh

ng cho m t cây h p d n t i cây thi

ng, thi u ánh sang, ít phân

cành, s m b che ph làm cho lá r ng nhi u, s hoa ít, s qu /cây ít, kh i

ng 1000 h t nh

c l i n u tr

ng c a cây

tr ng r ng cây phân nhánh nhi u, s hoa và s qu /cây nhi u, kh
th
cm

t không cao.

gieo tr ng thích h p có

ng và phát tri

ng

ng r t l

n

su t c a v ng. Nhi u thí nghi m cho

th y r ng n u gieo tr

thích h p thì s

su t cao.

Th c t trong s n xu t hi n nay di n tích tr ng v ng còn nh l và manh
mún, nên vi c áp d ng khoa h c ti n b
th n a là nh

ng khoa h c

k thu t vào trong s n su t còn làm theo kinh nghi m truy n th
vãi, mà kh
D

nm

thích h p cho t ng gi ng cho t ng mùa v .

n tình tr ng lãng phí v gi ng và không phát huy v ti

su t c a gi ng. Vì v y vi
m i gi ng phù h p v

nh
u ki

cm

gieo tr ng thích h p cho
u ki n canh tác là r t c n

thi t. T

i dân hi u và áp d ng các m

s n xu t nh

su t.

T nh ng nh
Nghiên c u
phát tri n c a gi ng v

nh trên chúng tôi
ng c a m

n hành nghiên c
n kh

thích h p vào
tài:
ng và
iH c

2


3

-

-

1.4

và
- Giúp sinh viên

-

,t

3


4

2.1
2.1

Châu Ph

Babylon và Assyria
-

nguyên.

vào Châu Âu và phía nam vào
(Th

), [8], (Papyrus

1608 -16/8/1661), [17

4


5

Tuy

(4.000 -

2.1

Gi i(regnum)

Plantae

Ngành(divisio)

Embryophyta

L p(class)

Spermatopsida

B (ordo)

Malpighiales

H (familia)

Euphorbiaceae

Chi(genus)

Jatropha

Loài (species)

J. curcas

Cây V ng (Tên khoa h c: Sesamum indicum L. syn. S. orientale L.) là
cây hàng niên và là cây có d u. Gi ng V ng Sesamum có kho ng 30 loài
c tr ng ph bi n là V ng tr ng (Sesamum indicum

5


6

L.), và V

ng c a cây

V ng t 75 t i 150 ngày tu theo gi

c tr ng ph bi n

Vi t Nam và Campuchia có th

ng t 75 t i 100 ngày, v i

chi u cao cây t 1 t i 2,0 mét. Cây V ng b t ngu n t Trung M lan r ng t i
c nhi

i và c n nhi

i khác, m c ch y u

c tr

b ov

b thú phá ho i. Cây V ng ch
c

n và ru ng kh i

khô h n cao (th m chí có th s ng

hoang m c

Cây V

châu Á và châu Phi.

nh tranh v i các loài cây
c bi

cây có d

t lo i cây vua có d u trong các lo i

ng d u trong h t r t cao, t 50 t i 60% d u trên tr ng

ng h t. Cây V ng ch u h n r t t t và nó có th tr
các lo

c).

t khác nhau

Vi t Nam.

H t v ng ch a d u có th

cs

ng cao, s d

t o d u diesel sinh h c ch t
el tiêu chu n. Trên th gi i V ng

Tr ng (tên khoa h
nhi m s c th

ng trên

c tr ng ph bi

ng

2n =26, ngoài ra còn có S capennsen; Salanum; S chenkii; S

laniniatum có 2n = 64 (Ph

c Toàn, 2008), [3]. V ng có nhi u gi ng và

nhi u dòng khác nhau v th

ng, màu s c c a h t và d ng cây.

Cây V ng có 2 ch ng lo i chính (Ph

u, 2005), [4]:

4 tháng. Nó thíc

Gi ng V

i ta d a vào m t s

c

phân lo i chúng:

6


7

2.2

V ng là cây tr

r

gi ng v ng khác nhau v
hoa, qu , h

ch

i. Hi n nay có t
c, kh

ng
ng, màu s c

ng v

c
u cao cây bi n

ng t 1

2,0 m có h th ng d phát tri n qu nang ch a nhi u h t nh có

ch a d u.

25cm.

canh tác.
Thân cành

cành

7


8

120cm (

- 120cm.

Lá
Lá v ng m c cách và m

i. Lá có nhi u hình d ng khác nhau và

i r t l n v hình d

c ngay trên cùng m t cây và gi a

các gi ng V

ng các lá

v trí th

và r

ng to
v trí gi a thân

, các lá

v

Tùy thu

m c a gi ng mà các lá có th m

xen k nhau, ho c
r t quan tr ng vì nó
ng tr c ti p t

ng nh và h

im

i

i hay m c

trên m c xen k . S s p x p lá trên thân

ng t i s hoa sinh ra
t th

nh
i chi u t 3-

17,5cm, r ng 1-1,5cm, chi u dài cu ng lá t 1-5cm. B m t lá v ng có nhi u

ng có màu xanh nh t và có ch t nh n. Màu s
ph thu

m nh t

m di truy n gi ng.

8


9

Hoa
Hoa v ng có d ng hình chuông, cu ng ng n, tràng hoa g m 5 cánh h p
ng hoa dài 34cm, nh

c g m 5 cái dài 0,5-0,6cm, cái ho

nh y n

-

ng m t cái b t d c. B u

c phân thành nhi u vách gi mang r t

nhi

ng tr ng, ph t h

hoa c a thân tính t m

t tr

u tiên mang

m di truy n c a gi ng và có s

t ch v i chi u cao cây. Hoa m c ra t các nách lá
c

ng m

ph n trên

ng h p m c thành chùm

có t i 8 hoa.
V ng là cây t th ph n, côn trùng và gió có th xúc ti n quá trình th
ph n. Th

u ki n th i ti t khí h u (nhi

, ánh

m di truy n gi ng.

Qu v ng thu c lo i qu nang có ch a nhi u h t nh bên trong, lát c t
có hình ch nh

qu ng n

d ng hình qu là m

nh qu . Nhìn chung m i

c tính c a gi ng và có liên quan ch t ch t

dài c a qu có th

i t 2,5 - 8cm v

t 0,5 - 2cm và s

u kiên

ng kính qu

i t 4 - 12. Trên qu có nhi u

lông, m

u ki n tiêu chu

phân lo i gi ng. Quá trình

chín c a qu di n ra t g c lên ng
chín v s n t d c theo vách
l
qu

nh qu , ch

nh qu xu

ng qu

ho c m r ng 2
ng

v trí th p có h t l

Trong qu v ng có r t nhi u h t nh , v ng là h t song t di p, c u t o
có n

tr ng d t, v h t có th nh n ho c giáp. Chi u dài t

2-4mm, chi u r ng kho ng 1,5 - 2mm, dày 1mm. Tr

ng 1000 h t t 2 -

9


10

4g. Các gi ng v

ng 1000 h t ch trên

2g, h t v ng có nhi u màu s

ng,

cc ah

, nâu, xám

a t ng gi ng. V

v ng vàng và nâu. H t v ng ch a nhi u d

ng trong h t

v ng có kho ng 50% d u, 25% protein, 5% khoáng ch t, 1% canxi, 3% các
ch t h

% ch

y ph

Do v ng có ch
s cn ym

Ph

u, 2005), [5].

ng d u cao v

c b o qu n d m t

ng d u c a h t v

i r t l n ph thu c

vào gi ng và v mùa gieo tr ng, có th có m
tr

iv

n gi a gi ng và v trí

ng c a h t v ng.

2.3.1.
V ng là cây tr ng có ngu n g c nhi

i nên t ng tích ôn yêu c u

trung bình 2.7000C trong su t th i k sinh tr
ng, phát tri n bi

ng. Nhi

ng trong ph m vi 25

thích h p cho s n y m m c a h
hoa kho ng 25

270C. Nhi

thích h p cho s n hoa và s phát tri n qu
i 200C kéo dài th i gian n y m m.

i 180C s

Nhi

cao trên 400C vào th i gian ra hoa s c n tr s
l hoa r

lép và t l tách qu

i 100C cây ng ng

phát tri

phát tri n và ch t. Nhi
th ph n, th

300
ng và s hình thành

320C. N u nhi

trong kho ng 28

p cho

ms

l h t

ng ru ng.

2.3.2.
V ng là cây ngày ng

u ki n th i gian chi

gi /ngày s rút ng n th
-

th

ng. V ng s ra hoa s m
u ki n t nhiên (12gi

s gi n ng trong ngày

i 10

ng tr c ti

ánh sáng,
t c a v ng. Trong

ng, nh t là sau khi tr hoa, v ng c n kho ng 200 - 300 gi

10


11

n ng/tháng cho t i khi trái chín hoàn toàn. K t qu nghiên c u v
ánh sáng trên cây v ng cho th

ánh sáng trong th i gian k t qu

t 28.000 lux thích h p nh t cho quá trình hình thành d u. Hàm
ng d u trong h t gi m 8% n

ánh sáng gi m xu ng 7.000 lux [1].

2.3.3.
t là y u t quan tr ng nh t
V

t v ng.

i ch u h
t xu

phát tri

t nh y c m v i s thi

c.

i 70% kéo dài > 20 ngày trong th i k ra hoa và qu
t h t s gi m >25%. V

nh

-

i n

u ki

thi t là 900 - 1000mm, v ng s
khác nhau gi

n sinh

it

cc n

tt

c

ng: Th i k

ng

34%; th i k ra hoa k t qu 45%; và th i k
h p cho s

t thích

ng, phát tri

V

t c a v ng là 70 - 80%.
u h n khá. Các tài li u nghiên c u

c ti n s n xu t cho th y v ng có th
ki

- 300mm phân b

u

u trong c v

ch s

làm ph m ch t v ng gi m do nhi m b nh. V ng r t d m n c m v

c,

n

u,

cs

ngã và ch t. Sau khi gieo h t n

h t s b úng, không n y m m và ph i gieo l
ch nh ng r i ro do s b

ng v

quy ho ch trong vùng an toàn v

t và h n
t, vùng tr ng v ng ph
c ch

c

i tiêu.

2.3.4.
V ng phát tri
cao nh t trên các lo
i tiêu ch
cây s ch t n

c trên nhi u lo
t có thành ph

u qu
i nh

ph cao, t ng canh tác

ng. Kh
c ng p kéo dài quá 24h, nh t là th i k

ng. Tính thích nghi c a v ng trên nhi u lo

r

c bi t,
ng dinh

c nh n m nh trong

11


12

nhi u tài li

u th k

yêu c

ix

ng. Yêu c u c

v i cây v ng nhìn chung bi

t 70 -

trung bình tr lên, kh

ct t

v ng. Nh ng lo

chú ý v

i

ng trong m t ph m vi khá l n, song các lo i

t cát, th t nh có pH t 5,5

i nh , m

i Roma cho r ng: v ng

ng mùn t

u có th tr ng và phát tri n cây

phì t nhiên th

i th v thành ph n

c ng m nông, n u ch

u cây tr ng thích h p,

th y l

có th

i phân bón khác, thì

c hi u qu kinh t cao khi s n xu t v ng trên nh ng lo

t

này.
2.4
2.4
Cây v ng tuy có ít sâu b

i các gi ng cây tr ng khác, tuy
ng nó v n b m t só lo i sâu b nh phá ho i,

nh t là

nh ng vùng tr ng t

- Sâu cu

c thân: Có màu kem v ch vàng nâu, sâu l n màu xanh

vàng nhi u d

phòng tr : ng t b

u màu nâu, làm t
tr ng,

ng n và lá non cây. Bi n pháp

sâu non m i n , b

sâu

lên cao và tr thành d ch ho c s d ng thu c hóa h c có n
ng b

gi

- Sâu s ng: Sâu non m
s ng

phía sau, màu s

y s c dài 7-8cm, hóa nh

i vào

ng v i các cây tr ng khác.
có nhi u ng n, có gai nh
i t màu xanh l c sang màu nâu. Sâu non
t, nh

và có vòi u n

m l n thân dài 40-50mm màu nâu và nhi
ho

ng vào

m thích

chua ng

c bi t là lá

non [20].
Bi n pháp phòng tr : Dùng b y chua ng

b

m, cày

t

di t nh ng, luân canh v i cây tr ng khác, di t sâu non có th dùng m t

12


13

trong các lo i thu c: Alphatap, Alpha, Alpha cypermetrin, Lannate, Fenthion,

Admire, Fenbis, Decis, Regent 2 lá xanh.
- Sâu xám: Thành trùng là m t lo

-40 cm, thân

màu nâu t i, râu con cái hình s i ch

c kép. Cánh

c có màu nâu thâm ho c màu n

c có 3 vân, g n g c cánh

có m t vân hình, gi a hình tròn, cu i cánh hình h

u. Cánh sau màu xám

tr ng. Tr ng hình bán c u có nhi u g n i, m

màu tr ng s a -> h ng

nh t -> tím s m. Sâu non m i n

y s c 18 cm, càng l n có

t bóng m , ph n b ng màu nh
nh

i có 4 u lông l

t phía trên có 4 u lông

t cu i cùng

m

t màu nâu

m. Nh ng có màu bóng.

i t i, ho

t, c d i, kh

ng ban

tr ng c a con cái ph thu c nhi u vào dinh

ng, ít thu hút b

i 1 s ng trên cây g p nh ng mô lá làm

th ng l nh . Tu i 2 chui xu

n cây con. Tu i 3-4 s ng

xung quanh g c cây. Sâu tu i l

thi u th

có th di chuy n t ru ng này sang ru ng khác. Sâu non có tính gi ch t và
có kh

y s c, sâu non chui xu

t 3-5 cm

hoá nh ng.
Bi n pháp phòng tr :
- Tiêu di t c d i.
- Gieo tr

i v nhanh g n.

- Dùng b y chua ng
+1 ph

u + 1 ph

b

m (4 ph

nd m

c + 1% thu c BHC).

- Dùng Basudin, Furadan.
- Sâu khoang: Có tên g

p (spodoptera litura), sâu non có
ng th nh

b
m

n, khi sâu còn nh

n, cu i
i nhau t o thành

20

c

13


14

ng vân màu s m, xung quanh vi

ng ch m nâu

ng cu i b ng con cái có túm lông, tr
thành

i m t lá, m i

ng, bên ngoài ph m t l

màu nâu vàng.
Bi n pháp phòng tr : Ng t b
sâu khi m

tr ng ,

sâu non m i n , b

sâu lên cao và tr thành d ch, s d ng b y cây tr ng , dùng các

lo
t

ng nh r

ng ru

pc

thành

d n d sâu t i r

gi t sâu),

ho c s d ng thu c hóa h c có n
Làm

ng b

gi t sâu.

ng v i các cây tr ng khác.
Ngoài ra còn có r t nhi u lo i sâu h

ng, sâu róm, r p

xanh, r p bong, b
2.4
Có nhi u b nh h i trên cây v
rút gây ra. Tuy nhiên, tuy thu c vào ch
t ng vùng mà m

m, vi khu n, vi
canh tác c a

gây h i khác nhau, nh ng b nh gây h i chính

ng là b nh l c d , b nh héo vàng, b

cây mè

m lá, b nh ph n tr ng, b nh

-B

Dùng formol, Mocap
10G, Furadan 3H, vôi, CuSO4
-

Rhroctonia solani ), b

14


15

i), [9].
Bi n pháp phòng tr : C n thu d

cây b

di t h ch n m. S d ng các lo i thu c tr b
Derosal n m ph

i g c thân, b nh có th n m theo chi u d c thân làm

ng kém
-

ng có

Bi n pháp phòng tr : Thu d

ng và c d i, nh b và

tiêu h y cây b nh. Có th dùng thu c Anvil, Derosal.
- B nh ph n tr ng:

ng xu t hi n khi có

u v t b nh là nh

m nh màu vàng nh

t b nh lan r ng

không có hình thù rõ r t, trên v t b nh là nh ng bào t phát tri n thành kh i
có màu tr ng bao ph trên b m
cho lá héo d

n sang màu vàng và làm

ng kém, hoa qu r ng h t lép.

Bi n pháp phòng tr : C

i. Khi b nh phát

tri n có th dùng thu c: Zineb, Anvil, Viben-C, Carbenzim.
-B

B nh có th xu t hi n c trên thân và lá. V t b

u

tiên xu t hi
có th

o thành nh ng v t n t, b nh phát tri n theo

chi u d c c a thân. Th i ti t nóng,

u ki n thu n l i

cho b nh phát tri n, n m b nh t n t i trên h t gi ng
i khó phòng tr , ch y u phòng: X lý h
gi ng s ch b
-B
v tb

d ng bào t . B nh

c khi gieo, s d ng h t

nh th i v tr ng h p lý.
m lá: B nh do vi khu n gây ra v i các tri u ch
ng có góc c nh n m sát ph

ng có màu nâu

vàng, các b nh khô có màu nâu sáng, mép các v t b

15


16

Khi b nh n ng các v t b nh có th liên k t v i nhau t o thành v t b n l

và ch y d c theo ph n gân hay cu ng lá. B nh n ng có th t p trung thành
kh i và tr thành nh ng vùng t bào ch t trên lá. B nh có th xu t hi n trên
n v i v t b nh lõm có màu tía ho c sáng.
2.5
2.5
V

t là m t lo i d u th c v t ch a r t nhi u dinh
c h p th tr c ti p vào t

tiêu dùng ngay.

Lo i ch

t các th
ng góp ph n h u hi u trong s thanh l

lo i tr các ch t c n

a và ch a tr

c b nh táo bón, b nh

bã. D
ung m , da ch c l và m t s

cn

an th n, ch a ch ng m t ng , kích thích s ho
c

làm cho
ng và gi

a nhi u thành ph n sinh t

c bi t r t h u ích cho

i ph n trong th i k thai nghén. H
th th

c m nh

uv

t t t cho nh ng b

t

t vì nó là m t lo i d u

r t t t cho h tiêu hóa.
-

m th c v t cây v ng:

V

ng t 75 - 150 ngày tu

gi

c tr ng ph bi n
c có th

chi u cao cây t 1,0 -

Vi t Nam, Campuchia, Thái
ng t 75 - 100 ngày, v i
, có lông, hoa vàng nh t,

nang có khía, h t nh . H t mè không nh ng ch a kho

i 50% d u

và 25% protein mà còn ch a nhi u khoáng ch t. Trong h t mè ch a r t nhi u
các axit béo, kho ng 39% oleic, 44% linoleic và có c vitamin E theo tác gi
(Ph

c Toàn và c ng s

ng d u trung bình trong

16


17

h t mè

Vi t Nam và Campuchia là 51%, có thành ph n axit béo trong h t

- Palmitic C16:0 about 9.5%
- Palmitoleic C16:1 about 0.2%
- Stearic C18:0 about 5.7%
- Oleic C18:1 about 38.8%
- Linoleic C18:2 about 43.8%
- Linolenic C18:3 about 0.3%
- Eicosanoic C20:0 about 0.6%
- Eicosenoic C20:1 about 1.8%
- Eicosedienoic C20:2 about 0.01%
- Other 0.8%
V

c s d ng r t ph bi

k o, chè v

ch bi n nhi u lo i th

t v ng, theo sách b n th

v ng

c, ch

ch a m l r t công hi
ng 70% s
b

n tràng , gi

c, sát khu n tiêu nhi t,

. H t v ng là thành ph n trong r t nhi u lo i th c
ng v ng trên th gi i ch y

c ch bi n trong

u. Trong t ng s h t v ng ti u th

ép d u và 35% dùng trong th c ph m [22].
l n trong ch bi n th
h tv

ng 65% dùng

Vi t Nam h t v ng dùng ph n

o, b t v ng, và ép l y d u.

c ch bi

h tv

t v ng có

c thì

Ai C p

c Châu Phi thì dùng
n chính c a các món canh, gia v , và h

trong ch bi n bánh k o, và d
th c v t r t t

u v ng là m t trong nh ng lo i d u

c m nh danh là n a hoàng c a các lo i d u th c v t.

B i vì d u v ng ch a r t nhi u các ch t ch

n hình là ch t

sesamol. Các ch t ch ng oxy hoá s giúp d u v ng không b gi m ph m ch t
và ch

ng khi b o b o trong th i gian dài. Trong l ch s

i Nh t,

17