Nghiên cứu đặc điểm sinh học từ đó đề xuất những giải pháp phát triển bền vững cho cây Quế ở Huyện Văn Yên tỉnh Yên Bái (Khóa luận tốt nghiệp)

I H C THÁI NGUYÊN
I H C NÔNG LÂM
---------------------

NGUY N TH HUY N

M SINH H C VÀ

XU T GI I PHÁP

PHÁT TRI N B N V NG CHO CÂY QU
HUY

KHÓA LU N T T NGHI

H

o

IH C

: Chính quy

Chuyên ngành

: Nông lâm k t h p

Khoa

: Lâm nghi p

Khóa h c

: 2011 - 2015

Thái Nguyên - 2015


I H C THÁI NGUYÊN
I H C NÔNG LÂM
---------------------

NGUY N TH HUY N
M SINH H C VÀ

XU T GI I PHÁP

PHÁT TRI N B N V NG CHO CÂY QU
HUY

KHÓA LU N T T NGHI

H

o

IH C

: Chính quy

L p

: K43-NLKH

Chuyên ngành

: Nông lâm k t h p

Khoa

: Lâm nghi p

Khóa h c

: 2011 - 2015

Gi

ng d n : TS. Nguy n Th Thoa

(Gi ng viên khoa Lâm Nghi

i H c Nông Lâm Thái Nguyên)

Thái Nguyên - 2015


i

L
n này do chính tôi th c hi

is

ng

d n khoa h c c a TS. Nguy n Th Thoa.
Các s li u k t qu nghiên c u trong khóa lu n c a tôi hoàn toàn trung
th

công b ho c s d

b o v h c v nào.
d ng

,

, thông tin

c ch rõ ngu n g c.

N u sai tôi xin hoàn toàn ch u trách nhi m.

Gi

ng d n

TS. Nguy n Th Thoa

Sinh viên

Nguy n Th Huy n


ii

L IC

cs

ng ý c a Ban giám hi

Lâm Nghi

ng, Ban ch nhi m khoa

ng d n và s nh t trí c a UBND Huy

t nh Yên Bái, em th c hi n nghiên c

m sinh h c,

su t gi i pháp phát tri n b n v ng cho cây Qu

huy

Yên, t
Trong quá trình th c hi

c s quan tâm c a nhà

ng, khoa Lâm Nghi

ng d n, UBND huy

nhân dân trong huy n, b
Em xin g i l i c
Nghi

n Ban giám hi

ih

u ki n thu n l i

giúp em hoàn thành khóa lu n t t nghi
bi

ct

huy
hi n

ng, khoa Lâm

c bi t, em xin bày t lòng

ng d n TS. Nguy n Th Thoa cùng v i UBND
ng d n, ch b

em trong su t quá trình th c

tài.
Em xin g i l i c

n t p th l p K43 Nông lâm k t h

ng viên em trong su t quá trình h c t p, rèn luy n t

ng

i H c Nông Lâm Thái Nguyên.
M t l n n a, em xin kính chúc toàn th th y, cô giáo khoa Lâm Nghi p
s c kh e, h

t. Chúc toàn th cán b trong huy

công tác t t, chúc các b n sinh viên m nh kh e h c t p t t, thành công trong
cu c s ng!

Sinh viên

Nguy n Th Huy n


iii

DANH M C CÁC B NG
B ng 2.1:

S

ng Qu c a huy

B ng 2.2:

Giá tr s n xu t Qu tên th gi i t

B ng 2.3:

S

ng và t

Qu t

nh Yên Bái........................ 8
2003-2011. ................. 16

ng bình quân trên th gi i c a cây
-2011............................................................... 18

B ng 2.4:

Th

B ng 2.5:

Giá xu t kh u Qu c a Vi t Nam (USD/kg).............................. 21

B ng 2.6:

Nh p kh u v Qu vào Vi t Nam .............................................. 21

B ng 2.7:

Giá nh p kh u Qu t

B ng 4.1:

ng xu t kh u ch y u c a Vi t Nam. ............................ 20

c

c trên th gi i............................. 22

m sinh thái c a cây Qu t i huy n

Yên, t nh Yên

Bái............................................................................................... 35
B ng 4.2:

ng c a cây Qu t i huy

nh Yên

Bái............................................................................................... 36
B ng 4.3:
B ng 4.4:

Di n tích tr ng Qu

a bàn các xã thu c huy

. 39

ng, phát tri n c a cây Qu t i huy
Yên t nh Yên Bái. ....................................................................... 40


iv

DANH M C CÁC T , C M T
D1,3

ng kính c a cây

Dt

ng kính tán

VI T T T
v trí 1m3

FAO

T ch

Hdc

Chi

HDND

H

Hvn

Chi u cao vút ng n c a cây

LSNG

Lâm s n ngoài g

OTC

Ô tiêu chu n

TNHH

Trách nghi

UBND

c th gi i
i cành cu cây
ng nhân dân

y ban nhân dân

n


v

M CL C
PH N 1: M
1.1.

tV

U.......................................................................................... 1
................................................................................................. 1

1.2. M c tiêu c a nghiên c u. ........................................................................... 3
1.3

tài....................................................................................... 3

1.3

c t p.............................................................................. 3

1.3

c ti n. .......................................................................... 4

PH N 2: T NG QUAN V V
khoa h c c a v
2.1.1. Giá tr c a cây Qu

NGHIÊN C U ............................... 5

nghiên c u...................................................... 5
i v i kinh t c a huy n

Yên t nh Yên bái. .. 6

2.1.2. Khái ni m lâm s n ngoài g .................................................................... 8
2.1.3. Nghiên c u v lâm s n ngoài g ............................................................. 9
2.1.4.

c

m sinh thái c a cây Qu ............................................................ 11

2.1.5.

c

m chung v di n tích và s n

ng Qu c a huy n

Yên... 13

2.1.6. Th c tr ng s n xu t kinh doanh Qu ...................................................... 13
2.2. Tình hình nghiên c u trên th gi i và Vi t Nam. .................................... 15
2.2.1. Tình hình nghiên c u trên th gi i........................................................ 15
2.2.2. Tình hình nghiên c u t i Vi t Nam. ..................................................... 19

u ki n t nhiên-kinh t -xã h i khu v c nghiên c u. .......................... 22
2.3.1.

u ki n t nhiên................................................................................. 22

2.3.2.

u ki n kinh t xã h i. ....................................................................... 26

2.4. Thu n l

............................................................................. 29

2.4.1. Thu n l i. .............................................................................................. 29
.............................................................................................. 29
.... 30
ng và ph m vi nghiên c u............................................................ 30
m và th i gian ti n hành. .............................................................. 30


vi

3.3. N i dung nghiên c u................................................................................ 30
u.......................................................................... 30
th a tài li u................................................................. 30
u tra thu th p s li u ........................................................................ 30
u tra OTC......................................................................................... 31
3.4.4. Ph

i nghi p ....................................................................... 33

PH N 4: K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N. ......................... 35
4.1. Nghiên c

m sinh thái c a cây Qu t i huy

Yên, t nh Yên

Bái. .................................................................................................................. 35
4.2. Nghiên c

ng c a cây Qu t i huy

nh

Yên Bái............................................................................................................ 36
4.3. Th c tr ng gây tr ng cây Qu t i huy
4.4. Ki n th c b

nh Yên Bái............ 36

a trong vi c tr ng cây Qu t i huy

nh Yên

Bái. .................................................................. Error! Bookmark not defined.
4.5. Tình hình sâu b nh h i cây Qu t
4.6.

ng c a các y u t t

Qu t i huy

a bàn huy

nh Yên Bái... 40
ng và phát tri n c a cây

nh Yên Bái ............................................................ 41

4.6.1. Thu n l i. .............................................................................................. 41
4.6.2. K

.............................................................................................. 42

su t gi i pháp kh c ph

..................................................... 42

PH N 5: K T LU N VÀ KI N NGH ..................................................... 44
5.1. K t lu n .................................................................................................... 44
5.2. T n t i. ..................................................... Error! Bookmark not defined.
ngh . .................................................................................................... 45
TÀI LI U THAM KH O ............................................................................ 45


1

1.1.

tV
Cây Qu là loài cây thân g , s

ng thành có th

ng kính ngang ng c (1,3m) có th
c cách hay g
m

n 40cm. Qu có lá

i lá có 3 gân g

nt

i c a lá, các gân bên g n nh

m

u lá và n i rõ

t trên c a lá xanh bóng,

ng thành dài kho ng 18

20cm, r ng kho ng 6

8cm, cu ng lá dài kho ng 1cm. Qu có tán lá hình tr
u, v

t r n theo chi u d c.

Trong các b ph n c a cây Qu
c bi t trong v

ng xanh

, lá, hoa, g , r

u có ch a tinh d u,

ng tinh d u cao nh

n4

5%. Tinh

d u Qu có màu vàng, thành ph n ch y u là Aldehyt Cinamic chi m kho ng
70

90%. Cây Qu kho ng 8

n 10 tu i thì b

u ra hoa, hoa Qu m c

u cành, hoa t chùm, nh ch b ng n a h t g
c a lá, màu tr ng hay ph t vàng. Qu ra hoa vào tháng 4 và tháng 5 và qu
chín vào tháng 1 và tháng

Qu

có màu xanh,

khi chín chuy n sang màu tím than, qu m ng trong ch a m t h t, qu dài 1
n 1,2 cm, h t hình b u d c, 1 kg h t Qu có kho ng 2500
Qu phát tri n m nh, r c c c
nhau vì v y Qu có kh

t, r bàng lan r ng,
ng t

i núi d c. Cây

Qu lúc còn nh c n có bóng che thích h p m
càng l n lên m

3000 h t. B r

ng và phát tri n t t,

ch u bóng càng gi m d n và sau kho ng 3

thì cây Qu

u

có v

ng

, cay, ng t r

c

ng.
S n ph m chính c a cây
nhi u trong công nghi

là v

và tinh d u

c, công nghi p ch bi n th c ph m,

c s d ng
u


2

ng s d ng các lo i tinh d u th c v t thay th các hoá
ch t có

n s c kho

s n xu t Qu

i ngày m

t có l

i

Qu và xu t kh u Qu .

cây

-

Qu

c s d ng làm thu c ch a b nh, v Qu
ngu

u ng, ho c trong các bài thu c có Qu

s b

m lên. Ch ng l i giá l nh và có tính ch t

sát trùng. Qu

t trong b n v thu c r t có giá tr :

Sâm, Nhung, Qu , Ph

làm m

ch a m t

ng hô h p, kích thích s tu n hoàn c

thông thuy t m

Vi t Nam

c mài ra trong

(Theo tác gi

Lê Tr

c

c Qu v ng t cay tính nóng, thông huy t m ch,
c nóng, ch a các ch ng trúng hàn, hôn mê, m ch ch y

ch m, nh , tim y u (tru m ch, huy t áp h ) và b nh d ch t nguy c

n


3

Huy

c c a Qu . T

s ng c

i nay, cu c

i dân x này ph thu c vào Qu . Nhi

m t th

Qu

ac

i sau. Tuy

nhiên, do m t s nguyên nhân khác nhau nên di n tích r ng Qu c
thu h p nhanh chóng.
T nh ng v

t ra trong th c t

cây Qu th c s phát huy

tác d
(Yên Bái) m t cách b n v ng c n nh ng gi
nh ng gi i pháp c th

cm

Vì v y tôi ti n hành nghiên c
t

ng b v i

tài Nghiên c

m sinh h c

xu t nh ng gi i pháp phát tri n b n v ng cho cây Qu

Huy n

,t
1.2. M

u
tài nghiên c u nh m tìm hi

xu t gi

m sinh h

phát tri n b n v ng cho cây Qu t i huy

nh

Yên Bái.
1.3 M c tiêu c a nghiên c u
-

.

n
-

xu

c m t s gi i pháp nh m phát tri n b n v ng cây Qu trên

a bàn huy
1.4

nh Yên Bái.
tài
ct p


4

C ng c lý thuy

c, rèn luy n k

c hành và nâng cao

ki n th c.
Bi

c t p, làm vi c và nghiên c u khoa h c trong th c ti n.

K th a s li

c th ng kê thông qua cán b qu n lý, cán b

chuyên môn
Làm quen v i m t s

c s d ng trong nghiên c

tài c th .
H c t p và hi u bi t thêm v kinh nghi m, k thu t trong th c ti n t i
a bàn nghiên c u.
Bi t cách ti p c n th c ti n nh ng v

trong s n xu t, kinh doanh

r ng, qu n lý ngu n tài nguyên r ng hi n nay, nâng cao tính b n v ng c a h
sinh thái r ng.
Giúp n

m phân b

ng phát tri n c a

loài cây Qu .
n b n v ng và lâu dài cho cây Qu .
c ti n
K t qu nghiên c

c qu n lý, các c p

chính quy

ng m i

v phát tri n s n xu t cây tr ng, v t nuôi và m r ng mô hình.
i dân tham kh

c khi ra quy

nh phát tri n, m r ng

s n xu t nh t là trong tr ng tr ng và phát tri n cây Qu .


5

PH N 2

khoa h c c a v

Tuy nhiên,

nghiên c u

nguyên

dân

không còn

sang

thu

cây keo
4-5

là thu

tích

làm

dào.

cây

là

, do cây keo

Vì

do

nguyên nhân

sau:

sóc, khai thác

còn theo kinh

có

sâu

tùy

sau thu h
pháp

công;

phát. Ngoài ra, giá

manh mún, mang

trong

gian

luôn

nguyên nhân khác nhau và có

Ngoài ra, cây

trên

khác

bàn

Yên

lá, khô
và

3

không

ánh sáng cho cây,

phát
khô theo

do

Yên

là

quá dày, không

tính

thu

ích

suy

cách,

nay,

thán
cây

tua
sâu khô

và các
gây

. Cây

lên.
là

cao

thoái hoá, nên

Q

có

không có

thì

Vì

có
và

cho cây

hàm
chính sách
là

pháp
trên

và phát
bàn

tinh

trong

toàn
Yên,

Yên Bái.

6

2.1.1. Giá

cây

kinh

Yên

Yên Bái

M

g
N

.
So v i nhi u cây tr ng khác, cây Qu
ngu n thu l n và

nh. Vùng Qu

ti ng trên th gi
quy

i dân m t
vài ch

i

c S h u trí tu (B KH-CN

nh ch ng nh
Qu ch

d

a lý cho s n ph m Qu

c v . Hi

c

v i giá cao.
- Giá bán tinh d u Qu trung bình 520.000
- Giá Qu v
-

ng/kg.

ng/kg.

t c a khách hàng bán v i giá 32.000


7

- Cành, lá Qu

t tinh d u

Qu v i giá t 2.000
- G Qu

ng/kg.
ng/m3 tu theo g

c bán v i giá t 800.000 -

to hay nh
Thân
5trên
N
o
-150 kg lá

thì tr

-

2.000-2.1
[1]

i thác lá

V

u mua lá

: 30 kg/cây
m3


8

: 3000
: 370 kg
: 10%
2.1

[1]

Lá
1 ha
27.000 ha

37

9

30

9.990

243.000

810.000

2.430

2.1.2. Khái

lâm

ngoài
ta coi

khác

là

chính

còn các lâm

song, mây,

có

.v.v... Do
ít

ta

khia thác nên

là lâm

coi là

(minor forest products)

(special forest products). Trong
lên

và

ít
thay

Trong khi

tàn phá
nguyên

khác

trong công

các

ngày càng

ra

hay
khái

Theo Jenne.H. De Beer (1992)

và
khai thác và

các

thay cho nó là

- timber forest

. Các nhà khoa

và
vai trò

ta

ngoài

và các

p và các ngành khác.

Vì

ngoài

kim

- wood forest
khác nhau

ngoài
khác ngoài

1994, trong

lâm
là toàn

r

con

các chuyên gia lâm


9

ngoài

các

Thái Lan

vùng Châu Á Thái Bình

thông qua khái

lâm

ngoài

bao

các

Lâm

ngoài

khai thác

Vì

các

lâm

ngoài

cát,

du

khái

sau:

sinh thái không

sung khái

lâm

lâm

do

nguyên

có

sinh

ta nanh,

cây

các

chúng),

khác

lâm

các

th

gia

tinh

hoang dã

này

thô

hay
tre,

mây, song,

Jenne.H. De Beer là
là ông

ngoài
ra

mà còn

nghiên

không
các loài

lâm
Lào

ngoài

ta

có 223 loài làm

chia lâm

cho lâm
trong

kê

vi

306 loài lâm

(Joost Foppes, 1997).

Chandrasekharan (1995)

- Cây

bao

khai thác

các khái

Các nghiên

nghiên

ngoài

ngoài

2.1.3. Nghiên

Khammouan

Sau

Jenne.H de Beer (1992) [8]. ó

và các nguyên

Theo các khái

vào nhóm lâm

và các cây thân

không

Chúng bao

lâm
có

Theo ông

con

và

bao

ngoài

ngoài

là các

ra khái

khai thác

nghiên

và than.

chung và

ngoài

khác

FAO,

ngoài

tháng 6/1999

ngoài

nguyên

tái

các cây thân

Nông

sinh

ngoài
có

có

Bangkok,

ngoài
và các

cây

tài

ngoài

Khi

Thakek
ngoài
cho

chuyên gia lâm

thành 4 nhóm chính

phong phú

sau:

ngoài

trog


10

-

và các

- Các

(Các gia

- Các
lâm

Mendelsohn (1989)
ngoài

thành 5 nhóm: Các

và

keo dán

và ta nanh; cây cho
vào

tiêu

trên

phân lâm

tính

3

và ít

tranh

lâm

chú ý
ngoài

nghiên

lâm

các

ngoài

ngoài

công

thác

tán
môi

sinh

làm cho
thu

nghèo.

cao.

ngoài

giá

thái,

trong

mà

nghiên

cây lâm

là

kinh

và

hành

khu

trong giai
cho phát

sinh thái có tính

cho các nhà khoa

vô cùng

có ý

không
xây

ngoài

phác

trên

nay. Nó

là

làm cho lâm

sinh thái và giá

Tính phong phú

lâm

cao

này

Các

loài. Chúng có

còn cho

thành 3 nhóm: Nhóm bán

cao

Theo Mendelsohn chính

lu

Ông

và nhóm

Nhóm
giá

cây làm

ngoài

nhóm bán
thu

vào giá

ép khai

cho

dân

cây lâm

và

núi

góp

ngoài

có giá

ta

: Vùng

xóa
là cây
Yên Bái, Vùng

Vùng

Vùng

g Ninh.
là loài có giá
này có ý
núi

kinh

quan
khu

cao

trong
núi

Nam.

loài cây
xóa

nghèocho

dân


11

2.1.4.

sinh thái

cây

Tên khoa h c: Cinnamomum loureirii Nees (Cây Qu )
Ngành Ng c Lan (Magnoliophita)
L p Ng c Lan (Magnoliopsida)
Phân L p Ng c Lan (Magnoliidae)
B Long Não (Laurales)
H Long Não (Lauraceae)
Chi Cinnamomum
Tên Vi t Nam: cây Qu
Qu Thanh, Qu Qu , Qu Qu ng, Qu Yên Bái, Qu
Bì, M y Qu .
Tên ti ng Anh: Cinnamo
Cây

là
vì

cây thích

khí

các vùng có

nhiên

cao

lên,

210C-230C,

bình quân trên 80%.

ta là vùng có
bình quân hang

sinh
mùn,

5-6,
riolit.

phát

trên các

không thích

cao thích
vùng có

i các

lên cao

cây

dày và
và ít

trong

núi có

thoát

pH

sa

granit,

thoái hóa,

300-700m
cho

trên

cao
có xu
cây

cây

khô.

Nhân dân các
lùn,
sâu,


12

Hình

Hình

cho

Hình

cho cây

cho hoa,

và than cây


13

2.1.5.

chung
Cây Qu

tích và

Yên

huy

ng t t, là cây truy n th ng t lâu

i g n li n v i s phát tri n kinh t - xã h i c

ng báo dân t c thi u s vùng

cao, vùng sâu, là m t trong nh ng ngu n thu nh p chính có vai trò quan tr

n

i s ng kinh t và nhu c u hàng ngày c a bà con dân t c thi u s , h u h t các h
m nghèo ti n t i làm gi
s

mc

phát tri n, t

th

cây Qu . Chính vì v y qua bao nhiêu

ng cây Qu c a huy

u ch

kinh t , c i thi

n v ng vàng

ng s n xu t hàng hóa, nâng cao hi u qu

ng sinh thái, khai thác t t ti

Hi n nay cây Qu

nh uh t

i th trong vùng.

các xã trong huy n. Cây Qu

n c a huy

y Huy n

UBND huy n cùng các c p các ngành t p trung ch

sau khai thác di n Qu t 1.000 ha tr
ng trun

-

o, tuyên truy n v

nhân dân các dân t c trong huy n xây d ng k ho ch m

toàn huy n lên 23.417,65 ha, s

c

ng

ng m i, tr ng
ng di n tích Qu c a

t: 4.561 t n.

2.1.6. Th c tr ng s n xu t kinh doanh Qu
1. V di n tích
T ng di n tích Qu

a bàn huy

Qu t 1- 4 tu i: 10.042,79 ha;
Qu t 5 - 9 tu i: 7.563,35 ha.
Qu t 10 - 14 tu i: 4.142,12 ha;
Qu t 15 tu i tr lên: 1.669,39 ha.
Qu có ch

ng t t nh t, di n tích nhi u nh t t p trung t i các xã n m

khu v c h u ng n sông H ng c th : xã Phong D

ng: 2.019 ha, Phong D

H : 1.250 ha, Xuân T m: 1.172,1 ha, Châu Qu H : 1.555 ha, Tân H p: 2.138,6
ha,

Vàng: 2.792,4 ha. (Di n tích


14

15.061,1 ha này n
cho s n ph
2. V s

c huy n l a ch

xây d ng ch d

a lý

ng hi u Qu
ng

T ng s

ng Qu v

n xu t và bán ra th

ng 4.561 t n v Qu

khô các lo i.
S n xu
S

t tinh d u Qu

t 317 t

t 8.000 m3.

ng g Qu

3. V ch bi n
S n ph m Qu

c các Danh nghi

nghi p Hà Phòng, Toàn Dung, HTX Qu

i lý Công ty c

ph n xu t kh u th tr n M

i An, Qu Lâm xã An Th nh

chuyên thu mua các s n ph m v Qu

bào, g t, bào thái,

Qu k p s 3, Qu khâu v.v.

a bàn huy
ng d u

s n xu

t tinh d u Qu . S n

t 317 t
t Thành

-

Công ty TNHH L

- xã Hoàn Th ng;

Công ty TNHH Tràng An

- xã Phong D H ;
ng

- xã Vi

Công ty TNHH Phúc L i

- xã Ngòi A;

Công ty TNHH Qu

-

H

- xã Xuân T m;

Doanh nghi

n-

Ngoài các Công ty, Doanh nghi

t tinh

d u Qu b

này ch y u n m
Vàng, Phong D

H

i

ng, Phong D H , Xuân T m, Tân

t tinh d u ngay t

i tr ng Qu r t


15

thu n ti n cho vi c v n chuy n nguyên li u. S

t t 250-

.
G Qu

m c gia d ng, x ván sàn, ván bóc, ván

thanh, làm cây ch ng c t pha trong xây d ng v.v. Trong nh
nhu c u tiêu th s n ph m t g Qu trên th

ng khá cao. Toàn huy n có 9
t 8.000 m3

H p tác xã ch bi n g các lo i qua ch bi
4. Tiêu th và kinh doanh
Qu v và tinh d
hàng. C th th

c s n xu t, tiêu th

t c a khách

ng tiêu th bán cho các t

nh B c

Giang, Thành ph Hà và xu t kh

c,

Hàn Qu c, Nh t B n,

p, Ru Bai, Sing Ga Po, M ,

Anh, Hà Lan, Nga .v.v.
G Qu

, H p tác xã thu mua, s n xu t ván bóc, x

thanh bao bì, x

ng Qu c, ngoài ra g Qu còn bán

, Công ty xây d ng .v.v. [1]
2.2. Tình hình nghiên c u trên th gi i và Vi t Nam
2.2.1. Tình hình nghiên
- Nghiên

trên

tình hình

- Các

kê

tranh toàn

nghiên
thay
s

trên
FAO

trên toàn

trong 10

tài

cho
qua. Trong

cho
trong

coi là có giá
trên

cung

cung
và

không có
.
ích cho

FAO
phân tích

các



17

2

In-

-nê-xi- -nê-xi-a

-

-

2

-nê-xi-

. [1]