Đánh giá hiệu quả mô hình trồng rừng keo tai tượng thâm canh tại Viện nghiên cứu và phát triển lâm nghiệp (Khóa luận tốt nghiệp)

I H C THÁI NGUYÊN
TR

NG
I H C NÔNG LÂM
---------------------

NGUY N TH TUY N
Tên

tài:
ÁNH GIÁ HI U QU

MÔ HÌNH TR NG R NG KEO TAI T

NG

THÂM CANH C A VI N NGHIÊN C U VÀ PHÁT TRI N LÂM NGHI P

KHÓA LU N T T NGHI P

H

ào t o

: Chính quy

Chuyên ngành : Lâm nghi p
Khoa

: Lâm nghi p

Khóa h c

: 2011 - 2015

Thái Nguyên, n m 2015

IH C


I H C THÁI NGUYÊN
TR

NG
I H C NÔNG LÂM
---------------------

NGUY N TH TUY N
Tên

tài:
ÁNH GIÁ HI U QU

MÔ HÌNH TR NG R NG KEO TAI T

NG

THÂM CANH C A VI N NGHIÊN C U VÀ PHÁT TRI N LÂM NGHI P

KHÓA LU N T T NGHI P

H

ào t o

: Chính quy

Chuyên ngành

: Lâm nghi p

L p

: Lâm nghi p - N01

Khoa

: Lâm nghi p

Khóa h c

: 2011 - 2015

Gi ng viên h

IH C

ng d n : PGS.TS. Tr n Th Thu Hà

Thái Nguyên, n m 2015

L I CAM OAN

Tôi xin cam oan ây là công trình nghiên c u

c l p c a b n thân tôi.

Các s li u, k t qu trình bày trong lu n v n t t nghi p là hoàn toàn trung th c
và ch a t ng

c ai công b trong b t k các ti u lu n, lu n v n nào tr

c ây.

Thái Nguyên, tháng 9 n m 2014
Xác nh n c a GVHD

Ng

(Ký, ghi rõ h và tên)

ng ý cho b o v k t qu
Tr

ch i

i vi t cam oan

ng khoa h c!

(Ký, ghi rõ h và tên)

PGS.TS. Tr n Th Thu Hà

Nguy n Th Tuy n

XÁC NH N C A GIÁO VIÊN CH M PH N BI N
Giáo viên ch m ph n bi n xác nh n sinh viên
ã s a ch a sai sót sau khi h i
(Ký, h và tên)

ng ch m yêu c u!


i

L IC M

hoàn thành khóa lu n này tr
giám hi u nhà tr
giáo ã truy n

c tiên tôi xin chân thành c m n Ban

ng, Ban ch nhi m khoa Lâm nghi p, c m n các th y cô
t cho tôi nh ng ki n th c quý báu trong su t quá trình h c

t p và rèn luy n t i tr
Tôi

N

ng

i h c Nông Lâm Thái Nguyên.

c bi t xin chân thành c m n s h

sâu s c c a cô giáo Tr n Th Thu Hà ã giúp
t p

ng d n t n tình, s quan tâm
tôi trong su t th i gian th c

tôi hoàn thành khóa lu n t t nghi p này.
Tôi xin chân thành c m n các cán b c a Vi n Nghiên c u và Phát

tri n Lâm nghi p ã giúp

và t o i u ki n thu n l i cho tôi trong quá trình

th c t p t i c s .
Cu i cùng tôi xin bày t s bi t n t i gia ình, b n bè và nh ng ng
thân ã quan tâm giúp

i

tôi trong su t quá trình th c t p.

Trong quá trình nghiên c u do có nh ng ch quan và khách quan nên
khóa lu n không tránh kh i nh ng thi u xót và h n ch . Tôi r t mong nh n
cs

óng góp ý ki n c a các th y cô giáo và các sinh viên

thành khóa lu n

tôi hoàn

c t t h n.

Tôi xin chân thành c m n!
Thái Nguyên, tháng 09 n m 2014
Sinh viên

Nguy n Th Tuy n


ii

M CL C

L I CAM OAN .......................................................................................... 3
L I C M N ................................................................................................. i
M C L C ..................................................................................................... ii
DANH M C CÁC B NG ............................................................................. v
DANH M C CÁC HÌNH ............................................................................. vi
DANH M C CÁC C M T
PH N 1: M

VI T T T .................................................... vii

U ....................................................................................... 1

1.1. Tính c p thi t c a

tài ........................................................................... 1

1.2. M c tiêu c a

tài .................................................................................. 2

1.3. Ý ngh a c a

tài .................................................................................... 2

PH N 2: T NG QUAN V N

NGHIÊN C U..................................... 3

2.1. T ng quan tài li u nghiên c u ................................................................. 3
2.2. Nghiên c u tr ng r ng trên th gi i và

Vi t Nam ................................. 4

2.2.1. Trên th gi i ......................................................................................... 4
2.2.2.

Vi t Nam .......................................................................................... 6

2.3. M t s

c i m c a cây Keo tai t

ng ................................................. 11

2.3.1. Phân lo i khoa h c.............................................................................. 11
2.3.2.

c i m hình thái.............................................................................. 11

2.3.3.

c i m sinh thái .............................................................................. 11

2.3.4. Phân b

a lý ..................................................................................... 12

2.3.5. Giá tr kinh t ...................................................................................... 12
2.4. i u ki n t nhiên khu v c nghiên c u ................................................. 12
2.4.1. i u ki n t nhiên huy n S n D
2.4.2. i u ki n t nhiên huy n

ng-Tuyên Quang. ......................... 12

nh Hóa - Thái Nguyên ............................ 18

iii

PH N 3: N I DUNG VÀ PH
3.1.

it

NG PHÁP NGHIÊN C U .................. 23

ng nghiên c u ............................................................................ 23

3.1.1. Mô hình tr ng r ng thâm canh Keo tai t

ng t i huy n

nh Hóa -

Thái Nguyên................................................................................................. 23
3.1.2. Mô hình tr ng r ng thâm canh Keo tai t

ng t i huy n S n D

ng -

Tuyên Quang ................................................................................................ 23
3.1.3. Quy trình tr ng r ng thâm canh Keo tai t
3.1.4. N i dung c a
3.2.

ng ................................... 23

tài ............................................................................. 25

a i m và th i gian ti n hành ............................................................. 25

3.3. Ph

ng pháp nghiên c u ....................................................................... 26

3.3.1. Ph

ng pháp n i nghi p ..................................................................... 26

3.3.2. Ph

ng pháp ngo i nghi p ................................................................. 26

3.3.3. Ph

ng pháp phân tích s li u ............................................................ 27

3.3.4. Ph

ng pháp x lý s li u .................................................................. 31

PH N 4: K T QU VÀ PHÂN TÍCH K T QU ................................... 33
4.1. K t qu v kh n ng sinh tr

ng c a các mô hình thâm canh ................ 33

4.1.1. Sinh tr

ng v chi u cao (Hvn) ........................................................... 33

4.1.2. Sinh tr

ng

ng kính t i v trí 1.3m (D1.3tb) ................................... 36

4.1.3. S phát tri n c a tán ........................................................................... 40
4.1.4. K t qu

ánh giá ch t l

ng r ng ....................................................... 43

4.1.5. K t qu

ánh giá tr l

ng r ng. ........................................................ 45

4.2. Hi u qu c a các mô hình thâm canh..................................................... 47
4.3. M t s

xu t gi i pháp k thu t cho vi c tr ng r ng Keo thâm canh t i

khu v c nghiên c u ...................................................................................... 51
PH N 5: K T LU N VÀ KI N NGH .................................................... 53

5.1. K t lu n ................................................................................................. 53


iv

5.1.1. Kh n ng sinh tr

ng c a các mô hình tr ng r ng Keo tai t

ng

thâm canh ..................................................................................................... 53
5.1.2. Hi u qu c a các mô hình tr ng r ng Keo tai t

ng thâm canh .......... 54

5.2. Ki n ngh ............................................................................................... 54
TÀI LI U THAM KH O.......................................................................... 56
I. Tài li u ti ng Vi t ..................................................................................... 56
II. Ti ng Anh ................................................................................................ 58
PH L C.................................................................................................... 59


v

DANH M C CÁC B NG
B ng 2.1: Di n tích và tr l ng các lo i r ng ............................................. 16
B ng 4.1: Chi u cao vút ng n trung bình c a Keo tai t ng tr ng thâm canh
nh Hóa - Thái Nguyên (tu i 5) ................................................. 33
B ng 4.2: Chi u cao vút ng n trung bình c a Keo tai t ng tr ng thâm canh

S n D ng - Tuyên Quang (tu i 6) ............................................. 34
B ng 4.3:
ng kính trung bình c a Keo tai t ng tr ng thâm canh nh
Hóa - Thái Nguyên (tu i 5) .......................................................... 36
B ng 4.4:
ng kính trung bình c a Keo tai t ng tr ng thâm canh S n
D ng - Tuyên Quang (tu i 6) .................................................... 38
ng kính tán là ch tiêu bi u th s chi m l nh không gian dinh d ng c a
cây r ng theo chi u ngang. .......................................................... 40
B ng 4.5:
ng kính tán trung bình c a Keo tai t ng tr ng thâm canh t i
nh Hóa - Thái Nguyên (Keo tu i 5) ......................................... 40
B ng 4.6:
ng kính tán trung bình c a Keo tai t ng tr ng thâm canh S n
D ng -Tuyên Quang (Keo tu i 6) .............................................. 41
B ng 4.7: ánh giá ch t l ng Keo tai t ng tr ng thâm canh nh Hóa Thái Nguyên (tu i 5) ................................................................... 43
B ng 4.8: ánh giá ch t l ng Keo tr ng thâm canh Keo tai t ng S n D ng Tuyên Quang (tu i 6) .................................................................... 44
B ng 4.9: Tr l ng r ng c a mô hình tr ng r ng thâm canh Keo tai t ng
t i nh Hóa - Thái Nguyên (tu i 5) ............................................ 46
B ng 4.10: Tr l ng r ng c a mô hình tr ng r ng thâm canh Keo tai t ng
t i S n D ng - Tuyên Quang (tu i 6) ........................................ 46
B ng 4.11: Giá thành s n ph m c a mô hình tr ng r ng thâm canh Keo tai
t ng t i nh Hóa - Thái Nguyên (tu i 5) .................................. 47
B ng 4.12: Giá thành s n ph m c a mô hình tr ng r ng thâm canh Keo tai
t ng t i S n D ng - Tuyên Quang (tu i 6) .............................. 48
B ng 4.13: Hi u qu kinh t r ng tr ng thâm canh Keo tai t ng t i nh Hóa
- Thái Nguyên (tu i 5) ................................................................. 49
B ng 4.14: Hi u qu kinh t r ng tr ng thâm canh Keo tai t ng t i S n
D ng - Tuyên Quang (tu i 6) .................................................... 50

vi

DANH M C CÁC HÌNH

Hình 4.1: Bi u di n sinh tr
thâm canh

ng chi u cao trung bình c a Keo tai t

nh Hóa - Thái Nguyên(tu i 5) .................................. 33

Hình 4.2: Bi u di n sinh tr

ng chi u cao trung bình c a Keo tai t

thâm canh S n D

tr ng thâm canh

ng

ng kính trung bình c a Keo tai t

ng

ng kính trung bình c a Keo tai t

tr ng thâm canh S n D
Hình 4.5: Bi u di n sinh tr

ng

tr ng thâm canh t i

Hình 4.8: Bi u

ng

ng - Tuyên Quang (tu i 6)..................... 38
ng kính tán trung bình c a Keo tai t

ng

nh Hóa - Thái Nguyên (Keo tu i 5) ............ 40
ng

tr ng thâm canh S n D

t i

ng

nh Hóa - Thái Nguyên (tu i 5) ........................ 37

Hình 4.4: Bi u di n sinh tr

Hình 4.6: Bi u di n sinh tr

ng tr ng

ng - Tuyên Quang (tu i 6) .............................. 35

Hình 4.3: Bi u di n sinh tr

Hình 4.7: Bi u

ng tr ng

ng kính tán trung bình c a Keo tai t

ng

ng -Tuyên Quang (Keo tu i 6) .............. 42

th hi n ph m ch t c a r ng tr ng thâm canh Keo tai t

ng

nh Hóa - Thái Nguyên (tu i 5).............................................. 44
th hi n ph m ch t c a r ng tr ng thâm canh Keo tai t

t iS nD

ng

ng - Tuyên Quang (tu i 6) .......................................... 45


vii

DANH M C CÁC C M T

VI T T T

Hvn

: Chi u cao vút ng n

Hvntb

: Chi u cao vút ng n trung bình

D1.3

:

D1.3tb

:

ng kính ngang ng c trung bình

Dt

:

ng kính tán

Dttb

:

ng kính tán trung bình

OTC

: Ô tiêu chu n

TB

: Trung bình

Ni

: T n s th c nghi m

NXB

: Nhà xu t b n

ng kính ngang ng c


1

PH N 1
M

1.1. Tính c p thi t c a

U

tài

Trong vài th p niên qua, vi c tr ng r ng ph xanh

t tr ng

i núi tr c

ã có nh ng óng góp vô cùng to l n trong vi c ph c h i r ng, và c i t o môi
tr

ng

n

c ta.

c bi t kho ng 10 n m tr l i ây, vi c tr ng r ng tr

thành m t nhu c u phát tri n kinh t cho ng

i dân s ng ph thu c vào r ng.

Thu nh p t tr ng r ng ã giúp cho hàng ch c v n h gia ình thoát nghèo và
th m chí làm giàu t tr ng r ng.
M t trong nh ng loài cây nh p n i có kh n ng sinh tr
nhanh và cho thu nh p l n cho ng

tai t

i dân là cây Keo, bao g m các loài: Keo

ng, Keo lá tràm và Keo lai.
Cây Keo

t tr ng
thích h p
s nc

ng phát tri n

nh

c

a vào tr ng là lo i cây sinh tr

ng nhanh, ph xanh

i núi tr c r t hi u qu . Keo có tán lá r m, lá cây d phân h y, r t
ch ng xói mòn, t o

mùn cho

t.

m nên có kh n ng c i t o ph c h i

ph m t cây keo

c dùng

làm

c bi t r cây keo có n t
t nghèo dinh d

ng. S n

gia d ng nh bàn gh , làm nhà, ph c

v các công trình xây d ng. Ngoài ra, s n ph m còn

c dùng trong công

nghi p nh ch bi n b t gi y, làm ván d m xu t kh u.
V i m c tiêu xây d ng mô hình tr ng r ng kinh t g n v i thâm canh
nh m thay

i t p quán tr ng r ng c a ng

i dân t ph

sang thâm canh, góp ph n nâng cao n ng xu t, ch t l

ng th c qu ng canh
ng r ng tr ng, c i t o

r ng m t cách b n v ng, rút ng n chu kì kinh doanh, ang tr nên v n
bách c a ngành lâm nghi p và nhu c u c a ng

i dân

a ph

c p

ng. Vi n

nghiên c u và phát tri n Lâm nghi p ã tri n khai nhi u mô hình tr ng r ng
thâm canh trên

a bàn các t nh Thái Nguyên, Tuyên Quang… thu c Vi n


2

qu n lý.

có

dân tr ng r ng,

c c s khoa h c và

a ra nh ng khuy n cáo cho ng

i

tài ti n hành ánh giá hi u qu các mô hình tr ng r ng

thâm canh c a vi n t n m 2009

n nay.

ây chính là lý do th c hi n

“ ánh giá hi u qu mô hình tr ng r ng keo tai t

tài:

ng thâm canh t i Vi n

nghiên c u và phát tri n Lâm nghi p”.
1.2. M c tiêu c a

tài

ánh giá kh n ng sinh tr
t

ng c a các mô hình tr ng r ng keo tai

ng thâm canh.
ánh giá hi u qu c a các mô hình tr ng r ng keo tai t
xu t các gi i pháp

1.3. Ý ngh a c a

ng thâm canh.

nâng cao hi u qu c a các mô hình.

tài

* Ý ngh a trong h c t p và nghiên c u khoa h c:
Giúp cho sinh viên có i u ki n v n d ng nh ng ki n th c ã h c vào
th c t , th c hành có hi u qu h n.
Thông qua th c t p

tài

a ra các bi n pháp giúp cho ng

i qu n lý

có các k ho ch h p lý trong công tác qu n lý, ch m sóc và phát tri n r ng
tr ng thâm canh
* Ý ngh a trong th c ti n s n xu t
V i m c tiêu xây d ng mô hình tr ng r ng thâm canh góp ph n nâng
cao n ng xu t, ch t l

ng, r ng tr ng, c i t o r ng m t cách b n v ng.


3

PH N 2

T NG QUAN V N

NGHIÊN C U

2.1. T ng quan tài li u nghiên c u
C s khoa h c c a v n

nghiên c u

Khái ni m v tr ng r ng thâm canh
Có nhi u khái ni m v tr ng r ng thâm canh nh : theo Ph m Quang
Minh (1987) [11] “Tr ng r ng thâm canh là t ng c
k thu t t ng h p tác
sóc b o v

ng

u t các bi n pháp

ng vào r ng t khâu t o cây con, làm

t, tr ng, ch m

n khâu khai thác r ng, nh m nâng cao s c s n xu t c a r ng”.

Theo Nguy n Xuân Quát (1995) [15] “Tr ng r ng thâm canh là m t
ph

ng pháp canh tác d a trên c s

c

u t cao b ng vi c áp d ng các

bi n pháp k thu t t ng h p và liên hoà. Các bi n pháp ó ph i t n d ng c i t o
và phát huy
thúc
l

c m i ti m n ng c a t nhiên c ng nh c a con ng

y m nh m sinh tr

ng c a r ng tr ng

ng s n ph m t t v i giá thành h

duy trì và b i d

ng

c ti m n ng

thu

c n ng xu t cao, ch t

cho hi u qu l n.
t ai và môi tr

sinh thái áp ng yêu c u phát tri n tr ng r ng n

i nh m

ng th i c ng ph i
ng

m b o an toàn

nh lâu dài và b n v ng”.

M c tiêu và nh ng i u ki n tr ng r ng thâm canh.
Có 5 m c tiêu c th cho tr ng r ng thâm canh:
- Nâng cao
r ng

cung c p
- Nâng cao

tr ng r ng
-H

c n ng xu t g ho c lâm s n trên
cs nl
c ch t l

nâng cao

ng nhi u nh t trên di n tích tr ng ít nh t.
ng g ho c lâm s n theo m c tiêu và yêu c u

c giá tr s n ph m cho m t su t

c giá thành s n xu t cho m t

c s n xu t ra

n v di n tích tr ng

có m c sinh l i cao nh t.

ut .

n v s n ph m g ho c lâm s n


4

- Rút ng n

c chu k kinh doanh

gi m chi phí lãi xu t và t ng h s s d ng
- Duy trì và b i d
gi

ng

t ng nhanh vòng quay v n,
t ai.

c ti m n ng

t ai và môi tr

ng sinh thái

c kh n ng s n xu t liên t c và lâu dài.
t

c các m c tiêu c a tr ng r ng thâm canh c n ph i có các

i u ki n sau:
- Xác
l

nh rõ m c tiêu, lo i s n ph m, n ng xu t s n l

ng s n ph m thu

c sau m t k kinh doanh ch c ch n

ng và ch t

mb o

cl i

nhu n và các m c tiêu c a tr ng r ng thâm canh.
- Ch n và có

c lo i cây tr ng áp ng

phù h p v i vùng sinh thái, i u ki n
- Ch n và có
t ng tr

c m c ích kinh doanh

t ai khí h u n i tr ng.

c gi ng t t ã

c tuy n ch n ho c c i thi n có m c

ng và ph m ch t di truy n t i u.
- Ch n

c

t thích h p và còn t t

gi m b t m c

u t cày b a

và phân bón…
-

ti n v n và k thu t

ut

c

y

và úng

n, úng v i

thi t k c th và chính xác v k thu t.
2.2. Nghiên c u tr ng r ng trên th gi i và

Vi t Nam

2.2.1. Trên th gi i
Tr ng r ng là m t môn khoa h c quan tr ng trong công tác xây d ng
r ng, nên các nhà khoa h c
i n hình thu c các chuyên

các n

sau ây:

Nh ng nghiên c u v l p

a

T p h p k t qu nghiên c u

l

c trên th gi i ã quan tâm nghiên c u

các n

c vùng nhi t

i, t ch c Nông

ng Qu c t (FAO, 1984) [28] ã ch ra r ng kh n ng sinh tr

tr ng,

ng c a r ng

c bi t là r ng tr ng nguyên li u công nghi p ph thu c r t rõ vào b n

nhân t ch y u liên quan

nl p

a là: khí h u,

a hình, lo i

t, hi n tr ng


5

th c bì.

i n hình là các công trình nghiên c u c a Laurie (1974), Julian

Evans (1974 và 1992), Pandey (1983), Golcalves J.L.M và c ng s (2004).
Khi nghiên c u
t ai

vùng nhi t

hàm l

c i m

t

Châu Phi, Evans (1974) [23] cho r ng

i r t khác nhau v

ng các ch t dinh d

dày t ng

ng khoáng, ph n ng c a

mu i. Vì th , kh n ng sinh tr

t, c u trúc v t lý

t(

pH) và n ng

ng c a r ng tr ng trên các lo i

khác nhau. Khi ánh giá kh n ng sinh tr

t,

t y c ng

ng c a loài Thông P.patula

Swaziland, Evans (1974) [23] ã ch ng minh kh n ng sinh tr

ng v chi u

cao c a loài cây này có quan h khá ch t (R=0.81) v i các y u t

a hình và

t ai.
Kh o sát r ng tr ng

các i u ki n l p

a khác nhau, Pandey (1983)

[26] ã ch cho th y B ch àn E.camaldulensis tr ng

chu k kinh doanh t 10 - 20 n m th
vùng nhi t

i m thì có th

vùng nhi t

i khô v i

t t 5 - 10 m3/ha/n m, nh ng

ng ch

t t i 30m3/ha/n m. Rõ ràng i u ki n l p

a

khác nhau thì n ng su t r ng tr ng c ng khác nhau rõ r t.
Nh ng nghiên c u v gi ng
Gi ng là m t v n
tr ng nên nhi u n

quan tr ng b c nh t

c trên th gi i ã i tr

c i thi n gi ng cây r ng và ã
nh

Công Gô, b ng ph

t

grandis

c nh ng thành t u áng k .

i n hình

t 35m3/ha/n m

giai o n tu i 7. B ng

ng ch n l c nhân t o, Brazil ã ch n l c

c gi ng Eucalyptus

t t i 55m3/ha/n m sau 7 n m tr ng,

c gi ng Pinus patala sau 15 n m tu i
[26].

c chúng ta nhi u n m v v n

ng pháp lai nhân t o ã t o ra gi ng B ch àn lai

(Eucalyptus hybrids) có n ng su t
con

nâng cao n ng su t r ng

Zimbabwe c ng

ã ch n

m3/ha/n m, gi ng E.urophylla

Swazilands c ng ã ch n

t 19m3/ha/n m (Pandey, 1983)

c gi ng E.grandis

t t

35 - 40

t trung bình t i 55m3/ha/n m, có n i lên t i

70m3/ha/n m (Campinhos và Ikenmori, 1988) [22].


6

Nh ng nghiên c u nh h
M t

ng c a m t

tr ng r ng ban

sinh quan tr ng có nh h

u là m t trong nh ng bi n pháp k thu t lâm

ng khá rõ

n n ng su t r ng tr ng. V n

này ã

có r t nhi u công trình nghiên c u v i nhi u loài cây khác nhau trên các d ng
l p

a khác nhau, i n hình nh : công trình nghiên c u c a Evans, J.(1992)

[24], tác gi

ã b trí 4 công th c m t

tr ng khác nhau (2985; 1680; 1075;

và 750 cây/ha) cho B ch àn E.deglupta
c sau 5 n m tr ng r ng cho th y

Papua New Guinea, s li u thu

ng kính bình quân c a các công th c

thí nghi m t ng t ng theo chi u gi m c a m t

(G) l i t ng theo chi u t ng c a m t
tuy t ng tr

ng v

, nh ng t ng ti t di n ngang

, có ngh a là r ng tr ng

ng kính cao h n nh ng tr l

v n nh h n nh ng công th c tr ng m t
Nh ng nghiên c u nh h

ng g cây

m t

th p

ng c a r ng

cao.

ng c a bón phân

n sinh tr

ng và n ng

su t r ng tr ng
Bón phân cho cây tr ng là m t trong nh ng bi n pháp k thu t thâm
canh nh m nâng cao n ng su t ch t l

ng r ng tr ng ã

c nhi u nhà khoa

h c trên th gi i quan tâm, i n hình nh công trình nghiên c u c a Mello
(1976) [25]

Brazil cho th y B ch àn (Eucaluptus) sinh tr

ng khá t t

công th c không bón phân, n u bón NPK thì n ng su t r ng tr ng có th t ng
lên trên 50%. Trong m t công trình nghiên c u khác
Schonau (1985) [27] v v n

South Africa c a

bón phân cho B ch àn Eucalyptus grandis ã

cho th y công th c bón 150gNPK/g c v i t l N:P:K = 3:2:1 có th nâng
chi u cao trung bình c a r ng tr ng lên g p 2 l n sau n m th nh t.
2.2.2.

Vi t Nam
Ngành Lâm nghi p n

n m qua. Cùng v i nh ng

c ta ã có nh ng

i m i áng k trong nh ng

i m i v công tác qu n lý, các ho t

c u khoa h c v xây d ng và phát tri n r ng c ng

ng nghiên

c quan tâm. Các ch

ng


7

trình d án tr ng r ng v i quy mô l n

c th c hi n trên kh p c n

nhi u mô hình tr ng r ng s n xu t
pháp k thu t ã

c th nghi m và phát tri n, nhi u bi n

c úc rút và xây d ng quy trình, quy ph m ph c v

l c cho công tác tr ng r ng. Có th k
giá liên quan t i tr ng r ng

n

Nghiên c u v l p
V n
n

xác

cv i
c

n m t s công trình nghiên c u, ánh

c ta thu c các l nh v c sau ây:

a

nh i u ki n l p

a thích h p cho các lo i cây tr ng

c ta trong nh ng n m g n ây ã

c

c p

n

nhau, n i b t nh t là công trình nghiên c u c a
(1994) [16], khi ánh giá ti m n ng s n xu t

các m c

khác

ình Sâm và c ng s

t lâm nghi p vùng ông Nam

B , các tác gi c n c vào 3 n i dung c b n có m i quan h ch t ch v i
nhau là

n v s d ng

t, ti m n ng s n xu t c a

t và

cây tr ng. K t qu nghiên c u ã ch ra r ng vùng

ông Nam B có ti m

n ng s n xu t kinh doanh lâm nghi p khá l n, di n tích
tri n các loài cây lâm nghi p chi m t 70 - 80%.
tri n các lo i cây cung c p g

thích h p c a

t thích h p

phát

c bi t, thích h p

phát

công nghi p nh : m t s

loài B ch àn

(Eucalyptus) và Keo (Acacia). Khi nghiên c u tiêu chu n phân chia l p
cho r ng tr ng công nghi p t i m t s vùng sinh thái
Qu và c ng s (2001) [14] ã nh n
kh n ng sinh tr
t,

dày t ng

c u ánh giá

Vi t Nam, Ngô

nh có 4 y u t ch y u nh h

ng

a
ình
n

ng c a r ng tr ng công nghi p bao g m: á m và các lo i
t và t l

á l n,

t lâm nghi p c p xã

c ng s (2003) [17] c ng ã xây d ng
g m 6 tiêu chí và 24 ch tiêu v

d c, th m th c v t ch th . Khi nghiên
ph c v r ng tr ng,

ình Sâm và

c b tiêu chí và ch tiêu ánh giá

i u ki n t nhiên và 5 tiêu chí v

i u ki n

kinh t xã h i.
Nghiên c u tr ng r ng Keo lai trên các lo i

t khác nhau

vùng ông

Nam B , Ph m Th D ng và c ng s (2004) [3] c ng ã ch ra r ng m c dù


8

c ng ã

c áp d ng các bi n pháp thâm canh nh nhau, nh ng trên

Keo lai sinh tr

ng t t h n trên

t xám phù sa c . Khi ánh giá n ng su t

r ng tr ng B ch àn (E.urophylla) trên 3 lo i

t khác nhau

khu v c Tây

Nguyên, Nguy n Huy S n và c ng s (2004) [18] c ng có nh n xét t
trên

t xám granis

ng t ,

An Khê và K’Bang r ng tr ng E.urophylla sau 4 - 5

t t 20- 24m3/ha/n m, nh ng trên

n m tu i có th

t nâu

t nâu

phát tri n trên

á macma acid

Mang Yang sau 6 n m tu i ch

t 12m3/ha/n m, trên

bazan thoái hóa

Pleiku sau 4 n m tu i c ng ch

t 11m3/ha/n m.

t

Nghiên c u v gi ng
Công tác gi ng cây r ng trong nh ng n m g n ây ph c v cho s n
xu t trên ph m vi c n

c ã

t

c nh ng k t qu rõ r t, i n hình là

nh ng công trình trong nghiên c u c a Trung Tâm Nghiên c u gi ng cây
r ng thu c Vi n Khoa h c Lâm nghi p Vi t Nam.
trình nghiên c u c a các tác gi Lê

c bi t là nh ng công

ình Kh (1999) [6], Nguy n Hoàng

Ngh a (2001) [12] ã nghiên c u tuy n ch n các dòng Keo lai t nhiên, B ch
àn có n ng su t cao và kh n ng kháng b nh. H n n a, ã lai gi ng nhân t o
thành công cho các loài Keo và B ch àn, k t qu

ã ch n t o ra các dòng lai

có kh n ng sinh tr

ng g p t 1.5 - 2.5 l n các gi ng b m , n ng su t r ng

tr ng th nghi m

m t s vùng

t t 20 - 30m3/ha/n m, có n i

t t i

40m3/ha/n m.
T n m 1986

n nay t p oàn cây tr ng r ng ã phong phú và a

d ng h n, ph c v cho nhi u m c ích kinh doanh khác nhau,
nâng cao ch t l

ng gi ng cây b n

a

c u tiên hàng

c bi t là vi c

u ph c v ch

ng

trình 327 và 661.
Cùng v i 1 s loài keo g m: Keo tai t
li m,…
1960.

c nh p vào tr ng th nghi m
n

c ta Keo lai

ng, Keo lá tràm, Keo l

mi n Nam n

c t o gi ng và có th

i

c ta t nh ng n m

t n ng su t 27m3/ha/n m


9

trong khi tr ng qu ng canh ch

t 16m3/ha/n m, Keo tai t

khi tr ng thâm canh và qu ng canh t
10m3/ha/n m (Lê

t n ng su t

ng là 17m2/ha/n m và 9-

ình Kh , 2003) [7]. N m 1977-1980, Keo tai t

tr ng m r ng t v tuy n 17 tr ra nh
Phúc, H u L ng- L ng S n,
nhi t

ng

ng

ông Hà- Qu ng Tr ,

ng

c

i L i- V nh

ng H - Thái Nguyên,…V i i u ki n khí h u

i nóng m và c n m, Keo tai t

ng t ra thích h p, sinh tr

ng và

phát tri n r t nhanh, nó ã tr thành m t trong nh ng loài cây ch l c
tr ng r ng ph xanh
B t

t tr ng

i núi tr c.

u t n m 1982, v i s tài tr c a t ch c Qu c t nh UNDP,

FAO, SAREC, PAM, CSIRO,…nhi u loài keo ã

c

a vào n

c ta s n

xu t. Giai o n 1982-1992, m t b gi ng nh p t Ôxtrâylia g m 73 xu t x
c a 5 loài keo: Keo tai t

ng (A.mangium), Keo lá tràm (A.auriculiformis),

Keo lá li m (A.crassicarpa), Keo nâu (A.aulacocarpa) và qu
(A.cincinnata) ã

xo n

c kh o nghi m trên nhi u vùng sinh thái trong c n

Các kh o nghi m loài

c ti n hành ch y u

c.

các t nh mi n b c nh

Hà Tây, Thái Nguyên và V nh Phúc. K t qu kh o nghi m loài cho th y có ba
loài sinh tr

ng khá nhanh và r t có tri n v ng theo th t là Keo tai t

Keo lá tràm và Keo lá li m. Riêng trên vùng
tràm l i là cây có tri n v ng nh t, sinh tr
i u ó cho th y Keo tai t
sâu và m. Ng

t nghèo x u

c l i, Keo lá tràm có th sinh tr

t

ng t t trên c hai d ng

t

thân cong queo, không phù h p v i m c ích tr ng r ng l y g
ng c a bón phân

ng.

t còn t t, t ng

nghèo và x u. Keo nâu và Keo qu xo n là loài cây sinh tr

Nghiên c u nh h

i L i thì Keo lá

ng nhanh h n c Keo tai t

ng ch thích h p cho các d ng

ng,

ng ch m, hình
n

c ta.

n n ng su t r ng tr ng

Bón phân cho cây r ng c ng là m t trong nh ng bi n pháp thâm canh
n

c ta ã

c áp d ng trong kho ng 10 - 15 n m tr l i ây, bón phân

nh m b sung dinh d

ng cho

t và h tr cho cây tr ng sinh tr

ng nhanh


10

trong giai o n

u.

c bi t, bón phân chu ng không nh ng c i thi n

hóa tính mà còn c i thi n
cho Keo lai

c lý tính c a

t, n i b t là công trình bón phân

C m Qùy (Ba Vì - Hà Tây c ) c a Lê

ình Kh và c ng s

(1999) [6]. Ngày nay do ngu n phân h u c có h n,
tr ng thông th

r ng tr ng trong t 1 - 2 n m

ng

u, có th

c dùng

L p (Bình Ph

bón lót và bón thúc cho

i m qua m t s công trình n i b t

nh : trong m t thí nghi m v i Keo lai tr ng trên
ng t t

bón phân cho r ng

ng là các lo i phân khoáng t ng h p nh : NPK, supe lân

ho c phân vi sinh h u c … và th

tr

c

t feralit vàng xám

Tân

c), Ph m Th D ng (2004) [4] ã cho th y Keo lai sinh

công th c bón lót g m 100g NPK k t h p v i 500g vi sinh Sông

Gianh/g c.
Công trình nghiên c u “Nghiên c u các gi i pháp khoa h c công ngh
phát tri n g nguyên li u cho xu t kh u” c a Nguy n Huy S n (2006) [19]
ã xây d ng thí nghi m tr ng r ng thâm canh Keo lai

ng H - Thái

Nguyên trong ó có thí nghi m bón lót và bón thúc n m th 2 g m: 100g
NPK(5:10:3) + 400g vi sinh + 50g vôi b t/g c, d

oán sau 7 - 8 n m có th

t t 25 - 30 m3/ha/n m.
Nghiên c u nh h
M t
M t

n n ng su t r ng tr ng

là m t trong nh ng y u t quy t

quá cao s

th p s lãng phí
tr ng Keo lai

ng c a m t

nh h

ng

n sinh tr

nh n ng su t c a r ng tr ng.

ng c a cây tr ng, nh ng m t

t, ph i t n công ch m sóc và di t c d i. Khi ánh giá r ng
vùng

ông Nam B , Ph m Th D ng và các c ng s (2004)

[3] ã kh o sát trên 4 mô hình có m t

tr ng ban

u khác nhau là: 952;

1111; 1142 và 1666 cây/ha, k t qu phân tích cho th y sau 3 n m tr ng n ng
1666 cây/ha (21m3/ha/n m), n ng su t th p

su t cao nh t

r ng có m t

r ng có m t

952 cây/ha (9,7m3/ha/n m). Tác gi cho r ng

vùng ông Nam B nên tr ng m t

i v i Keo lai

1111 - 1666 cây/ha là thích h p nh t.


11

Quy trình k thu t tr ng r ng thâm canh cung c p nguyên li u gi y
các t nh mi n núi phía B c ã quy
B

m t

nh cho m t s loài Thông, Keo lá to và

tr ng r ng t 1200 - 1500 cây/ha, B ch àn là 1000 cây/ha,

quy trình tr ng r ng thâm canh B ch àn E.urophylla c ng quy

nh m t

tr ng r ng t 1110 - 1660 cây/ha. Quy ph m k thu t tr ng r ng T ch quy
nh tr ng thu n loài t 2000 - 2500 cây/ha, tr ng xen có th tr ng t 1000 1250 cây/ha (KHCN&CLSP) (2001) [21].
2.3. M t s

c i m c a cây Keo tai t

ng

2.3.1. Phân lo i khoa h c
Gi i (regnum): Th c v t (Plantate)
B (ordo):

u (Fabales)

H (Familia):

u (Fabaceae)

Phân h (Subfamilia): Trinh n (Mimososoideae)
Chi (Genus): Keo (Acacia)
Loài (species): Keo tai t

ng (A.mangium)

Tên hai ph n: Acacia mangium
Tên khác: Keo lá to, keo
2.3.2.

c i m hình thái
Keo tai t

15m,

i, keo m .

ng là cây g trung bình, tu i thành th c th

ng kính 40-50cm, cây non m i m c lúc

lá kép lông chim 2 l n, sau ó m i ra lá th t lá

ng cao trên

u kho ng 1-2 tu n tu i có
n màu tr ng ho c màu vàng

nh t, lá keo to r ng 10cm, hoa m u tr ng ho c vàng, qu xo n v n (Lê M c
Châu và V V n D ng, 1999) [2].
2.3.3.

c i m sinh thái
Keo tai t

thêm 1,3-1,5m,
sinh tr

ng sinh tr

ng t

ng

i nhanh, trong r ng tr ng có th cao

ng kính t ng 1,5-1,8cm m i n m. T tu i 20 tr lên t c

ng ch m d n.

12

Keo tai t
tai t

ng ra hoa vào tháng 9-10 qu chín tháng 2-3 n m sau. Keo

ng là cây u sáng, sinh tr

ng nhanh, r có n t s n, có kh n ng tái

sinh b ng h t và ch i t t. Keo tai t

ng thích h p khí h u nhi t

bình quân 29-300C, ch ch u

c s

ng giá nh , l

4500mm/n m. Không có mùa khô kéo dài, Keo tai t
b i t , d c t sâu, m
dinh d

t t, trên

ng m a 1000-

ng sinh tr

t xói mòn m ng l p

ng, chua pH: 4-5 v n s ng, song sinh tr

i m, nhi t
ng trên

t

t khô h n nghèo

ng kém (Lê M c Châu và

V V n D ng, 1999) [2].
2.3.4. Phân b

a lý

Keo tai t
Newghine,
th

ng m c ven sông, vùng

trung du
nhau:

t

ông In ônesia,

hi n nay ang

th

ng phân b

n

nhiên
cao d

ông B c Australia, PaPua
i 100m so v i m c n

ng c , r ng ng p m n, r ng tràm.

c m r ng tr ng

h u h t các t nh

cao 400-500m so v i m t n

c bi n,
Vi t Nam

ng b ng c ng nh

c bi n, trên nhi u lo i

i b xói mòn, chua, nghèo, x u, khô h n…nó v n sinh tr

t khác
ng bình

ng và ra hoa k t qu (Lê M c Châu và V V n D ng, 1999) [2].

2.3.5. Giá tr kinh t
G Keo tai t

ng có nhi u tác d ng, g có giác, lõi phân bi t, t tr ng

0,56-0,60, g có s i dài 1,0-1,2mm có th làm nguyên li u gi y, bao bì, c i
un. Keo tai t

ng là cây m c nhanh, tán r m, th

m nh, dùng làm cây che ph

t, c i t o và b o v

ng xanh, r phát tri n
vùng

tr c, nó c ng làm cây l c hóa, tr ng trong công viên,

t tr ng

i núi

ng ph , lá có th

làm th c n gia súc (Lê M c Châu và V V n D ng, 1999) [2].
2.4. i u ki n t nhiên khu v c nghiên c u
2.4.1. i u ki n t nhiên huy n S n D
V trí
S n D

ng-Tuyên Quang.

a lý
ng là huy n n m

phía Nam c a t nh Tuyên Quang, cách


13

trung tâm th xã Tuyên Quang 30km v phía ông Nam, có các v trí ti p giáp
nh sau:
- Phía B c: giáp huy n Yên S n, t nh Tuyên Quang.
- Phía ông: giáp huy n

nh Hóa và huy n

i T , t nh Thái Nguyên.

- Phía Nam: giáp huy n L p Th ch và huy n Sông Lô, t nh V nh Phúc.
- Phía Tây: giáp huy n Yên S n, t nh Tuyên Quang và huy n

oan

Hùng, t nh Phú Th .
a hình,

am o

a hình huy n S n D

ng b chia c t m nh b i h th ng sông su i,

i núi cao và các thung l ng sâu t o thành các ki u
a hình núi cao hi m tr ,
các thung l ng,

a hình

a hình núi th p và

a hình các nhau, g m

i tho i l

i bát úp và các cánh

n sóng xen k v i

ng phù sa nh , h p ven

sông. Trong ó:
- Vùng 1: C m

a hình d c theo d i núi Tam

Tây B c - ông Nam, song song v i h
ch y u là

o, ch y theo h

ng

ng gió mùa ông Nam, khu v c này

i núi cao.

- Vùng 2: N m d c theo d i sông Phó

áy.

a hình ch y u là

i

th p, d c con sông này có nh ng thung l ng, bãi b i không liên t c ch u nh
h

ng c a phù sa h p và d c theo chi u dòng sông. Vào mùa m a th

ng p n

ng b

c.
- Vùng 3: N m d c theo d i sông Lô,

xen k v i nh ng khu

i bát úp

a hình ch y u là

i núi cao,

các xã thu c vùng h huy n.

Khí h u - Th y v n
Khí h u c a huy n S n D
ch u nh h

ng c a khí h u l c

ng có

c i m khí h u nhi t

a B c Á -Trung Hoa và chia 2 mùa rõ r t:

Mùa hè nóng m, m a nhi u, mùa ông khô l nh. Nhi t
hàng n m t 22-240C. Nhi t

i gió mùa,
trung bình

trung bình các tháng mùa ông là 160C, nhi t

trung bình các tháng mùa hè là 280C. L

ng m a trung bình hàng n m t


14

1500-1800mm/n m, phân b không

u trong n m và

rõ r t: Mùa m a t p trung t tháng 4
chi m kho ng 86% l
l

c chia thành 2 mùa

n tháng 10 trong n m, l

ng m a c n m. Mùa khô l

ng m a

ng m a ch chi m 14%

ng m a c n m. T ng s gi n ng trung bình hàng n m kho ng 1500 gi .

Các tháng mùa hè có gi n ng cao, kho ng t 140-160 gi . Các tháng mùa
ông có s gi n ng th p, kho ng 40-60gi /tháng.
bình hàng n m t 85-87%. Có 2 h
ông B c ho c B c, mùa Hè là h
h

ng gió

m không khí trung

ng gió chính: Mùa
ng

ông là h

ông Nam ho c Nam, t c

ng gió
c a các

t 1m/s.

V th y v n
S nD

ng có h th ng sông su i dày

c, phân b t

ng

i

ng

u

gi a các ti u vùng. Có 2 con sông l n là sông Lô và sông Phó áy.
Sông Lô là con sông chính ch y qua
dài 3km, lòng sông r ng, ây là tuy n
huy n S n D

a bàn huy n S n D

ng có chi u

ng th y quan tr ng và duy nh t n i

ng v i các t nh lân c n. Ngoài ra, còn có sông Phó

áy có

chi u dài kho ng 50km, có lòng sông h p, nông, kh n ng v n t i th y r t h n
ch và h th ng sông su i nh liên ti p t o thành m ng l
sông chính, là ngu n cung c p n

ng

i theo l u v c các

c ph c v cho s n xu t, sinh ho t c a

i dân trong huy n.
Tài nguyên

t

Theo t ng h p, trên

a bàn huy n S n D

ng có các nhóm

t ch

y u v i quy mô di n tích và phân b nh sau:
a. Nhóm
- Nhóm

t phù sa: Chi m kho ng 4,76% t ng di n tích t nhiên, trong ó:
t phù sa ngòi su i: Phân b ch y u trên

d c theo sông Lô và sông Phó áy, t ng
th t nh

a bàn các xã bám

t dày, thành ph n c gi i cát pha -

n trung bình, thích h p cho vi c tr ng cây hàng n m, th

l l t. Ph n l n lo i

t này th

n ng su t trung bình th p.

ng

ng hay b

c s d ng tr ng lúa 1 v ho c 2 v ,


15

- Nhóm

t phù sa

c b i hàng n m: Phân b ch y u trên

các xã bám d c theo sông Lô và sông Phó
gi i th t nh
- Nhóm
nh

t phù sa không

t phù sa

ng

t.
c b i hàng n m: Phân b

c b i t hàng n m, t ng

các b c th m

t dày, thành ph n c gi i th t

n trung bình, thích h p cho vi c tr ng cây hàng n m, n ng su t n
b. Nhóm

b

t dày, thành ph n c

n trung bình, thích h p cho vi c tr ng cây hàng n m, th

hay b l quét, b i l p phù sa và s t l
cao h n

áy, t ng

a bàn

nh.

t d c t : chi m kho ng 3,89% t ng di n tích t nhiên, phân

h u h t các xã trong

a bàn huy n, trong các thung l ng gi a các d i

núi, thành ph n c gi i thay
c. Nhóm

i theo

cao, a s là tr ng lúa.

t b c màu: chi m kho ng 2,48% t ng di n tích

c a huy n, phân b các xã ven chân núi Tam
d. Nhóm

t

i

o,

t t nhiên

t b xói mòn, r a trôi m nh.

vàng: chi m kho n 56% di n tích t nhiên c a huy n,

trong ó:
- Nhóm

t

vàng bi n

i do tr ng lúa: phân b h u h t

a bàn huy n, t o thành các khu ru ng b c thang ven chân
- Nhóm

t nâu

trên á vôi: phân b

L ,..thu c khu v c núi á vôi,

d c<150.

có thành ph n c gi i th t trung bình
cân

- Nhóm
n

t có t ng

n sét, hàm l

t dày, khá t i x p,

ng dinh d

ng cao và

ng có á l

u, v

ng b h n.

e. Nhóm
núi Tam

d c<80.

i, có

các xã Tú Th nh, Tuân

i, phù h p v i nhi u lo i cây tr ng dài ngày, th

mùa khô th

các xã trên

t vàng
t vàng

:
trên á Granit: phân b ch y u

o, thành ph n c gi i t th t nh

c, gi màu kém, có
- Nhóm

n

các xã ven chân

n trung bình, kh n ng gi

d c l n. C n tr ng và b o v r ng.

t vàng trên phù sa c : phân b h p trên các b c th m cao c a

sông Lô và sông Phó

áy, th

tho i,

tr ng cây dài ngày và cây n qu .

c khai thác

ng xu t hi n trên

a hình

i bát úp, th p và