Nghiên cứu một số đăc điểm lâm học của loài cây Sến mật tại vườn quốc gia Pù Mát tỉnh Nghệ An (Khóa luận tốt nghiệp)

TR

I H C THÁI NGUYÊN
NG
I H C NÔNG LÂM

NGUY N V N ANH

NGHIÊN C U M T S
C I M LÂM H C C A LOÀI CÂY
S N M T (Madhuca pasquieri) ,T I V
N QU C GIA PÙ MÁT T NH NGH AN

KHÓA LU N T T NGHI P

H ào t o
Chuyên ngành
Khoa
Khoá h c

: Chính quy
: Lâm nghi p
: Lâm nghi p
: 2011 - 2015

Thái Nguyên - 2015

IH C


TR

I H C THÁI NGUYÊN
NG
I H C NÔNG LÂM

NGUY N V N ANH

NGHIÊN C U M T S
C I M LÂM H C C A LOÀI CÂY
S N M T (Madhuca pasquieri), T I V
N QU C GIA PÙ MÁT T NH NGH AN

KHÓA LU N T T NGHI P

H ào t o
Chuyên ngành
L p
Khoa
Khoá h c
Gi ng viên h

IH C

: Chính quy
: Lâm nghi p
: K43 - Lâm nghi p
: Lâm nghi p
: 2011 - 2015
ng d n : TS. H Ng c S n

Thái Nguyên - 2015


i

L I CAM OAN

Tôi xin cam oan khóa lu n này do chính tôi th c hi n d
d n khoa h c c a TS. H

is h

ng

NG C S N

Các s li u k t qu nghiên c u trong khóa lu n c a tôi hoàn toàn trung
th c và ch a h công b ho c s d ng

b o v h c v nào.

Các thông tin, tài li u trình bày trong khóa lu n này ã

c ch rõ

ngu n g c.
N u sai tôi xin hoàn toàn ch u trách nhi m.
Thái Nguyên, tháng..…n m 2015
Xác nh n c a
giáo viên h

Sinh viên

ng d n

TS. H Ng c S n

Nguy n V n Anh

XÁC NH N C A GV CH M PH N BI N
Giáo viên ch m ph n bi n xác nh n sinh viên
ã s a ch a sai sót sau khi H i
(Ký, h và tên)

ng ch m yêu c u!


ii

L IC M

N

Tôi xin g i l i cám n chân thành và s tri ân sâu s c t i các th y cô
giáo c a Tr

ng

i h c Nông Lâm Thái Nguyên,

giáo khoa Lâm Nghi p ã t o i u ki n, quan tâm, giúp
trình h c t p và rèn luy n t i tr

ng d n TS.H

th c hi n

tôi trong su t quá

ng.

C ng nhân d p này, tôi xin
h

c bi t là các th y cô

c bày t lòng bi t sâu s c t i th y giáo

NG C S N ã t n tình h

ng d n tôi trong su t quá trình

tài. Tôi xin chân thành c m n V

n Qu c gia Pù Mát, các th y cô

giáo, b n bè, gia ình ã
Do h n ch v trình

ng viên giúp

tôi hoàn thành khóa lu n này.

lý lu n, kinh nghi m th c t c ng nh th i gian

th c t p và i u ki n nghiên c u, khóa lu n c a tôi ch c ch n s không tránh
kh i nh ng thi u sót, tôi r t mong nh n
th y cô giáo cùng các b n
h i thêm

c nh ng ý ki n óng góp c a các

khóa lu n này

c

y

h n và giúp tôi h c

c nhi u kinh nghi m.

M t l n n a xin chân thành c m n!
Thái Nguyên, tháng

n m 2015

Sinh viên

Nguy n V n Anh

iii

DANH M C CÁC B NG
B ng 2.1. S li u khí h u 4 tr m khí t
B ng 2.2. Các lo i
B ng 2.3. M t
B ng 2.4. Lao

ng th y v n VQG Pù Mát .............. 12

t trong vùng ................................................................ 15

và dân s các xã ............................................................... 17
ng và phân b lao

ng c a các xã..................................... 18

B ng 2.5. C s giáo d c phân theo huy n, tính
B ng 2.6. Tình hình

ng i n l

n n m 2004 .................... 19

i trên các xã .......................................... 20

B ng 2.7. C s y t n m 2004 phân theo huy n .......................................... 21
B ng 2.8. Gi

ng b nh n m 2004 phân theo huy n ..................................... 21

B ng 2.9. Các ki u th m th c v t V

n Qu c Gia Pù Mát ........................... 23

B ng 2.10. Các taxon th c v t có m ch
B ng 4.1.

c i m

n Qu c Gia Pù Mát............... 23

a hình và s loài cây S n m t xu t hi n ..................... 35

B ng 4.2. i u tra mô t ph u di n
B ng 4.3. Phân tích

V

t ......................................................... 37

t ................................................................................. 38

B ng 4.4. S li u khí h u 4 tr m khí t

ng th y v n VQG Pù Mát .............. 39

B ng 4.5. H s t thành t ng cây cao ÔTC 01 t a

: (0452975-2099280)

thu c tuy n Cao V u ..................................................................... 40
B ng 4.6. H s t thành t ng cây cao ÔTC 02 t a

: (0455315-2104316)

thu c tuy n Cao V u ..................................................................... 41
B ng 4.7. H s t thành t ng cây cao ÔTC 03 t a

: (0455126-2104264)

thu c tuy n Cao V u ..................................................................... 42
B ng 4.8. H s t thành t ng cây cao ÔTC 04 t a

: (0452900-2099367)

thu c tuy n Tam ình - Tam H p. ................................................ 43
B ng 4.9. H s t thành t ng cây cao ÔTC 05 t a

: (0452867-2099321)

thu c tuy n Tam ình - Tam H p ................................................. 44
B ng 4.10. H s t thành t ng cây cao ÔTC 06 t a

: (0454548-2099233)

thu c tuy n Tam ình - Tam H p ................................................. 45

iv

B ng 4.11. H s t thành t ng cây cao ÔTC 07 t a

: (0454502-2099146)

thu c tuy n Thác Kèm .................................................................. 46
B ng 4.12. H s t thành t ng cây cao ÔTC 08 t a

: (0454486-2099208)

thu c tuy n Thác Kèm .................................................................. 47
B ng 4.13. H s t thành t ng cây cao ÔTC 09 t a

: (0454462-2099175)

thu c tuy n Thác Kèm .................................................................. 48
B ng 4.14. T thành và m t

cây tái sinh t i Cao V u............................... 49

B ng 4.15. T thành cây tái sinh t i Tam ình - Tam H p........................... 50
B ng 4.16. T thành cây tái sinh t i Thác Kèm ............................................ 51
B ng 4.17. Công th c t thành cây tái sinh n i có Trai Lý phân b .............. 52
B ng 4.18. Bi u cây b i th m t

id

i tán r ng n i S n m t sông ............. 53

B ng 4.19. i u tra ô hình tròn 6 cây c a 3 OTC ......................................... 54


v

DANH M C CÁC HÌNH

Hình 2.1. B n

V

n Qu c Gia Pù Mát .................................................... 10

Hình 2.2. B n

hi n tr ng r ng V

n Qu c Gia Pù Mát ........................... 11

Hình 4.1: Hình thái thân cây S n m t ........................................................... 31
Hình 4.2: Hình thái v cây .......................................................................... 32
Hình 4.3: Hình thái cành, tán cây S n m t .................................................... 32
Hình 4.4: Hình thái lá cây............................................................................ 33
Hình 4.5: Hình thái hoa, qu ........................................................................ 34


vi

M CL C

L I CAM OAN ........................................................................................... i
L I C M N ................................................................................................ ii
DANH M C CÁC B NG ............................................................................ iii
DANH M C CÁC HÌNH .............................................................................. v
M C L C .................................................................................................... vi
Ph n 1: M
1.1.

tv n

U ......................................................................................... 1
............................................................................................... 1

1.2. M c tiêu c a

tài .................................................................................. 1

1.3. M c ích nghiên c u ............................................................................... 2
1.4. Ý ngh a nghiên c u

tài ........................................................................ 2

1.4.1. Ý ngh a h c t p..................................................................................... 2
1.4.2. Ý ngh a trong nghiên c u khoa h c ...................................................... 2
1.4.3. Ý ngh a th c ti n .................................................................................. 2
Ph n 2: T NG QUAN TÀI LI U ............................................................... 3
2.1. Trên th gi i ............................................................................................ 3
2.1.1. Nghiên c u

c i m sinh h c loài cây................................................. 3

2.1.2. Nghiên c u

c i m sinh thái h c ....................................................... 3

2.2.

Vi t Nam ............................................................................................. 5

2.2.1. Nghiên c u

c i m sinh h c loài cây................................................. 5

2.2.2. Nghiên c u

c i m sinh thái loài cây ................................................ 6

2.3. T ng quan v

i u ki n t nhiên, dân sinh, kinh t khu v c nghiên c u ........ 8

2.3.1. i u ki n t nhiên ................................................................................ 8
2.3.1.1. V trí
2.3.1.2.

a lý ........................................................................................ 8

a gi i hành chính ........................................................................... 9

2.3.1.3. Khí h u th y v n ............................................................................. 12

2.3.1.4.

a ch t th nh

ng ........................................................................ 14


vii

2.3.2. i u ki n kinh t - xã h i ................................................................... 16
2.3.2.1. Dân s ............................................................................................. 16
2.3.2.2. Lao

ng.......................................................................................... 18

2.3.2.3. V n hóa - xã h i và giáo d c ........................................................... 19
2.3.2.4. H th ng thông tin liên l c ............................................................... 19
2.3.2.5. H th ng m ng l

i i n ................................................................. 20

2.3.2.6. Y t .................................................................................................. 21
2.3.2.7. H thông th y l i, t

i tiêu .............................................................. 22

2.3.2.8. H th ng giao thông ........................................................................ 22
2.3.3. Ngu n tài nguyên r ng
Ph n 3:

IT

V

n Qu c Gia Pù Mát .............................. 22

NG, N I DUNG VÀ PH

NG PHÁP

NGHIÊN C U ........................................................................................... 24
3.1.

it

3.1.1.

ng và ph m vi nghiên c u.......................................................... 24

it

ng nghiên c u ......................................................................... 24

3.3.2. Ph m vi nghiên c u ............................................................................ 24
3.2.

a i m và th i gian th c hi n ............................................................. 24

3.3. N i dung nghiên c u ............................................................................. 24
3.3.1.

c i m hình thái v t h u c a cây .................................................... 24

3.3.2.

c i m sinh thái c a loài cây và phân b ........................................ 24

3.3.3. M t s

c i m c u trúc qu n xã th c v t r ng n i cây S n m t

phân b ......................................................................................................... 24
3.3.4.

xu t các gi i pháp b o t n, phát tri n S n m t ............................... 25

3.4. Ph

ng pháp nghiên c u ....................................................................... 25

3.4.1. Ph

ng pháp k th a các tài li u có liên quan .................................... 25

3.4.2. Ph

ng pháp i u tra lâm h c thông th

3.4.3. Ph

ng pháp i u tra cây b i th m t

3.4.4. Ph

ng pháp i u tra nhóm loài cây i kèm. ...................................... 28

ng....................................... 25
i ............................................. 27


viii

3.4.5. l p tuy n

ti n hành ánh giá tác

ng con ng

i

n h th c v t khu

v c nghiên c u ............................................................................................. 29
Ph n 4: K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N ............................ 31
4.1.

c i m hình thái v t h u c a cây ....................................................... 31

4.1.1.

c i m v phân lo i c a loài trong h th ng phân lo i .................... 31

4.1.2.

c i m hình thái cây ....................................................................... 31

4.2. M t s

c i m sinh thái c a loài S n m t ........................................... 34

4.2.1.

c phân b ........................................................................................ 34

4.2.2.

c i m

a hình n i loài S n m t phân b ...................................... 35

4.2.3.

c i m

t ai n i S n m t phân b ............................................... 36

4.2.4.

c i m khí h u ................................................................................ 39

4.3. M t s

c i m c u trúc qu n xã th c v t n i loài cây S n m t phân b .... 40

4.3.1. C u trúc t thành và m t
4.3.2. T thành cây tái sinh

t ng cây cao ............................................ 40

khu v c Tam ình - Tam H p ....................... 50

4.3.2.1. C u trúc t ng th ............................................................................. 53
4.3.2.2. T thành nhóm loài cây i kèm ....................................................... 54
4.4. M t s gi i pháp b o t n và phát tri n loài S n m t............................... 55
Ph n 5: K T LU N VÀ KI N NGH ...................................................... 57
5.1. K t Lu n................................................................................................ 57
5.2. Ki n ngh ............................................................................................... 58
TÀI LI U THAM KH O
I. Ti ng Vi t
II. Tài li u d ch
III. Tài li u ti ng Anh


1

Ph n 1
M
1.1.

U

tv n
Bên c nh v n

ta c n chú ý

tr ng r ng

ph xanh

t tr ng

n vi c b o t n, khai thác và phát tri n các ngu n gen quý hi m.

S n m t là cây g t t, c ng, màu

nâu khi khô b n t n ,

trong xây d ng, óng tàu thuy n. S n m t
ch a 30 - 55 %, d u béo dùng
có ngu n gen quí hi m

c s d ng

c x p vào nhóm g t thi t. H t

n hay dùng cho m t s ngành công nghi p.

D u ch a b nh au d dày. Lá có th n u thành cao
Sách

i núi tr c. chúng

c phân h ng

ch a b ng. Là cây g

c p EN A1a,c,d ã

c ghi trong

Vi t Nam (1996) v i c p ánh giá "bi t không chính xác" (B c K).

s n m t hi n ã

cb ov

m t s khu b o t n thiên nhiên và m t s v

n

qu c gia. Song c ng ch a th t an toàn vì v n b khai thác trái phép không có
k ho ch, và ang

ng tr

c nguy c ti t ch ng ngoài t nhiên n u không có

bi n pháp b o t n k p th i. Qua các k t qu

i u tra, nghiên c u v

a d ng

th c v t ã kh ng

m t s vùng thu c V

n Qu c

nh, S n m t có phân b

gia Pù Mát. Tuy nhiên, các thông tin, các d n li u khoa h c và các nghiên c u
chuyên sâu v loài cây quý hi m này ch a có nhi u.
Xu t phát t nh ng lý do trên tôi l a ch n
c i m lâm h c c a loài cây S n m t t i v

tài “Nghiên c u m t s
n qu c gia Pù Mát - t nh

b sung thông thêm tin v th c tr ng tài nguyên r ng góp phân

Ngh An”

b o v và phát tri n tài nguyên r ng t i V
1.2. M c tiêu c a
- Xác

nh

n Qu c Gia Pù Mát.

tài
c phân b c a S n m t t i V

n Qu c Gia Pù Mát:

+ Phân b theo ai cao.
+ Phân b theo
- Nghiên c u
+

a lý.
c i m lâm h c c a S n m t.

c i m hình thái và v t h u: thân, lá, hoa/nón qu .


2

+

c i m sinh thái bao g m: hoàn c nh r ng n i S n m t phân b ,

c i m c u trúc qu n xã th c v t r ng n i S n m t phân b (m t
thành, t ng th , th
+
ch t l

,t

ng g p).

c i m tái sinh t nhiên: m t

, c u trúc t thành cây tái sinh,

ng cây tái sinh, phân c p theo chi u cao và cây có tri n v ng,

c

i m tái sinh.
1.3. M c ích nghiên c u
- Xác nh
m tt iV
-

c phân b , nghiên c u

c

c i m lâm h c c a cây S n

n Qu c Gia Pù Mát.
xu t các gi i pháp b o t n, phát tri n S n m t.

+ Các gi i pháp k thu t
1.4. Ý ngh a nghiên c u

tài

1.4.1. Ý ngh a h c t p
- Áp d ng

c lý thuy t ã h c vào th c ti n và h c h i

c thêm nhi u

ki n th c b ích t bên ngoài tr ng h c.
- C ng c
ki n t t h n

c ki n th c c s c ng nh chuyên ngành, sau này có i u

ph c v công tác phát tri n ngành lâm nghi p n c nhà.

1.4.2. Ý ngh a trong nghiên c u khoa h c
- T o i u ki n cho sinh viên

c ti p xúc, làm quen v i th c t công

tác nghiên c u khoa h c.
- Góp ph n hoàn ch nh d li u khoa h c v vi c nghiên c u chuyên sâu
loài cây quý hi m S n m t.
- Là c s khoa h c

l a ch n các gi i pháp b o t n và phát tri n S n m t.

1.4.3. Ý ngh a th c ti n
- Trên c s vi c nghiên c u phân b và

c i m lâm h c c a S n m t

xác l p c th các ti u khu có S n m t phân b và giao cho các tr m qu n lý
b o v r ng V

n Qu c Gia Pù Mát. T

phát tri n loài cây S n m t

ó

a ra các gi i pháp b o t n và


3

Ph n 2
T NG QUAN TÀI LI U

2.1. Trên th gi i
2.1.1. Nghiên c u

c i m sinh h c loài cây

Vi c nghiên c u sinh h c loài cây trong ó có các
và v t h u ã

c th c hi n t lâu trên th gi i.

c i m hình thái

ây là b

c

u tiên, làm

ti n

cho các môn khoa h c khác liên quan. Có r t nhiêu công trình liên

quan

n hình thái và phân lo i các loài cây.
Nga, t 1928

n 1932

c xem là th i k m

u cho th i k

nghiên c u h th c v t c th . Tolmachop A.I. cho r ng “Ch c n i u tra
trên m t di n tích

l n

có th bao chùm

nh ng không có s phân hoá m t
Tolmachop ã
vùng nhi t

a ra m t nh n

i m th

a lý”. Ông g i ó là h th c v t c th .
nh là s loài c a m t h th c v t c th

ng là 1500 - 2000 loài.

V v t h u h c: Ho t
quan sinh d

c s phong phú c a n i s ng

ng sinh h c có tính ch t chu k c a các c

ng và c quan sinh s n. Chu k v t h u c a cùng 1 loài phân b

các vùng sinh thái khác nhau s có s sai khác rõ r t.

i u này có ý ngh a

c n thi t trong nghiên c u sinh thái cá th loài và công các ch n t o gi ng.
Các công trình nh nêu trên c ng ã ít nhi u nêu ra các
hoa, qu và các

c tr ng v t h u c a t ng loài, nhóm loài.

2.1.2. Nghiên c u

c i m sinh thái h c

Vi c nghiên c u

c i m sinh h c, sinh thái c a loài làm c s

bi n pháp k thu t lâm sinh tác
kinh doanh r ng r t

xu t

ng phù h p nh m nâng cao hi u qu trong

c các nhà khoa h c quan tâm nghiên c u. Theo ó,

các lý thuy t v h sinh thái, c u trúc, tái sinh r ng
trong nghiên c u

c i m v chu k

c i m c a 1 loài c th nào ó.

c v n d ng tri t


4

Odum E.P (1971) [19] ã hoàn ch nh h c thuy t v h sinh thái, trên c
s thu t ng h sinh thái (ecosystem). Ông ã phân chia ra sinh thái h c cá
th và sinh thái h c qu n th . Sinh thái h c cá th nghiên c u t ng cá th sinh
v t ho c t ng loài, trong ó chu k s ng, t p tính c ng nh kh n ng thích
nghi v i môi tr

ng

c

c bi t chú ý.

Lacher. W (1978) [20]

ã ch rõ nh ng v n

c n nghiên c u trong

sinh thái th c v t nh : S thích nghi v i các i u ki n dinh d
ánh sáng,

nhi t,

m, nh p i u khí h u.

Tái sinh là m t quá trình sinh h c mang

c thù c a h sinh thái r ng,

ó là s xu t hi n m t th h cây con c a nh ng loài cây g
hoàn c nh r ng. Hi u qu c a tái sinh r ng
thành loài, c u trúc tu i, ch t l

ng cây con,

c xác

nh ng n i còn
nh b i m t

c i m tái sinh ph bi n

i ó là tái sinh phân tán liên t c và tái sinh v t.

Baur G.N (1962) [22] cho r ng, trong r ng nhi t
sáng ã làm nh h
thì nh h

ng ó th

cây trên m t

, t

c i m phân b .

Vansteenis (1956) [21] ã nghiên c u hai
c a r ng nhi t

ng khoáng,

ng

n phát tri n c a cây con, còn

ng không rõ ràng.

i s thi u h t ánh
iv is n ym m

i v i r ng nhi t

n v di n tích và m t

tái sinh th

i, s l

ng loài

ng khá l n. Vì v y, khi

nghiên c u tái sinh t nhiên c n ph i ánh giá chính xác tình hình tái sinh
r ng và có nh ng bi n pháp tác

ng phù h p.

C u trúc r ng là hình th c bi u hi n bên ngoài c a nh ng m i quan h
qua l i bên trong gi a th c v t r ng v i nhau và gi a chúng v i môi tr

s ng. Nghiên c u c u trúc r ng

bi t

c a qu n xã, t

xu t các bi n pháp k thu t tác

Hi n t

ó có c s

ng

c nh ng m i quan h sinh thái bên trong

ng thành t ng là m t trong nh ng

hình thái c a qu n th th c v t và là c s

ng phù h p.

c tr ng c b n v c u trúc

t o nên c u trúc t ng th .


5

Nh v y, v i các công trình nghiên c u v lý thuy t sinh thái, tái sinh,

c u trúc r ng t nhiên c ng nh nghiên c u

c i m sinh h c, sinh thái

v i m t s loài cây nh trên ã ph n nào làm sáng t nh ng
trúc, tái sinh c a r ng nhi t
h

i nói chung.

ó là c s

i

c i mc u
l a ch n cho

ng nghiên c u trong lu n v n.

2.2.

Vi t Nam

2.2.1. Nghiên c u

c i m sinh h c loài cây

Ngoài nh ng tác ph m c

i n v th c v t nh “Flora Cochinchinensis”c a

Loureiro và “Flore Forestière de la Cochinchine” c a Pierre, thì t

u nh ng n m

u th k 20 ã xu t hi n m t công trình n i ti ng, là n n t ng cho vi c nghiên
c u v hình thái phân lo i th c v t, ó là B th c v t chí

ông D

ng do H.

Lecomte ch biên (1907-1952)[1]. Trong công trình này, các tác gi ng
pháp ã thu m u,

i

nh tên và l p khóa mô t các loài th c v t b c cao có

m ch trên toàn b lãnh th

ông D

ng, trong ó h th c v t Vi t Nam có

7004 loài, 1850 chi và 289 h .
i v i m i mi n có nh ng tác ph m l n khác nhau nh

mi n Nam

Vi t Nam có công trình th m th c v t Nam Trung B c a Schmid (1974)[5],
trong ó tác gi

ã ch rõ nh ng tiêu chu n

nhau là s phân hóa khí h u, ch

thoát n

h c k thu t ã xu t b n b sách “Cây c th
do Lê Kh K ch biên và
cho ra

i công trình

phân bi t các qu n xã khác
c khác nhau. Nhà xu t b n khoa
ng th y

Vi t Nam” g m 6 t p

mi n Nam Ph m Hoàng H (1970-1972)[2] c ng

s 2 t p v “Cây c mi n Nam Vi t Nam”, trong ó

gi i thi u 5326 loài, trong ó có 60 loài th c v t b c th p và 20 loài rêu, còn
l i là 5246 loài th c v t có m ch, và sau này là “Cây c Vi t Nam”.
Ngoài ra, còn r t nhi u các b sách chuyên kh o khác, tuy không tách
riêng cho vùng Tây Nam B nh ng c ng ã góp ph n vào vi c nghiên c u a
d ng sinh h c th c v t chung, nh các b v Cây g r ng Vi t Nam (Vi n

i u tra qui ho ch, 1971-1988)[3], Cây tài nguyên (Tr n

ình lý, 1993)[4],


6

Cây g kinh t
loài cây b n

Vi t Nam (Tr n H p & Nguy n B i Qu nh, 1993)[6], 100
a (Tr n H p & Hoàng Qu ng Hà, 1997)[7], Cây c có ích

Vi t Nam (Võ V n chi và Tr n H p, 1999)[4], Tài nguyên cây g Vi t Nam
(Tr n H p, 2002) [8], v.v... G n ây Vi n sinh thái và tài nguyên sinh v t
c ng ã xây d ng và biên so n

c 11 t p chuyên kh o

n h riêng bi t.

ây là nh ng tài li u vô cùng quý giá góp ph n vào vi c nghiên c u v th c
v t c a Vi t Nam.
2.2.2. Nghiên c u
n

c i m sinh thái loài cây

c ta, nghiên c u v

c i m sinh thái h c c a các loài cây b n

a ch a nhi u, t n m n, có th t ng h p m t s thông tin có liên quan
v n

nghiên c u nh sau:
Nguy n Bá Ch t (1996) [3] ã nghiên c u

pháp gây tr ng nuôi d
các

c i m lâm h c và bi n

ng cây Lát hoa, ngoài nh ng k t qu nghiên c u v

c i m phân b , sinh thái, tái sinh,... tác gi c ng ã

pháp k thu t gieo

m cây con và tr ng r ng

a ra m t s bi n

i v i Lát hoa.

Tr n Minh Tu n (1997) [13] ã nghiên c u m t s

c tính sinh v t h c

loài Ph ba m i làm c s cho vi c b o t n và gây tr ng t i V

Vì - Hà Tây (c ), ngoài nh ng k t qu v các
nhiên, sinh tr
h

n

c i m hình thái, tái sinh t

ng và phân b c a loài, tác gi còn

ng v k thu t lâm sinh

n Qu c gia Ba

a ra m t s

nh

t o cây con t h t và tr ng r ng

i v i loài

V V n C n (1997) [2] ã ti n hành nghiên c u m t s

c i m

cây này.

sinh v t h c c a cây Chò ãi làm c s cho công tác t o gi ng tr ng r ng
V

n Qu c gia Cúc Ph

ng, ngoài nh ng k t lu n v các

b , hình thái, v t h u, tái sinh t nhiên,
b ,... tác gi c ng ã
cây Chò ãi.

c i m phân

c i m lâm ph n có Chò ãi phân

a ra nh ng k thu t t o cây con t h t

i v i loài


7

Nguy n Thanh Bình (2003) [1] ã nghiên c u m t s

c i m lâm h c

c a loài D

n qu ph c h i t nhiên t i B c Giang. V i nh ng k t qu

nghiên c u

t

c, tác gi

ã

a ra nhi u k t lu n, ngoài nh ng

c i m

v hình thái, v t h u, phân b , c u trúc và tái sinh t nhiên c a loài, tác gi
còn cho r ng phân b N-H và N-D
D1,3 có d ng ph
Lê Ph

u có m t

nh; t

ng quan gi a Hvn và

ng trình Logarit.

ng Tri u (2003) [14] ã nghiên c u m t s

h c c a loài Trai lý t i V
k t qu nghiên c u v

n Qu c gia Cúc Ph

c i m sinh v t

ng, tác gi

ã

a ra m t s

c i m hình thái, v t h u và sinh thái c a loài, ngoài

ra tác gi còn k t lu n là: có th dùng hàm kho ng cách

bi u th phân b

N-D1.3, N-Hvn, các m i quan h H-D1,3, Dt-D1,3.
V

ng H u Nh (2003) [11] ã nghiên c u m t s

c i m sinh h c

và k thu t t o cây con C m xe góp ph n ph c v tr ng r ng
Nguyên, t k t qu nghiên c u v i nh ng k t lu n v
phân b , c u trúc, tái sinh t nhiên,... tác gi còn
tr ng

c L c - Tây

c i m hình thái,

a ra nh ng k thu t gây

i v i loài cây này.
Ly Meng Seang (2008) [17] ã nghiên c u m t s

c a r ng T ch tr ng

Kampong Cham Campuchia, ã k t lu n:

khác nhau: Phân b N-D1,3
phân b N-H th

c i m lâm h c

ng có

các tu i

u có d ng m t

các

tu i

nh l ch trái và nh n,

nh l ch ph i và nh n, phân b N-Dt

u có

nh

l ch trái và tù. Gi a D1,3 ho c Hvn so v i tu i cây hay lâm ph n luôn t n t i
m i quan h ch t ch theo mô hình Schumacher. Ngoài ra, tác gi c ng
ngh trong kho ng 18 n m
l n theo ph

u sau khi tr ng r ng T ch nên ch t nuôi d

ng 3

ng pháp c gi i, v i k dãn cách là 6 n m 1 l n.

Nguy n Toàn Th ng (2008) [12] ã nghiên c u m t s
h c c a loài D anh (Castanopsis piriformis) t i Lâm
nh ng k t lu n rõ ràng v

c i m lâm

ng. Tác gi

ã có

c i m hình thái, v t h u, phân b , giá tr s


8

d ng, v t thành t ng cây g bi n

i theo ai cao t 17

n 41 loài, v i các

loài u th là D anh, V i thu c r ng c a, Du sam,....
Hoàng V n Chúc (2009) [5] trong công trình “Nghiên c u m t s

c

i m tái sinh t nhiên loài V i thu c (Schima wallichii Choisy) trong các
tr ng thái r ng t nhiên ph c h i
ti t v

t nh B c Giang” ã mô t m t cách chi

c i m hình thái, v t h u, tái sinh, phân b ,… c a loài cây này

v c t nh B c Giang. K t qu nghiên c u c a
cây b n

khu

tài góp ph n nhân r ng loài

a có giá tr này.

Tóm l i, v i nh ng k t qu c a nh ng công trình nghiên c u nh trên,
là c s

tài l a ch n nh ng n i dung thích h p

trong

tài nghiên c u

2.3. T ng quan v

tham kh o v n d ng

c i m lâm h c loài cây S n m t.

i u ki n t nhiên, dân sinh, kinh t khu v c nghiên c u

2.3.1. i u ki n t nhiên
2.3.1.1. V trí
V

a lý

n qu c gia Pù Mát n m v phía Tây Nam T nh Ngh An, cách thành

Ph Vinh 160 km

ng b . T a

180 46' - 19012' V

a lý c a V

n:

B c.

1040 24' - 1040 56 ' Kinh

ông.

Ranh gi i c a VQG, v phía Nam có chung 61 km v i biên gi i qu c
gia giáp v i c ng hòa Dân ch Nhân Dân Lào.
Phía Tây giáp các xã Tam H p, Tam
T

ng D

ình, Tam Quang (Huy n

ng).

Phía B c giáp v i các xã Lang Khê, Châu Khê, L c D , Môn S n
(Huy n Con Cuông) (Hình 2.1).
Phía ông giáp các xã Phúc S n, H i S n (Huy n Anh S n).


9

2.3.1.2.

a gi i hành chính

Toàn b di n tích VQG n m trong

S n, Con Cuông và T
ha và vùng

ng D

a gi i hành chính c a 3 huy n Anh

ng T nh Ngh An. Di n tích vùng lõi là 94.804.4

m kho ng 86.000 ha n m trên a bàn 16 xã (Hình 2.1).

Huy n Anh S n g m 5 xã: Phúc S n, H i S n, T

ng S n, C m S n và

nh S n.
Huy n Con Cuông g m 7 xã: Môn S n, L c D , Yên Khê, B ng Khê,
Châu Khê, Chi Khê và L ng Khê.
Huy n T

ng D

ng g m 4 xã: Tam Quang, Tam

ình, Tam H p

và Tam Thái.
a hình a m o:
Sông su i chính trong khu v c Khe Th i, Khe Cho ng và Khe Kh ng.
Các

nh dông ph có

c d c l n,

cao trung bình t 800 - 1500m.

a hình hi m tr . Phía Tây Nam có VQG là n i có
th p và là n i sinh s ng tr
ng

i dân t c.

a hình t

ng

i b ng,

c ây c ng nh hi n nay c a m t s c ng

ó nhi u ho t

ng

ng Nông Lâm nghi p ã và ang di n ra.

N m trong khu v c có kho ng 7.057 ha núi á vôi và ph n l n di n tích
n m

vùng

m VQG, ch có kho ng 150 ha n m trong vùng lõi.


10

Hình 2.1. B n

V

n Qu c Gia Pù Mát


11

Hình 2.2. B n

hi n tr ng r ng V

n Qu c Gia Pù Mát


12

2.3.1.3. Khí h u th y v n
V
h

n qu c gia Pù Mát n m trong vùng nhi t

ng c a

a hình dãy Tr

ng s n

i gió mùa. Do nh

n hoàn l u khí quy n nên khí h u

ây có s phân hóa khác bi t l n trong khu v c. S lieu c a tr m khí t
T

ng D

ng, Con Cuông, Anh S n và Vinh

ng

c ghi trong b ng (B ng

2.1) sau:
B ng 2.1. S li u khí h u 4 tr m khí t
TT Các y u t khí h u
1

Nhi t

trung bình n m (0C)

2

Nhi t

ng th y v n VQG Pù Mát

T

ng

Con

D

ng

Cuông

Anh S n

Vinh

2306

2305

2307

2309

không khí cao nh t tuy t

42,70 C/5

42,0 C/5

42,10 C/5

42,0 C/5

không khí th p nh t tuy t

1,70C/1

2,00C/1

50C/1

40C/1

ng m a (mm)

1268,3

1791,1

1706,6

1944,3

133

153

138

138

i
3

Nhi t
i

4

T ng l

5

S ngày m a / n m (Ngày)

6

L

ng m a l n nh t (mm)

192/8

449,5/9

788/9

484/9

7

L

ng b c h i n m (mm)

867,1

812,9

789,0

954,4

8

S ngày có s

20

16

26

27

m không khí bình quân n m

81

86

86

85

m không khí t i th p bình

59

64

66

68

9/I

14/III

21/XI

15/X

19017’

19003’

18054’

18040’

104026’

105053’

105018’

105040’

97

27

6

6

40

40

40

86

9

ng mù (Ngày)

(%)
10

quân (%)
11
12

m không khí t i th p td (%)
T a

tr m:

V
Kinh
13
14

cao (m)
Th i gian quan tr c (n m)

(Ngu n: 4 tr m khí t

ng th y v n VQG Pù Mát).

13

S li u b ng (B ng 2.1) cho th y:
- Ch

nhi t:

+ Nhi t

trung bình n m 23 - 24oC, t ng nhi t n ng 8500 - 8700oC.

+ Mùa ông t tháng 12

n tháng 2,do ch u nh h

trung bình trong các tháng này xu ng t i 20oC và nhi t

ông b c nên nhi t

i 180C (tháng giêng).

trung bình th p nh t xu ng d
+ Ng

c l i trong mùa hè, do có s ho t

kho nóng, kéo dài t i 3 tháng (t tháng 4

ng c a gió Tây nên th i ti t r t

n tháng 7) . Nhi t

hè lên t i 25 0C, nóng nh t là tháng 6 và 7, nhi t
t i cao lên t i 420C
42,70C,

Con Cuông và T

trung bình mùa

trung bình là 29oC. Nhi t

ng D

ng vào tháng 4, 5 nhi t

m trong các tháng này có nhi u ngày xu ng d

- Ch

ng c a gió mùa

là

i 30%.

m a m:

+ Vùng nghiên c u có l
t p trung trong mùa m a. L

ng m a t ít

ng m a l n nh t là tháng 9, 10 và th

theo l l t. Mùa khô t tháng 12
m a phùn do ch u nh h
tháng nóng nh t và l
+

ng n

c

ng kèm

n tháng 4 n m sau. Các tháng 2, 3, 4 có

ng c a gió mùa

ng n

n trung bình, 90% l

ông B c. Tháng 5, 6, 7 là nh ng

c b c h i cao nh t.

m không khí trong vùng

Tuy v y nh ng giá tr c c th p v

t 85 - 86%, ,mùa m a lên t i 90%.
m v n th

ng o

c trong th i kì

nóng kéo dài.
- Th y v n:
Trong khu v c có h th ng sông C ch y theo h

ng Tây B c -

ông

Nam. Các chi l u phía h u h n nh Khe Th i, Khe Choang, Khe Kh ng l i
ch y theo h
+D

ng Tây Nam lên ông B c và
i góc

n

c vào sông C .

giao thông th y thì c 3 con sông trên

bè m ng i qua m t s
th dung thuy n máy ng

o n nh t
c dòng

u có th dung

nh, riêng Khe Choang và Khe Kh ng có
phía h l u.


14

+ Nhìn chung m ng sông su i khá dày
n m t 1300 - 1400 mm, ngu n n
t m3. Do l

ng n

2.3.1.4.

a ch t th nh

u gi a các mùa và các khu v c nên

ng xuyên x y ra.

ng

-

a ch t:

V

n qu c gia Pù Mát n m trên dãy Tr

a ch t

ng S n B c. Quá trình ki n t o

c hình thành qua các h Palêzôi, Devon, Cacbon, Pecmi, Triat,

Heximi…
dãy Tr

ng m a trung bình

c m t trên di n tích VQG Pù Mát lên t i 3

c ó phân b không

tình tr ng l l t và h n hán th

c. V i l

n Miroxen cho

n ngày nay. Trong su t quá trình phát tri n c a

ng S n thì chu k t o núi Hecximi,

a hình luôn b ngo i l c tác

ng

m nh m t o nên a m o ch y u:
+ Núi cao trung bình: U n n p kh i nâng lên m nh, t o nên m t d i cao
và h p n m ngay biên gi i Vi t Lào v i vài

nh cao trên 2000m (Pulaileng

2711m, Rào c 2286m).
a hình vùng này r t nguy hi m tr , i l i c c kì khó kh n,
+ Ki u a hình núi th p và
mi n và có

i cao: Ki u này chi m ph n l n di n tích c a

cao t 1000m tr xu ng. Tuy c u trúc t

ng

i ph c t p,

cc u

t o b i các tr m tích, bi n ch t, a hình có ph n m m m i và ít d c h n.
+ Thung l y ki n t o, xâm th c: Ki u này tuy chi m m t di n tích nh
nh ng l i thu n l i cho s n xu t nông nghi p.

cao nh thua 300m và bao g m

thung l ng các song su i Khe Th i, Khe Choang, Khe Kh ng (Sông Gi ng) và
b ph i sông C . Vùng này

c c u t a t các tr m tích b r i, d b xâm th c

trong ó ph bi n là các d ng a hình

i khá b ng ph ng, bãi b i và th m sông

khá phát tri n.
- Th Nh

ng:

Các lo i

t trong vùng

c th ng kê:


15

B ng 2.2. Các lo i

TT

Lo i

1

t

t Feralit

Di n

c tr ng c b n

tích
34511ha

t trong vùng

t có màu vàng

ho c

Phân b
Phân b t

cao

mùn trên núi (17,7%) vàng

800,900m

trung bình

xám, t ng mùn d y thành

1800m d c biên

(FH)

ph n

gi i Vi t Lào

c gi i (tpcg) nh

n

n

trung bình. Có 2 lo i ph :
1.1 FHs

4818 ha Feralit
(2,5%)

vàng phát tri n

trên

Phân b nhi u
phía Nam và

á tr m tích, và bi n ch t

ông Nam VQG

có k t
c u h t m n, tpcg trung
bình
1.3 FHq

29693

Feralit vàng nh t hay vàng Phân b nhi u

ha

xám,

phía Tây Nam

(15,2%) phát tri n trên á tr m tích VQG
và bi n ch t có k t c u h t
thô, tpcg nh

n trung

bình
2

t Feralit
vàng vùng
i

151017
ha

t có màu
vàng

vàng hay

, t ng tích t dày

(77,6%) n n v t ch t t o

và núi th p

Phân b phía B c
và ông B c

t chia ra VQG

các lo i ph :

(F)
2.1 Fs

56584

t Feralit

vàng, tpcg

Phân b ch y u