Đánh giá và đề xuất một số biện pháp sử dụng đất đồi núi có hiệu quả tại xã Lục Ba huyện Đại Từ tỉnh Thái Nguyên (Khóa luận tốt nghiệp)

I H C THÁI NGUYÊN
TR

NG

I H C NÔNG LÂM

----------------------------

NGUY N H I PHONG

Tên

tài :

ÁNH GIÁ VÀ
XU T M T S GI I PHÁP S D NG
T
CÓ HI U QU T I XÃ L C BA – HUY N
IT
T NH THÁI NGUYÊN

KHÓA LU N T T NGHI P

H ào t o
Chuyên ngành
Khoa
Khóa h c

: Chính quy
: Lâm nghi p

: Lâm nghi p
: 2011 - 2015

Thái Nguyên, 2015

IH C

I NÚI


I H C THÁI NGUYÊN
TR

NG

I H C NÔNG LÂM

----------------------------

NGUY N H I PHONG

Tên

tài :

ÁNH GIÁ VÀ
XU T M T S GI I PHÁP S D NG
T
CÓ HI U QU T I XÃ L C BA – HUY N
IT

T NH THÁI NGUYÊN

KHÓA LU N T T NGHI P

H ào t o
Chuyên ngành
L p
Khoa
Khóa h c
Gi ng viên h

IH C

: Chính quy
: Lâm nghi p
: K43 - LN - N01
: Lâm nghi p
: 2011 - 2015
ng d n : ThS. Nguy n V n M n

Thái Nguyên, 2015

I NÚI


L I CAM OAN

Tôi xin cam oan khóa lu n t t nghi p: “ ánh giá và
bi n pháp s d ng

t

xu t m t s

i núi có hi u qu t i xã L c Ba - huy n

i T - t nh

Thái Nguyên” là công trình nghiên c u khoa h c c a b n thân tôi, công trình
c th c hi n d
tháng 2/2015
ã

is h

ng d n c a ThS. Nguy n V n M n trong th i gian t

n tháng 5/2015. Nh ng ph n tài li u tham kh o trong khóa lu n

c nêu rõ trong ph n tài li u tham kh o. Các s li u và k t qu nghiên c u

trình bày trong khóa lu n là quá trình i u tra trên th c

a hoàn toàn trung th c,

n u sai tôi xin ch u hoàn toàn trách nhi m và ch u m i hình th c k lu t c a
khoa và nhà tr

ng

ra.

Thái Nguyên, tháng 6 n m 2015
XÁC NH N C A GIÁO VIÊN H

NG D N

SINH VIÊN

ng ý cho b o v k t qu
tr

cH i

ng khoa h c

ThS. Nguy n V n M n

Nguy n H i Phong

XÁC NH N C A GV CH M PH N BI N
Xác nh n ã ch nh s a sau khi h i
(Ký, h và tên)

ng ánh giá ch m.


i

L IC M

N

Trong th i th c t p và hoàn thành khóa lu n t t nghi p
s c g ng c a b n thân, tôi còn nh n
nhân trong và ngoài tr

i h c, ngoài

c s quan tâm giúp

c a các cá

ng.

Qua ây tôi xin bày t lòng bi t n sâu s c t i toàn th các th y cô giáo
trong khoa Lâm nghi p cùng các th y cô trong tr

ng

i h c Nông Lâm

Thái Nguyên ã dìu d t, d y d tôi trong quá trình h c t p t i tr

ng.

Tôi bày t lòng bi t n chân thành và sâu s c nh t t i th y giáo - Ths
Nguy n V n M n, ng

i ã t n tình h

ng d n và giúp

tôi trong su t th i

gian th c t p.
Tôi xin chân thành c m n s giúp

c a cán b UBND xã L c Ba,

các cán b xã L c Ba, các cán b nông lâm nghi p,
cán b và bà con xóm

a chính xã L c Ba, các

Châu, xóm Gò L n, xóm

Giáo, xóm V n Thanh ã t o m i i u ki n thu n l i
dung

ng M a, xóm

tôi hoàn thành n i

tài này.
Tôi xin chân thành c m n gia ình, b n bè ã quan tâm

giúp

m

ng viên,

tôi trong su t quá trình h c t p và hoàn thành khóa lu n t t nghi p

c a mình.
Tôi xin chân thành c m n!
Thái Nguyên, ngày tháng 05 n m 2015
Sinh viên

Nguy n H i Phong


ii

DANH M C CÁC B NG

B ng 2.1. Thành ph n dân t c xã L c Ba n m 2014 ..........................................12
B ng 2.2. C c u lao
B ng 4.3.C c u

ng theo ngành ngh .......................................................14

t ai xã L c Ba ......................................................................25

B ng 4.4: T l di n tích và c c u di n tích c a các h
B ng 4.5: M c thu nh p c a ki u s d ng

i u tra .....................27

t theo mô hình

nông lâm k t h p.....................................................................................29
B ng 4.6: Thu - chi c a mô hình 1 ( VT 1000

ng) .......................................30

B ng 4.7: Thu - chi c a mô hình 2 .......................................................................30
B ng 4.8: Lo i hình s d ng

t ai c a h ........................................................31

B ng 4.9: K t qu s n xu t kinh doanh c a h ( VT: VND) ...........................33
B ng 4.10: Tình hình s d ng

t ai c a h ......................................................33

B ng 4.11: K t qu s n xu t kinh doanh c a h .................................................35
B ng 4.12: M c thu nh p t mô hình SALT .......................................................36
B ng 4.13: Tình hình s d ng

t ai c a h ......................................................36

B ng 4.14: K t qu s n xu t kinh doanh c a h .................................................38
B ng 4.15: M c

thu nh p c a các ki u s d ng mô hình khác ...................39


iii

DANH M C CÁC HÌNH

Hình 2.1. Bi u th hi n thành ph n dân t c theo nhóm h xã L c Ba
n m 2014 .......................................................................................... 12
Hình 2.2. Bi u th hi n c c u lao ng theo ngành ngh c a xã L c Ba
n m 2014 .......................................................................................... 14
Hình 4.1. Mô hình RVACRg c a gia ình ông Tr n V n L ng t i
xóm Gò L n ..................................................................................... 32
Hình 4.2. Mô hình RVCRg c a gia ình ông Tô V nh S n t i
xóm B u Châu .................................................................................. 34
Hình 4.3. Mô hình SALT c a gia ình ông V V n Lâm t i xóm B u Châu .... 37


iv

M CL C

L I C M N .................................................................................................... i
DANH M C CÁC B NG................................................................................ ii
DANH M C CÁC HÌNH ................................................................................ iii
M C L C ........................................................................................................ iv
Ph n 1: M
1.1.

tv n

U ............................................................................................ 1
................................................................................................... 1

1.2. M c tiêu và yêu c u c a
1.3. Ý ngh a c a

tài ................................................................... 2

tài ....................................................................................... 2

1.3.1. Ý ngh a trong khoa h c ........................................................................... 2
1.3.2. Ý ngh a trong th c ti n ........................................................................... 2
Ph n 2: T NG QUAN TÀI LI U ................................................................. 3
2.1. C s khoa h c ........................................................................................... 3
2.1.1. Khái ni m v mô hình s d ng
2.1.2.

c i mc a

t

t

i núi ............................................. 3

i núi......................................................................... 3

2.2. Tình hình nghiên c u trong và ngoài n

c ................................................ 4

2.2.1. Tình hình nghiên c u trên th gi i .......................................................... 4
2.2.2. Tình hình nghiên c u trong n

c............................................................ 7

2.2.2.1. Nh ng v n b n chính sách có liên quan

n s d ng

t ai

nông lâm nghi p ................................................................................................ 7
2.2.2.2. Các công trình nghiên c u có liên quan............................................... 9
2.3. T ng quan khu v c nghiên c u ................................................................ 10
2.3.1. i u kiên t nhiên khu v c nghiên c u ................................................ 10
2.3.1.1.

c i m t nhiên .............................................................................. 10

2.3.1.2.

c i m kinh t - xã h i ................................................................... 13

Ph n 3:

IT

NG, N I DUNG VÀ PH

NG PHÁP

NGHIÊN C U ............................................................................................... 18

v

it

3.1.
3.1.1.

ng và ph m vi nghiên c u............................................................ 18

it

ng nghiên c u............................................................................ 18

3.1.2. Ph m vi nghiên c u ............................................................................... 18
3.2.

a i m và th i gian ti n hành ............................................................... 18

3.3. N i dung nghiên c u ................................................................................ 18
3.4. Ph

ng pháp nghiên c u.......................................................................... 19

3.4.1. Ph

ng pháp thu th p s li u ................................................................ 19

3.4.2. Ph

ng pháp x lý s li u..................................................................... 19

Ph n 4: K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N ............................. 22
4.1. S l

c tình hình s d ng

4.1.1. Quá trình s d ng
th tr

t

t

i núi c a xã L c Ba qua các th i k .... 22

i núi c a xã tr

c th i k chuy n sang c c u

ng ......................................................................................................... 22

4.1.2. Quá trình s d ng

t t khi chuy n sang c ch th tr

ng

cho t i nay ....................................................................................................... 22

4.1.3. K t qu giao

t giao r ng .................................................................... 24

4.2. ánh giá hi u qu s d ng
4.2.1. Hi n tr ng s d ng
4.2.2. Tình hình s d ng

t

i núi c a xã L c Ba ............................ 24

t ai c a xã L c Ba ............................................ 24
t

i núi t i xã L c Ba......................................... 27

4.2.3. Hi u qu kinh t c a vi c s d ng

t

i núi xã L c Ba .................... 28

4.2.3.1. Hi u qu kinh t c a các ki u s d ng

t

i núi theo h

ng nông

lâm k t h p (NLKH) ....................................................................................... 28
4.2.3.2. Hi u qu kinh t c a các ki u s d ng

t d c theo h

ng canh tác

t d c mô hình SALT .................................................................................... 35
4.3.2.3. Hi u qu kinh t c a các ki u s d ng

t d c theo h

ng

canh tác khác ................................................................................................... 38
4.2. 4. Hi u qu v m t xã h i - môi tr

ng c a vi c s d ng

t

i núi xã

L c Ba ............................................................................................................. 40
4.2.4.1. Hi u qu v m t xã h i c a vi c s d ng

t

i núi xã L c Ba....... 40

vi

4.2.4.2. Hi u qu v m t môi tr

ng c a vi c s d ng

t

i núi

xã L c Ba ........................................................................................................ 41
4.3. Nh ng thu n l i và khó kh n ................................................................... 42
4.3.1. Nh ng thu n l i..................................................................................... 42
4.3.2. Nh ng khó kh n .................................................................................... 42
4.4.

xu t các gi i pháp

nâng cao hi u qu s d ng

t

i núi c a xã

L c Ba ............................................................................................................. 43
4.4.1. Nguyên t c nâng cao hi u qu s d ng
4.6.1.1. S d ng
Nhà n

t ph i i sát

ng l i phát tri n nông nghi p c a

4.4.1.3. S d ng

t ph i

4.4.1.4. S d ng

t theo h

nh h

4.4.2.1. Ph
4.4.2.2.

ng và

c ......................................................................................................... 43

4.4.1.2. Các mô hình s d ng

4.4.2.

t........................................... 43

t ph i b trí m t cách h p lý ....................... 44

m b o t ng

phì c a

t .................................. 44

ng tích c c ....................................................... 44

ng nâng cao hi u qu kinh t s d ng
ng h

nh h

t

i núi ................. 44

ng chung ......................................................................... 44

ng s d ng

t

i núi theo t ng chân

4.4.3. Các gi i pháp nâng cao hi u qu s d ng

t

t .......................... 45

i núi........................... 45

4.4.3.1. Gi i pháp v m t k thu t .................................................................. 45
4.4.3.2. Gi i pháp v m t kinh t .................................................................... 47
4.4.3.3. Gi i pháp v m t th y l i ................................................................... 47
4.6.3.4. Gi i pháp v v n. ............................................................................... 47
4.4.3.5. Các gi i pháp khác ............................................................................. 48
Ph n 5: K T LU N VÀ

NGH ............................................................. 49

5.1. K t lu n .................................................................................................... 49
5.2.

ngh ..................................................................................................... 50

TÀI LI U THAM KH O
I. Ti ng Vi t
II. Ti ng Anh


1

Ph n 1
M

1.1.

U

tv n
t ai là tài nguyên vô cùng quý giá.

s ng c a con ng
trò c a

t là giá

cho toàn b s

i và là t li u s n xu t ch y u c a ngành nông nghi p. Vai

t càng l n h n khi dân s ngày càng t ng, nhu c u s d ng

t làm

n i c trú, làm t li u s n xu t, giao thông,… ngày càng t ng và nông nghi p
phát tri n, tr thành ngành kinh t ch
hi u qu b o v
chi n l

t ai và môi tr

o. Do v y vi c s d ng h p lý và có

ng s ng là m t nhi m v mang tính ch t

c c a m i qu c gia.

Ngày nay, ti m n ng

t ai c a n

c ta còn nhi u,

c bi t là khu v c

mi n núi trung du phía b c, vùng tây nguyên và duyên h i mi n trung, vi c
khai thác và s d ng
t

t ai ch a g n v i quy ho ch t ng th và b o v môi

ng, hi u qu kinh t còn th p ch a áp ng

và

y

t ai.
ng tr

c th c tr ng ó, trong nh ng n m qua, nhà n

thi n công tác quy ho ch s d ng
c trên
giao

c nhu c u s d ng h p lý

a bàn nông thôn mi n núi và

t giao r ng,

qua các ch

t ai có s tham gia b

c

a ra m t s ch tr

c ã hoàn
u và áp d ng

ng, chính sách

u t v n, ký thu t giúp phát tri n nông lâm nghi p thông

ng trình d án c a nhà n

c.

Do i u ki n kinh t t nhiên, kinh t xã h i, phong t c t p quán c a
t ng vùng nên vi c s d ng

t ai mang tính ch t

vùng. Vì v y vi c ánh giá hi n tr ng s d ng

t

c thù riêng cho t ng
i núi

t

ó

a ra

nh ng gi i pháp nh m khai thác, s d ng h p lý tài nguyên này là vi c r t c p
thi t hi n nay.
L c Ba là m t xã n m
c a vùng

phía Tây B c c a huy n

iT ,v i

c tr ng

t trung du mi n núi phía b c, xã có th m nh v cây chè. Hi n nay


2

v n

s d ng

t ai nói chung,

i núi nói riêng ã và ang

c

và chính quy n xã quan tâm. Song do trình

hi u bi t c a ng

h n ch ,

i dân thi u v n

i ng cán b k thu t còn m ng, ng

i dân còn
ut

t o và phát tri n các lo i cây tr ng thích h p. Vì v y, òi h i ph i
gi i pháp s d ng

t

i núi c th là: Ph xanh

các bi n pháp canh tác,

t tr ng,

ng b

c i
a ra các

i núi tr c b ng

a vào ó các lo i cây tr ng phù h p em l i hi u

qu kinh t cao, c i thi n

i s ng ng

i dân, b o v môi tr

ng, t o công n

vi c làm, vv.
Xu t phát t nhu c u trên, tôi ti n hành nghiên c u
và

xu t m t s gi i pháp s d ng

huy n

i núi có hi u qu t i xã L c Ba –

i T - t nh Thái Nguyên”.

1.2. M c tiêu và yêu c u c a
-

t

tài: “ ánh giá

tài

ánh giá hi n tr ng s d ng

t

i núi c a xã L c Ba trong giai

o n nh ng n m qua.
-

xu t các gi i pháp giúp quy ho ch và s d ng

t

i núi có hi u

qu t i khu v c nghiên c u.
1.3. Ý ngh a c a

tài

1.3.1. Ý ngh a trong khoa h c
tài t t nghi p là m t c h i t t cho m i sinh viên có th h th ng và
c ng c l i ki n th c ã h c trong nhà tr

ng và áp d ng vào th c t công vi c,

áp ng yêu c u ào t o k s ngành lâm nghi p. Qua ó bi t cách thu th p,
t ng h p, x lý s li u và bi t cách trình bày m t báo cáo khoa h c hoàn ch nh.
1.3.2. Ý ngh a trong th c ti n
- Do tình hình s d ng
v y c n nghiên c u
s d ng

t c a xã. T

xã L c Ba - huy n

a ra

t hi n nay c a xã ch a em l i hi u qu cao vì
c nh ng gi i pháp thích h p trong quá trình

ó góp ph n nâng cao hi u qu s d ng
i T - t nh Thái Nguyên.

t

i núi t i

3

Ph n 2
T NG QUAN TÀI LI U

2.1. C s khoa h c
2.1.1. Khái ni m v mô hình s d ng
M t trong nh ng ph

t

i núi

ng th c s d ng

t có hi u qu cao, lâu b n trên

t d c là mô hình SALT (Sloping Agriculture Land Technology) ã
trung tâm phát tri n

c

i s ng nông thôn Basptit Mindanao Philipin t ng k t,

hoàn thi n và phát tri n t gi a n m 1970

n nay[10].

n n m 1992 ã có 4 mô hình SALT

c t ch c qu c t ghi nh n là:

- Mô hình SALT 1: (Sloping Agriculture LandTechnology)
hình t ng h p d a trên c s các bi n pháp b o v
th c. K thu t canh tác nông nghi p trên

t

ây là mô

i v i s n xu t l

ng

t d c v i c c u 25% cây lâm

nghi p, 25% cây l u niên + 50% cây nông nghi p hàng n m.
- Mô hình SALT 2: (Simple Agro - Livestock Technology)
hình kinh t nông lâm súc k t h p

ây là mô

n gi n v i c c u: 40% cây nông nghi p

+ 20% cây lâm nghi p + 20% ch n nuôi + 20% làm nhà

và chu ng tr i.

- Mô hình SALT 3: (Sustainable Agro - Forest Technology) K thu t
canh tác nông lâm k t h p b n v ng. C c u s d ng

t là 40% cây nông

nghi p + 60% cây lâm nghi p.
- Mô hình SALT 4: (Small agrofruit Likelihood Technology) Là mô
hình k thu t s n xu t nông lâm k t h p v i cây n qu quy mô nh , c câu
s d ng
2.1.2.

t là 60% cây lâm nghi p + 15% cây nông nghi p +25% cây n qu .
c i mc a

Ngoài

t

i núi

c i m chung c a

t ai,

t

i núi có các

c i m riêng

nh sau:
-

t

i núi là

t d c, cao ch thích h p cho vi c tr ng cây a c n do

ó t p oàn cây tr ng trên

t

i núi phong phú và a d ng.


4

t

-

i núi d b s t l , r a trôi,

màu m kém, vi c t

cây tr ng g p nhi u khó kh n, ch y u d a vào n

in

c cho

c m a.

- Di n tích r ng l n, có th g n ho c xa khu dân c sinh s ng.
-

t

i núi th

ng g n li n v i các ti u vùng khí h u

vùng ch thích h p v i m t lo i cây tr ng hay v t nuôi nh t
T nh ng

c i m trên, cho th y

c bi t, m i

nh.

c i m n i tr i c a

t

i núi là

kh n ng tr ng tr t nhi u lo i cây tr ng ng n ngày, dài ngày nh cây n qu ,
cây công nghi p, cây

c s n, cây l

ng th c,…

2.2. Tình hình nghiên c u trong và ngoài n

c

2.2.1. Tình hình nghiên c u trên th gi i
Hi n nay, t ng di n tích
tri u ha

t óng b ng và 13.250 tri u ha

t ng di n tích là
Di n tích

t canh tác, 24% là

t không ph b ng. Trong ó, 12%
ng c , 32% là

t có kh n ng canh tác

các n

c ang phát tri n là 36%. Trong ó, nh ng lo i

s n xu t nông nghi p nh
nh ng lo i

t quá x u nh

nguyên chi m
tr t nh

t c trú,

m l y.

t có kh n ng canh tác là 3.200 tri u ha, hi n m i khai thác h n

1.500 tri u ha. T l
các n

t trên th gi i 14.777 tri u ha, v i 1.527

t phù sa,

t en,

t t t, thích h p cho

t r ng nâu ch chi m 12,6%;

t vùng tuy t, b ng, hoang m c,

n 40,5%; còn l i là các lo i

t d c, t ng

c phát tri n là 70%;

t núi,

t ài

t không phù h p v i vi c tr ng

t m ng,…[12]

Hàng n m trên th gi i di n tích

t canh tác b thu h p, kinh t nông

nghi p tr lên khó kh n h n. Hoang m c hóa hi n ang e d a 1/3 di n tích
trái

t, nh h

ng

i s ng ít nh t 850 tri u ng

canh tác b nhi m m n không canh tác

i. M t di n tích l n

c m t ph n c ng do tác

t

ng gi m

ti p c a s gia t ng dân s [13].
- Theo s li u c a vi n tài nguyên th gi i n m 1993 qu
th gi i kho ng 13 t ha.
-M t

dân s 43 ng

i/km

t c a toàn


5

- M ts n

c có qu

t h n h p nh Hà Lan, M , Nh t, Hàn qu c, n

, Singapore (ch 0,3ha/ng

i).

- Toàn th gi i có kho ng 3,8 t ha r ng. Hàng n m m t i kho ng
trên 15 tri u ha.
- T l m t r ng nhi t

i kho ng 2%/n m.

- Châu Á m i n m m t kho ng 5 tri u ha r ng.
Hi n nay ch t l

ng tài nguyên

Kho ng 2/3 di n tích

t trên th gi i b suy gi m m nh.

t nông nghi p trên th gi i ã b suy thoái

nghiêm tr ng trong 50 n m qua do xói mòn r a trôi, sa m c hóa, chua hóa,
m n hóa, ô nhi m môi tr

ng, kh ng ho ng h sinh thái

t. Kho ng 40%

t

nông nghi p ã b suy thoái m nh ho c r t m nh,
t

t

c phát huy t i a thì các h này c n tích

i núi tr c b ng cách tr ng k t h p các lo i cây tr ng

ng th i tr ng các lo i cây c i t o

t nh keo, keo d u.

Các h ph i a d ng hóa s n ph m trên di n tích mà mình có, các cán
b k thu t khuy n nông khuy n lâm c n ph i h
ch n nuôi cho h gia ình.

ng d n k thu t tr ng tr t,


40

4.2. 4. Hi u qu v m t xã h i - môi tr

ng c a vi c s d ng

t

i núi

xã L c Ba
4.2.4.1. Hi u qu v m t xã h i c a vi c s d ng

t

i núi xã L c Ba

Qua i u tra kh o sát cho th y: Vi c s d ng
i núi nói riêng c a xã L c Ba ã có nh ng tác

t ai nói chung và

t

ng tích c c v m t xã h i

nh sau:
- Tính
t

ng

n nay,

t ai nông nghi p c a xã ã

i h p lý, tình tr ng thi u

dân ã

chuy n

t ai s n xu t không còn, 100% các h

c c p gi y ch ng nh n quy n s d ng

làm ch m nh

t c a mình,

c phân b m t cách

c t

t. Do ó ng

i dân

c

do s n xu t kinh doanh, ch

i c c u cây tr ng v t nuôi. H n n a

ng

c s h tr c a các c p

chính quy n, các ngành, cán b k thu t nông lâm nghi p trong vi c chuy n
giao khoa h c k thu t tr ng,ch m sóc, nên n ng su t, ch t l
tr ng, v t nuôi
thi n, ch t l

c nâng lên rõ r t. Vì v y

ng cu c s ng

i s ng c a ng

ng c a cây

i dân

c nâng cao,có i u ki n thu n l i

cc i
ti p thu

nh ng ti n b khoa h c k thu t.
- Gi i quy t

c công n vi c làm cho ng

i lao

ng.Nh có

t ai

nhân dân trong xã tích c c tham gia s n xu t, tr ng các lo i cây có n ng su t cao
(chè...) và ch n nuôi có hi u qu , i u ó không ch t ng thu nh p cho ng
mà còn t o công n vi c làm cho h và gi i quy t

c s lao

i dân

ng d th a.

- Gi m t l các t n n xã h i. Do v a t ng thêm thu nh p, v a có vi c
làm nên ng

i dân không có th i gian r nh r i

tham gia vào các t n n xã

h i nh : c b c, nghi n hút... M t khác nh có thu nh p t ng, cu c s ng c a
ng

i dân

c n

nh có ph n tích l y nên h

dùng,ti n nghi trong gia ình, cu c s ng

ã mua s m

c nâng lên.

c nhi u


41

4.2.4.2. Hi u qu v m t môi tr

Ngoài nh ng tác
t
v

tích

ng c a vi c s d ng

i núi xã L c Ba

ng tích c c v m t kinh t và xã h i thì vi c s d ng

i núi c a xã L c Ba còn có nh ng tác

ng v m t môi tr

t ai, tránh hi n t

ng xói mòn, r a trôi, gi

-V m tb ov

t ai, gi n

t

t

c:Do có s

t, gi n

ng nh :B o

c.

a d ng hóa cây tr ng, di n

i núi tr c gi m d n, thay vào ó là các lo i cây tr ng có hi u qu

n ng su t cao, có tác d ng gi n

c cao nh cây chè, cây n qu keo, (ch

y u là Keo lai và chè cành). Phá b và không tr ng nh ng lo i cây tr ng sinh
tr

ng phát tri n kém, làm h i

t nh B ch àn n a.

- Trong quá trình i u tra, ph ng v n ng
dân nh n xét là t khi th hi n chuy n
tr

i dân cho th y:

t

i

i c c u cây tr ng thì cây tr ng sinh

ng và phát tri n t t h n, n ng su t cao h n, ít b thi u n
Song vi c s d ng

a s ng

i nói chung

t

ct

i h n.

i núi nói riêng hi n nay c a

xã còn nhi u t n t i và h n ch sau:
+ Do ng
nay

i dân s d ng nhi u thu c tr sâu trong vi c s n xu t hi n

c bi t là cây Chè (m i l a phun m t l n), ã làm ô nhi m ngu n n

không khí, nh h

i.Bên c nh ó ng

i dân s

d ng nhi u lo i phân hóa h c bón cho chè, cây n qu , làm cho

t ai b

chua, nghèo dinh d

ng

n s c kh e con ng

c,

ng, ô nhi m ngu n n

c.

Vi c ch bi n chè ã tiêu t n m t kh i l

ng l n c i ã làm cho tài

nguyên r ng b c n ki t, n u xã không nhanh chóng v n

ng bà con tr ng

cây, thì trong nh ng n m t i di n tích r ng này s b suy thoái, ng
g p khó kh n trong vi c s d ng
Nh v y,
tr

i dân s

t.

m b o v m t kinh t v a

ng thì chính quy n xã c n có nh ng h

m b o v m t xã h i, môi

ng d n cho ng

i núi m t cách hi u qu b ng các bi n pháp t ng h p.

i dân s d ng

t


42

4.3. Nh ng thu n l i và khó kh n
Qua k t qu

i u tra, kh o sát khu v c nghiên c u, tôi nh n th y xã có

nh ng thu n l i và khó kh n nh sau:
4.3.1. Nh ng thu n l i
ng

t ai t

ng

i r ng, màu m t o i u ki n t t cho vi c s n xu t c a

i dân.
- Toàn b di n tích r ng và

t r ng ã

c giao cho ng

i dân s

d ng lâu dài nên h yên tâm s n xu t và có ý th c b o v t t h n.
- Xã có ngu n lao
lao

ng d i dào, ng i dân trong xã tích c c, c n cù trong

ng s n xu t h c h i kinh nghi m s n xu t l n nhau

hóa xã h i, xây d ng c s h t ng, c i thi n
- An ninh chính tr t

ng

i n

phát tri n kinh t , v n

i s ng c a ng i dân trong xã.

nh ã t o ngu n tin cho qu n chúng

nhân dân.
- C s h t ng t
l i

tre em

c

ng

n tr

- Xã luôn nh n

i n

ng, ng

nh,

y

v ng ch c t o i u ki n thu n

i dân giao l u trao

c s quan tâm ch

i hàng hóa.

o c a UBND huy n, phòng

nông nghi p và phát tri n nông thôn huy n trong các công tác s n xu t
nông lâm nghi p.
+ Các chính sách v cây tr ng (Chè cành, Keo)
+ Cung c p v n cho di n tích chuy n
+ Nhân dân

i c c u cây tr ng, v t nuôi.

c t p hu n qua nhi u l p chuy n giao khoa h c k thu t

v tr ng tr t, ch n nuôi.
+ Ng

i dân trong xã luôn oàn k t giúp

nhau trong s n xu t.

4.3.2. Nh ng khó kh n
- Do th i ti t có nhi u bi n
m, rét h i ã gây nh h

ng

ng x u, kh c nghi t, có n n h n hán, rét
n s n xu t nông - lâm nghi p. Giá c s n

ph m nông nghi p, giá chè, qu v i b p bênh, d ch cúm gia c m tái phát nên


43

ã gây tâm lý lo ng i, nh h

ng

n thu nh p và s n xu t kinh t c a nhân

ng

i ph c t p v i g n 90% di n tích là

dân trong xã.
- Do

a hình c a xã t

núi th p. Các xóm trong xã xen k nhau b i nh ng qu
v y t o nên

i

i, các h m nh , vì

a hình trong xã khá ph c t p, khó kh n trong vi c s n xu t nông

lâm nghi p c a bà con nông dân trong xã.
- Ngu n v n còn nh và thi u ch a áp ng
quy mô m r ng c a s n xu t cho ng
- Trình

c nhu c u c ng nh

i dân.

dân trí còn h n ch nên ti p thu khoa h c k thu t còn ch m

khi áp d ng vào s n xu t.
4.4.

xu t các gi i pháp

nâng cao hi u qu s d ng

t

i núi c a

xã L c Ba
có

c nh ng

nh h

ng và gi i pháp úng, k p th i, chính xác tôi

ph i d a vào nh ng nguyên t c s d ng

t

i núi, nh ng nguyên t c ó là:

4.4.1. Nguyên t c nâng cao hi u qu s d ng
S d ng

t trên ph m vi m t xã, m t vùng hay c n

phát t nguyên t c chung v s d ng
trình s d ng

t di n ra úng h

h i.Nh ng nguyên t c c b n
4.4.1.1. S d ng
Nhà n

t

t ph i i sát

c

u ph i xu t

t.Nh ng nguyên t c ó giúp cho quá

ng, áp ng nhu c u phát tri n kinh t -xã

nâng cao hi u qu kinh t c a vi c s d ng
ng l i phát tri n nông nghi p c a

t:

ng và

c
Ngh quy t TW 5 khóa VII ã ch rõ: M c tiêu c a chuy n d ch c c u

kinh t nh m khai thác t t nh t tài nguyên

t ai, lao

ng u th

a lý sinh

thái.Nh m t ng n ng su t cây tr ng v t nuôi, t ng hi u qu s n xu t kinh
doanh, t ng b

c a d ng hóa nông nghi p, t ng t ng s n l

ngu n tích l y và th tr
hóa

tn

c.

ng r ng l n

ng thu nh p t o

y nhanh công nghi p hóa hi n

i


44

4.4.1.2. Các mô hình s d ng

t ph i b trí m t cách h p lý

m b o s phát tri n hài hòa gi a s n xu t tr ng tr t, ch n nuôi và
ch bi n th c hi n phân công lao

ng trên toàn xã. Nguyên t c này nh m

m b o xây d ng n n nông nghi p phát tri n b n v ng và lâu dài.
4.6.1.3. S d ng

t ph i

m b o t ng

phì c a

t

t là ngu n l c s n xu t r t quan tr ng, là t li u s n xu t c a s n
xu t nông nghi p. M t

c i m riêng c a ngu n l c này là s c s n xu t (

phì) c a nó, không nh ng không bi gi m i mà còn có th t ng lên không
ng ng, n u bi t khai thác và s d ng m t cách h p lý.
4.4.1.4. S d ng

t theo h

S d ng

t theo h

ng tích c c
ng tích c c là luôn luôn c i ti n nh m

n ng su t và hi u qu kinh t s d ng

t t ng lên liên t c và toàn di n.

Nguyên t c này òi h i trong quá trình s d ng
tình hình di n bi n c a thi tr

4.4.2.

t ph i luôn bám sát

ng, tình hình phát tri n kinh t - xã h i, s phát

tri n c a khoa h c và công ngh
d ng

mb o

t

ó có ph

ng án c i t o các mô hình s

t sao cho phù h p h n, có hi u qu kinh t cao h n.
nh h

4.4.2.1. Ph

ng nâng cao hi u qu kinh t s d ng
ng h

V ph

ng h

t

i núi

ng chung
ng phát tri n nông lâm nghi p, Ngh quy t

i h i

ng b toàn xã ã ch rõ:Ti p t c th c hi n ngh quy t TW 5 NQ/TW, ngh
quy t
h

i h i

ng b các c p v phát tri n nông nghi p nông thôn theo

ng t ng nhanh di n tích các lo i cây tr ng có giá tr kinh t cao nh cây n

qu , cây công nghi p, cây l

ng th c h p lý,

a gi ng m i có n ng su t và ch t l
tri n cây tr ng theo quy ho ch,
v

n r ng, trang tr i.T ng b

h

ng t ng nhanh s n l

y nhanh thâm canh t ng v ,

ng cao vào s n xu t.T p trung phát

y m nh phong trào làm kinh t v

n

i,

c phát tri n ch n nuôi gia súc gia c m theo

ng, ch t l

ng

áp ng nhu c u th tr

ng.


45

nh h

4.4.2.2.
*H

ng s d ng

ng s d ng

t

i núi theo t ng chân

t ru ng

ây là n i ch y u tr ng các lo i cây l
toàn l

ng th c cho ng
nâng cao

c n có m t s
-

m b o nhu c u an

i dân.
t ru ng thì

ng sau:

nh và t ng b

canh òi h i c n

ng th c,

c hi u qu c a s n xu t nông nghi p trên

nh h

n

t

c gia t ng di n tích áp d ng các công th c thâm

u t nhi u v n, k thu t và ph

ng th c canh tác hi n

i

thay th các công th c luân canh l c h u, em l i hi u qu kinh t th p.
- Ti p t c
cao

y m nh phát tri n các gi ng lúa lai n ng su t, ch t l

ng

a vào s n xu t.

*H

ng s d ng

tn

ng r y

- Áp d ng m t s công th c luân canh em l i hi u qu kinh t cao và
tác d ng c i t o

t, môi tr

ng sinh thái.

- Phát tri n các gi ng Ngô, L c,
- Có th

u có n ng su t cao, ch t l

a vào tr ng các lo i cây (cây công nghi p, cây n qu ) phù

h p v i i u ki n c a xã nh D a, mía, chè
*H

ng t t.

ng s d ng

t

t o ra vùng chuyên môn hóa.

i

- C n gi di n tích tr ng chè va thâm canh chè sao cho có hi u qu
cao, ch t l

ng t t

tranh trên th tr

giá c có th cao h n hi n nay và t ng kh n ng c nh

ng.

- Phát tri n di n tích tr ng cây n qu trên di n tích
- Di n tích cây n qu c n
vùng nguyên li u nông s n hàng hóa

c thâm canh

t ch a s d ng.

t ng n ng su t t o ra

c tr ng cho vùng.

4.4.3. Các gi i pháp nâng cao hi u qu s d ng

t

i núi

4.4.3.1. Gi i pháp v m t k thu t
* L a ch n cây tr ng v t nuôi
Sau khi ánh giá lo i cây tr ng v t nuôi
l a ch n cây tr ng v t nuôi nh sau:

xã L c Ba thì ng

i dân ã


46

- V cây lúa:hi n nay, hai gi ng lúa

c ng

i dân l a ch n

u tiên

a vào s n xu t là Bao thai và Khang dân 18 vì các gi ng lúa này cho
n ng su t cao, n
ph

nh, thích h p v i i u ki n t nhiên,

ng.Còn gi ng lúa n p c ng

c ng

i dân

t ai c a

a

a vào s n xu t nh ng ch

c y v i di n tích nh vì n ng su t không cao, sâu b nh nhi u.
- V cây màu:Loài cây
cao, d tr ng, ch m sóc,

c ng

i dân tr ng ph bi n là Ngô vì n ng su t

c s d ng nhi u trong ch n nuôi gia súc, gia c m.

Ngoài ra, hi n nay xã còn tr ng m t s lo i cây hoa màu nh :

, L c,

Khoai v i t ng di n tích n m 2014 kho ng 37,5ha.Do n ng su t c a m t s
cây tr ng này c ng khá cao, d tr ng, phù h p v i i u ki n c a
ph c v r ng rãi trong

i s ng c a ng

tr ng, phù h p v i
cây B ch àn không
làm h i

ng,

i dân và trong c ch n nuôi.

- V cây công nghi p: Qua i u tra, tôi th y a s ng
loài Keo lai và loài M vì sinh tr

a ph

i dân l a ch n

ng và phát tri n nhanh, d ki m gi ng, d

t ai và h n n a v n

c

u t h tr t d án 661,

c l a ch n vì chúng sinh tr

ng và phát tri n ch m,

t.

- V cây n qu :Hi n nay ng

i dân không trú tr ng ch m sóc cây n

qu nhi u do n ng su t không cao, th tr
Nh ng cây ã

c tr ng t tr

ng tiêu th không n

nh.

c nh Nhãn, V i, Xoài hi n t i v n

còn song di n tích không l n.Vì v y, hi n nay ng
lo i cây tr ng cho n ng su t cao, d tr ng,

i dân b t

u tr ng m t s

u t v n ít, giá c

n

nh,

tiêu th nh : Chanh, h ng không h t...

- V cây công nghi p:cây công nghi p

c ng

i dân quan tâm nh t

v n là cây Chè (chè cành) vì n ng su t cao cho thu nh p n
- V ch n nuôi: Ngoài ch n nuôi Trâu, Bò

nh.

em l i thu nh p, cung

c p phân bón, s c kéo ph c v s n xu t. Hi n nay ng

i dân còn chú tr ng

ch n nuôi L n, gia c m (Ngan, gà, V t) và ã em l i thu nh p khá cao cho
ng

i dân, cu c s ng c a ng

i dân ngày càng

c nâng lên.


47

* L a ch n h

ng canh tác trên

td c

Qua i u tra kh o sát th c t , d a vào k t qu l a ch n c a ng
có 3 d ng mô hình ch y u ang

c áp d ng t i

RVCRg (r ng - v

n - chu ng - ru ng)

RVACRg (r ng - v

n - ao - chu ng - ru ng)

c ng

ng:Mô hình

c ch n nhi u nh t; Mô hình
ng th 2; Mô hình này c ng

i dân ch n, nh ng không có nhi u ng

là mô hình canh tác trên

a ph

i dân,

i ch n b ng; 2 mô hình trên

t d c (SALT).

4.4.3.2. Gi i pháp v m t kinh t
- T ch c l i m ng l

i d ch v thu mua và tiêu th s n ph m. Trong

toàn xã hi n nay ch a bi t trông c y vào ai, h th
ó,
m ts

nâng cao hi u qu kinh t s d ng

t

ng b t th

ng ép giá. Do

i núi, xã L c Ba c n ph i có

n v ch bi n, thu mua, tiêu th s n ph m cho bà con nông dân

h yên tâm s n xu t. T ch c d ch v này làm ch c n ng thông tin, gi i thi u
s n ph m m r ng giao l u hàng hóa v i các vùng khác, ký k t h p

ng thu

mua s n ph m cho bà con nông dân.
4.4.3.3. Gi i pháp v m t th y l i
Th y l i là bi n pháp hàng

u, có nh h

ng tr c ti p

d ng và nâng cao hi u qu s d ng kinh t s d ng
bàn ph c t p, cung c p n
trình th y l i ho t
qu s d ng

ct

n quá trình s

t.L c Ba là xã có

a

i tiêu g p nhi u khó kh n. H n n a, các công

ng ch a em l i hi u qu cao. Do ó, mu n em l i hi u

t, t ng di n tích gieo tr ng c n cung c p n

c

y

.

4.6.3.4. Gi i pháp v v n.
- M r ng các hình th c vay v n

t ng c

ng

u t thâm canh m

r ng và phát tri n s n xu t.
- T ch c tín d ng nông thôn:ti n hành t ch c tín d ng nông thôn
nh m thu hút hi u qu qu n lý và i u ti t v n c a nhà n

c. Trong i u ki n

s n xu t nông nghi p a d ng ti n hành trên ph m vi r ng l n ph i a d ng
hóa mô hình t ch c tín d ng cho phù h p.


48

i v i c ch tín d ng ph i có hình th c và bi n pháp cho vay v n

-

thích h p v i t ng h gia ình.
+

i v i h giàu: Th c hi n cho vay v n theo d án s n xu t kinh

doanh ng v i ch
ch p, t ng c
+

tín d ng, ki m soát ch t ch v n, ph i có tài s n th

ng cho vay v n dài h n.

i v i h trung bình: Th c hi n ch

tín d ng có s ki m soát

m i kho n cho vay ch y u d a vào nguyên t c” có v t t
+

i v i h nghèo: Th c hi n ch

ng ng b o

m”

tín d ng tài tr , s d ng các hình

th c cho vay thông qua th ch p t p th và thông qua các hi p h i.

-

n gi n hóa các th t c vay v n.

4.4.3.5. Các gi i pháp khác
* Gi i pháp v chính sách:
- Chính sách b o tr nông nghi p:Nhà n
nông dân khi có bi n

c l p qu b o tr

giúp

ng giá c .

- Chính sách b o hi m nông nghi p: V n

ng bà con mua b o hi m

- Chính sách phát tri n nông thôn: Chú tr ng h th ng s h t ng
nông thôn, h th ng d ch v , công nghi p ch bi n.
* Gi i pháp v công tác khuy n nông khuy n lâm và ch

o k thu t

trong s n xu t.
- Ti p thu và t ch c tuyên truy n thông tin v ti n b khoa h c k
thu t, th tr

ng giá c ...

- M các l p t p hu n ng n ngày v k thu t nông lâm nghi p cho
nông dân.
- Khuy n khích hình th c nông dân t nguy n c a các h làm n gi i,
các t ch c t nguy n.


49

Ph n 5
K T LU N VÀ

NGH

5.1. K t lu n
Trong su t th i gian th c t p t i

a ph

b n thân còn nhi u h n ch , xong nh s giúp

ng, m c dù th i gian ng n và
t n tình c a th y giáo h

ng

d n cùng s quan tâm c a các cô, chú, bác, anh ch t i UBND xã L c Ba ã giúp
tôi hoàn thành

tài “ ánh giá và

xu t m t s gi i pháp s d ng

núi có hi u qu t i xã L c Ba - huy n
T k t qu
Ba huy n

i T t nh Thái Nguyên chúng tôi

chi m 54,75%,

i

i T - t nh Thái nguyên”.

i u tra, phân tích hi n tr ng s d ng

- Hi n tr ng s d ng

t

t ai trên

t

i núi t i xã L c

a ra m t s k t lu n sau:

a bàn xã ch a cao,

t nông nghi p

t phi nông nghi p chi m 45,07%. i u này cho th y xã còn

chú tr ng phát tri n m t s ngành nh d ch v , ti u th công, công nghi p,…
- Hi u qu s d ng

t

i núi ch a cao, s h có mô hình canh tác t t,

có k thu t ch a cao (mô hình NLKH, mô hình SALT) còn h n ch (theo k t
qu

i u tra ch có 4/30 h làm theo mô hình SALT, chi m 13,3%).
-

lãi thu

ng v i các h

ng canh tác khác nhau và m c

u t khác nhau thì

c c ng khác nhau nh ng nói chung k t qu còn ch a cao. Mô hình

NLKH (RVACRg) là 20.890.000

ng/ha/n m. th p nh t là h

không theo mô hình c th nào ch thu
Hi u qu kinh t s d ng
t ng h gia ình, trình
thì hi u qu s d ng

s d ng

t

c 6.681.000

ng canh tác

ng/ha/n m.

i núi ph thu c vào i u ki n kinh t
t ai c a h . H có i u ki n kinh t khá

t s cao h n h nghèo.

Ngoài hi u qu v m t kinh t thì các h

ng canh tác khác nhau trên

d c c ng có m t tiêu c c và tích c c v m t xã h i và môi tr

t

ng. ch ng h n s

h nghèo gi m i rõ r t: N m 2010 chi m 28,3%, n m 2013 còn 25,08%, n m
2014 là 22,84%(Ngu n th ng kê t báo cáo xã v xây d ng nông thôn m i).


50

Qua i u tra ph ng v n cán b nông lâm nghi p xã và nhân dân trong
xã chúng tôi tìm ra

c các nhân t

nh p c a h là: Di n tích

t ai,

nh h

ng có tác

tu i c a h , trình

ng chính

i v i thu

h c v n, chi phí v t

ch t, v n tích l y c a h , kinh nghi m canh tác và gi i tính… Các nhân t

này có m i quan h m t thi t v i nhau. Do ó mu n t ng hi u qu s d ng
t
5.2.

i núi c n ph i kh c ph c các c n tr m t cách

ng b .

ngh
tài có thêm s c thuy t ph c,

m b o tính chính xác cao thì khi

ti n hành nghiên c u c n:
- Do s h l a ch n còn ít (30 h ) nên tính chính xác ch a cao, vì v y
c n t ng m u s

i u tra (s h

i u tra).

- Do th i gian th c hi n chuyên
gian nghiên c u

còn h n h p nên r t mong th i

c dài h n.

- H c h i kinh nghi m ngoài th c t t cán b có trình

chuyên môn cao.